Kulturë, Lifestyle

Cila është mosha më e mirë për t’u mësuar leximin fëmijëve?

Cila është formula më e mirë për sukses të qëndrueshëm?

Publikuar

Në disa vende, fëmijët deri në katër vjeç mësojnë të lexojnë dhe të shkruajnë. Në vende tjera nuk fillojnë deri në shtatë. Cila është formula më e mirë për sukses të qëndrueshëm?

Melissa Hogenboom është një regjisore e çmuar dhe drejtuese në BBC, ku ajo hapi dhe drejton faqen e dokumentarëve BBC Reel. Ajo ka hulumtuar lidhur me këtë çështje.

“Unë isha shtatë vjeçe kur fillova të mësoja të lexoja, siç është tipike për shkollën alternative të Steiner që ndoqa. Vajza ime ndjek një shkollë standarde angleze dhe filloi në moshën katërvjeçare, siç është tipike në shumicën e shkollave britanike. Duke e parë atë të mësonte përmendësh shkronjat dhe t’i shqiptonte fjalët, në një moshë kur ideja ime e arsimit ishte ngjitja në pemë dhe kërcimi nëpër pellgje, më ka bërë të pyes veten se si na formojnë përvojat tona të ndryshme. A ka nisur një fillim të rëndësishëm që do t’i japë përfitime gjatë gjithë jetës? Apo i është ekspozuar panevojshëm stresit dhe presionit të mundshëm, në një kohë kur ajo duhet të gëzojë lirinë e saj? Apo thjesht po shqetësohem shumë dhe nuk ka rëndësi se në çfarë moshe fillojmë të lexojmë dhe të shkruajmë?”, tha Hogenboom.

Përvoja e hershme me gjuhën konsiderohet thelbësore për suksesin e mëvonshëm të fëmijëve

Nuk ka dyshim se gjuha me gjithë pasurinë e saj e shkruar, e folur, e kënduar apo e lexuar me zë të lartë luan një rol vendimtar në zhvillimin tonë të hershëm. Foshnjat tashmë i përgjigjen më mirë gjuhës së cilës iu ekspozuan sa ishin në barkun e nënës. Prindërit inkurajohen t’u lexojnë fëmijëve të tyre edhe para se të lindin dhe kur janë foshnje. Provat tregojnë se sa shumë ose sa pak na flitet si fëmijë mund të ketë efekte të qëndrueshme në arritjet e ardhshme arsimore. Librat janë një aspekt veçanërisht i rëndësishëm i atij ekspozimi të pasur gjuhësor, pasi gjuha e shkruar shpesh përfshin një fjalor më të gjerë, më të nuancuar dhe të detajuar sesa gjuha e folur e përditshme. Kjo nga ana tjetër mund t’i ndihmojë fëmijët të rrisin gamën dhe thellësinë e shprehjes.

Meqenëse përvoja e hershme e gjuhës së një fëmije konsiderohet kaq thelbësore për suksesin e tyre të mëvonshëm, është bërë gjithnjë e më e zakonshme që parashkollorët të fillojnë t’u mësojnë fëmijëve aftësitë bazë të shkrim-leximit edhe para fillimit të arsimit formal. Kur fëmijët fillojnë shkollën, arsimimi është padyshim një fokus kryesor. Ky qëllim është bërë edhe më i domosdoshëm pasi studiuesit paralajmërojnë se pandemia ka shkaktuar një hendek të madh arritjesh midis familjeve më të pasura dhe të varfra, duke rritur pabarazinë akademike.

Në shumë vende, arsimi formal fillon në moshën katërvjeçare. Sipas disa opinioneve, fillimi i mësimit në moshë të hershme sjell sukses. Rezultati, megjithatë, mund të jetë një garë armatimi arsimor, me prindërit që përpiqen t’i japin fëmijës së tyre avantazhe të hershme në shkollë përmes stërvitjes dhe mësimdhënies private, dhe disa prindër madje paguajnë që fëmijët deri në katër vjeç të kenë mësime private shtesë.

Krahasoni atë me edukimin e hershëm më të bazuar në lojëra të disa dekadave më parë, dhe mund të shihni një ndryshim të madh në politikë, bazuar në ide shumë të ndryshme se çfarë kanë nevojë fëmijët tanë për të ecur përpara. Në ShBA, kjo urgjencë u përshpejtua me ndryshimet e politikave të tilla si akti i vitit 2001, asnjë fëmijë nuk lihet pas, i cili promovoi testimin e standardizuar si një mënyrë për të matur performancën dhe përparimin arsimor. Në Mbretërinë e Bashkuar, fëmijët testohen në vitin e dytë të shkollës (5-6 vjeç) për të kontrolluar se po arrijnë standardin e pritur të leximit. Kritikët paralajmërojnë se testimi i hershëm si ky mund t’i largojë fëmijët nga leximi, ndërsa përkrahësit thonë se ndihmon në identifikimin e atyre që kanë nevojë për mbështetje shtesë.

