Në një njoftim të fundit nga Qendra e Studimeve dhe Publikimeve për Arbëreshët, datuar më 27 maj 2024, u bë e ditur se arbërishtja është shpallur gjuhë zyrtare për shërbimet e gazetarisë dhe programeve në kanalet e RAI Calabria në Itali.

Sipas publikimit të botuar në Gazetën Zyrtare me numër 121 të datës 25 maj 2024, kjo nismë është pjesë e kontratës së shërbimit për programet e RAI Calabria për periudhën 2023-2028. Kjo kontratë zyrtarizon përdorimin e arbërishtes si gjuhë të pakicës gjuhësore historike arbëreshe, e njohur nga ligji nr. 482/99, raporton Agjencia Telegrafike Shqiptare.

Ky hap shënon një moment historik për komunitetet arbëreshe të Italisë dhe është një fitore për përpjekjet e QSPA-së në thellimin e përdorimit të gjuhës arbëreshe. Kjo nismë e rëndësishme pritet të zgjerohet edhe në rajonin e Piemonte-s, duke sjellë një përparim të rëndësishëm për të drejtat gjuhësore të kësaj komuniteti.

QSPA ka vënë në dukje rëndësinë e kësaj çështjeje nëpërmjet konferencave ndërkombëtare dhe aktiviteteve të tjera gjatë katër viteve të fundit. Kjo arritje shënon një hap të rëndësishëm përpara në përdorimin dhe njohjen e gjuhës arbëreshe në shërbimet e gazetarisë dhe në arsim në Itali, duke vënë në dukje nevojën për respektimin e diversitetit gjuhësor dhe kulturor në vend./UBTNews/

FBI është angazhuar në hetimin e shitjes së qindra thesareve të dyshuara të vjedhura nga Muzeu Britanik dhe të shitura blerësve amerikanë. BBC kupton se agjencia amerikane e zbatimit të ligjit ka ndihmuar gjithashtu me kthimin e 268 artikujve që muzeu pretendon se i përkasin dhe që ishin shitur një koleksionisti në Uashington DC. Muzeu Britanik njoftoi vitin e kaluar se xhevahiret e lashta, bizhuteritë dhe sende të tjera nga koleksioni i tij mungonin, ishin vjedhur ose dëmtuar.

Një blerës nga New Orleans i tha BBC-së se një agjent i FBI-së i kishte dërguar një email duke i kërkuar informacion për dy pjesë që ai kishte blerë në eBay. Agjenti i FBI-së shpjegoi se ata po ndihmonin Policinë Metropolitane në hetimin e sendeve të humbura ose të vjedhura nga muzeu. Blerësi deklaroi se nuk kishte më asnjë nga perlat dhe nuk beson se ato janë gjetur nga autoritetet. Deri më tani, FBI nuk ka kërkuar informacione të mëtejshme prej tij.

Muzeu Britanik thotë se deri më tani janë gjetur 626 objekte nga 1500 që vlerësohet se janë vjedhur ose zhdukur. Shumica dërrmuese e këtyre objekteve nuk janë kataloguar dhe muzeu është ende në proces të verifikimit të origjinës së tyre. Kjo përfshin edhe pranimin e objekteve nga koleksionistët që pranojnë t’i dhurojnë për vlerësim.

Një kurator i lartë, Peter Higgs, akuzohet nga Muzeu Britanik për vjedhje, dëmtim, shkrirje dhe shitje të objekteve të lashta. Ai i mohon të gjitha akuzat. Muzeu pretendon se Dr. Higgs ka përfituar rreth 100,000 £ nga vjedhjet. Dokumentet gjyqësore tregojnë se Dr. Higgs dyshohet se ka vjedhur dhe shitur sende për të paktën një dekadë, kryesisht sende të paregjistruara nga depot e muzeut, përmes llogarisë së tij në eBay me emrin “sultan1966”.

Një blerës nga New Orleans, Tonio Birbiglia, konfirmoi se kishte blerë dy artikuj nga “sultan1966”. Muzeu Britanik nuk ka ekzaminuar ende këto objekte për të përcaktuar nëse ato janë nga koleksioni i tij. Blerësi tha se ishte i tronditur kur FBI e kontaktoi atë dhe se nuk mban mend asgjë rreth gurëve të çmuar. Megjithatë, FBI nuk ka ndjekur më tej çështjen me të.

FBI ka ndihmuar gjithashtu me hetimin e 268 artikujve të shitur në zonën e Uashington DC nga i njëjti shitës. Një burim i afërt me një nga blerësit i tha BBC-së se ai bleu artikuj nga “sultan1966” përmes eBay dhe emailit, duke paguar deri në 7,000 £ për artikujt. Shitësi përdorte emrin “Paul Higgins” gjatë transaksioneve.

