Shkruan: Safet Zejnullahu

(Determinimi i një konflikti drejt shkatërrimit masiv në Lindje të Mesme)

Shkruan: Prof.Dr.Bahri Gashi

Në teorinë mbi konfliktet e armatosura bota ka njohur fenomene të çuditshme shkatërrimesh kolosale përgjatë gjithë historisë. Megjithatë, rrallëherë ka ndodhur, sidomos në kohët e fundit, që në një kohë kaq të shkurtër dhe në një perimetër kaq të vogël të betejës, të vriten kaq shumë viktima civile, derisa tragjedia rritet, kur në mesin të vrarëve 60% e tyre janë fëmijë, gra dhe të moshuar.

Veprimet sinkronizuese luftarake të Forcave të Mbrojtjes së Izraelit (IDF) me qëllim të arritjes me çdo kusht të objektivave ushtarake, nuk nënkuptojnë asgjësimin e çdo lloj objektivi që del përpara, sikurse bombardimi i karakterit masiv.

Në Lindje të Mesme, përgjatë kohëzgjatjes së konfliktit, e sidomos tani në Gaza nuk janë respektuar disa lloje të konventave, traktateve dhe protokolleve ndërkombëtare mbi luftën, praktikisht përdorimit të disa armëve konvencionale me efekt vdekjeprurës, atë të rrezeve X (iks) në trupin e njeriut, efektin e ndaluar të përdorimit të llojeve të armëve të ndaluara shkatrruese kundër popullatës civile.

Përdorimi i çfarëdo lloj arme konvencionale shënjestruese nga toka, deti dhe ajri kundër njeriut të pambrojtur, individualisht dhe kolektivisht është i ndaluar, këtu hyjnë të gjitha llojet e bombave shpërthyese, llojet e raketave të shkatërrimit masiv, përveç në rastet kur mund të përdoren armë më pak të dëmshme për ta detyruar një person a grup, që të “dalë nga lufta” (hors de combat). Përveç kësaj, nëse përdoren këto armë, atëherë duhet patur kujdes të veçantë që të shmangen ose të zvogëlohen, në princip humbjet e rastësishme të jetës së civilëve, lëndimi dhe plagosja e civilëve dhe dëmtimi i objekteve civile.

De-humanizimi i së Drejtës Ndërkombëtare Humanitare

E drejta Ndërkombërare Humanitare Zakonore ka rregulluar sjelljen e përgjegjshme të palëve në konflikt, lidhur mbi të drejtat dhe detyrimet që dalin nga protokollet dhe shtojcat se si duhet vepruar nën efektin e luftimeve, sjelljen e përgjegjshme të palëve në konflikt, duke pasur parasysh gjithnjë në prioritet mbrojtjen dhe sigurinë në këto elemente:

1.Parimi i dallimit; 2. Personat dhe objektet e mbrojtura në veçanti; 3. Metodat e posaçme të luftës; 4. Armët; 5.Trajtimi i civilëve dhe i personave hors de combat (që nuk marrin pjesë në luftë) si dhe 5. Zbatimi; 6. Ndalimi i vdekjes nga uria; 7. Ndalimi i sulmeve kundër objekteve të pazëvendësueshme për mbijetesën e popullatës civile; 8. Obligimi për të respektuar garancitë fundamentale të civilëve dhe personave (hors de combat); 9 Obligimi për të kërkuar, gjetur, respektuar dhe mbrojtur të plagosurit, të sëmurët dhe anijembyturit;10 Obligimi për të kërkuar dhe mbrojtur të vdekurit;11 Obligimi për të mbrojtur personat e privuar nga liria; 12 Ndalimi i lëvizjes me dhunë të civilëve; dhe 13  Mbrojtja e veçantë e garantuar për gratë dhe fëmijët.

De-humanizimi i luftës si proces në terren konflikti, duke mos u kujdesur që të ruhen këto parime si resurse vitale, përfshirë; të paarmatosurit, viktimat civile, spitalet, shkollat, objektet fetare dhe objektet individuale dhe kolektive në zona të populluara urbane, etj.