Megjithatë, shumë studime tregojnë pak përfitim nga një mjedis i hershëm tepër akademik. Një raport i vitit 2015 në ShBA thotë se pritshmëritë e shoqërisë për atë që fëmijët duhet të arrijnë në kopshtin e fëmijëve kanë ndryshuar, gjë që po çon në praktika të papërshtatshme në klasë, siç është zvogëlimi i të mësuarit të bazuar në lojë.

Fillimi i mëvonshëm, rezultate më të mira?

Jo të gjithë e favorizojnë fillimin e hershëm të shkollimit. Në shumë vende, duke përfshirë Gjermaninë, Iranin dhe Japoninë, shkollimi zyrtar fillon rreth moshës gjashtëvjeçare. Në Finlandë, shpesh i njohur si vendi me një nga sistemet arsimore më të mira në botë, fëmijët fillojnë shkollën në moshën shtatëvjeçare.

Pavarësisht nga kjo vonesë e dukshme, studentët finlandezë shënojnë më shumë në të kuptuarit e leximit sesa studentët nga Mbretëria e Bashkuar dhe Shtetet e Bashkuara të Amerikës në moshën 15-vjeçare. Në përputhje me atë qasje të përqendruar te fëmijët, kopshtet finlandeze u ofrojnë fëmijëve më shumë argëtim sesa mësim formal akademik.

Pas këtij modeli, një studim i Universitetit të Kembrixhit në vitin 2009 propozoi që mosha formale e shkollës duhet të shtyhet në gjashtë, duke u dhënë fëmijëve në Mbretërinë e Bashkuar më shumë kohë për të zhvilluar aftësitë gjuhësore dhe studimore thelbësore për përparimin e tyre të mëvonshëm. Shkollimi në moshë të hershme mund të rrezikojë besimin e pesëvjeçarëve dhe të shkaktojë dëm afatgjatë në shkollimin e tyre.

Nuk ka rëndësi nëse filloni të lexoni në katër, pesë apo gjashtë vjeç, për sa kohë që metoda është e mirë – Anna Cunningham

Hulumtimi e mbështet këtë ide për të filluar shkollimin më vonë. Një studim i vitit 2006 në kopshtin e fëmijëve në ShBA tregoi se kishte përmirësime në rezultatet e testimit për fëmijët që shtynë hyrjen në shkolla për një vit.

Hulumtimet e tjera që krahasuan lexuesit e hershëm me lexuesit e vonë, zbuluan se lexuesit e mëvonshëm arrijnë nivele të krahasueshme madje duke tejkaluar paksa lexuesit e hershëm në aftësitë e të kuptuarit. Studimi, shpjegon autori kryesor, Sebastian Suggate, i Universitetit të Regensburgut në Gjermani, tregon se të mësuarit më vonë i lejon fëmijët të përputhen në mënyrë më efikase njohuritë e tyre për botën të kuptuarit e tyre me fjalët që mësojnë.

“Kjo ka kuptim. Të kuptuarit e leximit është gjuhë, ata duhet të zhbllokojnë idetë pas saj”, thotë ai.

“Sigurisht, nëse kaloni më shumë kohë duke u fokusuar në gjuhën në fazë të hershme, ju po ndërtoni një bazë të fortë aftësish që kërkojnë vite për t’u zhvilluar. Leximi mund të merret shpejt, por për gjuhën (fjalorin dhe të kuptuarit) nuk ka truke të lira. Është punë e vështirë”, shtoi Suggate.

Pyetja mbetet që nëse aftësia për të lexuar nuk përmirësohet duke mësuar herët, atëherë pse të fillohet herët? Ndryshimet individuale në oreksin dhe aftësinë për të lexuar janë një aspekt i rëndësishëm.

Studimet tregojnë se aftësia për të lexuar është e lidhur më ngushtë me fjalorin e një fëmije sesa me moshën e tyre dhe se aftësitë e gjuhës së folur janë një parashikues i lartë i aftësive letrare të mëvonshme. Megjithatë, ne e dimë se shumë fëmijë që hyjnë në shkollë janë prapa në aftësitë e tyre gjuhësore, veçanërisht ata me prejardhje të pafavorshme. Disa argumentojnë se mësimdhënia formale u lejon këtyre fëmijëve të kenë qasje në mbështetjen dhe aftësitë që të tjerët mund të marrin në mënyrë joformale në shtëpi.

