Lajmet

Strategu amerikan Elbridge Colby: Pse Kina është më e rrezikshme se Rusia?

Nga Freddie Sayers

Publikuar

“UnHerd”

Që nga shkrimi i Strategjisë Kombëtare të Mbrojtjes për presidentit Donald Trump në vitin 2018, Elbridge Colby është bërë një nga mendimtarët konservatorë më me ndikim në SHBA në lidhje me çështjet e mbrojtjes. Nëse një republikan fiton presidencën në vitin 2024 – qoftë Trump apo DeSantis – ai ka të ngjarë të jetë sërish në qendër të pushtetit. Gjatë bisedës tonë ai foli për një fokus krejtësisht të ndryshëm për ushtrinë amerikane: larg Ukrainës dhe drejt një konflikti me Kinën që ai beson se mund të ndodhë brenda vitit 2027.

Ju nuk jeni as plotësisht një izolacionist por as një mbështetës i një angazhimi maksimal të SHBA nëpër botë. Cili është vizioni juaj për strategjinë amerikane?

Perspektiva ime është se ekuilibri i duhur për Amerikën, por sigurisht edhe i një lëvizje politike të së djathtës së qendrës, është të pyesësh se çfarë është në interesin konkret të popullit amerikan. Nëse shihni shumicën e votuesve të Partisë Republikane, ata përbëhet nga amerikanë të klasës punëtore dhe të mesme. Unë nuk mendoj se politika jonë e jashtme u ka shërbyer atyre. Ne kemi pasur një politikë të jashtme maksimaliste që ka pasur pasoja katastrofike. Amerikanët janë realisht të lodhur nga “luftërat e përjetshme”.

Dhe çfarë është në interesin e tyre? Le ta fillojmë duke pyetur nëse Amerika është shumë e përkushtuar në mbrojtjen e Ukrainës…

Fokusi ynë kryesor duhet të jetë Kina. Ajo është shumë më e frikshme ekonomikisht, por tani po bëhet e tillë edhe ushtarakisht. Këtë e kam theksuar edhe në strategjinë kombëtare të mbrojtjes që hartova 5 vite më parë. Aktualisht ne jemi shumë të përqendruar tek Ukraina.

Unë nuk jam për ndërprerjen e ndihmës ndaj ukrainasve. Mendoj se ajo që bëri dhe po bën Rusia është shumë e keqe. Por nëse politika jonë e jashtme ka të bëjë me interesat konkrete të amerikanëve, atëherë ne po bëjmë më shumë se duhet atje. Kemi shpenzuar deri tani mbi 100 miliardë dollarë.

Kemi dërguar pajisje ushtarake që nuk janë lehtësisht të zëvendësueshme, të cilat janë të rëndësishme për luftën e mundshme mbi Tajvanin. Ndaj pasojat e kësaj qasje mbi industrinë tonë të mbrojtjes janë shumë domethënëse. Kjo gjë mund të duket si e paqartë, por nuk është ashtu. Mbretëritë janë shkatërruar edhe vetëm për mungesën e këpucëve nga ushtarët. Unë pyes: Pse po rrezikojmë sfidën më të rëndësishme për pozicionin e SHBA-së në botë dhe interesin tonë për botën në 150 vitet e fundit?

Nëse do të ishit sot këshilltari kryesor i presidentit Biden, çfarë do t’i këshillonit të bënte?

Unë do t’i këshilloja: “Duhet të përqendrohemi fillimisht mbi Tajvanin, Kinën dhe Azinë, dhe pasi ta rregullojmë këtë problem në një shkallë të kënaqshme, do të shpenzojmë kohë dhe kapital politik dhe burime në Ukrainë”. Gjykoj se duhet të ushtrojmë shumë më tepër presion dhe inkurajim ndaj Evropës që ajo të marrë rolin kryesor në ndihmën ndaj Ukrainës.

Pse Shtetet e Bashkuara po ofrojnë pjesën të madhe të mbështetjes ushtarake dhe financiare për Ukrainën? Kjo nuk ka kuptim. Evropa është një zonë ekonomike shumë më e madhe se Rusia. Ajo ka avantazhe të mëdha ushtarake përballë Rusisë.

Por vendet evropiane e kanë rritur angazhimin muajt e fundit. Kështu Gjermania ka hequr dorë nga pozicioni i saj neutral i pasluftës…

Me vjen keq ta them se kjo nuk është e vërtetë. Gjermanët e shpërbënë ushtrinë e tyre, jo si rezultat i Luftës së Dytë Botërore, por i fundit të historisë dhe dividentit të paqes. Ata kishin një ushtri shumë të madhe dhe mbresëlënëse kur Republika Federale kërkonte të mbrohej kundër sovjetikëve dhe Bllokut Lindor.

