Kulturë

Pjesëmarrja e Ismail Qemalit në Kongresin e Xhonturqve

Published

on

Më 4 shkurt të vitit 1902, Ismail Qemali, një nga figurat më të shquara të Lëvizjes Kombëtare Shqiptare, mori pjesë në Kongresin e Parë Xhonturk, që u mbajt në Paris. Ai, me një thirrje të fuqishme dhe të qartë për shoqërinë turke dhe për të ardhmen e kombit shqiptar, paraqiti devizën e tij të njohur: “As me turqit e vjetër dhe as me turqit e ri, por të punojmë për vatanin”. Ky angazhim i Qemalit tregonte qartë përkushtimin e tij për lirinë dhe të drejtat e popullit shqiptar, duke qenë i vetëdijshëm për rolin e tij të pazëvendësueshëm në luftën për Pavarësinë e Shqipërisë.

Në këtë kongres, të organizuar nga princët Sabahedin dhe Lutfullah, përveç Ismail Qemalit si përfaqësues i shqiptarëve, morën pjesë edhe figura të tjera të njohura të Lëvizjes Kombëtare Shqiptare, si Dervish Hima, Ibrahim Temo dhe Jashar Erebara. Të gjithë ata, në mënyrë të veçantë, u angazhuan për përhapjen e idealeve të lirisë dhe të barazisë për kombësitë jo turke brenda Perandorisë Osmane.

Kongresi i Xhonturqve, i cili synonte rivendosjen e Kushtetutës së vitit 1876, shërbeu si një moment kyç në formimin e një lëvizjeje politike që, përveç forcimit të pushtetit të shtetit turk, kishte si objektiv njohjen e të drejtave të popujve të tjerë të Perandorisë Osmane, përfshirë shqiptarët, arabo-pashallarët dhe të tjerë. Në këtë periudhë të pasluftës, Lëvizja Xhonturke kishte si qëllim jo vetëm forcimin e centralizimit të pushtetit, por edhe mbështetje për zhvillimin e arsimit dhe gjuhës amtare për kombësitë e ndryshme të Perandorisë.

Ndërkohë, brenda radhëve të Xhonturqve, filluan të shfaqen dy mendime diametralisht të kundërta. Njëra rrjedhje mendimi mbështeste nacionalizmin turk dhe centralizimin e pushtetit në duar të një shteti të fortë, ndërsa tjetra mbante qëndrimin otomanist, një ideologji që favorizonte bashkimin dhe tolerancën ndërmjet grupeve etnike dhe fetare brenda Perandorisë Osmane.

Ismail Qemali, si një mendje e kthjellët dhe një politikan i mençur, u dallua për qëndrimin e tij të prerë kundër politikës nacionaliste të Xhonturqve. Ai, pa pasur asnjë ngurrim, e kundërshtoi çdo formë të nacionalizmit turk që mund të kërcënonte ekzistencën e popullit shqiptar dhe të shumë grupeve të tjera etnike brenda Perandorisë. Për Qemalin, rreziku ishte i dyfishtë: jo vetëm se po e kërcënonte kombet që jetonin nën Perandorinë Osmane, por po dëmtonte edhe vetë unitetin e kombit turk, që sapo ishte rimëkëmbur falë revolucionit të Mustafa Qemal Ataturkut.

Angazhimi i Qemalit në këtë kongres është një dëshmi e qëndrueshmërisë së tij në mbrojtjen e interesave kombëtare shqiptare. Ai nuk mund të pajtohej me politikën që nënvleftësonte pluralizmin dhe që cenonte të drejtat e shqiptarëve për t’u organizuar dhe për të arritur lirinë e tyre. Edhe pse Ismail Qemali ishte pjesëmarrës në një ngjarje të madhe historike, ai gjithmonë mbajti qëndrimin se politika që mund të shpëtonte popujt e ndryshëm të Perandorisë nuk ishte ajo që predikonin Xhonturqit, por ajo që do të mundësonte një të ardhme të ndritur për kombet që jetonin atje, përfshirë shqiptarët.

Në këtë mënyrë, pjesëmarrja e Ismail Qemalit në Kongresin e Xhonturqve e pasuron historinë e Lëvizjes Kombëtare Shqiptare dhe e bën të qartë angazhimin e tij për një Shqipëri të pavarur, të lirë dhe të drejtë për të gjithë qytetarët e saj./UBTNews/

Continue Reading

Kulturë

Ibrahim Kodra, postkubisti i fundit i Evropës

Published

on

Ibrahim Kodra, postkubisti i fundit i Evropës, u nda nga jeta më 7 shkurt të vitit 2006 në Milano, duke lënë pas një trashëgimi të pasur artistike, e cila vazhdon të frymëzojë e të kujtohet me respekt nga botëkuptimet e artit dhe pasionantët e kulturës. U lind në Shqipëri, por pas një jete të ngarkuar me sfida dhe mundësi, ai u largua nga atdheu në moshën 20-vjeçare për t’i dhënë flakë pasionit të tij artistik. Pasi fitoi një bursë studimi nga Oborri Mbretëror, ai niset për në Itali, aty ku do të vazhdonte studimet në Akademinë e Arteve të Bukura të Romës.