Obsesioni ynë me shkrim-leximin e hershëm duket të jetë disi i pabazuar, atëherë nuk ka nevojë, as përfitim të qartë për ta nxituar atë. Nga ana tjetër, nëse fëmija juaj po fillon herët, ose tregon një interes të pavarur për të lexuar përpara se shkolla e tij t’ia ofrojë, kjo është gjithashtu mirë, për sa kohë që ka shumë mundësi për të ulur mjetet dhe për t’u argëtuar gjatë rrugës./UBTNews/

Kulturë, Lifestyle

Fryma e Xhazit: Traditat deri në Ditën Botërore të Xhazit

Publikuar

nga

Në një qytet të vjetër, Tangier, qielli përshëndetet me tingujt e xhazit për një ditë të veçantë. Dita Ndërkombëtare e Xhazit shndërrohet në një festival të madh, duke e bërë qytetin të përplotë me magjinë e melodive. Tangier, me historinë dhe kulturën e tij të pasur, është vendi i zgjedhur për të festuar këtë ngjarje të rëndësishme kulturore për herë të parë në historinë e muzikës xhaz. Trashëgimia e pasur në xhaz dhe lidhjet e forta kulturore midis Evropës dhe Afrikës bëjnë Tangier-in një pritës të përsosur për këtë ngjarje të madhe.

Që nga viti 2011 kur UNESCO fillon ta shënon këtë ditë, ky qytet në Maroko shënon herën e parë që një kontinent afrikan pret Ditën Ndërkombëtare të Xhazit. Audrey Azoulay, drejtuesja e UNESCO-s dhe legjenda e muzikës Herbie Hancock, bashkohen për të përshëndetur këtë ngjarje të rëndësishme kulturore, shkruhet në faqen zyrtare të United Nations.

Hancoc Insitute of Jazz, vlerëson se Festivali i Xhazit në Tangier përshkruan një valë të re artistike, duke lidhur kulturat dhe komunitetet nëpërmjet muzikës. Nëpër shkolla, universitete dhe organizata joqeveritare, njerëzit të gjitha moshash festojnë në mënyra të ndryshme, duke e bërë këtë ditë një festë universale e harmonisë dhe bashkërendimit.

Çdo vit më 30 prill, kjo formë ndërkombëtare e artit njihet për promovimin e paqes, dialogut ndërmjet kulturave, diversitetit dhe respektimit të të drejtave të njeriut dhe dinjitetit njerëzor, çrrënjosjen e diskriminimit, promovimi i lirisë së shprehjes, nxitja e barazisë gjinore, dhe forcimin e rolit të të rinjve në zbatimin e ndryshimeve sociale, shkruhet në Hancoc Institute of Jazz.

Artistët shqiptarë në skenën xhaz: Një vështrim në pasurinë kulturore

Muzika xhaz ka një histori të gjatë dhe të pasur në Shqipëri, duke filluar që nga kohërat e hershme deri në ditët e sotme. Dita Botërore e Xhazit shënon një rast të veçantë për t’i kushtuar një vëmendje këtij zhanri të mrekullueshëm. Artistët shqiptarë janë pjesë e kësaj kulture të pasur muzikore dhe kanë lënë gjurmë të thella në skenën xhaz.

Në Shqipëri dhe Kosovë, ka disa grupe dhe artistë që njihen për interpretimin e muzikës xhaz. Disa nga këta artistë dhe grupe të njohura janë, Redon Makashi që është një pianist dhe kompozitor shqiptar i njohur për punën e tij në fushën e xhazit. Ai ka themeluar grupin e tij të quajtur “Redon Makashi Quartet”, i cili performon këngë origjinale xhaz dhe interpretime të këngëve të njohura në stilin e tyre. Elina Duni këngëtare e njohur shqiptare me karrierë ndërkombëtare në muzikën xhaz ka krijuar grupin e saj, “Elina Duni Quartet”, dhe ka lëshuar disa albume të suksesshme me muzikë xhaz. Alban Dautaj është një tjetër artist shqiptar që ka kontribuar në skenën e xhazit në Shqipëri dhe në rajon. Ai performon si pjesë e Alban Dautaj Trio dhe ka prezantuar koncerte nëpër Shqipëri dhe jashtë saj.

Jazz Appreciation Group (JAG) është grup që mbledh një kolektiv artistësh që promovon muzikën xhaz në Shqipëri. Ata organizojnë koncerte, workshope dhe aktivitete të tjera për të rritur interesin për xhazin në vend. Besa Jazexhiu këngëtare e njohur në Kosovë për interpretimin e muzikës xhaz, ka prezantuar koncerte nëpër Kosovë dhe ka bashkëpunuar me artistë të tjerë të skenës së xhazit.

Në këtë kohë, disa prej artistëve më të shquar shqiptarë që përfaqësojnë muzikën xhaz janë Shpat Deda, si këngëtar dhe instrumentalist është një tjetër emër i njohur në skenën xhaz në Shqipëri. Ai është i angazhuar në prodhimin e muzikës së tij dhe ka lënë një gjurmë të ndjeshme në botën e muzikës xhaz. Besa Kokëdhima, përveç suksesit në muzikën pop, artistja ka eksploruar edhe zhanrin e xhazit me sukses, duke prezantuar këngë të shquara në këtë stil. Teuta Kurti, si këngëtare dhe kompozitore e respektuar, Teuta Kurti ka kontribuar në promovimin e muzikës xhaz në vendin tonë.

