Agjencia e Statistikave të Kosovës ka njoftuar se deri më tani ecuria e punës gjatë javës së katërt në terren për Regjistrimin e Popullsisë, Ekonomive Familjare dhe Banesave në Kosovë është duke ecur sipas planit.

Avni Kastrati kryeshef i ASK-së, tha se deri më tani numri i popullsisë që është regjistruar është rreth 900 mijë, andaj shprehet optimist se do të jenë në kohë. Kastrati poashtu tregoi se nuk ka pasur refuzime deri më tani për regjistrim, derisa bëri me dije se për ata që refuzojnë do t’i ndjekin rrugët ligjore.

“Jemi në ditën e 24 të punës në terren, shpresojmë që do të jemi në kohë sipas planit që e kemi bo deri më 17 maj. Procesi i regjistrimit të popullsisë është duke shkuar ashtu siç është planifikuar dhe janë duke funksionuar gjitha pajisjet, instrumentet, sistemi dhe regjistruesit janë aktiv sidomos këto ditë, këtë javë ka një regjistrim më shumë sesa që është planifikuar. Ne e kemi një kornizë brenda javës përafërsisht sa do të jetë numri i regjistruesve edhe kjo është për tu përshëndetur sepse duket se tani regjistruesit janë adaptuar me zonat e tyre dhe me formularin por edhe qytetarët po e pranojnë pjesëmarrjen në regjistrimin e popullsisë në mënyrë masive. Nuk kemi refuzime deri tani, janë individuale nganjëherë ndonjë ekonomi familjare por në sistem neve nuk na vjen si refuzim për arsye se pretendohet që shkon edhe një herë, edhe dy herë tjera por sigurisht ne e kemi theku edhe më herët se regjistrimi i popullsisë përveç që është një e mirë që duhet ta kemi, është e rregulluar edhe me ligj dhe ASK-ja po e bëjmë publike, gjithë ata që refuzojnë të marrin pjesë në regjistrim do t’i përcjellim në institucionet e tjera që janë të thirrura për legjislacion” – tha Kastrati.

Kryeshefi i ASK-së tha se po vlerësohet se Kosova i ka respektuar standardet ndërkombëtare për regjistrime dhe është në kuadër të linjave të rekomandimeve ndërkombëtare.

“Të regjistruarve deri më sot ju kemi ofruar rreth 900 mijë edhe besojmë që siç e cekëm më parë do të jemi në kohë. Deri më tani janë regjistruar mbi 891 mijë banor të Kosovës” – shtoi ai.

Më tej, ai u ka bërë thirrje të gjithë qytetarëve qe të deklarojnë saktë rezidencën e tyre dhe poashtu kërkohet që edhe qytetarët të jenë aktiv në procesin e regjistrimit.

“Nëse regjistruesi ose regjistruesja nuk vjen në ekonominë familjare tuajën ata duhet të jenë vetë aktiv që nënkupton se nëse nuk vjen regjistruesi 5 – 6 ditët e fundit ata të kontaktojnë komunën e tyre është një numër telefoni për zyrtarët komunal dhe ata e angazhojnë një ekip tjetër apo rezervë. Nëse edhe komuna nuk përgjigjet për ndonjë arsye ata mund të kontaktojnë dy numra të telefonit në ASK. Ne kemi një ekip mobil që brenda ditës kudo në Kosovë mund ta dërgojmë për regjistrim. Edhe një herë pra qytetarët vetë të jenë aktiv të kontaktojnë me regjistruesit e zonës”- u shpreh Kastrati.

Sa i përket qytetarëve serb në katër komunat në veri të Kosovës tha se ka hezitim masiv për tu regjistruar, derisa shtoi se komunitetet tjera në atë zonë po regjistrohen.

“Komuniteti serb ende heziton në mënyrë masive ka një regjistrim të disa ekonomive familjare, individëve por është numri i vogël në bazë të atyre që ne pretendojmë. Ne kemi pas diskutim me disa institucione ndërkombëtare dhe sigurisht ata do t’i transmetojnë atë që ne u kemi transmetu komunitetit serb në veri. Është një e mirë edhe për ata për të ditur numrin e tyre që jetojnë në ato komuna. Mospjesëmarrja në regjistrim nuk ekziston. I bëjë thirrje komunitetit serb se procesi nuk është aspak politik. Duhet ta dinë për shërbime kush jeton, çfarë strukture e popullsisë, çfarë statusi i punësimit, çfarë niveli i edukimit gjithë këta indikator vijnë nga regjistrimi. Është në të mirë të vetë komunitetit” – tha ai.

Kastrati shtoi se në komunat në jug komuniteti serb është duke u regjistruar.