Shkatërrimet masive nga ushtria Izraelite, duke përdorur forca dhe gjini të sinkronizuara ushtarake nga ajri, toka dhe deti, në këtë perimetër të ngushtë në qytetin e dy milionë banorëve palestinez në Gaza, iu ngjasojnë pamjeve shkatërrimtare të një territori drejt një katastrofe apokaliptike nga mosarritja me kohë e mbrojtjes ndërkombëtare.

Gjeopolitika e konflikteve të hapura dhe krizat luftarake janë gjithnjë e më shumë të përhapura sot në botë si pasojë e interesave të ndryshme gjeopolitike. Konflikti arabo-izraelit, dikur izraelito-palestinez apo i rinjohur tani si konflikti në mes të Izraelit dhe Hamasit, përbën tërësinë e rrjedhës historike të konfliktit të pazgjidhur mdis dy popujve abrahamik dhe jo vetëm. Situata përkeqësohet vazhdimisht në kontekstin e interesave për territore të reja të Izraelit në tokat e okupuara palestineze.

Vëllimet Kritike; Gjeostrategjia e konflikteve

Brishtësia e Paqes në Ballkan, përmes ndikimit rus për destabilizim të Ballkanit Perëndimor (Paqja e munguar) rreziku i ri-fillimit të konflikteve në Ballkan, si shpërqëndrim i vëmendjes nga konflikti i tejzgjatur konvencional në Europë, Ukrainë – Rusi; Konflikti historik në Lindjen e Mesme, tani në Gaza Izrael – Palestinë, rreziku i përhapjes së këtij konflikti në Lindje të Mesme në mes të Israelit – Iranit dhe vendeve të tjera arabe dhe jo arabe, përfshi Turqinë; Konfliktet e ngrira në mes të Indisë dhe Pakistanit; Konfliktet gjithandej në lindje të largët në Kinë; Konfliktet në mes dy Koreve; Konfliktet në kontinetin afrikan,  Konfliktet e pazgjidhura në mes Turqisë dhe Greqisë për dominim në Detin e Zi, pozicion i një rëndësie strategjike, si dhe shumë konflikte të tjera problematike në botë për resurse të reja, përbënë kompleksitetin e llojeve, specifikave dhe asimetrive që i ngërthejnë këto konflikte, që detyrimisht rrjedha e tyre sfidon modelin aktual të rendit botëror.

Gjeoekonomia e interesave përmbledhur në një paragraf

Këndvështrimi i kontrollit të financave, burimeve të reja energjetike, i posedimit dhe shfrytëzimit të pasurive nëntokësore të asaj pjese të botës, gjithnjë ka determinuar dominimin e fuqive dhe interesave gjeoekonomike, duke rritur nivelin e konflikteve në zona të caktuara kudo në botë e sidomos në Lindje të Mesme, Gjirit Persik, Azisë Perëndimore dhe Afrikës Veriore.

Rregullimi i ri i rendit botëror në ndikimin e botës së inteligjencës

Derisa kofliktet e sipërpërmendura janë në gjendje aktive lufte në disa vende dhe në disa të tjera në pritje vullkanike të shpërthimit përbëjnë domosdoshmërinë e rikonfigurimit të ri gjeopolitik dhe të rregullimit të rendit të ri botëror. Si një emërtim bota e inteligjencës, që zakonisht përceptohet si “Teoria e komplotit”, me të cilin nënkuptohet rikonfigurimi i një shoqërie të fuqishme, që ka hedhur komplotet përmes konflikteve asimetrike për të pushtuar botën nëpërmjet një qeverisjeje të vetme botërore. Ky lloj sistemi ka të ngjarë që rendi i ri botëror të vie si një teori e përbashkët, që shfaqet si në pikëpamjen fetare e po ashtu edhe në atë bashkëkohore, por që pikësynimi i vetëm janë interesat e mëdha kozmopolite të kontrollit ndaj kapitalit financiar, resurseve, praktikisht dominimit në planet.