Tregtari danez i antikiteteve, Dr. Ittai Gradel, i cili i pari paralajmëroi muzeun për vjedhjet, ka gjurmuar artefaktet që u janë shitur blerësve në disa qytete, përfshirë Hamburgun, Këlnin, Parisin dhe Hong Kongun. Disa prej gurëve të çmuar që ai bleu vetë më pas u ekspozuan në muzeun Deutsches Edelstein në Gjermani. Një perlë mendohet të jetë një kokë e rrallë e shekullit të 2-të e heroit grek Herkulit, e bërë nga obsidiani, një lloj xhami vullkanik.

Muzeu Britanik është ende në proces të verifikimit të origjinës së objekteve të kthyera dhe po vazhdon përpjekjet për të gjetur dhe rikthyer më shumë artefakte të humbura nga koleksioni i tij./UBTNews/

Përktheu nga BBC, Dionesa Ebibi

Ana Blandiana ka fituar në një ceremoni të transmetuar drejtpërdrejt nga qyteti veriperëndimor spanjoll i Oviedos. Në përzgjedhjen e saj si fituese, juria e Asturias vuri në pah “poezinë e paepur” të Blandianës, me të cilën ajo ka treguar një “aftësi të jashtëzakonshme për rezistencë përballë censurës”.

Çmimi vjetor i Fondacionit Princesha e Asturias vlerëson “veprën e kultivimit dhe përsosjes së krijimtarisë letrare në të gjitha gjinitë e saj”. Presidenti i jurisë, Santiago Muñoz, deklaroi se Blandiana u zgjodh si “një krijues radikalisht i veçantë“, shkrimi i së cilës “kombinon transparencën dhe kompleksitetin, ngre pyetje themelore për ekzistencën e qenieve njerëzore në vetmi dhe shoqërinë përballë natyrës dhe historisë”.

Blandiana, sipas jurisë, “ka treguar me poezinë e saj të paepur një kapacitet të jashtëzakonshëm rezistence përballë censurës”.

E lindur në Timisoara në vitin 1942, Blandiana njihet edhe për aktivizmin e saj politik. Pas Revolucionit të vitit 1989 në Rumani, ajo themeloi një fushatë që promovonte eliminimin e trashëgimisë komuniste të vendit dhe loboi për krijimin e një shoqërie të hapur. Ajo është një anëtare themeluese dhe presidente e Fondacionit të Aleancës Qytetare që nga viti 1994, një lëvizje apolitike që kundërshton ndikimin e 50 viteve të komunizmit në Rumani.

Libri i saj i parë me poezi u botua në vitin 1964 dhe ajo u bë një poete e njohur në të njëjtën dekadë me veprat “Thembra e pambrojtur” dhe “Sakramenti i tretë”. Që atëherë, Blandiana ka zhvilluar statusin e kultit në Evropë dhe vepra e saj është përkthyer në më shumë se njëzet gjuhë.

Çmimi i Princeshës së Asturias i bën jehonë konsensusit të gjerë të kritikëve, të cilët theksuan se autorja, eseiste dhe politikane, mishëron “ndërgjegjen dhe dëshminë e kohës së saj, kundërshtimin emblematik ndaj regjimit dhe luftën kundër censurës”, ndërsa ofron “një reflektim mbi krijimin artistik dhe gjendjen njerëzore”.

Fituesit e mëparshëm përfshijnë Haruki Murakami, Philip Roth, Anne Carson, Leonardo Padura dhe Antonio Muñoz Molina, ndër të tjera. Gjithsej 38 kandidatë nga 21 kombësi konkurruan për çmimin prestigjioz në edicionin e këtij viti. Duke komentuar fitoren e saj, Blandiana tha: “Është e vështirë për mua të shpreh emocionin dhe mirënjohjen time për nderin e madh që përfaqëson për mua Çmimi i Princeshës së Asturias”. Ajo shtoi: “Faleminderit për jehonën që çmimi juaj prestigjioz do t’u japë ideve dhe poezive të mia dhe që do t’i amplifikojë ato në ndërgjegjen e lexuesve spanjollë në mbarë botën”.

Çmimi i Letërsisë të Fondacionit Princesha e Asturias është një nga çmimet më prestigjioze në botën letrare, i cili nderon individët ose organizatat që kanë dhënë një kontribut të shquar në kulturën dhe shoqërinë përmes letërsisë. Ky çmim është një nga tetë çmimet e ndara çdo vit nga Fondacioni Princesha e Asturias në fushat e komunikimit dhe humaniteteve, artit, shkencave sociale, sportit, kërkimit shkencor dhe teknik, bashkëpunimit ndërkombëtar, dhe pajtimit.

Fondacioni Princesha e Asturias, i themeluar në vitin 1980, ka për qëllim promovimin dhe inkurajimin e vlerave shkencore, kulturore dhe humanitare që janë pjesë e trashëgimisë universale. Çmimet e tij janë ndër njohjet më të rëndësishme në botë, dhe ceremonia e ndarjes së tyre mbahet çdo vit në Oviedo, Spanjë, duke tërhequr vëmendjen e komunitetit ndërkombëtar. /UBTNews/

Përktheu nga Euronews, Dionesa Ebibi