Lajmet

Origjina e konfliktit Izrael-Palestinë

Publikuar

7 muaj më parë

më

Luftimet mes Izraelit dhe Hamasit, e cila nisi një sulm të befasishëm të shtunën e javës së kaluar, janë të fundit në shtatë dekada luftimesh dhe të konfliktit mes izraelitëve dhe palestinezëve që ka tërhequr fuqitë e jashtme dhe ka destabilizuar Lindjen e Mesme.

Cila është origjina e konfliktit?

Konflikti vë në pah kërkesat izraelite për siguri në atë që prej kohësh e ka konsideruar si një rajon armiqësor kundër aspiratave palestineze për një shtet të tyre.

Themeluesi i Izraelit, David Ben-Gurion proklamoi shtetin modern të Izraelit më 14 maj të vitit 1948, duke krijuar një strehë të sigurt për hebrenjtë që ikën nga persekutimi dhe kërkuan shtëpi në tokën për të cilën ata thanë se ka lidhje të thella gjatë brezave.

Palestinezët ankohen për krijimin e Izraelit si Nakba, ose katastrofë, që rezultoi në shpronësimin e tyre dhe bllokoi ëndrrat e tyre për shtetësi.

Izraeli, një aleat i ngushtë i SHBA-së, kundërshton pohimin se i dëboi palestinezët nga shtëpitë e tyre dhe thekson se u sulmua nga pesë shtete arabe një ditë pas krijimit të tij. Për shkak të pakteve të armëpushimit, në vitin 1949 u ndalën luftimet, por nuk u arrit zyrtarisht paqja.

Cilat janë luftërat më të njohura që nga atëherë?

Në vitin 1967, Izraeli bëri një sulm parandalues kundër Egjiptit dhe Sirisë, në atë që njihet si luftë gjashtëditore. Izraeli pushtoi Bregun Perëndimor, Jerusalemin lindor Arab, të cilin e mori nga Jordania dhe Lartësitë Golan të Sirisë.

Në vitin 1973, Egjipti dhe Siria sulmuan pozicionet e Izraelit pranë kanalit të Suezit dhe Lartësitë Golan, duke nisur Luftën e Yom Kippurit. Izraeli ktheu prapa të dy ushtritë brenda tri javësh.

Izraeli pushtoi Libanin në vitin 1982 dhe mijëra luftëtarë palestinezë nën drejtimin e Jaser Arafatit u evakuuan nga deti pas një rrethimi dhjetëjavor. Lufta shpërtheu sërish në Liban në vitin 2006, kur militantët e Hezbollahut kapën dy ushtarë izraelitë dhe Izraeli u hakmor.

Në vitin 2005 Izraeli u largua nga Gaza, të cilën e kishte pushtuar nga Egjipti në vitin 1967. Por Gaza u përball me shpërthime të mëdha gjatë viteve 2006, 2008, 2012, 2014 dhe 2021, që ishin kryesisht sulme ajrore izraelite dhe me raketa palestineze, dhe ndonjëherë edhe inkursione ndërkufitare.

Përveç luftërave, pati edhe dy intifada ose kryengritje palestineze midis viteve 1987-1993 dhe sërish në vitet 2000-2005. Gjithashtu vendi u përball edhe me sulme vetëvrasëse të Hamasit kundër izraelitëve.

Çfarë përpjekjesh u bënë që atëherë për të arritur paqe?

Në vitin 1979, Egjipti dhe Izraeli nënshkruan një traktat paqeje, duke i dhënë fund armiqësisë 30-vjeçare. Në vitin 1993, kryeministri izraelit Yitzhak Rabin dhe Arafat shtrënguan duart për Marrëveshjen e Oslos për autonominë e kufizuar palestineze. Në vitin 1994, Izraeli nënshkroi një traktat paqeje me Jordaninë.

As në samitin e Damp Davidit të vitit 2000, presidenti Bill Clinton, kryeministri izraelit, Ehud Barak, dhe Arafati nuk arritën marrëveshjen përfundimtare të paqes.