Asimentritë e dy ekzistencave; shtetit të Izraelit dhe shtetit palestinez

Aktualisht, konfliktit të tanishëm luftarak i duhet armëpushimi i menjëhershëm, fillimi i negociatave, lirimi i pengjeve, bisedimet shumëpalëshe për uljen e tensioneve dhe zvogëlimin e armiqësive historike. Përpjekjet e krahut politik Fatah-ut dhe krahut ushtarak Hamasit kanë një qëllim, rikthimin e tokave të okupuara dhe njohjen e shtetit të Palestinës konform rezolutave të OKB-së, të njëpasnjëshme në territoret e plota me Jerusalemin kryeqytet deJure, formalisht Ramallahun.

Konteksti i de-humanizimit përbën thellësitë e ashpërsive brenda historisë së dy popujve abrahamik, të parit çmenduria ndaj izraelitëve në periudhën e Holokaustit dhe aktualisht kundër popullit palestinez nga Izraeli në demokracinë e vlerave humane. De-humanizimi ndaj izraelitëve midis të shtypurve për liri nga e kaluara e hidhur, rrëshqitshëm nga beteja e sigurisë ndaj shtetit të tyre për të rigjetur të “drejtën humane” për shtetin e tyre, me mjete konvencionale, padrejtësisht shpërfaqin ri-dehumanizimin ndaj civilëve, si një konflikt i rindezur për të mos u ndalë. Si duket derisa shoqëria arabo-izraelite ka hyrë thellë në konflikte ekzistenciale, armiqësitë nuk kanë të ndalur, përfshirë botëkuptimin e gabuar të ideologjisë nga elementi fetar, fatkeqësisht doktrinë e dy popujve për shkatërrimin dhe zhdukjen e njëri-tjetrit.

Shënim:

(Autori është doktor shkence, profesor në programin Studime të Sigurisë në UBT, i profilizuar dhe njohës i politikave të Sigurisë Kombëtare dhe Inteligjencës)

Shteti të demonstroj seriozitet strategjik konform kësaj situate kritike

Shkruan Prof. Dr. Bahri Gashi

Vlerësim i situatës nga profesori universitar i UBT-së, prof. Dr. Bahri Gashi mbi ngjarjet, sulmet terroriste në veri të Kosovës, nga ku kërkon unifikim të faktorëve të brendshëm dhe atyre ndërkombëtar në hapat përpara që duhej ndjekur.

Sulmet e organizuara terroriste, ishin struktura (paramilitare) paraushtarake mirë të organizuara, që shkaktoi agresion shtetëror të Serbisë në veriun e shtetit të Kosovës, shpërfaq disa dimensione kryesore të këtij lloj terrori – akti terrorist me mjete ushtarake.

Dimensioni i agresionit ushtarak:

Ky agresion ushtarak, sulm i planifikuar brenda territorit në thellësi të Kosovës, është një atak paraushtarak terrorist, pastër i planifikuar, i organizuar dhe i orkestruar, duke hapur zjarr nga forca të uniformuara me paisje dhe armatime të shumta të kalibrave të ndryshme me qëllim destabilizimin e shtetit të Kosovës.

Duke demonstruar agresion ushtarak, abuzuar me territorin kishtar si bazë e terrorizmit për shkaktuar viktima civile (brenda llojit) nga kumunitetit serb, brenda Manastirit ortodoks serb dhe sikundër përgjigje për ta ndryshuar trajektoren e tragjedisë.

Dimensioni operacioanl: Njësitë Speciale të Kosovës vepruan me mjaft profesionalizëm dhe përgjegjësi në reagimin e tyre efektiv dhe efikas në eliminimin, neutralizimin, por jo edhe asgjësimin apo arrestimin e plotë të grupit terrorist.

Me mjaft profesionalizëm arritën menaxhimin e civilëve pelegrinëve të meshës kishtare për të mos mbetur pengje të terroristëve serb për t’u vrarë nga vet terroristët e pastaj për t’i fajësuar autoritetet tona.

Dimensioni politik: Është koha e fundit për të krijuar unitetin e brendshëm kombëtar, karshi këtij agresioni serioz ushtarak të Serbisë kundër Kosovës.

Dimensioni ndërkombëtar: Komuniteti ndërkombëtar t’i shndërroj reagimet e fuqishme ndaj kësaj situate me përmasa të destabilizinit dhe konfliktit të armatosur në veprime konkrete në ndëshkim serioz ndaj Serbisë për cenimin e sovranitetit dhe tërësisë territoriale të shtetit të Kosovës.