Kodra solli një lloj shpërthimi të ri në artin evropian, duke e pasuruar atë me një frymë të pasur dhe origjinale. Ndërsa shkelte terrenin e një periudhe pas-kubiste, ai krijoi një stil të veçantë, që nuk u kufizua thjesht nga ndikimet e të tjerëve, por përfshiu një njësi të thellë dhe të vazhdueshme mes shprehjes personale dhe atij kolektiv që ka pasur ndikim të thellë në zhvillimet më të mëdha të pas-rilindjes në artin bashkëkohor. Ibrahim Kodra nuk ishte thjesht një artist i formave dhe ngjyrave, por njëri që e shikonte botën përmes një lenteje ku secila vepër ishte një formë e re e shprehjes, e ndikuar nga ndjeshmëria dhe pasioni për atë që ai quante “vibrim të shpirtit”.

Krijimet e tij janë të shumta, ku shumë nga to mbeten të papërcaktuara si autorësi, pas faktit që ai shpeshherë ka dhuruar vepra për miqtë e tij. Nga ato që kanë mbijetuar dhe janë dokumentuar, mendohet se janë rreth dy mijë vepra të njohura, të cilat përbëjnë një testament të shkëlqyer të intelektualizmit të tij. Por si një simbol i trashëgimisë kulturore, disa prej veprave të tij ende ndodhen të shpërndara në muze privatë dhe koleksione artistike, duke u bërë pasuri të padiskutueshme për ata që mund të përfitojnë nga ai univers magjik që krijoi.

Një prej momenteve kulmore të karrierës së tij ndodhi në vitin 1948, kur ai krijoi një marrëdhënie të thellë me një nga piktorët më të mëdhenj të botës, Pablo Picasso. Ky takim nuk do të mbetej thjesht një ndihmesë artistike, por një bashkëpunim që prodhoi një studim të rëndësishëm mbi lidhjet ndërmjet stilit të Kubizmit dhe post-kubizmit. Kodra, si një nga pasuesit më të njohur të Pikasos, përveç ndikimit të drejtpërdrejtë që mori nga ai, u bë një bartës i një fryme të re artistike, duke dhënë një kontribut të rëndësishëm në pasjen e identitetit të tij si një artist i pavarur dhe i njohur.

Një nga elementët më të dallueshëm të krijimtarisë së tij ishin “Le case Kodra” – shtëpitë që ai pikturoi, të cilat janë bërë të njohura si pjesë e trashëgimisë së artit shqiptar. Këto shtëpi, që ndodhen në fshatra të komunës Civita të Italisë së Jugut dhe janë të banuara nga arbëreshët, u bënë objekt i fuqishëm i krijimtarisë së Kodrës, duke e ngritur emrin e tij në një nivel global. Përmes këtyre veprave, ai nuk vetëm që ndihmoi në ruajtjen e identitetit kulturor të arbëreshëve, por gjithashtu dha një pasqyrë të veçantë të lidhjes së pikturës me trashëgiminë e një kombi dhe të një historie.

Në përmbyllje, Ibrahim Kodra është një shembull i pafund i të qenit një artist që nuk lejon kufizime, as nga periudhat, as nga peripecitë e jetës. Ai është një shenjë e fuqishme e asaj që arti mund të bëjë kur lidhet me shpirtrat e ndjeshëm dhe kur është i hapur për pasurinë e të gjitha ndikimeve, pa u dorëzuar kurrë para ndonjë rregulli të thjeshtë të artit klasik. Kodra është padyshim një nga piktorët më të mëdhenj që ka nxjerrë Shqipëria dhe një pasuri e pazëvendësueshme për artin evropian./UBTNews/

 

Continue Reading

Kulturë

BBC: Butrinti, vendi antik që ndihmon Shqipërinë të rifitojë identitetin e saj

Published

on

By

Pas një periudhe trazirash, vendet shpesh flasin për shikimin drejt së ardhmes. Megjithatë, 40 vjet pas vdekjes së diktatorit komunist Enver Hoxha , Shqipëria, në shumë mënyra, po shikon në të kaluarën e saj të largët, shkruan BBC.

Një periudhë izolimi ekstrem nga vitet 1940 deri në 1991 e bëri Shqipërinë të mbyllte institucionet e tij fetare, të neglizhonte shumë nga vendet e tij historike dhe të bëhej i njohur si ” Koreja e Veriut e Evropës “. Por sot, Shqipëria po punon shumë për të rimarrë trashëgiminë e saj kulturore duke ruajtur peizazhin e saj natyror dhe duke përqafuar rrënjët e saj të lashta.

