Të gjitha prodhimet ushqimore – nga kafeja deri te mustarda – do të shtrenjtohen në vitin 2022.

Çmimet janë rritur edhe gjatë vitit të kaluar, por do të rriten edhe pesë për qind në gjysmën e parë të këtij viti, vlerëson firma kërkimore IRI e Shteteve të Bashkuara, shkruan Wall Street Journal.

Niveli i rritjes do të ndryshojë, varësisht dyqaneve dhe rajoneve.

Pandemia e koronavirusit, në fakt, ka pasur efekt të papritur në çmime. Në fillim të vitit 2020, kur pjesa më e madhe e botës është izoluar, ka pasur shqetësime se mbyllja e kufijve do të shkaktojë rritje çmimesh, por ato gati se nuk kanë lëvizur fare.

Vetëm disa muaj më vonë, kur pandemia dukej se ishte qetësuar në botën e pasur dhe kur ekonomitë kanë nisur të rihapen, çmimet kanë filluar të rriten me shpejtësi alarmante.

Deri në maj të vitit 2021, ato kanë arritur pikën e tyre më të lartë qysh në vitin 2011, pasi, sipas indeksit të Organizatës së Kombeve të Bashkuara për Ushqim dhe Bujqësi, janë rritur për 40 për qind brenda një viti.

Në vitin 2022, të njëjtat forca që kanë shkaktuar këtë rritje, do të vazhdojnë të krijojnë probleme, shkruan Economist, që do të thotë se ka pak mundësi që çmimet të bien.

Faktori kryesor që e shpjegon rritjen, është shpërthimi i gripit të derrit në Kinë në vitin 2018, i cili ka përgjysmuar numrin e derrave.

Kjo e ka detyruar këtë vend të importojë shumë mish derri dhe burime alternative të proteinave, gjatë viteve 2019 dhe 2020, gjë që i ka reduktuar furnizimet globale.

Situata është dukur si më e qetë kah mesi i vitit 2021, por përhapja e koronavirusit ka rritur frikën për valë të reja.

Kjo frikë do të vazhdojë në vitin 2022 dhe do t’i mbajë të paqëndrueshme tregjet ushqimore, shkruan Economist.

Faktor tjetër që ka rritur çmimet, kanë qenë disa vonesa logjistike, të shkaktuara nga rihapja e tregtisë ndërkombëtare në kohën kur pandemia vazhdonte t’i ngufaste disa aktivitete.

Mungesa e kontejnerëve, si dhe mosqarkullimi i shumë avionëve, që shpesh transportojnë ushqime më delikate, bëjnë që transporti i frutave dhe perimeve të freskëta të jetë ende i vështirë.

Ushqimet kryesore, si drithërat dhe sheqeri, transportohen me shumicë në anije të mëdha, por edhe atje kapaciteti është i kufizuar.

Nuk ndihmon as fakti që çmimet e naftës janë rikuperuar. Inflacioni është rritur në çdo gjë, nga plehrat dhe kimikatet deri te kostot e transportit tokësor dhe oqeanik.

Kushtet e motit, problemi kryesor

Megjithatë, burimi më i madh i pasigurive – si gjithmonë në bujqësi – është moti.

Në fillim të vitit 2021, çmimet janë rritur pjesërisht si rezultat i thatësirës në rajonet prodhuese të drithërave të Amerikës Veriore dhe Jugore.

Kushtet e mbjelljes dhe korrjes janë përmirësuar gjatë vitit të kaluar, por shkencëtarët tani mendojnë se ka një probabilitet të lartë që një tjetër telash i këtij lloji, siç është fenomeni La Nino, i cili ka prishur modelet klimatike një vit më parë, të ndodhë gjatë dimrit.

Ndërkohë, fatkeqësitë që janë bërë më të shpeshta, të tilla si përmbytjet dhe zjarret në pyje, tani mund t’i dëmtojnë më seriozisht prodhimet në hambarë.

Ngjarjet ekstreme të motit në vitin 2021 kanë shkaktuar rritje të çmimeve të produkteve bujqësore, të cilat do të mbesin të tilla edhe në vitin 2022, për shkak se kushtet e pazakonta që kanë dëmtuar të korrat, kanë sjellë mungesa të vazhdueshme, shkruan Financial Times.

Çmimet e mallrave që përfshijnë kafenë braziliane, patatet belge dhe bizelet e verdha kanadeze, janë rritur ndjeshëm vitin e kaluar, për shkak të temperaturave ekstreme dhe përmbytjeve.

Shkencëtarët kanë paralajmëruar se këto kushte do të bëhen më të shpeshta dhe më intensive, si pasojë e ndryshimeve klimatike.

Ngricat e forta në Brazil kanë goditur prodhimin e kafesë atje, në muajin korrik, duke i çuar çmimet në nivelet më të larta në gati shtatë vjet.

