Lajmet

Në Amazonë, ekologët brazilianë provojnë një qasje të re kundër shpyllëzimit dhe varfërisë

Nga Fabiano Maisonnave nga AP.

Publikuar

Në një cep të largët të Amazonës, ekologët brazilianë po përpiqen të kenë sukses aty ku mungesa e qeverisjes ka rezultuar katastrofike. Ata po menaxhojnë një pjesë të tokës në një mënyrë që mirëpret njerëzit vendas dhe shkencëtarët për t’u angazhuar në ruajtjen e pyllit tropikal më të madh në botë.

Qëllimi është ambicioz, të kundërshtojnë forcat që kanë shkatërruar 10% të pyllit në më pak se katër dekada dhe të krijojë diçka që mund të përsëritet në pjesë të tjera të Amazonës.

Filloi me një ekspeditë katër-mujore përgjatë lumit Juruá në vitin 2016. Studiuesit vizituan rreth 100 komunitete që në pamje të parë dukeshin të ngjashme: rreshta shtëpish prej druri mbi shtylla përgjatë ujit. Por ata u goditën nga kontrastet në kushtet e jetesës.

Për të kuptuar atë që ata panë, është e rëndësishme të dini se 29% e Amazonës, është ose tokë publike pa mbrojtje të veçantë, ose tokë publike për të cilën nuk ekziston asnjë informacion publik, sipas një studimi nga Amazon Institute of People and the Environment.

Këto zona janë treguar të jenë më të ndjeshme ndaj shpyllëzimit. Grabitësit e tokës largojnë komunitetet tradicionale nga toka dhe më pas e shpyllëzojnë atë, duke shpresuar se qeveria do t’i njohë ata si pronarë, gjë që zakonisht ndodh.

“Është shumë pabarazi. Brenda zonave të mbrojtura, ka shumë gjëra pozitive që ndodhin, por nga jashtë, ato dukej se ishin 40 vjet prapa”, tha João Vitor Campos-Silva, një socio-ekolog tropikal, për Associated Press.

Studiuesit ishin të vetëdijshëm se pjesa e lumit e njohur si Medio Juruá, afër qytetit të Carauarit, ka një organizim të jashtëzakonshëm shoqëror dhe njerëzit menaxhojnë në mënyrë të qëndrueshme peshqit dhe produktet e tij pyjore, si acai. Përcaktimi i tokës këtu është “i rezervuar”, tokë publike ku banorët lejohen të peshkojnë.

Por jashtë këtyre zonave, në shumë vende, njerëzit marrin urdhra nga pronarët e vetë-emëruar të tokave, tha Campos-Silva. Komuniteteve të tëra u mohohet qasja në liqene, madje edhe për peshkim që e bëjnë për të ushqyer familjet e tyre. Njerëzit nuk e zotërojnë tokën dhe nuk e dinë se kush e ka.

“Ne filluam të mendojmë se mund të ishte interesante të hartonim një model mbrojtjeje”, ku komunitetet mund të korrnin prodhimet e tyre dhe peshk dhe të mbronin pyllin, në vend që të zhvendoseshin në qytet ose të drejtoheshin në aktivitete të paligjshme, të tilla si prerjet e palicencuara dhe peshkimin e tepërt.

Kështu ata krijuan Institutin jofitimprurës Juruá dhe blenë një pronë pylli tropikal 13 km përgjatë lumit Juruá. Ai përfshin rreth 20 liqene, disa me potencial të mirë për rritjen e pirarukut të çmuar, peshkun më të madh në shkallë të ujërave të ëmbla në botë, i cili mund të arrijë deri në 200 kilogramë.

Qëllimi, tha Campos-Silva, është të promovojë shkencë me cilësi të lartë, të bazuar në punën së bashku me njerëzit e rajonit.

Në afërsi të tokës së Institutit gjenden 12 komunitete. Brazilianët i quajnë “ribeirinhos”, ose njerëzit e lumenjve, siç dallohen nga banorët indigjenë.