Në vitin 2002, plani arab i ofroi Izraelit lidhje normale me të gjitha vendet arabe në këmbim të një tërheqjeje të plotë nga tokat që mori në luftën e Lindjes së Mesme të vitit 1967, krijimin e një shteti palestinez dhe gjetjen e një “zgjidhje të drejtë” për refugjatët palestinezë.

Përpjekjet për paqe kanë ngecur që nga viti 2014, kur bisedimet dështuan mes izraelitëve dhe palestinezëve në Uashington.

Palestinezët më vonë bojkotuan marrëdhëniet me administratën e presidentit të SHBA-së, Donald Trump, pasi ajo përmbysi politikën e SHBA-së me dekada duke refuzuar të miratojë zgjidhjen me dy shtete – formula e paqes që parashikon një shtet palestinez të krijuar në territorin që Izraeli pushtoi në vitin 1967.

Ku qëndrojnë tani përpjekjet për paqe?

Administrata e presidentit amerikan Joe Biden është fokusuar në përpjekjen për të siguruar një “pazar të madh” në Lindjen e Mesme që përfshin normalizimin e marrëdhënieve midis Izraelit dhe Arabisë Saudite, kujdestarit të dy faltoreve më të shenjta të Islamit.

Lufta e fundit është diplomatikisht e vështirë për Riadin, si dhe për shtetet e tjera arabe, përfshirë disa shtete arabe të Gjirit pranë Arabisë Saudite, që kanë nënshkruar marrëveshje paqeje me Izraelin.

Cilat janë çështjet kryesore izraelito-palestineze?

Zgjidhja me dy shtete, vendbanimet izraelite, statusi i Jerusalemit dhe refugjatët janë në thelb të mosmarrëveshjes.

Zgjidhja me dy shtete: një marrëveshje që do të krijonte një shtet për palestinezët në Bregun Perëndimor dhe Rripin e Gazës së bashku me Izraelin. Hamasi kundërshton zgjidhjen me dy shtete dhe betohet se do ta shkatërrojë Izraelin. Izraeli ka thënë se një shtet palestinez duhet të çmilitarizohet në mënyrë që të mos e kërcënojë Izraelin.

Vendbanimet: Shumica e vendeve i konsiderojnë vendbanimet hebraike të ndërtuara në tokën e pushtuar nga Izraeli në vitin 1967 si të paligjshme. Izraeli e kundërshton këtë dhe përmend lidhjet historike dhe biblike me tokën. Zgjerimi i vazhdueshëm i tyre është ndër çështjet më të diskutueshme midis Izraelit, palestinezëve dhe komunitetit ndërkombëtar.

Jerusalemi: Palestinezët duan që Jerusalemi Lindor, i cili përfshin vende të shenjta për myslimanët, hebrenjtë dhe të krishterët, të jetë kryeqyteti i shtetit të tyre. Izraeli thotë se Jerusalemi duhet të mbetet kryeqyteti i tij “i pandashëm dhe i përjetshëm”. Pretendimi i Izraelit për pjesën lindore të Jerusalemit nuk njihet ndërkombëtarisht. Trump e njohu Jerusalemin si kryeqytetin e Izraelit – pa specifikuar shtrirjen e juridiksionit të tij në këtë qytet të diskutueshëm – dhe e zhvendosi ambasadën e SHBA-së atje në vitin 2018.

Refugjatët: Sot rreth 5.6 milionë refugjatë palestinezë – kryesisht pasardhës të atyre që ikën në vitin 1948 – jetojnë në Jordani, Liban, Siri, Bregun Perëndimor të pushtuar nga Izraeli dhe Gaza. Rreth gjysma e refugjatëve të regjistruar mbeten pa shtetësi, sipas ministrisë së jashtme palestineze, shumë prej të cilëve jetojnë në kampe të mbushura me njerëz.