Kjo ka qenë një çështje politike, sidomos në kohën e ish-kancelares Merkel. Pyetja është: A mund ta rindërtojë Gjermania ushtrinë e saj? Në fakt nuk ka ndonjë shpresë për këtë. Dhe këtë vit buxheti i saj ushtarak do të jetë sërish poshtë pragut 2 për qind të PBB-së. Vendi që meriton duartrokitje në këtë aspekt është Polonia, e cila ka angazhuar gati 5 për qind të PBB.

Po Britania e Madhe?

E vlerësoj shumë ambicien e saj. Nën drejtimin e Boris Johnson, ajo u angazhua të shpenzojë 3 për qind të PBB për mbrojtjen. Por mendoj se kjo shifër ka rënë tani. Mendoj se Britania është më e angazhuar në Evropë, pikërisht sepse ne amerikanët duhet të zhvendosemi në Azi.

Por Britania e Madhe ka aftësi shumë të kufizuara për të projektuar fuqi serioze ushtarake. Nëse Kina merr nën kontroll Azinë, në një situatë hegjemonike që mendoj se është qëllimi i saj, interesat tona do të dëmtohen shumë më tepër sepse Azia është një zonë ekonomike shumë më e madhe se Evropa.

Kina është një fuqi shumë më e madhe dhe më e frikshme se Rusia. Pra, pyetja është, kush do të përballojë koston? Nëse Evropa justifikohet duke thënë “Ne s’mund ta bëjmë, pasi do të na marrë shumë kohë”, atëherë duhet që të përballojë pasojat e këtij vendimi dhe kësaj paaftësie.

A do të thotë kjo se ka vdekur përpjekja për të mbajtur prapa linjën e frontit rus në Ukrainë apo edhe për ta shtyrë atë më në lindje?

Natyrisht, gjërat mund të arrihen në të njëjtën kohë. Problemi është se në nivelin politik, ne amerikanët duhet të sigurohemi që të ndahet gjithçka që nevojitet për një luftë të mundshme mbi Tajvanin, pra burimet të shkojnë atje. Ne i dhamë Ukrainës një grup tankesh Abrams. Është shumë e vështirë të imagjinohet që këto tanke të jenë të dobishëm në një luftë me Kinën.

Edhe avionët tanë F16 dhe F35 do të hasnin probleme përballë kinezëve. Ndaj unë nuk e kuptoj pse ne nuk po u dërgojmë ukrainasve avionët F16. Por edhe rusët po hasin shumë probleme. Kjo e sotmja nuk është Ushtria e Kuqe e vitit 1945. Ju evropianët nuk duhet të pranoni asnjë triumf të saj mbi ukrainasit. Ju jeni një zonë e madhe ekonomike. Problemi është se Evropa nuk po ndryshon qasje.

Traktati i NATO-s thotë se “një sulm ndaj njërit është një sulm ndaj të gjithëve”. Nëse Rusia pushton Poloninë ose Lituaninë, ky akt duhet të trajtohet nga Amerika si një sulm ndaj vetë saj, dhe për këtë arsye do të kërkojë të gjitha aftësitë e saj mbrojtëse….

Në fakt traktati nuk thotë këtë. Dhe ne nuk do ta trajtonim një sulm ndaj një aleati evropian në të njëjtën mënyrë si një sulm ndaj vetë Shteteve të Bashkuara. E gjithë strategjia e NATO-s gjatë Luftës së Ftohtë ishte qartazi për të mos e bërë këtë. Natyrisht niveli retorik është tjetër nga ai praktik.

E mira është që rusët nuk janë mjaftueshëm kërcënues për ta ndërmarrë këtë veprim. Ata nuk mund ta kërcënojnë NATO-n evropiane, duke pasur parasysh ngërçet që kanë pasur në Ukrainë, të paktën prej disa muajsh. Problemi ndryshon me Kinën, që është në një farë kuptimi, Bashkimi i ri Sovjetik.

Çfarë ju bën kaq të sigurt se Kina po planifikon në të vërtetë një lloj sulmi ndaj Tajvanit?

Nuk mendoj se ka shumë vend për debat. Udhëheqësi i qeverisë më të bashkuar kineze që nga koha e Maos, i ka dhënë në mënyrë eksplicite udhëzime ushtrisë që të jetë gati për të sulmuar Tajvanin brenda vitit 2027. Dhe kinezët supozojnë se amerikanët do të vinin në mbrojtje të Tajvanit.