Trompetisti Ilir Bajri na kujton fuqinë dhe bukurinë e muzikës xhaz në çdo notë që luan, zëri i mrekullueshëm i Anita Vitijas bëhet një pikë referimi për të gjithë dashamirësit e muzikës xhaz, duke na kujtuar që pasioni për këtë zhanër është i përjetshëm dhe i padiskutueshëm. Pianisti brilant, Liridon Kastrati, shkon përtej tasteve të pianos për të na dërguar në një udhëkryq të mrekullueshëm ku muzika xhaz ndërthuret me emocionet më të thella të shpirtit tonë.

Në këto qytete të muzikës, Armend Xhaferi, Bajram Istrefi Jr. dhe Ilir Bajri janë si kolonat e qytetit, të cilët mbajnë shpirtin e xhazit gjallë në çdo notë që luanin. Skena e muzikës xhaz në Shqipëri nuk është vetëm një ambient, por një ngjarje magjike që frymëzon, emocionon dhe bashkon të gjithë ata që ndajnë pasionin për këtë art të mrekullueshëm.

Këta artistë, së bashku me të tjerët në skenën muzikore shqiptare, përfaqësojnë bukurinë dhe pasurinë e muzikës xhaz, duke e bërë atë një pjesë të ndritur dhe të rëndësishme të trashëgimisë kulturore të Shqipërisë. Nëpërmjet aktiviteteve të ndryshme dhe përfaqësimit të tyre në skenën ndërkombëtare, ata bëjnë që muzika xhaz të jetë e gjallë dhe të frymëzuar për brezat e ardhshëm./UBTNews/

Përmbledhi: Dionesa Ebibi

Vazhdo të lexosh

Kulturë, Lifestyle

Nëpër qytete dhe muze: Rritja e turizmit kulturor në Shqipëri

Publikuar

nga

Në një kohë kur turizmi po bëhet motori kryesor i zhvillimit ekonomik për shumë vende, Shqipëria po shënon një tjetër kapitull në historinë e saj turistike. Me një rrëfim që sjell frymën e freskët të kulturës, Kryeministri Edi Rama ka ndarë me publikun shifrat e një suksesi të jashtëzakonshëm turistik për vendin tonë.

Në tremujorin e parë të vitit, 54,721 turistë kanë hapur dyert e muzeve kombëtare, duke sjellë një valë të mrekullueshme të interesit për trashëgiminë dhe kulturën tonë. Por ky sukses nuk është thjesht një shifër, por konsiderohet si një rrëfim i ngjarjeve të mahnitshme që po ndodhin në Shqipëri.

Kryeministri Rama bën të ditur se numri i vizitorëve për periudhën janar-mars 2024 është shtuar me një shkallë të mrekullueshme prej 122%, duke krijuar një eksperiencë të jashtëzakonshme për ata që udhëtojnë nëpër historinë dhe kulturën tonë. Turizmi kulturor në Shqipëri po përjeton një rritje të ndjeshme, veçanërisht në muze dhe vende historike si Kruja. Numri i vizitorëve është në rritje prej 46% në muze për vitin 2023, duke shënuar një rritje të konsiderueshme të të ardhurave, bëhet e ditur në një njoftim nga Ministria e Ekonomisë, Kulturës dhe Inovacionit.

Në këtë rrugëtim të vazhdueshëm drejt suksesit turistik, Shqipëria ka bërë të ditur se gati 1.53 milionë të huaj kanë shkelur tokat tona gjatë kësaj periudhe, një rritje prej 30% krahasuar me një vit më parë.  Rajoni i Evropës Jugore mbetet një magnet i fortë për udhëtarët, duke çuar në krye shqiptarët e Kosovës dhe miqtë italianë. Por jo vetëm kjo, rritje ka edhe nga turistët nga Amerika, Azia Lindore dhe Paqësori, duke treguar një ndjenjë të vërtetë të kureshtarësisë për të zbuluar harta të reja të bukurisë dhe aventurës.

Turizmi, përpos që është një burim i madh për ekonominë, është gjithashtu një shprehje e interesit për kulturën dhe trashëgiminë tonë. Prenotimet për këtë vit kanë filluar në masë, duke treguar se Shqipëria po bëhet një destinacion i preferuar për udhëtarët e gjithë botës. /UBTNews/

Vazhdo të lexosh

Kulturë, Lifestyle

Hapi juaj i vallëzimit: Dita Botërore dhe ritmi i Valleve Shqiptare

Publikuar

nga

Në vitin 1982, një koncept i shkëlqyer lindi në skenën botërore – Dita Botërore e Vallëzimit. Nën kujdesin e Komitetit Ndërkombëtar të Vallëzimit të Institutit Ndërkombëtar të Teatrit, ky event u shfaq për herë të parë për të festuar pasionin e pashoq për kërcimin dhe për të nxitur pjesëmarrjen globale në këtë shprehje artistike. Objektivi i kësaj dite është i qartë, festimi i vallëzimit që është një ftesë e hapur për të reflektuar mbi rëndësinë e vallëzimit në kulturën tonë dhe për të mbështetur individët për të shfaqur talentet e tyre nëpërmjet kësaj shprehjeje të mrekullueshme artistike.