Palestinezët kanë kërkuar prej kohësh që refugjatëve t’iu lejohet të kthehen, së bashku me miliona pasardhës të tyre. Izraeli thotë se çdo zhvendosje e refugjatëve palestinezë duhet të ndodhë jashtë kufijve të tij./UBTNews/

Etiketa
Vazhdo të lexosh

Lajmet

Të mërkurën takimi i radhës për dinarin, optimizëm për marrëveshje

Publikuar

2 orë më parë

më

14 Maj, 2024

nga

Më 15 maj (e mërkurë) për herë të gjashtë me radhë në Bruksel do të takohen kyenegociatorët e Kosovës dhe Serbisë, në lidhje me Rregulloren e BQK-së ku ndalohet përdorimi i dinarit në Kosovë. Pas përfundimit të fazës së tranzicionit të Bankës Qendrore, në partinë në pushtet theksojnë se s’ka asnjë alternativë që e parandalon apo shtynë vendimin për dinarin. Në anën tjetër, njohës të procesit të dialogut janë optimist se në takimin e nesërm do të arrihet një dakordim për çështjen e dinarit. Optimist gjatë ditës u shfaq edhe vet ndërmjetësi i Bashkimit Evropian për dialogun, Miroslav Lajçak.

Pjesëmarrjen e zëvendëskryeministrit Besnik Bislimi në takimin e Brukselit e ka konfirmuar këshilltari i tij, Klisman Kadiu, mirëpo nuk dha detaje të tjera sa i përket mundësisë së arritjes së një marrëveshje.

Ndërkaq, deputetja e LVV-së, njëherësh kryetare e Komisionit për Punë të Jashtme, Arbëreshë Kryeziu-Hyseni, thotë për KosovaPress se vendimi për ndalimin e përdorimit të dinarit serbë në Kosovë nuk do të prolongohet apo anulohet vetëm pse nuk i konvenon Serbisë.

Sipas saj, ekzekutivi është i gatshëm të bashkëpunojë sa i përket ofrimit të ndihmës për qytetarët serbë që jetojnë në Kosovë, në mënyrë që konvertimi në euro të jetë sa më i lehtë që të jetë e mundshme.

“Çfarëdo alternative që shkon kundrejt qëndrimit tonin si qeveri dhe si institucion i BQK-së për ne është i papranueshëm. As nuk negociohet dhe as nuk ka alternativë tjetër qoftë që e parandalon apo e shtyn vendimin për dinarin. Thjeshtë ata duhet të pranojnë faktin se ky vendim do të implementohet pasi të tejkalohen hapat e tranzicionit nga BQK-ja. Ne jemi të gatshëm të bashkëpunojmë sa i përket ofrimit të ndihmës për qytetarët serbë që jetojnë në Kosovë, në mënyrë që konvertimi në euro të jetë sa më i lehtë që të jetë e mundshme. Por nuk jemi të gatshëm që qoftë të prolongojmë apo anulojmë vetëm pse nuk po i përgjigjet Serbisë”, thotë ajo.

Në anën tjetër, analisti politik, Fidan Ukaj, thotë se do të ketë një pajtim në heshtje për çështjen e dinarit.

“Mendoj se do të ketë një kalim në heshtje të kësaj problematike. Qytetarët serbë tashmë ka më shumë se një dekadë që janë mësuar me euron dhe mendoj se më shumë ka qenë një propagandë politike e Vuqiqit që me dramatizua një gjë të tillë. Mendoj se kjo periudha tre mujore e dhënë nga institucionet e Kosovës ka qenë ndihmës e madhe për qytetarët serbë apo qoftë për bizneset që me i ndërruar çmimet dhe për qytetarët që me i konvertu dinarët në euro. Mendoj se do të zbatohet rregullorja e BQK-së nga takimi i paralajmëruar…Pres që të ketë një dakordim nga propozimet e faktorit ndërkombëtar dhe të gjendet një zgjidhje për çështjen e dinarit”, thekson Ukaj.

Më 12 maj ka përfunduar faza e tranzicionit që ka ndërmarrë BQK-ja për rregulloren, rrjedhimisht edhe një nga masat lehtësuese që ishte mosaplikimi i gjobave dhe masave, si ndalimi i importimit të valutave të huaja për subjektet që operojnë me para të gatshme në përputhje me Ligjin për Bankën Qendrore dhe ligjet e tjera në fuqi.