Kjo do të thoshte një luftë Kinë-SHBA. Dhe kjo nuk është vetëm një retorikë. Shihni ushtrinë që po ndërtojnë. Ajo është projektuar për të përballuar jo vetëm Tajvanin, por Shtetet e Bashkuara dhe Japoninë. Kinezët po ndërtojnë një ushtri globale që duket si ushtria amerikane: aeroplanmbajtëse, satelitë hapësinorë, nëndetëse me energji bërthamore.

Por Kina është në fakt një shtet shumë i kujdesshëm. Pse do të rrezikonte ta fuste të gjithë botën në luftë?

Nuk e di se si kinezët e kanë fituara një reputacion të tillë. Ata e fituan Luftën Civile me mjetet më brutale të mundshme. Pastaj pushtuan Tibetin, ishullin Haina, ndërhynë drejtpërdrejt në Luftën Koreane dhe sulmuan drejtpërdrejt Vietnamin në 1979. Pse do ta bënin tani?

Mendoj se kanë nevojë. Xi Jinping po thotë se SHBA po përpiqen të asfiksojnë Kinën. Ju e shihni se çfarë po bën ai me Vladimir Putinin dhe Rusinë. Ata na konsiderojnë si një kërcënim gati ekzistencial, që gjë është shumë e rrezikshme./bota.al

Lajmet

As pas shtatë takimesh ska marrëveshje për dinarin serb, ekonomisti Jakup Bellaqa: Është koha e fundit të zbatohet rregullorja e BQK-së

Publikuar

nga

Kosova e Serbia as pas takimit të shtatë me radhë nuk kanë arritur marrëveshje për çështjen e përdorimit të dinarit serb në Kosovë. Është kryenegociatori i Kosovës, Besnik Bislimi, i cili pas takimit të së mërkurës, tha se nuk pret që emisari evropian për dialogun Kosovë – Serbi, Miroslav Lajçak, të thërras takime të tjera për këtë temë.

Megjithatë sipas njohësit të çështjeve ekonomike, Jakup Bellaqa, është momenti i fundit që rregullorja e Bankës Qendrore të Kosovës, të zbatohet.

“Mendoj se është momenti i fundit të zbatohet dhe nga fakti që më herët është pranuar nga pjesa veriore dokumentet, patentshoferët, pasaportat, targat. Kjo nuk është çështje politike dhe nuk duhemi ta politizojmë”, deklaroi ai.

Sipas Bellaqës, rregullorja e BQK-së, siguron sovranitet ekonomik.

“E siguron sovranitetin ekonomik, juridik dhe kjo është e ligjshme dhe duhet çdo qytetar pra edhe minoriteti serb dhe çdo minoritet ta respektoj ligjin. Është e drejtë dhe e zbatushme. Do të ndikojë në ekonominë e vendit pozitivisht sepse për vetë faktin se nga pjesa veriore nuk e kanë njohur Kosovën, me miliona euro ka humbur qe më shumë se 20 vite sepse nuk i ka mbledhur këto mjete”, deklaroi ai.

Më 1 shkurt të këtij viti, në Kosovë ka hyrë në fuqi regullorja e Bankës Qendrore të Kosovës që parasheh që vetëm valuta euro të përdoret për pagesa, duke i dhënë fund përdorimit të dinarit serb./UBTNews/

Realizoi: Fjolla Gashi

Vazhdo të lexosh

Lajmet

Osmani s’u konsultua dhe s’e përkrah letrën e Qeverisë dërguar KiE-së

Publikuar

nga

Presidentja e Kosovës, Vjosa Osmani, nuk u konsultua nga Qeveria e Kosovës për një letër të cilën ajo ia dërgoi Këshillit të Evropës (KiE) të mërkurën, ku e njoftoi për qëllimet e Qeverisë për ta hartuar dhe dërguar në Kushtetuese një draft-statut për Asociacionin e komunave me shumicë serbe, tha këshilltari i saj Bekim Kupina.

Kupina tha për Radion Evropa e Lirë (REL) se presidentja “nuk e përkrah këtë letër”.

“Presidentja Osmani përkrah vetëm qëndrime dhe veprime paraprakisht të konsultuara, të koordinuara dhe të dakorduara me institucionin e Presidencës… Kjo letër nuk është e tillë”, tha Kupina për REL të enjten.