Kosova të ecë e unifikuar nga brenda dhe jashtë për të forcuar organet e sigurisë dhe mbrojtjes për të siguruar dhe garantuar sovranitetin e shtetit, pasi Serbia shkeli edhe në marrëveshtjen tekniko-ushtarake të Kumanovës, për moslejim të futjes së asnjë formacioni ushtarak apo paraushtarak të Serbisë në perimetrin prej pesë kilometra në afërsi të kufirit me Kosovën.

Shteti të demonstroj seriozitet strategjik konform kësaj situate kritike

Kriza nuk ka përfunduar; Kosovës i duhet rimendimi politik e strategjik për të bërë rivlerësimin e plotë të gjithë situatës me aleatët, për të ecë njëtrajtshëm në dialog e pa epilog apo për të ndryshuar krejtësisht objektivat strategjike për një përballje me sfidat e reja.

Kosova është në një situatë krejtësisht të re.

Shënim:

(Autori është doktor shkence, profesor në programin për Studime të Sigurisë në UBT, i profilizuar dhe njohës i politikave të Sigurisë Kombëtare dhe Inteligjencës)

Vetëm tani mund të kuptohet se sa dëshpërim kishte në atë gjest ekstrem.

Sepse nëse do të kishte një person që e njihte mirë presidentin rus, ishte ai, ish i dënuari dhe ish-shitësi i hot dog-ëve, i cili u rrit gjithashtu në rrugicat e Shën Petersburgut kaq të rëndësishëm për formimin personal të Carit, të cilit i detyrohej gjithçka. Prandaj ai e dinte se kishte njëfarë të vërtete në atë që vëzhguesit rusë dhe perëndimorë pohuan në unison, në marrëveshje, secili me formula të ndryshme, duke i dhënë atij edhe pak kohë në liri ose në jetë.

Mediat më të afërta me Kremlinin bënë thirrje për “dënime shembullore”, emisionet propagandistike të cilat disa muaj më parë lavdëronin “pushtuesin e Bakhmutit”, tashmë i portretizonin atë dhe njerëzit e tij si tradhëtarë, ose një “biznesmen me të kaluar kriminale, një biznesmen në hije” duke ngritur pyetjen, pse ai ishte ende i lirë.

“Prigozhinit dhe udhëheqësve të Wagnerit duhet t’u pritet koka”, thoshte deputeti i Rusisë së Bashkuar Andrey Gurulyov, një ish-ushtar i konsideruar besnik i presidentit. Të gjithë në Rusi e dinin se Putini nuk mund të anashkalonte kurrë një gjë si ajo që kishte vuajtur para syve të gjithë botës. Nuk do i shkonte imazhit të tij si Car, si një njeri që nuk lë punë të papërfunduar, si një lider që vendos dhe që nuk bën kompromise nga frika, si ai që dukej se kishte firmosur me Prigozhinin për të ndaluar ushtrinë e tij dyqind kilometra nga Moska.

Historia e vonë e Rusisë duhet t’i kishte mësuar diçka. Por ndoshta komandanti i Wagnerit besoi tek vetja, dhe tek ajo çfarë mbeti nga lidhja e tij me Putinin. Sapo hyri në moshë, ai u arrestua për krim të organizuar, vjedhje, mashtrim dhe shfrytëzim prostitucioni të të miturve. Hyni në burg në 1982 kur Leonid Brezhnevi ishte ende gjallë, doli në vitin 1990 kur Bashkimi Sovjetik ishte në prag të kolapsit. Rusët i kujtojnë si vitet e tmerrshme vitet ’90, por për njerëz si ai ato ishin një mundësi.