Rrënojat më shumë se 2500-vjeçare të qytetit të Butrintit janë një shembull i tillë. Që daton afërsisht në vitin 800 para Krishtit, vendi ka qëndruar prej kohësh në qendër të botës perëndimore, duke i mbijetuar konflikteve, duke thithur kultura të ndryshme dhe duke lënë shtresa të shumta të historisë për t’u eksploruar. Ka të ngjarë të ishte një qytet-shtet grek përpara se romakët ta zgjeronin atë në një qytet plot gjallëri të plotë me një banjë. Më vonë, bizantinët dhe osmanët lanë gjurmët e tyre përkatëse në të. Historia e Butrintit tregon historinë e ndryshimit të politikës së Mesdheut dhe kulturave dhe feve të tij të shumta – të cilat të gjitha kanë formësuar Shqipërinë e sotme.

Në vitin 1992, Butrinti ishte vendi i parë në Shqipëri i shpallur si hapësirë e mbrotjur e Trashëgimisë Botërore të UNESCO-s ,” shpjegoi në një episod të fundit drejtuesi i BBC Travel Show Qasa Alom. “Ai ruan një pjesë të historisë së pasur kulturore që qëndron përtej hijes së hedhur nga ngjarjet e shekullit të kaluar.

Sot, rrënojat e shumta të qytetit janë pjesë e  Parkut Kombëtar më të madh të Butrintit , i cili përfshin 93 km katrorë peizazh bregdetar të pyllëzuar. Përveç vendit historik, parku është gjithashtu shtëpia e  1200 llojeve të ndryshme bimore dhe shtazore . Vizitorët mund të eksplorojnë rrënojat e një teatri të epokës helenistike, të admirojnë monumentet e hershme të krishtera dhe më pas të ecin nëpër kodrat e pyllëzuara ose të lundrojnë në liqenin e Butrintit aty pranë.

Ruajtja e rrënojave dhe e parkut përreth janë rezultat i një përpjekjeje të përbashkët nga organizata si  Fondacioni Butrint  dhe  Fondi Botëror i Monumenteve . Donacionet nga të dy grupet kanë ndihmuar në restaurimin e Butrintit dhe mbrojtjen e peizazhit përreth, duke ofruar gjithashtu trajnime për ruajtjen historike që krijoi vende pune shumë të nevojshme për komunitetin lokal.

Ka qenë një luftë 30 vitet e fundit për të mbrojtur bukurinë dhe historinë e Butrintit, fillimisht [për shkak] të neglizhencës pas rënies së komunizmit… por edhe me zhvilluesit që përpiqen të ndërtojnë rreth zonës,” i tha BBC-së Ani Tare, ish-drejtore e Parkut Kombëtar të Butrintit.

Butrinti nuk është e vetmja pjesë e Shqipërisë që ka përjetuar një restaurim. Në kryeqytetin e vendit, Tiranë, që ndodhet 278 km (173 milje) në veri, shumë monumente të epokës së Hoxhës janë shembur për t’i hapur rrugë hapësirave të reja komunitare.  Sheshi Skënderbej , për shembull, dikur shtëpia e disa monumenteve kushtuar komunizmit dhe pushtetit të Hoxhës, tani është sheshi më i madh i këmbësorëve në Ballkan. Në mënyrë të ngjashme, Piramida e lartë  e Tiranës  është shndërruar nga një muze kushtuar Hoxhës në një park dhe kopsht skulpturash me pamje gjithëpërfshirëse të qytetit.

Arti ka ndihmuar gjithashtu shqiptarët të shkundin të kaluarën dhe të rimendojnë një identitet të ri kombëtar në mënyra të tjera. Në Butrint, për shembull, programet si  festivali i tyre vjetor i dramës , i vendosur në brendësi të teatrit të lashtë prej guri të sitit, ka ndihmuar të rikthehet një ndjenjë krenarie dhe historie në komunitetin lokal.

Në fillim vizitorët në festival ishin të zhurmshëm, ata nuk e kuptonin se çfarë po ndodhte dhe ata vidhnin jastëkët,” shpjegoi Tare. “Në pesë vjet, vendasit këtu do të vinin të veshur bukur, askush nuk bën zhurmë, të gjithë respektonin teatrin, askush nuk vidhte jastëkët. Pse? Sepse kultura e këtij vendi i ndërgjegjësoi dhe u jepte një ndjenjë krenarie.“/BBC/

Continue Reading

Kulturë

Revolucioni ateist: Si Enver Hoxha shkatërroi 2,000 objekte kulti!

