Në një atmosferë të mbushur me ngjyra dhe histori, Muzeu Kombëtar “Shtëpia me gjethe” shpërndau dritën mbi jetën dhe veprën e një vizionari të artit dhe arkitekturës: Maks Velo (31 gusht 1935 – 7 maj 2020).

Si një fëmijë i lindur në Paris, Maks Velo i preu kohës së tij nëpër rrugët e Korçës, duke u rritur mes aromave të natyrës dhe ngjyrave të qytetit të tij të dashur. Fillimisht e gjeti veten në Institutin Politeknik, ku u ngarkua me një mision: të përforconte ndërtime me shpirtin e tij krijues. Dhe ai e bëri. Për shumë vite, ai shpiku e projektonte qytetin, duke lënë gjurmët e tij moderniste në horizontin e Tiranës.

Por ndërsa muret dhe cepat e qytetit këndonin lavde për talentin e tij arkitekturor, zemra e Maks Velos zhytej në një tjetër botë, atë të pikturës. Krijimet e tij nuk ishin thjesht piktura; ato ishin përralla të imagjinatës së tij, ku surrealizmi përplasej me impresionizmin. Por kjo lirikë artistike nuk ishte gjithmonë e pranueshme për regjimin e kohës, që i dha asaj një çmim të rëndë – burgun.

Megjithatë, as arrestimi, as vuajtja në burgun e Spaçit nuk mundën ta shuarin shpirtin krijues të Maks Velos. Pas lirimit në vitin 1986, ai u ngrit përsëri si një flutur i lirë, që përherë do të fluturonte lart me penelin në dorë. Pikturat e tij u bënë shenjë e lirisë së fituar me gjak dhe mund, e cila shkëlqeu në ekspozitat brenda dhe jashtë vendit.

Në mesin e një bote të rrëfimit, Maks Velo ishte edhe një këngëtar i fjalës. Me dorëshkrimet e tij, ai ndriçoi rrugën për mendjet e shqiptarëve, duke sjellë tituj si “Kokëqethja”, “Palltoja e burgut”, dhe “Klubi Karavasta”, që shndërrojnë vargjet në udhëtime emocionuese në imagjinatën e tij.

Sot, Muzeu Kombëtar “Shtëpia me gjethe” u nderon jetën dhe trashëgiminë e Maks Velos, një mjeshtër i pasur i ngjyrave dhe ideve, i cili mbetet një frymë frymëzimi për brezat e ardhshëm të artistëve dhe arkitektëve.

Sot, Muzeu Kombëtar “Shtëpia me gjethe” u nderon jetën dhe trashëgiminë e Maks Velos, një mjeshtër i pasur i ngjyrave dhe ideve, i cili mbetet një frymë frymëzimi për brezat e ardhshëm të artistëve dhe arkitektëve.

Maks Velo ishte një figurë e shquar e artit dhe arkitekturës në Shqipëri. Fillimisht studioi në Institutin Politeknik dhe mori specializim në arkitekturë. Kontributi i tij në planifikimin urbanistik të Tiranës në vitin 1960 dhe projektimin e shumë godinave publike është i njohur. Përveç arkitekturës, ai u bë i njohur për pasionin e tij për pikturën. Stili i tij artistik kombinonte elementë impresioniste dhe surrealiste. Megjithatë, për shkak të përplasjeve me artin e realizmit socialist, ai u arrestua në vitin 1978 dhe u dënua me 10 vite burg. Pas lirimit nga burgu në vitin 1986, ai u rikthye pasionit të tij për artin dhe arkitekturën dhe organizoi shumë ekspozita brenda dhe jashtë vendit. Maks Velo vdiq më 7 maj 2020, duke lënë pas një trashëgimi të rëndësishme në skenën e artit dhe arkitekturës shqiptare. /UBTNews/

Vladimir Kara-Murza, një figurë e njohur në botën e gazetarisë dhe aktivizmit politik, ka fituar çmimin më prestigjioz në fushën e gazetarisë, çmimin Pulitzer për koment. Kara-Murza, i cili ka shkruar kolumne për gazetën The Washington Post nga qelia e tij e burgut në Rusi, është nderuar për angazhimin dhe shkrimet e tij të guximshme që shprehin një kritikë të hapur ndaj regjimit të Presidentit rus, Vladimir Putin.

42-vjeçari, i burgosur që nga prilli i vitit 2022, është politikan, autor dhe historian rus. Ai u dënua për tradhti për denoncimin e luftës në Ukrainë, duke u shndërruar në një nga figurat kryesore të opozitës kundër regjimit të kremlinit. Dënimi i tij prej 25 vjetësh është një ndër më të rëndët që është dhënë ndonjëherë ndaj një kritiku të Presidentit Putin në Rusinë moderne.

Përveç Kara-Murzës, ka një numër në rritje disidentësh të burgosur në kushte të vështira politike nën qeverisjen e Putinit. Çmimi iu dha Kara-Murzës për shkrimet e tij “me rrezik të madh personal”, duke ngritur zërin për lirinë dhe demokracinë në Rusi, sipas njoftimit të Pulitzer të hënën.