Në të kaluarën, shansi për të siguruar jetesën nga pemët i tërhoqi gjyshërit e tyre në Amazonë. Në ditët e sotme të ardhurat kryesore vijnë nga pirarucu. Kontrolli i këtij peshkimi ka rezultuar të jetë i qëndrueshëm, duke ringjallur një specie që ishte në rënie dhe duke gjeneruar të ardhura.

Pylli tropikal i Amazonës, që mbulon një zonë dy herë më të madhe se India, gjithashtu mban rezerva të jashtëzakonshme karboni dhe është një mbrojtës thelbësor kundër ndryshimeve klimatike. I shtyrë nga grabitësit e tokës, shpyllëzimi u rrit në nivelin më të lartë 15-vjeçar në vitet e fundit, ndërsa Jair Bolsonaro, i cili u largua nga posti në janar, ishte president. Shkatërrimi në Amazonën lindore ka qenë tejet i gjerë.

Për të përfshirë komunitetet e lumenjve në qeverisje, instituti krijoi një komitet drejtues dhe nisi një seri takimesh publike të quajtura “komuniteti i ëndrrave”, ku njerëzit mund t’i jepnin përparësi përmirësimeve që duan më shumë.

Për të shmangur paragjykimet e mundshme të gjinisë dhe moshës, ata punuan në tre grupe – gra, të rinj dhe burra, tha Campos-Silva.

Presidentja e shoqatës së komuniteteve të lumenjve, Fernanda de Araujo Moraes, tha se qëllimi kryesor është të parandalojë lëvizjen e njerëzve të lumenjve në qytetet e Amazonës, ku papunësia midis njerëzve me aftësi të ulëta është e shfrenuar dhe dhuna është e përhapur, falë trafikut të drogës.

Në komunitetin e saj të Lago Serrado-s, ku 12 familje jetojnë në shtëpi me shtiza, si gratë ashtu edhe burrat renditën energjinë elektrike 24 orëshe si përparësinë e tyre kryesore. Aktualisht, është në dispozicion vetëm tre orë në ditë. Të rinjtë zgjodhën peshkimin.

Moraes beson se ky lloj bashkëpunimi është rruga më e shpejtë për përparim. “Ne duam të përmirësojmë jetën e njerëzve dhe Instituti dëshiron të njëjtën gjë”, tha ajo.

“Kjo është diçka që nuk ekziston këtu në Amazonë, nuk ekziston askund në Brazil. Nëse funksionon, do të tërheqë shumë vëmendjen e njerëzve”, tha banori José Alves de Morais./UBTNews/

Lajmet

​LVV po mundohet të sigurojë votat për kodin civil

Publikuar

nga

Deputeti i Lëvizjes Vetëvendosje, Armend Muja është shprehur optimist se do të votohet pro anëtarësimit të Kosovës në Këshillin e Evropës.

Pjesëmarrja e Kosovës në këtë proces ka kohë qe shumica parlamentare por i gjithë delegacioni janë në përgatitje. Pjesëmarrja e Kosovës në lëtë proces pasohet në vlera. Është e rëndësishme qe Serbia mos të ketë veto për të ardhmen e Kosovës. Kosova i ka plotësuar kushtet dhe besojmë që me datën 17 do të votohet që Kosova të jetë anëtare e Këshillit të Evropës“, theksoi ai.

I pyetur lidhur me draftin e asociacionit, ai tha se nuk do ta dërgojnë në Kushtetuese për interpretim para anëtarësimit të Kosovës në Këshill të Kosovës.

Ndërkaq, ai nuk ka treguar se sa është numri i deputetëve që janë pro Kodit Civil dhe se janë duke punuar për të siguruar konsensusin e përgjithshëm.

Ky projektligj ka ardhur nga MD si reflektim i kritereve kushtetuese. Shumica parlamentare është duke punuar për të siguruar konsensusin e grupit parlamentar“, u shpreh ai.

Ai tha se më 2 maj do të ketë seancë për raportin e DASh-it dhe po ashtu do të jenë në votim edhe marrëveshjet ndërkombëtare.