Published

on

Më 6 shkurt 1967, diktatori Enver Hoxha mbajti një fjalim që shënoi fillimin e luftës kundër fesë në Shqipëri, duke çuar në një periudhë të rëndë persekutimi fetar. Autoriteti për Informim mbi Dokumentet e ish-Sigurimit të Shtetit rikujtoi këtë ngjarje historike, e cila nisi me shpalljen e “Revolucionarizimit të mëtejshëm të partisë dhe pushtetit” dhe u pasua me një fushatë të egër kundër fesë dhe klerit.

Pas këtij fjalimi, regjimi komunist shkatërroi më shumë se 2 mijë objekte të kultit dhe persekutoi besimtarët e të gjitha feve, duke i burgosur, torturuar ose vrarë. Ky proces kulmoi më 13 nëntor 1967, kur Shqipëria u shpall zyrtarisht shteti i parë dhe i vetëm ateist në botë. Pasojat ishin tragjike, me mbylljen dhe shkatërrimin e kishave e xhamive deri në vitin 1971 dhe përfshirjen e ndalimit të fesë në Kushtetutën e vitit 1976. Ky moment mbetet një nga episodet më të errëta të historisë shqiptare, duke dëshmuar qasjen radikale të regjimit komunist ndaj besimit fetar./UBTNews/

Continue Reading

Kulturë

Kadri Roshi, ikona e skenës dhe kinematografisë shqiptare

Published

on

Në këtë datë të hidhur, më 6 shkurt 2007, u nda nga jeta një nga figurat më të dashura dhe të nderuara të artit shqiptar, Kadri Roshi. Me largimin e tij, Shqipëria humbi një aktor të paharrueshëm, një njeri që la pas një trashëgimi të çmuar në teatrin dhe kinematografinë shqiptare.

Kadri Roshi lindi më 4 janar të vitit 1924 në Ballsh, në një familje me prejardhje nga Libohova. Jeta e tij nisi në një mjedis të vështirë, duke kaluar një vegjëli të hidhur dhe të trazuar. Në moshën dyvjeçare, ai humbi nënën, ndërsa vetëm dhjetë vjet më vonë, edhe babai i tij e braktisi këtë botë, duke e lënë jetim. Megjithatë, këto humbje të hidhura nuk ia ndalën pasionin dhe ëndrrën për artin, duke e nxitur atë të ndjekë rrugën e aktorëve të mëdhenj.

Karriera e Kadri Roshit nisi në moshën 21-vjeçare, kur ai doli në skenën e Teatrit Popullor, i cili do të bëhej shtepia e tij e artit për shumë vite. Në vitin 1951, ai u diplomua në Pragë, një hap i rëndësishëm për t’u rikthyer më pas në atdhe, ku nisi të luante rolet e tij të para në Teatrin Kombëtar. Aty, ai do të gdhendte emrin dhe figurinë e tij të pashlyeshme në historinë e artit skenik shqiptar.

Kadri Roshi njihet për interpretimin e rreth 180 roleve në teatër dhe në kinematografi, duke lënë pas një portret të paharrueshëm në zemrat e shikuesve. Çdo rol që ai luajti ishte një thirrje e fuqishme për realitetin dhe për jetën e njerëzve, duke ndikuar thellë në shoqërinë shqiptare.

Rolet e tij janë të shumta dhe të larmishme: ai ishte skllavi Ezop, kujdestari i “Lulëkuqe mbi mure”, mbrojtësi i thekshëm i gjuhës shqipe në Rilindje, dhe plaku Mere i “Njeriu me top”. Nga ky mozaik rolesh, Kadri Roshi na ka dhuruar gjithashtu disa nga interpretimet më të paharrueshme në filma të tjerë, si: “Vdekja e burrit” (1991), “Apasionata” (1983), “Ballë për ballë” dhe “Këshilltarët” (1979), “Gjeneral gramafoni” (1978), “Njeriu me top” (1977), “Fije që priten” (1976), “Përballimi” (1976), “Malet me blerim mbuluar” (1971), dhe “I teti në bronz” (1970).

Për kontributin e tij të jashtëzakonshëm në artin shqiptar, Kadri Roshi u nderua me disa çmime dhe vlerësime, përfshirë Çmimin e Karrierës në Festivalin e Filmit Artistik të vitit 1995, Çmimin e Madh të Nderit në vitin 1997, dhe u nderua me titullin “Nderi i Kombit” në vitin 1999. Ky ishte një akt vlerësimi për një njeri që e kishte përkushtuar jetën e tij për të pasuruar kulturën dhe artin shqiptar.

Kadri Roshi mbetet një emër që do të jetojë përjetësisht në kujtesën e publikut shqiptar. Ai është simbol i artit të pasionuar dhe të devotshëm, një ikonë që ndriçon skenën dhe ekranin shqiptar për të gjithë ata që vlerësojnë vlerat e artit të vërtetë./UBTNews/

Continue Reading

Të kërkuara