Në këtë festë të madhe të vallëzimit, mbi 200 kombe nga të gjitha kontinentet e botës bashkohen për të festuar në harmoni. Nëpërmjet një sërë shfaqjesh vallëzimi, punëtorish dhe ngjarjesh, komunitetet lokale dhe ndërkombëtare përhapin magjinë e kërcimit në mënyra të ndryshme dhe frymëzojnë njerëzit të bashkohen në një festë globale të rrezatimit artistik, shkruhet në Euronews dhe transmeton UBTNews.

Por më shumë se një ditë e thjeshtë e festimit, Ditë Botërore e Kërcimit është një ditëlindje. Në këtë ditë të veçantë, festohet lindja e një nga figurave më të rëndësishme të historisë së vallëzimit – Jean-Georges Noverre. Lindur në vitin 1727, Noverre konsiderohet si krijuesi i baletit modern, një artist i rrallë që ndryshoi peisazhin e artit të kërcimit përgjithmonë. Kështu, kjo ditë shënon një festë të dyfishtë, një festë për kërcimin dhe një festë për trashëgiminë e një nga figurat më frymëzuese të tij, shkruan Boston Public Library.

Historia e Ditës së Vallëzimit fillon në mënyrë të përkryer me një tingull të mrekullueshëm të viteve ’80. Vallëzimi ka qenë gjithmonë një mënyrë e shprehjes së thellë njerëzore. Në kohërat e lashta, vallëzimi shërbeu si një mënyrë për të festuar, për të përjetuar emocionet më të thella, dhe për të komunikuar pa fjalë. Por ceremonitë zyrtare të Ditës së Vallëzimit nuk filluan të dokumentohen deri në vitin 1982.  Në gjithë këto vite, personalitete si Chetna Jalan, Germaine Acogny, dhe shumë të tjerë kanë dhënë kontributin e tyre në këtë festë të artit. Gjatë Ditës së Vallëzimit, një gala ceremoniale mbahet për të nderuar suksesin dhe inovacionin në fushën e kërcimit. Vendndodhja e kësaj ceremonie ndryshon çdo vit, por fryma e festës qëndron e pandryshuar: kërcimi është për të gjithë. Kjo është ideja qendrore që frymëzon këtë ditë!

Çdo vit, një folës i ftuar zgjidhet për të përcjellë mesazhin e Këshillit Ndërkombëtar të Kërcimit në botë. Folësi është i përfshirë në botën e vallëzimit në një farë mënyre, ose tjetër. Folësit e mëparshëm kanë përfshirë emra si Sasha Waltz, William Forsythe, Maguy Marin, Robin Howard dhe Yuri Grigorovitch.

Në Ditën Ndërkombëtare të Vallëzimit për vitin 2024, Marianela Núñez, një balerinë e shquar argjentinas-britanike, në mesazhin e saj, thekson rëndësinë e ruajtjes dhe nderimit të historisë së vallëzimit. Ajo na kujton kontributin e madh të mjeshërve, artistëve dhe koreografëve që kanë formësuar botën e vallëzimit. Përveç kësaj, ajo bën thirrje për një angazhim kolektiv për të njohur dhe ringjallur trashëgiminë e tyre. Në fjalët e saj, ajo thekson se rrënjët dhe traditat janë themeli për rritjen dhe lulëzimin e ardhshëm të këtij arti të shkëlqyeshëm, shkruan Business Standard.

Gurët themelues të muzikës: Historia dhe rëndësia e Valleve Shqiptare

Vallëzimi shqiptar ka një histori të gjatë dhe të pasur, por datat e sakta të lindjes së valleve nuk janë të dokumentuara me të gjitha detajet. Megjithatë, vallet tradicionale shqiptare kanë origjinë të lashtë dhe janë pjesë e trashëgimisë kulturore të vendit. Vallet tradicionale janë përdorur për shumë qëllime në kulturën shqiptare, duke përfshirë festat, dasmat, ngjarjet fetare, dhe momente të tjera të rëndësishme sociale. Kështu, shumë valle kanë lindur nëpër shekuj dhe kanë evoluar sipas kontekstit kulturor dhe historik. Vallet moderne, siç janë ato që lidhen me muzikën pop, hip-hop, dhe rap, kanë filluar të zhvillohen më shumë në shekullin e 20-të dhe të 21-të. Këto janë influencuar nga vallet tradicionale, por kanë një shfaqje dhe zë tjetër në krahasim me format tradicionale, shkruhet në Forum-Al.