Ndryshe, regjistrimi i popullsisë do të zgjas deri më 17 maj 2024 derisa sipas ASK-së të dhënat preliminare do të mund të publikohet më herët se që janë paraparë, në qershor të këtij viti.

Është momenti i fundit që Bashkimi Evropian t’i largojë masat ndëshkuese ndaj Kosovës, thonë përfaqësues të pozitës, opozitës. Sipas tyre, përkundër dështimit të shkarkimit të kryetarëve në katër komunat veriore, në votimin e 21 prillit, Kosova ka përmbushur zotimet në dakordimin e Bratisllavës me BE-në për shtensionimin e situatës në veri.

Deputeti i Lëvizjes Vetëvendosje, Adnan Rrustemi, thotë se Bashkimi Evropian duhet t’i largojë masat ndëshkuese në mënyrë të menjëhershme dhe jo graduale.

“Kosova ka përmbushur zotimin që e ka dhënë në darkordimin e Bratislavës në kuptimin e përgatitjes së bazës ligjore për organizimin e procesit për largimin e kryetarëve aktual, mbi bazën e një procesi demokratik që parashihet me ligj. Kemi përgatitur udhëzimin administrativ, kemi organizuar procesin, është administruar peticioni por që natyrisht bojkotimi si veprim politik i Listës Serbe me dirigjimin e Beogradit e pamundësojë shprehjen e vullnetit të qytetarëve… Në raport me partnerët tanë ndërkombëtar ne kemi përmbushur zotimet që kemi dhënë dhe kemi manifestuar seriozitet mbi përgjegjësitë që kemi marr. BE-ja duhet të largojë masat e vendosura ndaj Kosovës dhe duhet të qartësojë pozicionin ndaj Serbisë dhe Beogradit zyrtar” – deklaron Rrustemi.

Masat ndëshkuese të BE-së, kërkon të hiqen edhe deputetja e PDK-së, Blerta Deliu, mirëpo thekson nevojën që qeveria të adresojë kërkesat e BE-së.

“Ne kemi thënë tash e sa kohë si Parti Demokratike, por edhe kryetari Krasniqi në takimet e tij në Bruksel ka adresuar nevojën për heqjen e sanksioneve. Është një numër i madh i mbështetjes se BE-ja do të duhej të garantonte për Kosovën, ndërsa sot kemi një bllokim të fondeve për të ndihmuar Kosovën në të gjitha fushat. Natyrisht ne kemi kërkuar që BE-ja të jetë e vëmendshme dhe t’i largojë sanksionet, pa çka që duhet të thuhet se edhe qeveria e ka përgjegjësinë e saj për të adresuar në mënyrë të mirë koordinimin me partnerët” – thotë ajo.

Bashkimi Evropian ka vendosur masa ndëshkuese ndaj Kosovës në qershor të vitit 2023, si pasojë e tensioneve në veri, që kulmoi me hyrjen e kryetarëve shqiptarë në objektet komunale.

Përfaqësues të shteteve perëndimore kanë kërkuar nga Kosova që përmes zgjedhjeve të parakohshme të mundësohet largimi i atyre kryetarëve, për të cilët thoshte se nuk përfaqësojnë vullnetin e banorëve.

Tash e një kohë bizneset në vendin tonë po përballen me mungesë të fuqisë punëtore sidomos në sektorin e gastronomisë dhe ndërtimit. Andaj zgjidhje për këtë problem bizneset po e konsiderojnë punësimin e punëtorëve nga vendet aziatike si Banglandeshi, Nepali e India.

Por është Kryetari i Sindikatës së Sektorit Privat të Kosovës Jusuf Azemi, i cili thotë se këta punëtorë nuk janë të qëndrueshëm, ngase qëllim të vetëm e kanë strehimin.

“Nuk kemi punëtorë të qëndrueshëm, të gjithë këta që vijnë e bëjnë me qëllim të strehohen shumë shkurt gjoja se po punojnë dhe Kosova është bërë një vend qëndrim për të cilët shumicën më të madhe konsiderohet shtet transit dhe përmes Kosovës po shkojnë në vendet tjera. Megjithatë ne ua kemi tërhequr vërejtjen, me punëtorë të Bangladeshit dhe të tjerëve nuk kemi zgjedhur probleme dhe s’do mund të zgjedhim probleme kurrë”, deklaroi ai.

I pyetur nga UBTnews se cilat janë masat e nevojshme që qeveria dhe bizneset duhet t’i ndërmarrin për të adresuar mungesën e punëtorëve, Azemi thotë se një plan veçse ia kanë propozuar qeverisë.