Edhe pse Kara-Murza nuk ishte në dispozicion për koment për marrjen e çmimit për shkak të burgimit të tij, gruaja e tij, Evgenia Kara-Murza, falënderoi The Washington Post për sigurimin e një zëri për bashkëshortin e saj.

Anëtarët e Kongresit amerikan kanë bërë thirrje për lirimin e menjëhershëm të Kara-Murzës, ndërsa akuzat kundër tij rrjedhin nga një fjalim në Dhomën e Përfaqësuesve të Arizonës, ku ai ishte kritik ndaj pushtimit të plotë të Ukrainës nga Rusia. Kara-Murza ka mbijetuar dy herë helmimeve për të cilat ai fajësoi autoritetet ruse, duke i hedhur poshtë si një dënim për qëndrimin e tij kundër Putinit.

Gjatë kësaj kohe, Kara-Murza ka qëndruar në një burg të sigurisë maksimale në Siberi, megjithëse mbështetësit e tij kanë thënë në fillim të këtij viti se ai nuk ndodhet më atje. Avokati i tij, Vadim Prokhorov, ka thënë se mënyra më e mirë për ta uruar Kara-Murzën do të ishin përpjekjet aktive për ta liruar atë dhe kërkesat përkatëse publike që synojnë regjimin e Putin. Çmimi Pulitzer, i themeluar me testamentin e botuesit të gazetës Joseph Pulitzer në vitin 1917, vlerësohet si një nder i lartë për gazetarët që kontribuojnë në fushën e gazetarisë dhe të lirisë së shprehjes.

Përktheu nga Associated Press, Dionesa Ebibi

Organizatorët e Eurovision Song Contest u zotuan se do të heqin çdo flamur palestinez dhe simbol pro-palestinez në konkurs që do të mbahet javën e ardhshme në Malmö të Suedisë.

Ky vendim erdhi pas rritjes së tensioneve lidhur me pjesëmarrjen e Izraelit në Eurovision Song Contest, pas fushatës së tij ushtarake në Gaza.

Grupet pro-palestineze pritet të organizojnë protesta të mëdha në Malmö për të rritur ndërgjegjësimin për kauzën e tyre.

Të paktën 34 mijë e 596 njerëz janë vrarë në territorin palestinez gjatë pothuajse shtatë muajve të luftës mes Izraelit dhe Hamasit. Shumica prej viktimave janë gra dhe fëmijë./UBTNews/

Ish-vila e diktatorit Enver Hoxha do të shndërrohet në një rezidencë artistësh, shkruan Florelle Guillaume në një artikull të botuar në revistën franceze “Beaux Arts”.

Ky është projekti i ri i fondacionit “Art Explora”, i cili nuk pushon së habituri me nismat e tij origjinale në favor të krijimit dhe demokratizimit kulturor.

“Vila 31”, e vendosur në zemër të kryeqytetit të Tiranës, është shtëpia e dikurshme e ish-kryeministrit shqiptar Enver Hoxha, stalinist i egër që sundoi vendin për katër dekada të shënuara nga shtypja e përgjakshme dhe izolimi, por edhe nga dhuna e madhe ndaj artistëve.

“Që nga vdekja e diktatorit në vitin 1985, ky vend historik kishte mbetur një vilë fantazmë e ngrirë në kohë, me dekorin e saj të stilit hollivudian të viteve 1970”, sipas drejtorit të përgjithshëm të “Art Explora”, Bruno Julliard.

Tunelet e fshehura, dritat e zbehta neoni, mobiljet prej kadifeje, pishina e pashfrytëzuar dhe bunkerët e fshehtë kontribuojnë në atmosferën e çuditshme dhe të modës së vjetër të kësaj vile, sa të frikshme aq edhe të admiruar nga banorët.

Në kërkim të një “fati të ri” prej disa vitesh, kryeministri aktual Edi Rama, vetë artist, i shkolluar në Ecole des Beaux-Arts në Paris në vitet 1980, nuk kishte se si të mos e vlerësonte projektin kulturor të Frédéric Jousset, atë të shndërrimit të një meke të intolerancës në një parajsë krijimi për artistë nga e gjithë bota. Një përbuzje e bukur ndaj historisë!

Rinovimi i “Vilës 31” do t’i besohet kompanisë arkitekturore NeM, e cila realizoi transformimin spektakolar të “Bursës së Tregtisë” në Paris.

“Qëllim është që as të mos bëhet një muze i diktaturës dhe as të shkelet trashëgimia e saj historike”, tha Bruno Julliard.

Pjesërisht e hapur vjeshtën e ardhshme, rezidenca prej 4000 metrash katrorë me tetë studio rezidenciale do të mirëpresë që nga dhjetori një valë të parë artistësh dhe krijuesish ndërkombëtarë dhe nga Ballkani.

“Objektivi është zhvillimi i një programi afatgjatë të kërkimit dhe eksperimentimit artistik, i hapur ndaj botës, por edhe duke nxjerrë në pah dinamizmin e jashtëzakonshëm artistik të Ballkanit”, tha Blanche de Lestrange, drejtoresha artistike e “Art Explora”, shkruan ATSh.

“Vila 31” do të jetë e hapur për publikun përmes seminareve, shfaqjeve të filmave dhe festivaleve.