Vazhdo të lexosh

Lajmet

ASK: Rreth 900 mijë të regjistruar, serbët në komunat veriore me refuzime masive

Publikuar

nga

Agjencia e Statistikave të Kosovës ka njoftuar se deri më tani ecuria e punës gjatë javës së katërt në terren për Regjistrimin e Popullsisë, Ekonomive Familjare dhe Banesave në Kosovë është duke ecur sipas planit.

Avni Kastrati kryeshef i ASK-së, tha se deri më tani numri i popullsisë që është regjistruar është rreth 900 mijë, andaj shprehet optimist se do të jenë në kohë. Kastrati poashtu tregoi se nuk ka pasur refuzime deri më tani për regjistrim, derisa bëri me dije se për ata që refuzojnë do t’i ndjekin rrugët ligjore.

“Jemi në ditën e 24 të punës në terren, shpresojmë që do të jemi në kohë sipas planit që e kemi bo deri më 17 maj. Procesi i regjistrimit të popullsisë është duke shkuar ashtu siç është planifikuar dhe janë duke funksionuar gjitha pajisjet, instrumentet, sistemi dhe regjistruesit janë aktiv sidomos këto ditë, këtë javë ka një regjistrim më shumë sesa që është planifikuar. Ne e kemi një kornizë brenda javës përafërsisht sa do të jetë numri i regjistruesve edhe kjo është për tu përshëndetur sepse duket se tani regjistruesit janë adaptuar me zonat e tyre dhe me formularin por edhe qytetarët po e pranojnë pjesëmarrjen në regjistrimin e popullsisë në mënyrë masive. Nuk kemi refuzime deri tani, janë individuale nganjëherë ndonjë ekonomi familjare por në sistem neve nuk na vjen si refuzim për arsye se pretendohet që shkon edhe një herë, edhe dy herë tjera por sigurisht ne e kemi theku edhe më herët se regjistrimi i popullsisë përveç që është një e mirë që duhet ta kemi, është e rregulluar edhe me ligj dhe ASK-ja po e bëjmë publike, gjithë ata që refuzojnë të marrin pjesë në regjistrim do t’i përcjellim në institucionet e tjera që janë të thirrura për legjislacion” – tha Kastrati.

Kryeshefi i ASK-së tha se po vlerësohet se Kosova i ka respektuar standardet ndërkombëtare për regjistrime dhe është në kuadër të linjave të rekomandimeve ndërkombëtare.

Të regjistruarve deri më sot ju kemi ofruar rreth 900 mijë edhe besojmë që siç e cekëm më parë do të jemi në kohë. Deri më tani janë regjistruar mbi 891 mijë banor të Kosovës” – shtoi ai.

Më tej, ai u ka bërë thirrje të gjithë qytetarëve qe të deklarojnë saktë rezidencën e tyre dhe poashtu kërkohet që edhe qytetarët të jenë aktiv në procesin e regjistrimit.

Nëse regjistruesi ose regjistruesja nuk vjen në ekonominë familjare tuajën ata duhet të jenë vetë aktiv që nënkupton se nëse nuk vjen regjistruesi 5 – 6 ditët e fundit ata të kontaktojnë komunën e tyre është një numër telefoni për zyrtarët komunal dhe ata e angazhojnë një ekip tjetër apo rezervë. Nëse edhe komuna nuk përgjigjet për ndonjë arsye ata mund të kontaktojnë dy numra të telefonit në ASK. Ne kemi një ekip mobil që brenda ditës kudo në Kosovë mund ta dërgojmë për regjistrim. Edhe një herë pra qytetarët vetë të jenë aktiv të kontaktojnë me regjistruesit e zonës”- u shpreh Kastrati.

Sa i përket qytetarëve serb në katër komunat në veri të Kosovës tha se ka hezitim masiv për tu regjistruar, derisa shtoi se komunitetet tjera në atë zonë po regjistrohen.