Shekulli 18-të dhe fillimi i shekullit 19-të konsiderohet si një kohë e rëndësishme për formimin dhe zhvillimin e valleve tradicionale shqiptare. Shekulli 20, konsiderohet se solli një diversitet të madh në llojet e valleve, duke përfshirë vallet moderne që u zhvilluan përmes muzikës së re dhe artit modern. Viteve të fundit, vallet moderne, veçanërisht në fushën e muzikës pop dhe hip-hop, kanë bërë një impakt të rëndësishëm në skenën muzikore shqiptare dhe janë bërë të njohura edhe në nivel ndërkombëtar. Kështu, vallet shqiptare kanë një histori të gjatë dhe të pasur, duke u zhvilluar dhe evoluar nëpër shekuj në kontekstin e kulturës dhe historisë së vendit.

‘Vallet Tradicionale’ janë valle që kanë trashëgimi të hershme dhe janë pjesë e kulturës së vjetër shqiptare. Përfshijnë valle të krahinave të ndryshme si Valle Dibrane, Valle e Shqipërisë së Mesme, Valle e Labërisë, dhe shumë të tjera. Këto valle përdoren për të festuar, për të shprehur gëzimin, dhe për të mbajtur traditat e lashta të krahinave, shkruhet në blogun Folklori dhe Vallet Popullore Shqiptare.

Në vitin 1982, një koncept i shkëlqyer lindi në skenën botërore – Dita Botërore e Vallëzimit. Nën kujdesin e Komitetit Ndërkombëtar të Vallëzimit të Institutit Ndërkombëtar të Teatrit, ky event u shfaq për herë të parë për të festuar pasionin e pashoq për kërcimin dhe për të nxitur pjesëmarrjen globale në këtë shprehje artistike. Objektivi i kësaj dite është i qartë: festimi i vallëzimit që është një ftesë e hapur për të reflektuar mbi rëndësinë e kërcimit në kulturën tonë dhe për të mbështetur individët për të shfaqur talentet e tyre nëpërmjet kësaj shprehjeje të mrekullueshme artistike.

Në këtë festë të madhe të vallëzimit, mbi 200 kombe nga të gjitha kontinentet e botës bashkohen për të festuar në harmoni. Nëpërmjet një sërë shfaqjesh vallëzimi, punëtorish dhe ngjarjesh, komunitetet lokale dhe ndërkombëtare përhapin magjinë e kërcimit në mënyra të ndryshme dhe frymëzojnë njerëzit të bashkohen në një festë globale të rrezatimit artistik, shkruhet në Euronews dhe transmeton UBTNews.

Por më shumë se një ditë e thjeshtë e festimit, Ditë Botërore e Kërcimit është një ditëlindje. Në këtë ditë të veçantë, festohet lindja e një nga figurave më të rëndësishme të historisë së vallëzimit – Jean-Georges Noverre. Lindur në vitin 1727, Noverre konsiderohet si krijuesi i baletit modern, një artist i rrallë që ndryshoi peisazhin e artit të kërcimit përgjithmonë. Kështu, kjo ditë shënon një festë të dyfishtë, një festë për kërcimin dhe një festë për trashëgiminë e një nga figurat më frymëzuese të tij, shkruan Boston Public Library.

Historia e Ditës së Vallëzimit fillon në mënyrë të përkryer me një tingull të mrekullueshëm të viteve ’80. Vallëzimi ka qenë gjithmonë një mënyrë e shprehjes së thellë njerëzore. Në kohërat e lashta, vallëzimi shërbeu si një mënyrë për të festuar, për të përjetuar emocionet më të thella, dhe për të komunikuar pa fjalë. Por ceremonitë zyrtare të Ditës së Vallëzimit nuk filluan të dokumentohen deri në vitin 1982.  Në gjithë këto vite, personalitete si Chetna Jalan, Germaine Acogny, dhe shumë të tjerë kanë dhënë kontributin e tyre në këtë festë të artit. Gjatë Ditës së Vallëzimit, një gala ceremoniale mbahet për të nderuar suksesin dhe inovacionin në fushën e kërcimit. Vendndodhja e kësaj ceremonie ndryshon çdo vit, por fryma e festës qëndron e pandryshuar: kërcimi është për të gjithë. Kjo është ideja qendrore që frymëzon këtë ditë!

Çdo vit, një folës i ftuar zgjidhet për të përcjellë mesazhin e Këshillit Ndërkombëtar të Kërcimit në botë. Folësi është i përfshirë në botën e vallëzimit në një farë mënyre, ose tjetër. Folësit e mëparshëm kanë përfshirë emra si Sasha Waltz, William Forsythe, Maguy Marin, Robin Howard dhe Yuri Grigorovitch.

