Bota

​Gripi spanjoll: Si dukej bota pas pandemisë së vitit 1918

Publikuar

4 vjet më parë

më

Nëse nuk keni dëgjuar për pandeminë e gripit spanjoll, kriza e koronavirusit ndoshta ka tërhequr vëmendjen tuaj për faktin se ky virus vdekjeprurës u përhap në të gjithë botën në fillim të shekullit 20.

Shpesh referuar si “nëna e të gjitha pandemive”, ajo shkaktoi vdekje midis 40 dhe 50 milionë brenda dy vjetësh, midis 1918 dhe 1920 – sipas Organizatës Botërore të Shëndetit dhe Qendrave për Kontrollin e Sëmundjeve (CDC).

Shkencëtarët dhe historianët besojnë se një e treta e popullsisë së botës, e cila në atë kohë numëronte rreth 1.8 miliardë njerëz, ishte e infektuar.

Dhe gripi shkaktoi gjithsej më shumë vdekje sesa vetë Lufta e Parë Botërore, e cila u dha fund në një kohë kur sëmundja kishte filluar të përhapet.

Ndërsa e gjithë bota reagon ndaj krizës COVID-19, le të shohim nga afër pandeminë e fundit që e varrosi botën në vend – dhe si dukej kur përfundoi më në fund?

Në vitin 1918, mjekësia dhe shkenca ishin shumë më të kufizuara në luftën kundër sëmundjeve sesa sot.

Mjekët e dinin që kishte mikroorganizma prapa gripit spanjoll dhe se sëmundja mund të transmetohej nga personi në person, por ata ende menduan se ajo ishte shkaktuar nga bakteret dhe jo nga viruset.

Trajtimi ishte gjithashtu i kufizuar – antibiotiku i parë në botë, për shembull, nuk u zbulua deri në vitin 1928.

Vaksina e parë e gripit u bë e disponueshme për publikun në vitet 1940. Është e rëndësishme të përmendet se atë kohë nuk kishte sistem shëndetësor për të gjithë njerëzit. Edhe në vendet e pasura, sistemi i kanalizimeve publike ishte ende një luks.

“Në vendet e industrializuara, shumica e mjekëve ose kanë punuar vetë ose janë financuar nga bamirësitë ose institucione fetare, dhe shumë njerëz nuk kanë qasje në to,” tha Laura Spini, një gazetare e shkencës dhe autore e “The Pale Rider: The Spanish Flu”.

Për t’i bërë gjërat edhe më keq, gripi spanjoll sulmoi në një mënyrë që nuk ishte parë më parë në pandemitë e gripit, të tilla si ajo në 1889-90, e cila vrau më shumë se një milion njerëz në të gjithë botën.

Shumica e viktimave ishin midis moshës 20 dhe 40-vjeç, dhe burrat u prekën në mënyrë disproporcionale – ndoshta pasi pandemia mendohet të ketë filluar në kampe ushtarake të mbipopulluara në Frontin Perëndimor dhe të përhapet ndërsa trupat u kthyen në shtëpi pas Luftës së Parë Botërore.

Një studim i vitit 2020 i udhëhequr nga studiuesi i Harvardit Robert Barrot vlerësoi se megjithëse rreth 0.5 për qind e popullsisë së atëhershme amerikane vdiqën nga gripi spanjoll (rreth 550,000 njerëz), 5.2 për qind e popullsisë në Indi u prek, ose rreth 17 milionë vdekje.

Pasojat për ekonominë ishin të mëdha. Barrot dhe ekipi i tij vlerësuan se pandemia çoi në një rënie mesatare prej 6 për qind të produktit të brendshëm bruto në të gjitha vendet.

“Viktimat e Luftës së Parë Botërore dhe gripit spanjoll çuan në një katastrofë të vërtetë ekonomike”, thotë shkrimtarja Katarina Arnold, autore e librit ‘Pandemic 1918’.

Etiketa
Vazhdo të lexosh

Bota

Sulme me dronë mes Moskës dhe Kievit, disa të plagosur në Ukrainë, dëmtohen cisternat e karburantit në Rusi

Publikuar

3 ditë më parë

më

14 Qershor, 2024

nga

Kievi dhe Moska shkëmbyen dhjetëra sulme me dronë dhe raketa gjatë natës, thanë zyrtarët e dy vendeve të premten, duke lënë disa të plagosur në Ukrainë dhe duke dëmtuar një vend depozitimi karburanti. Forcat e Armatosura të Ukrainës thanë se kundërajrorët e tyre rrëzuan të 17 dronët e llojit Shahed, me të cilët Rusia sulmoi shtatë rajone ukrainase.

Rusia lëshoi edhe 17 raketa balistike dhe lundruese, gjysma e të cilave u rrëzuan, tha ushtria ukrainase në një deklaratë. Ndërkohë, Ministria e Mbrojtjes e Rusisë tha të premten se forcat e saj  rrëzuan 87 dronë ukrainas në pesë rajone ruse, por edhe në Gadishullin e Krimesë që është pushtuar nga Kremlini.