Komuniteti serb ende heziton në mënyrë masive ka një regjistrim të disa ekonomive familjare, individëve por është numri i vogël në bazë të atyre që ne pretendojmë. Ne kemi pas diskutim me disa institucione ndërkombëtare dhe sigurisht ata do t’i transmetojnë atë që ne u kemi transmetu komunitetit serb në veri. Është një e mirë edhe për ata për të ditur numrin e tyre që jetojnë në ato komuna. Mospjesëmarrja në regjistrim nuk ekziston. I bëjë thirrje komunitetit serb se procesi nuk është aspak politik. Duhet ta dinë për shërbime kush jeton, çfarë strukture e popullsisë, çfarë statusi i punësimit, çfarë niveli i edukimit gjithë këta indikator vijnë nga regjistrimi. Është në të mirë të vetë komunitetit” – tha ai.

Kastrati shtoi se në komunat në jug komuniteti serb është duke u regjistruar.

Ndryshe, regjistrimi i popullsisë do të zgjas deri më 17 maj 2024 derisa sipas ASK-së të dhënat preliminare do të mund të publikohet më herët se që janë paraparë, në qershor të këtij viti.

Vazhdo të lexosh

Lajmet

Partitë njëzëri: Momenti i fundit që BE-ja t’i largojë masat ndëshkuese ndaj Kosovës

Publikuar

nga

Është momenti i fundit që Bashkimi Evropian t’i largojë masat ndëshkuese ndaj Kosovës, thonë përfaqësues të pozitës, opozitës. Sipas tyre, përkundër dështimit të shkarkimit të kryetarëve në katër komunat veriore, në votimin e 21 prillit, Kosova ka përmbushur zotimet në dakordimin e Bratisllavës me BE-në për shtensionimin e situatës në veri.

Deputeti i Lëvizjes Vetëvendosje, Adnan Rrustemi, thotë se Bashkimi Evropian duhet t’i largojë masat ndëshkuese në mënyrë të menjëhershme dhe jo graduale.

Kosova ka përmbushur zotimin që e ka dhënë në darkordimin e Bratislavës në kuptimin e përgatitjes së bazës ligjore për organizimin e procesit për largimin e kryetarëve aktual, mbi bazën e një procesi demokratik që parashihet me ligj. Kemi përgatitur udhëzimin administrativ, kemi organizuar procesin, është administruar peticioni por që natyrisht bojkotimi si veprim politik i Listës Serbe me dirigjimin e Beogradit e pamundësojë shprehjen e vullnetit të qytetarëve… Në raport me partnerët tanë ndërkombëtar ne kemi përmbushur zotimet që kemi dhënë dhe kemi manifestuar seriozitet mbi përgjegjësitë që kemi marr. BE-ja duhet të largojë masat e vendosura ndaj Kosovës dhe duhet të qartësojë pozicionin ndaj Serbisë dhe Beogradit zyrtar” – deklaron Rrustemi.

Masat ndëshkuese të BE-së, kërkon të hiqen edhe deputetja e PDK-së, Blerta Deliu, mirëpo thekson nevojën që qeveria të adresojë kërkesat e BE-së.

Ne kemi thënë tash e sa kohë si Parti Demokratike, por edhe kryetari Krasniqi në takimet e tij në Bruksel ka adresuar nevojën për heqjen e sanksioneve. Është një numër i madh i mbështetjes se BE-ja do të duhej të garantonte për Kosovën, ndërsa sot kemi një bllokim të fondeve për të ndihmuar Kosovën në të gjitha fushat. Natyrisht ne kemi kërkuar që BE-ja të jetë e vëmendshme dhe t’i largojë sanksionet, pa çka që duhet të thuhet se edhe qeveria e ka përgjegjësinë e saj për të adresuar në mënyrë të mirë koordinimin me partnerët” – thotë ajo.

Bashkimi Evropian ka vendosur masa ndëshkuese ndaj Kosovës në qershor të vitit 2023, si pasojë e tensioneve në veri, që kulmoi me hyrjen e kryetarëve shqiptarë në objektet komunale.

Përfaqësues të shteteve perëndimore kanë kërkuar nga Kosova që përmes zgjedhjeve të parakohshme të mundësohet largimi i atyre kryetarëve, për të cilët thoshte se nuk përfaqësojnë vullnetin e banorëve.