Në Ditën Ndërkombëtare të Vallëzimit për vitin 2024, Marianela Núñez, një balerinë e shquar argjentinas-britanike, në mesazhin e saj, thekson rëndësinë e ruajtjes dhe nderimit të historisë së vallëzimit. Ajo na kujton kontributin e madh të mjeshërve, artistëve dhe koreografëve që kanë formësuar botën e vallëzimit. Përveç kësaj, ajo bën thirrje për një angazhim kolektiv për të njohur dhe ringjallur trashëgiminë e tyre. Në fjalët e saj, ajo thekson se rrënjët dhe traditat janë themeli për rritjen dhe lulëzimin e ardhshëm të këtij arti të shkëlqyeshëm, shkruan Business Standard.

 

 

Gurët themelues të muzikës: Historia dhe rëndësia e Valleve Shqiptare

Vallëzimi shqiptar ka një histori të gjatë dhe të pasur, por datat e sakta të lindjes së valleve nuk janë të dokumentuara me të gjitha detajet. Megjithatë, vallet tradicionale shqiptare kanë origjinë të lashtë dhe janë pjesë e trashëgimisë kulturore të vendit. Vallet tradicionale janë përdorur për shumë qëllime në kulturën shqiptare, duke përfshirë festat, dasmat, ngjarjet fetare, dhe momente të tjera të rëndësishme sociale. Kështu, shumë valle kanë lindur nëpër shekuj dhe kanë evoluar sipas kontekstit kulturor dhe historik. Vallet moderne, siç janë ato që lidhen me muzikën pop, hip-hop, dhe rap, kanë filluar të zhvillohen më shumë në shekullin e 20-të dhe të 21-të. Këto janë influencuar nga vallet tradicionale, por kanë një shfaqje dhe zë tjetër në krahasim me format tradicionale, shkruhet në Forum-Al.

Shekulli 18-të dhe fillimi i shekullit 19-të konsiderohet si një kohë e rëndësishme për formimin dhe zhvillimin e valleve tradicionale shqiptare. Shekulli 20, konsiderohet se solli një diversitet të madh në llojet e valleve, duke përfshirë vallet moderne që u zhvilluan përmes muzikës së re dhe artit modern. Viteve të fundit, vallet moderne, veçanërisht në fushën e muzikës pop dhe hip-hop, kanë bërë një impakt të rëndësishëm në skenën muzikore shqiptare dhe janë bërë të njohura edhe në nivel ndërkombëtar. Kështu, vallet shqiptare kanë një histori të gjatë dhe të pasur, duke u zhvilluar dhe evoluar nëpër shekuj në kontekstin e kulturës dhe historisë së vendit.

‘Vallet Tradicionale’ janë valle që kanë trashëgimi të hershme dhe janë pjesë e kulturës së vjetër shqiptare. Përfshijnë valle të krahinave të ndryshme si Valle Dibrane, Valle e Shqipërisë së Mesme, Valle e Labërisë, dhe shumë të tjera. Këto valle përdoren për të festuar, për të shprehur gëzimin, dhe për të mbajtur traditat e lashta të krahinave, shkruhet në blogun Folklori dhe Vallet Popullore Shqiptare.

‘Vallet Dasmore’ janë valle që performohen gjatë dasmave dhe festimeve të tjera familjare. Shpesh kanë një ritëm të ngadalshëm dhe janë shoqëruar me instrumente tradicionale si sharki (flauta), çifteli, dhe lahuta dhe Vallet Popullore Moderne janë valle që janë rritur në popullaritet në shekullin e 20-të dhe të 21-të. Përfshijnë elemente të valleve tradicionale, por ndryshojnë në formë dhe stil për të përputhur me muzikën moderne. Këto valle janë të përdorura në këngë popullore dhe kanë një audiencë të gjerë.

Pavarësisht nga karakteri që trajtojnë vallet tona popullore dhe nga krahinat ku janë krijuar për herë të parë ato marrin edhe emërtimet e tyre si, ”Vallja e kaçakëve” , “Vallja e komitëve” , “Vallja e Osman Takës” , “Vallja e Isuf Arrapit” , “Vallja e Gjakovës” , “Vallja e Tiranës” , “Vallja e Prespës” , “Vallja dibrane” , “Vallja e Tropojës” , “Vallja e Shotës” e shumë të tjera. Vallja e Shotës është njëra nga vallet më të bukura popullore shqiptare që luhet kryesisht në Kosovë por e njohur në të gjitha trojet shqiptare.Emrin e ka marrë nga Shote Galica (një luftëtare e dalluar nga Kosova e cila luftoi për unifikimin e trojeve shqiptare dhe gjithashtu është deklaruar si  “Heroina e Popullit të Shqipërisë”, shkruhet në Observer Kult dhe transmeton UBTNews.