Ministrja për Punë të Jashtme dhe Diasporë e Kosovës, Donika Gërvalla, tha të enjten në mëngjes se Qeveria ia ka dërguar një letër Këshillit të Evropës për ta njoftuar se Kosova do ta përgatisë draft-statutin për Asociacionin, dhe se pret nga ai ta pranojë Kosovën si anëtaren më të re këtë javë.

Gërvalla vjen nga partia Guxo, të cilën e kishte udhëhequr Osmani për disa muaj, deri në prill 2021, kur u emërua presidente dhe u largua nga partia, siç kërkon Kushtetuta e vendit.

Kupina theksoi se letra “mund të jetë konsultuar e koordinuar me individë jashtë institucioneve që sot e kanë publikuar këtë letër, por jo me Presidencën”.

“Çdo derivat i letrës së zotimeve të nënshkruar nga tre institucionet duhet paraprakisht po ashtu të koordinohet dhe miratohet nga po këto tre institucione”, tha ai.

Njoftimi i Gërvallës për zotimin e Kosovës për ta hartuar dhe dërguar në Kushtetuese një statut për Asociacionin vjen pasi disa vende, si Gjermania dhe Franca, kanë kërkuar nga Kosova që të bëjë hapa konkretë drejt themelimit të Asociacionit, për t’i bindur qeveritë skeptike që të votojnë në favor të saj për anëtarësim në Këshillin e Evropës.

Qeveria e Kosovës, fillimisht, e ka refuzuar Asociacionin si kusht.

Asambleja Parlamentare e KiE-së ka votuar për pranimin e Kosovës më 16 prill dhe vendimi përfundimtar ka kaluar te Komiteti i Ministrave, i cili mblidhet më 16 dhe 17 maj.

Kosova nuk pritet të jetë në agjendën e Komitetit të Ministrave të KiE-së më 17 maj, ku do të mund të votohej për pranimin e saj në këtë organizatë.

Kupina shtoi se Osmani “gjatë gjithë ditës po vazhdon konsultimet” me aleatët rreth çështjes së anëtarësimit të Kosovës në KiE.

“Prandaj edhe po bën përpjekje që shtetet anëtare të binden që sa më parë që të jetë e mundur të thirret një seancë e jashtëzakonshme ku do të votohet pro anëtarësimit të Kosovës në këtë organizatë”, nënvizoi ai.

Ndërkohë, presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiq, e quajti “mashtrim dhe përpjekje joserioze” nga Kosova njoftimin se ajo synon ta hartojë një draft-statut për themelimin e Asociacionit dhe tha se ajo nuk mund ta bëjë një gjë të tillë pa pëlqimin e Serbisë./REL

Vazhdo të lexosh

Lajmet

Kryeministri sllovak Fico ende në gjendje “shumë të rëndë” pas ndërhyrjes kirurgjikale

Publikuar

nga

Kryeministri i Sllovakisë, Robert Fico është në “gjendje shumë të rëndë”, por të qëndrueshme, njoftuan sot autoritetet spitalore, një ditë pasi u qëllua 5 herë me armë zjarri në një tentativë për ta vrarë, e cila ka nxjerrë në pah ndasitë e thella politike në vend.

Atentati i djeshëm shënoi përpjekjen e parë për vrasjen e një udhëheqësi politik evropian në 20 e vitet e fundit dhe u dënua nga shumë udhëheqës ndërkombëtarë. Analistë politikë dhe ligjvënës thonë se atentati është tregues i një klime politike gjithnjë e më të të polarizuar në kontinentin evropian.

Presidentja sllovake Zuzana Caputova bëri thirrje për uljen e tensioneve politike dhe tha se do të ftojë të gjithë drejtuesit e partive parlamentare për një takim të përbashkët. Aleati i zotit Fico dhe presidenti i zgjedhur Peter Pellegrini u kërkoi partive të pezullojnë ose të zbusin tonet e fushatës për zgjedhjet për Parlamentit Evropian që do të mbahen muajin e ardhshëm.

“Nëse ka diçka që i duhet urgjentisht Sllovakisë sot është konsensusi dhe uniteti mes përfaqësuesve politike”, tha zoti Pellegrini, i cili fitoi zgjedhjet e muajit prill për postin e Presidentit, një rol kryesisht ceremonial.

Agjencia sllovake e lajmeve ‘tvnoviny.sk’ njoftoi të enjten se ndaj autorit të dyshuar për atentatin është ngritur akuza për tentativë vrasjesje dhe se ai mund të përballet me dënim deri në burg të përjetshëm.