Moti në Brazil vazhdon të jetë i paqëndrueshëm, duke rritur shqetësimet për dëme të tjera në të korra.

“Bujqësia është një nga sektorët më të ekspozuar ndaj ndryshimeve klimatike”, sipas një raporti të Institutit të Stokholmit për Mjedisin.

Sipas tij, rreziqet janë “shumë herë më të mëdha” se mundësitë.

Pritshmëritë në vitin 2022

Normat e inflacionit duket se do të vazhdojnë të ndikojnë në industrinë ushqimore dhe të shkaktojnë rritje të çmimeve, shkruan Fortune.

“Inflacioni e tejkalon rritjen e të ardhurave të familjeve dhe ndikon shumë në besimin e konsumatorëve, i cili është në nivel të ulët. Është vetëm çështje kohe përpara se të ndikojë në konsum në mënyrë materiale”, ka thënë analisti financiar, Greg McBride, në një intervistë për Fortune, në muajin dhjetor.

Kompania kërkimore IRI vlerëson se çmimet do të ndryshojnë në varësi të llojit të ushqimit, por edhe rajonit.

“Me rritjen e inflacionit, disa kompani të mëdha bëjnë rritje shtesë të çmimeve”, thuhet në raportin e IRI-t.

“Shohim se ndjeshmëria në çmime shfaqet për artikujt e përditshëm, si mishi, , shpendët e ngrirë dhe ushqimi për kafshët shtëpiake”, thuhet në raport.

Megjithatë, shkruan Economist, çmimet ka të ngjarë të mbeten nën vlerat e arritura në periudhën 2007-2008, kur frika globale për mungesë ushqimesh ka nxitur trazira në mbarë botën.

Shumica e vendeve kanë shmangur llojin e masave proteksioniste, si ndalimet e eksporteve dhe grumbullimi, që kanë ndezur krizën në atë kohë.

Pjesa më e madhe e ushqimit që njerëzit konsumojnë, përpunohet, që do të thotë se çmimi më i lartë i lëndëve të para shpesh absorbohet nga ata që e transportojnë, përpunojnë dhe shesin.

Por, artikujt e shtrenjtuar bujqësorë do të vazhdojnë të shkaktojnë dëme të mëdha në vendet në zhvillim, sepse popullsia e tyre ha shumë më pak ushqime të përpunuara: më shumë vezë dhe drithëra, më pak çokollata dhe ushqime të gatshme.

Dëmi do të përkeqësohet edhe nga problemet tjera që i kanë goditur më shumë vendet e varfra, të tilla si zhvlerësimi i monedhave lokale, kufizimet dhe ndërprerjet që lidhen me pandeminë dhe humbja e të ardhurave familjare për shkak të pandemisë dhe pasojave të saj.

Vaksinimi kundër koronavirusit do të ishte një ilaç i fuqishëm, shkruan Economist, në mënyrë që ekonomitë jashtë botës së pasur, të rihapen dhe të ardhurat e tyre të fillojnë të rriten përsëri./REL

Austria po bën të detyrueshëm vaksinimin kundër koronavirusit për të rriturit në fillim të shkurtit, nën kërcënimet për dënime të larta, tha kancelari austriak Karl Nechamer, duke deklaruar se është i vetëdijshëm për natyrën “sensitive” të një vendimi të tillë, vendimi i parë i tillë në Evropë.

“Siç ishte planifikuar, ne po vendosim vaksinimin e detyrueshëm për njerëzit mbi 18-vjeç në fillim të shkurtit”, u tha gazetarëve kreu i qeverisë konservatore, të cilën ai e drejton së bashku me ambientalistët.

Qeveria propozoi sot një plan të rishikuar për vaksinimin e detyrueshëm, i cili tani do të zbatohet për këdo mbi moshën 18-vjeç, në vend të 14, siç ishte planifikuar fillimisht. Zyrtarët thanë se prezantimi gradual i planit do t’u jepte njerëzve mundësi të mjaftueshme për t’u vaksinuar.

Pothuajse dy muaj më parë, qeveria njoftoi se në fillim të këtij viti do të vendoste vaksinimin e përgjithshëm të detyrueshëm. Aspektet kryesore të planit mbeten në versionin përfundimtar, që do të debatohet në parlament të enjten, por zyrtarët thanë se konsultimet me dy parti opozitare dhe të tjera kanë treguar se nevojiten ndryshime në disa detaje.

Nechamer tha se ka pasur shqetësime për faktin se adoleshentët po ndëshkohen, ndaj është bërë një ndryshim dhe është futur vaksinimi i detyrueshëm që në moshën 18-vjeçare.

Për javë të tëra, ka pasur debate të ashpra në Parlament mbi planin në një vend ku 78.5 për qind e popullsisë që mund të vaksinohet është vaksinuar plotësisht deri më tani.