Sipas autoriteteve lokale ruse, si pasojë e sulmeve është kufizuar furnizimi me energji elektrike në rajonin Rostov dhe u dëmtuan cisternat e naftës në Vorondezh. Sulmet e ndërsjella mes forcave ruse dhe ukrainase u kryen disa pasi liderët e G7-ës në Itali arritën marrëveshje që t’i japin Ukrainës 50 miliardë dollarë kredi nga interesat e aseteve të ngrira ruse hua./UBTNews/

Vazhdo të lexosh

Bota

Britania synon goditjen e sistemit financiar rus

Publikuar

3 ditë më parë

më

14 Qershor, 2024

nga

Britania vendos sanksione të reja ndaj Rusisë. Ky veprim erdhi si reagim ndaj luftës që kjo e fundit po vazhdon ndaj Ukrainës. Sanksionet synojnë të godasin institucionet financiare të Rusisë, industrinë e prodhimit ushtarak dhe flotën ushtarako-detare ruse.

Qeveria britanike beson se sanksionet kanë ndikim të drejtpërdrejtë në financimin e luftës në Ukrainë. Vendosja e sanksioneve është marrë në kordinim me SHBA-në. Sanksionet e para nga vendet perëndimore ndaj Rusisë kanë filluar që në shkurt të vitit 2022, me fillimin e luftës në Ukrainë.

Deri më tani, sanksionet e kanë privuar Rusinë nga  një një buxhet prej 400 miliardë dollarësh.

Mbretëria e Bashkuar ka sanksionuar mbi 2000 individë dhe subjekte të Rusisë. Në to përfshihen 29 banka që përbëjnë mbi 90 për qind të sektorit bankar rus dhe mbi 130 oligarkë që kishin një vlerë neto të kombinuar rreth 180 miliardë dollarë në kohën e pushtimit.

Paketa e re godet dhe një ndër institucionet më të rëndësishme financiare të Rusisë siç është bursa e Moskës, një veprim i bërë më herët nga SHBA./UBTNews/

Vazhdo të lexosh

Bota

Gjykata Evropiane e Drejtësisë gjobit Hungarinë me 200 milionë euro për politikat e azilit

Publikuar

4 ditë më parë

më

13 Qershor, 2024

nga

”European Court of Justice” (EJC) apo Gjykata Evropiane e Drejtësisë ka urdhëruar Hungarinë të paguajë një gjobë prej 200 milionë eurosh (216 milionë dollarë) dhe një milion euro shtesë në ditë për moszbatimin e vendimeve të mëparshme që synonin ndryshimin e politikave të saj të azilit.

Vendimi vjen pas një vendimi të mëparshëm të gjykatës në dhjetor 2020 në lidhje me procedurat për dhënien e mbrojtjes ndërkombëtare dhe riatdhesimin e shtetasve të vendeve të treta.

Sipas një njoftimi për shtyp nga gjykata, ”moszbatimi i këtij vendimi përbën një shkelje të paprecedentë dhe jashtëzakonisht të rëndë të ligjit të BE-së”.

Gjyqtarët vendosën se ”Hungaria nuk ka marrë masat e nevojshme për të respektuar vendimin e vitit 2020 në lidhje me aksesin në procedurën e mbrojtjes ndërkombëtare, të drejtën e aplikantëve për mbrojtje ndërkombëtare për të qëndruar në Hungari në pritje të vendimit përfundimtar mbi ankesën e tyre kundër refuzimit të kërkesës së tyre dhe largimin e shtetasve të vendeve të treta me qëndrim të paligjshëm”./UBTNews/

Vazhdo të lexosh

Bota

Sulme kibernetike ndaj qeverisë zvicerane

Publikuar

4 ditë më parë

më

13 Qershor, 2024

nga

Faqet e internetit të qeverisë zvicerane u goditën të enjten nga një valë sulmesh kibernetike që ndërkohë priteshin duke qenë se këtë fundjave atje do të mbahet një samit ndërkombëtar, i thirrur nga Kievi për paqen në Ukrainë. Sulmet priteshin dhe mendohet se kanë lidhje me samitin.

Sulmet shkaktuan disa ndëprerje që  nuk arritën të dëmtonin rëndë veprimtarinë e njësive të prekura”, u shpreh qendra kombatare e sigurisë kibernetike.

Gjatë ditëve të fundit Zvicra ka regjistruar një umër në rritje sulmesh kibernetike dhe përhapje të informacionee të rreme para se përfaqësues të 90 shteteve dhe organizatave të mblidhen në Lucernë për të disktuaur gjetjen e një rrugë për arritjen e paqes në Ukrainë.

Rusia ndërkohë nuk është ftuar në aktivitet dhe ndërkohë e ka cilësuar atë si humbje kohe. Sipas autoriteteve zviceriane, Moska nuk u ftua për shkak se nuk kishte treguar interes për të marrë pjesë. Kjo mungesë ka bërë që aleatë të fuqishëm të Moskës, si Kina, të thonë se nuk ka kuptim të mbahen bisedime paqeje ndërkohë që njëra nga palët në luftë nuk merr pjesë në to./UBTNews/

Vazhdo të lexosh

Të kërkuara