Për çështjen e dinarit palët janë takuar pesë herë të tjera në Bruksel, mirëpo kanë dështuar të arrihet një ujdi kompromisi. Me rregulloren e re të Bankës Qendrore të Kosovës (BQK), euroja u caktua si valuta e vetme në Kosovë për kryerjen e pagesave me para të gatshme nga 1 shkurti.

Vazhdo të lexosh

Lajmet

Gërvalla e Peci vizitojnë Leposaviqin: Në çdo cep shihet dhe ndihet kujdesi i shtuar i institucioneve

Publikuar

2 orë më parë

më

14 Maj, 2024

nga

Ministrja e Punëve të Jashtme dhe Diasporës, Donika Gërvalla dhe ministri i Bujqësisë Pylltarisë dhe Zhvillimit Rural, Faton Peci kanë vizituar Leposaviqin, më saktë Bistricën e Shalës dhe Boletinin.

Gërvalla ka thënë se tash në çdo cep shihet dhe ndihet kujdesi i shtuar i institucioneve ndaj kësaj pjese të harruar dhe braktisur të Republikës së Kosovës.

“Nga Bistrica e Shalës në komunën e Leposaviqit e deri në Boletin. Bashkë me Ministrin Faton Peci një paradite në këto vise të Kosovës me bukuri të rrallë dhe potencial të madh jo vetëm në fushën e agroturizmit, të lëna mizorisht prapa me dekada të tëra. Tash, në çdo cep shihet dhe ndihet kujdesi i shtuar i institucioneve ndaj kësaj pjese të harruar dhe braktisur të Republikës së Kosovës”, ka shkruar Gërvalla.

Vazhdo të lexosh

Lajmet

“Duam të kthehemi në shtëpi”, thotë nëna ukrainase e cila u largua nga Kharkivi

Publikuar

3 orë më parë

më

14 Maj, 2024

nga

Olesiia është mësuese në Ukrainë dhe deri dje jetoi në qytetin e dytë më të madh të Ukrainës, në Kharkiv. Ajo thotë se ka frikë për fëmijët e saj.

“Duan të kthehen në shtëpi, por shqetësohen… dhe po flasin sikurse të rritur dhe madje kuptojnë edhe më shumë lidhur me atë që po ndodh”, i tha ajo BBC-së.

Ajo tha se bashkëshortin e ka në Kharkiv sepse i duhet të punojë.

“Dua që gjithçka të jetë në rregull dhe të kthehemi në shtëpi”./UBTNews/

Vazhdo të lexosh

Lajmet

Rusia vazhdon sulmet në Kharkiv

Publikuar

3 orë më parë

më

14 Maj, 2024

nga

Në sulmet e reja ruse në qytetin e Kharkivit katër persona janë plagosur, njoftuan zyrtarët ukrianas më 14 maj.

Një burrë dhe tri gra u plagosën si pasojë e granatimeve nga forcat ruse në orët e para të së martës, tha Oleh Sinehubov, guvernator i rajonit të Harkivit.

Rusia sulmoi qytetin e dytë më të madh të Ukrainës me bombat e reja UMPB D-30, që janë bomba me precizitet të lartë dhe veprojnë sikurse raketat lundruese.

Përdorimi i këtyre lloj bombash nuk ka mundur të konfirmohet në mënyrë të pavarur, ndërkaq Moska ende nuk ka komentuar për këto pretendime të Ukrainës.

Lufta ka lënë të vrarë mijëra persona, ka detyruar miliona të tjerë të zhvendosen dhe i ka shndërruar qytetet ukrainase në gërmadha.

Në ditët e fundit, Rusia po shtyn përpara një sulm tokësor të saj në rajonin e Harkivit, që gjendet pranë kufirit me Rusinë.

Ndërsa sulmet e reja ruse në Harkiv po ndodhin në ditën kur sekretari amerikan i Shtetit, Antony Blinken, po qëndron në Ukrainë në një vizitë të paparalajmëruar, gjatë së cilës do të takohet me krerët shtetëror ukrainas.

Qëllimi i vizitës është që të riafirmohet mbështteja e Uashingtonit për Kievin, forcat e të cilit po përballën tashmë me pushtimin rus për më shumë se dy vjet./REL

Vazhdo të lexosh

Të kërkuara