Vazhdo të lexosh

Lajmet

​Musliu-Shoshi: Letra e Gërvallës, hap i rrezikshëm për aleatët ndërkombëtarë

Publikuar

nga

Deputetja e Partisë Demokratike të Kosovës (PDK), Ariana Musliu-Shoshi e quan të gabuar letrën e shefes së diplomacisë kosovare Donika Gërvalla në Asamblenë Parlamentare të Këshillit të Evropës, ku ka njoftuar se Qeveria e Kosovës është në përgatitje të draft-statutit për asociacionin.

Në një prononcim për media, Musliu-Shoshi ka thënë se kjo letër përveç se nuk është adresuar në vendin e duhur, përmban gabim edhe në përmbajtje. Ajo potencoi se një draft-statut të tillë nuk e kanë kërkuar aleatët ndërkombëtarë, pasi sipas saj nuk është e dakorduar në marrëveshjen e Ohrit.

“Adresimi është gabim, sepse i është adresuar presidentit apo kryetarit të Asamblesë Parlamentare dhe Asambleja Parlamentare tashmë e ka dhënë qëndrimin e saj me votë në sesion. Tani ky është vetëm një opinion që i është dorëzuar Komitetit të Ministrave, mirëpo nuk është opinion i obligueshëm për mendim në komitet të kryeministrave. Por, a e ka bërë këtë huq nga vetëdija apo mos dija ministrja Gërvalla, këtë nuk e di dhe nuk jam kompetente për ta thënë. Por, që ka bërë gabim në adresim – kjo është e sigurt”, tha Shoshi.

Ndër të tjera deputetja e PDK-së këtë veprim e sheh si “shfajësim për konsum të brendshëm dhe fajësim për konsum të jashtëm”. Ajo thotë se dërgimi i kësaj letre është një hap i rrezikshëm për aleatët tanë dhe se mund të acarojë edhe më tej marrëdhëniet.

“Aleatët tanë ndërkombëtarë kanë kërkuar që hapat konkretë apo të ardhshëm të merren me draft-statutin e asociacionit që kanë pranuar në marrëveshjen e Ohrit, me të cilën janë dakorduar. Pra, kjo letër e dërguar është po ashtu edhe në përmbajtje gabim. Sepse një draft-statut të tillë nuk e kanë kërkuar aleatët tanë ndërkombëtarë, sepse nuk është e dakorduar në marrëveshjen ndërkombëtare, në këtë rast që është në marrëveshjen e Ohrit. Prandaj, e vlerësoj që edhe përmbajtja e letrës është gabim…Këtë e shoh më shumë si shfajësim për konsum të brendshëm dhe në fajësim për konsum të jashtëm, pra të shfajësohen brenda për brenda duke thënë se ‘ne e dërguam vendimin dhe dërguam një draft-statut. Mirëpo, unë vlerësoj që për aleatët tanë ky hap është jashtëzakonisht i rrezikshëm dhe ka mundësi që të acarojë edhe më tej marrëdhëniet që ka Republika e Kosovës”, tha Musliu-Shoshi.

Zëvendëskryeministrja Donika Gërvalla tha sot se draft-statuti për asociacionin do të përmbushte obligimet ndërkombëtare dhe do të respektonte Kushtetutën dhe ligjet e Kosovës. Sipas saj, pavarësisht si do të pranohet kjo ofertë e palës kosovare, do të procedohet tutje për hartimin e draftit të asociacionit dhe dërgimit të tij në Gjykatë Kushtetuese. Sipas Gërvallës kjo letër zotimi nuk është e vonuar pasi po të konsideronin si të tillë do të dërgonin më herët.

Zëvendësministri i MPDJ-së, Kreshnik Ahmeti, tha se nëse në mbledhjen e nesërme të ministrave të Punëve të Jashtme të Këshillit të Evropës s’ka gatishmëri për të përfshirë në agjendë anëtarësimin e Kosovës, i njëjti mund të vendosë një datë të radhës se kur mund të bëhet një gjë e tillë.

Gerald Knaus, nga Iniciativa Evropiane për Stabilitet, tha se nuk pret që Kosova të jetë në agjendë më 17 maj, pasi sipas tij, letra ka ardhur me vonesë.

Asambleja Parlamentare e KiE-së ka votuar për pranimin e Kosovës më 16 prill dhe vendimi përfundimtar ka kaluar te Komiteti i Ministrave. Disa vende si Gjermania dhe Franca kanë kërkuar nga Kosova hapa konkretë drejt asociacionit, për t’i bindur qeveritë skeptike të votojnë pro anëtarësimit të saj në KiE.

Vazhdo të lexosh

Të kërkuara