 

Përmbledhi: Dionesa Ebibi

 

 

Vazhdo të lexosh

Kulturë, Lifestyle

Arkitektura e ideve: Profili i programit të Arkitekturës në UBT

Publikuar

nga

Fakulteti i Arkitekturës dhe Planifikimit Hapësinor, si njësi akademike brenda UBT-së, përqendrohet kryesisht në ofrimin e mësimdhënies cilësore dhe në përdorimin e metodave të përparuara. Fokusi i tij është edhe në aktivitetet akademike të tjera që e forcojnë dhe e pasurojnë procesin mësimor, gjë që e bën programin më të madh në rajon, ku për çdo vit të interesuar për studime në këtë program ka mijëra studentë. Fakulteti gjeneron njohuri të reja përmes hulumtimeve, që janë pjesë integrale e mësimdhënies dhe bashkëveprimit midis stafit akademik dhe studentëve. Këto njohuri të fituara përmes hulumtimeve individuale dhe grupore aplikohen dhe transmetohen tek studentët nëpërmjet procesit akademik të mësimdhënies, projekteve të bashkëpunimit me komunitetin, ekspozitave të organizuara nga fakulteti, si dhe nëpërmjet konferencave shkencore të zhvilluara në UBT dhe aktiviteteve të tjera.

Fakulteti organizon edhe aktivitete ekstrakurrikulare me qëllim të shtimit të vlerës së studimeve në Arkitekturë dhe të ofrimit të mundësive për zhvillimin e kompetencave shtesë për profesionin e arkitektit. Këto aktivitete përfshijnë akademinë verore, konferenca shkencore, ekspozita, ligjerata tematike të hapura, si dhe vizitat studimore. Përmbledhja e fushave kryesore të kërkimit shkencor në arkitekturë dhe urbanizëm janë, Arkitekturë e Qëndrueshme, Banim, Trashëgimia Arkitektonike dhe Urbane, Planifikim Hapësinor/ Planifikim Urban, Dizajn Urban/Dizajn i Peisazhit, Historia dhe Teoria e Arkitekturës, Menaxhimi Arkitekturor, Urban dhe Mjedisor, Efiçenca e Energjisë në Ndërtesa, Performansa fizike e ndërtesës.

Studentët e Fakultetit të Arkitekturës dhe Planifikimit Hapësinor të UBT-së po bëjnë përvoja të rëndësishme në sektorin e industrisë përmes vizitave të organizuara. Gjithashtu, ata janë pjesë e një gamë të gjerë aktivitetesh, duke përfshirë ligjëratat tematike, konferencat dimërore dhe verore të studentëve, ceremoninë e graduimit, shkollën verore, ekspozitat studentore dhe punëtoritë, duke i pasuruar kështu përvojat e tyre në këtë fushë. Poashtu, UBT ofron një ambient të përshtatshëm për performancën akademike të studentëve dhe profesorëve të tyre. Aktivitetet kryesisht zhvillohen në ambiente të dedikuara për ligjëratat dhe ushtrimet për studentë, si dhe në ambiente shtesë në Prishtinë, Lipjan, Ferizaj dhe Prizren, duke i dhënë një shtrirje gjeografike të gjerë.

Infrastruktura e fakultetit lidh pjesën teorike me atë praktike, duke krijuar një lidhje të natyrshme midis moduleve të mësimit dhe zhvillimit. Klasat për ushtrimet kanë një kapacitet që lejojnë një qasje të drejtpërdrejtë dhe interaktivitet më të madh mes profesorëve dhe studentëve.

Fakulteti ka lidhje të ngushtë me industrinë, duke integruar praktika profesionale në kurrikulën e studimeve dhe duke ofruar punësim profesional menjëherë pas përfundimit të studimeve. Studentët përdorin qendrat e modelimit dhe simulimit të UBT-së për të kuptuar më mirë projektet dhe fenomenet që studiojnë. Infrastruktura përfshin amfiteatro për ligjëratat, klasa për ushtrimet, laboratorë për IT, hapësira ekspozuese, bibliotekë, hapësira për punë të pavarur të studentëve, studio, laboratorë me kompjuterë, laboratorë për shtyp/printim, institutet për fizikën e ndërtesave dhe studime urbane, qendrat e studentëve dhe karrierës, si dhe zyra këshillimore dhe qendra për transferimin e teknologjisë.

UBT ka një rrjet të gjerë partneritetesh me universitete dhe institucione të ndryshme në të gjithë botën. Fakulteti i Arkitekturës dhe Planifikimit Hapësinor në veçanti ka partneritet me institucione prestigjioze si Vienna University of Technology në Austri, University of Pécs në Hungari, Anhalt University of Applied Science në Gjermani, Wroclaw University of Science and Technology në Poloni, University of Minho në Portugal, Mimar Sinan University dhe shumë universitete në Evropë e rajon.

Fakulteti gjithashtu është anëtar i disa organizatave ndërkombëtare si AESOP (Association of European Schools of Planning) dhe EAAE (European Association for Architectural Education), duke e bërë atë pjesë e një komuniteti të gjerë shkencor dhe akademik në fushën e arkitekturës dhe planifikimit hapësinor./UBTNews/

© Dionesa Ebibi

 

Vazhdo të lexosh

Të kërkuara