Qeveria austriake ka një shumicë të madhe në parlament, përveç konservatorëve dhe të gjelbërve, këtë propozim e mbështesin edhe krerët e Partive Socialdemokrate dhe Liberale. Kundër tij është vetëm partia e ekstremit të djathtë, në emër të “mbrojtjes së lirive individuale”.

Kancelari tha se ishte një “plan i ndjeshëm”, por se ishte “në përputhje me Kushtetutën” dhe se kishte një fazë rregullimi që lejonte ata që hezitonin të vaksinoheshin deri në mes të marsit.

Të shtunën, 27.000 njerëz demonstruan në Vjenë kundër masës së diskutueshme, e cila besohet se shkel liritë individuale.

Në fillim të shkurtit do të vendosen kontrollet dhe personat e pa vaksinuar do të gjobiten nga 600 deri në 3600 euro në rast të përsëritjes së krimit.

Pjesë të ligjit mund të pezullohen me miratimin e komisionit parlamentar, nëse, për shembull, variantet e ardhshme të virusit janë më të buta ose ekspertët vlerësojnë se vaksinimi nuk është më rruga përpara.

Vaksinimi po bëhet i detyrueshëm në një numër në rritje vendesh për profesione të caktuara, kategori popullsie apo aktivitete të caktuara. Por vaksinimi antiCOVID-19 i detyrueshëm për të gjithë është ende një përjashtim.

Një masë e tillë hyri në fuqi në Ekuador, Taxhikistan, Turkmenistan, Indonezi dhe Mikronezi.

Në Gjermani, një propozim i ngjashëm, i mbrojtur nga kancelari socialdemokrat Olaf Scholz, mund të shqyrtohet në Bundestag në fund të janarit.

Qeveria austriake e justifikon këtë masë me mbingarkesën e spitaleve dhe dëshirën për të arritur një shkallë vaksinimi prej 90 për qind, që do të mundësonte, sipas këshillave të ekspertëve, arritjen e imunitetit kolektiv.

Sipas qeverisë, deri sot, 5.8 milionë njerëz kanë certifikatë vaksinimi në Austria, e cila ka 7.4 milionë njerëz që mund të vaksinohen.

Vlefshmëria e certifikatës për vaksinimin dhe shërim nga COVID-19 për ata më të vjetër se 18-vjeç po zgjatet nga gjashtë në nëntë muaj dhe vendimi do të zbatohet nga 1 shkurti, njoftoi Qeveria e Sllovenisë në faqen e saj zyrtare në internet.

Autoritetet sllovene kanë marrë gjithashtu një vendim që një person i dërguar nga policia në karantinë shtatëditore kur hyn në Slloveni nuk mund ta ndërpresë atë pas pesë ditësh me një test negativ PCR.

Vendimi hyn në fuqi të hënën, më 17 janar, është publikuar në faqen e Ministrisë së Punëve të Brendshme të Sllovenisë.

Masat e reja në Slloveni janë në fuqi që nga 10 janari për shkak të përhapjes së variantit omicron të koronavirusit, të cilat përfshijnë shkurtimin e vlefshmërisë së testeve negative për hyrje në vend, kështu që testi PCR është i vlefshëm për 48 orë dhe antigjen i shpejtë vetëm 24 orë.

Fëmijët nën moshën 12-vjeç dhe pasagjerët në transit nëpër Slloveni, me kohëzgjatje jo më shumë se 12 orë, përjashtohen nga detyrimi për të pasur dokumente COVID për hyrje në Slloveni.

Jimmy Donaldson, 23-vjeçar me prejardhje nga Amerika, i njohur ndryshe edhe si MrBeast, ishte më i paguari i vitit 2021 nga YouTube, sipas Forbes. Ai ka gjeneruar më shumë se 10 miliardë shikime në platformë dhe arriti 54 milionë dollarë fitime.

Donaldson tejkaloi për nga fitimet 10-vjeçarin Ryan Kaji, i cili kryesoi listën e përvitshme dy vitet e fundit.

Bashkërisht, dhjetë “YouTuber-ët” më të paguar arritën shifrën 300 milionë dollarë në vitin 2021, sipas revistës amerikane.

Në vendin e dytë renditet Jake Paul, kjo shënon edhe pozicionimin e tij të parë në topdhjetëshe që nga viti 2018, dhe vëllai i tij Logan, i cili u rikthye, meqë mungoi që nga viti 2017.

Gjatë pandemisë, shumica e mediave tradicionale e patën të vështirë të përshtaten. Filmat u shtyen, oraret e telenovelave u ndryshuan dhe lansimi i videolojërave u shtye. Për platformën YouTube, kjo mund të konsiderohet një “lloj shpërthimi”.

Sipas ekspertëve, në vitin 2021, kjo platformë kishte 2.3 miliardë përdorues në nivel botëror. YouTube thotë se një miliard orë përmbajtje vizuele konsumohen në platformë çdo ditë./UBTNews