Vazhdo të lexosh

Lajmet

Mungesa e fuqisë punëtore nga Kosova po i shtyn bizneset të punësojnë të huaj nga vendet aziatike

Andaj zgjidhje për këtë problem bizneset po e konsiderojnë punësimin e punëtorëve nga vendet aziatike si Banglandeshi, Nepali e India.

Publikuar

nga

Tash e një kohë bizneset në vendin tonë po përballen me mungesë të fuqisë punëtore sidomos në sektorin e gastronomisë dhe ndërtimit. Andaj zgjidhje për këtë problem bizneset po e konsiderojnë punësimin e punëtorëve nga vendet aziatike si Banglandeshi, Nepali e India.

Por është Kryetari i Sindikatës së Sektorit Privat të Kosovës Jusuf Azemi, i cili thotë se këta punëtorë nuk janë të qëndrueshëm, ngase qëllim të vetëm e kanë strehimin.

“Nuk kemi punëtorë të qëndrueshëm, të gjithë këta që vijnë e bëjnë me qëllim të strehohen shumë shkurt gjoja se po punojnë dhe Kosova është bërë një vend qëndrim për të cilët shumicën më të madhe konsiderohet shtet transit dhe përmes Kosovës po shkojnë në vendet tjera. Megjithatë ne ua kemi tërhequr vërejtjen, me punëtorë të Bangladeshit dhe të tjerëve nuk kemi zgjedhur probleme dhe s’do mund të zgjedhim probleme kurrë”, deklaroi ai.

I pyetur nga UBTnews se cilat janë masat e nevojshme që qeveria dhe bizneset duhet t’i ndërmarrin për të adresuar mungesën e punëtorëve, Azemi thotë se një plan veçse ia kanë propozuar qeverisë.

“Ne dikund rreth para 2 vite e gjysmë iu kemi ofruar një bashkëpunim qeverisë së Kosovës dhe pronarëve të kompanive që të bëjnë rritjen e pagave, gjithëherë në ato limitet që mund ti përballojnë kompanitë edhe shteti. Sepse edhe shteti është një pjesë paguese e sektorit privat të Kosovës dhe iu kemi ofruar një bashkëpunim së paku ta ngadalësojmë këtë numër të këtyre punëtorëve”, tha Azemi.

Edhe ekonomisti Mustafë Kadriaj tha se e gjithë barra e ikjes së fuqisë punëtore nga Kosova i takon qeverisë dhe bizneseve.

“Fajin dhe përgjegjësinë duhet kërkuar nga qeveria dhe institucionet tona poashtu edhe bizneset, sepse që nga paslufta mund të themi se nuk u bë asgjë fare që fuqia punëtore të ketë dinjitetin e vetë do të thotë në punë, në përfillin e kontratave, të ketë një të ardhme për vetveten dhe fëmijët. Pra tani kur flasim, nëse i dëgjojmë arsyet e tyre nuk e kanë shumë problem për të ardhmën e tyre sa e kanë për të ardhmën e fëmijëve të tyre”, deklaroi Kadriaj.

Sipas Kadrijajt, institucionet dhe bizneset duhet të bëjnë ndryshime emergjente.

“Tani e tutje se cfarë duhet të bëjnë bizneset do të thotë është kontrata e dinitetshme, paga e dinitetshme, sigurimi shëndetësor dhe në këtë rast jo me mbetë në mëshirën e bizneseve por institucionet tona me qenë shumë vigjilente në mbikqyrjen dhe investigimin te paga, përfillja e kontratave poashtu sigurimi shëndetësor është diçka imediate për të ardhmën dhe prespektivën e punës në Kosovë”, shtoi ai.

Punësimi i shtetasve të huaj në Kosovë është i rregulluar me Ligjin për të huajt. Sipas këtij Ligji, personat që nuk janë shtetas të Kosovës, kur dëshirojnë të punojnë në territorin e Kosovës duhet të pajisen me leje pune. Leja e qëndrimit të përkohshëm për qëllime pune lëshohet për gjashtë muaj deri në një vit. Pas kësaj periudhe, ajo ripërtërihet dhe mund të merret edhe leje e përhershme qëndrimi./UBTNews/

Vazhdo të lexosh

Të kërkuara