“Ne dikund rreth para 2 vite e gjysmë iu kemi ofruar një bashkëpunim qeverisë së Kosovës dhe pronarëve të kompanive që të bëjnë rritjen e pagave, gjithëherë në ato limitet që mund ti përballojnë kompanitë edhe shteti. Sepse edhe shteti është një pjesë paguese e sektorit privat të Kosovës dhe iu kemi ofruar një bashkëpunim së paku ta ngadalësojmë këtë numër të këtyre punëtorëve”, tha Azemi.

Edhe ekonomisti Mustafë Kadriaj tha se e gjithë barra e ikjes së fuqisë punëtore nga Kosova i takon qeverisë dhe bizneseve.

“Fajin dhe përgjegjësinë duhet kërkuar nga qeveria dhe institucionet tona poashtu edhe bizneset, sepse që nga paslufta mund të themi se nuk u bë asgjë fare që fuqia punëtore të ketë dinjitetin e vetë do të thotë në punë, në përfillin e kontratave, të ketë një të ardhme për vetveten dhe fëmijët. Pra tani kur flasim, nëse i dëgjojmë arsyet e tyre nuk e kanë shumë problem për të ardhmën e tyre sa e kanë për të ardhmën e fëmijëve të tyre”, deklaroi Kadriaj.

Sipas Kadrijajt, institucionet dhe bizneset duhet të bëjnë ndryshime emergjente.

“Tani e tutje se cfarë duhet të bëjnë bizneset do të thotë është kontrata e dinitetshme, paga e dinitetshme, sigurimi shëndetësor dhe në këtë rast jo me mbetë në mëshirën e bizneseve por institucionet tona me qenë shumë vigjilente në mbikqyrjen dhe investigimin te paga, përfillja e kontratave poashtu sigurimi shëndetësor është diçka imediate për të ardhmën dhe prespektivën e punës në Kosovë”, shtoi ai.

Punësimi i shtetasve të huaj në Kosovë është i rregulluar me Ligjin për të huajt. Sipas këtij Ligji, personat që nuk janë shtetas të Kosovës, kur dëshirojnë të punojnë në territorin e Kosovës duhet të pajisen me leje pune. Leja e qëndrimit të përkohshëm për qëllime pune lëshohet për gjashtë muaj deri në një vit. Pas kësaj periudhe, ajo ripërtërihet dhe mund të merret edhe leje e përhershme qëndrimi./UBTNews/

Pas disa muajsh, pakot e duhanit pritet të kenë pamje të tjera. Në paketim do t’iu shtohen imazhe që do të shërbejnë si vërejtje për pasojat që sjell konsumimi i cigareve.

Andaj që nga ky muaj pritet që të ndalohet importi apo prodhimi i pakove pa këto fotografi dekurajuese, kurse në tetor të këtij viti në stoqe të ketë vetëm pako me imazhe vetëdijësuese.

Udhëzimi administrativ për vërejtjet e kombinuara ka hyrë në fuqi në shtator të vitit të kaluar. Por sa do të mund të ndikojnë paketimet e reja që të rinjtë të mos e nisin duhanin? Këtë e shpjegon specialistja e psikologjisë klinke dhe psikioterapisë, Fatime Fazliu.

“Tek pjesa e adoleshentëve, këto pamje dhe mbishkrime mund të kenë efekte pozitive për lënien e duhanit dhe mosfillimin e duhanit”, deklaroi ajo.

Megjithatë përqindja e impaktit te duhanpirësit nuk është e madhe.

“Studimet kanë treguar se 70% e personave nuk kanë ndonjë impakt të madh, 30% edhe mund të kenë ndonjë impakt, por jo edhe shumë. Duhanpirësit kronik kanë mekanizma mbrojtës psikologjik të cilët gjithmonë mundohen të arsyetojnë faktin se pse duhani nuk është i dëmshëm sepse nga përvojat klinike ata thonë edhe dikush që nuk e ka pirë duhanin është sëmur me kancer ose nëse e pinë duhanin në një ambient me fëmijë thonë se edhe ju jeni rritë në këso ambienti”, deklaroi ajo.

Sipas Fazliut, ngritja e çmimit të cigareve është mënyra më efektive në zvogëlimin e pirjes së duhanit.

“Unë mendoj që po, por studimet kanë treguar se ka shumë rëndësi edhe mbishkrimi. Kjo është një kampanjë vetëdijësuese, por mendoj se më e rëndësishme është masa strike që duhen të merren për parandalim ose zvogëlimin e duhanit. Dhe sot vendet evropiane kampanjën e bëjmë me ngritjen e çmimit të duhanit. Për vetë faktin se është treguar më efektive”, deklaroi Fazliu.

Kanceri, kryesisht i mushkërive, problemet e frymëmarrjes dhe ato kardiovaskulare janë sëmundjet kryesore që lidhen me pirjen e duhanit./UBTNews/

Realizoi: Fjolla Gashi