Filloi në një kioskë hot-dogësh në bashkëpronësi me një dajë. Pesë vjet më vonë, me fonde ende të panjohura, themeloi vetë kompaninë e restoranteve Concord, e cila do të mbetet gjithmonë guri i themelit të mbretërimit të tij, duke hapur një restorant ku darkonin dhe drekonin kryetari i bashkisë së Shën Petersburgut Anatoly Sobchak dhe zëvendësi i tij, një i ri me emrin Vladimir Putin. Kur ky i fundit u bë kreu i qeverisë dhe më pas president, restorantet e Prigozhinit u zgjodhën për darkat zyrtare me krerët e shteteve të huaja, që nga Zhak Shirak e deri te Xhorxh Bush.

Thuhet se Putini e ka vlerësuar faktin që Prigozhini shpesh shërbente në tavolina personalisht. Fakti është se në vitin 2009 Concord mori kontratën për mensat shkollore të qyteteve më të mëdha ruse, dhe tre vjet më vonë atë ekskluzive për furnizimin me ushqim të Ushtrisë e Kuqe. Miliarda rubla, dhe pseudonimi “kuzhinieri i Putinit”.

Në vitin 2014, gjithçka ndryshoi. Në janar, Prigozhini themeloi një agjenci kërkimore në internet në Shën Petersburgun e tij që do të bëhet më e famshme si “fabrika e trolleve”,  e cila do të lejonte Kremlinin të helmonte ujërat e internetit derisa të ndikonte në zgjedhjet amerikane të vitit 2016. Në verë, gjatë pushtimit të Donbasit, i kërkon Ministrisë së Mbrojtjes tokë për stërvitjen e “vullnetarëve” pa lidhje me ushtrinë zyrtare, por të etur për të dhënë kontributin e tyre për atdheun kudo që ka një skenar lufte. Milicia e porsalindur do të quhet Wagner.

Është pseudonimi që i është vënë komandantit të saj të parë, Dmitry Utkin, njeriu që është konsideruar gjithmonë shpirti i grupit, ideologu që jepte shpërblime dhe ndëshkime mizore, ish-oficeri i Forcave Speciale që u transferua në sektorin privat, një nazist i cili deklaroi se dy muaj më parë ishte kthyer nga një lloj pensioni për të drejtuar personalisht të ashtuquajturin Marshimi për Drejtësi.

Ndodhej edhe ai në aeroplanin që u rrëzua në zonën e Tverit. Dhe nëse vdekja e një njeriu të frikshëm, por të padashur si Prigozhini ka një vlerë të madhe simbolike në sytë e Perëndimit, ajo e Utkinit mund të ketë pasoja më të mëdha brenda Rusisë, sepse ndër ultranacionalistët më fanatikë emri i tij ishte vërtet një legjendë.

Këto tetëmbëdhjetë muaj luftë ishin fatale për Prigozhinin. I ka jetuar gjithmonë në publik, si për të pretenduar një rol që e ndjente se i takonte. Pas vitesh mohimi se kishte lidhje me krijesën e tij, më 7 maj 2022 ai regjistroi një video në të cilën paraqitej i veshur me kamuflazhin e mercenarëve të tij. Është një kreshendo e vazhdueshme. Fillimisht ekzekutimet e drejtpërdrejta të dezertorëve, buletinet nga fronti, propaganda e bërë vetëm në emër të tij, më pas tiradat gjithnjë e më të shpeshta kundër “hajdutëve dhe burokratëve” të Ministrisë së Mbrojtjes, “fajtorë” se janë tepër të butë ndaj Kievit. Figura e tij bëhet gjithnjë e më e rëndë.

Në fillim, pak njerëz brenda dhe jashtë vendit parashikuan një përballje kaq brutale. Për afërsinë me Putinin, dhe mbi të gjitha sepse e kemi të vështirë të pranojmë se kundërshtimi më i fortë ndaj Kremlinit ka ardhur nga ata që donin më shumë luftë, jo nga ata që donin më pak.

Por më në fund u bë e qartë se hesapet do laheshin gjithsesi. Putini kishte vendosur të shpërndante Wagnerin. Më 23 qershor, Prigozhini u nis drejt Moskës, duke sfiduar Carin e tij në publik, duke e bërë atë të duket i dobët jo vetëm në sytë e botës, por edhe të popullit të tij, gjë që është shumë më serioze dhe e pafalshme. Ajo që ndodhi mes asaj kohe dhe ditës së djeshme ka pak rëndësi. Ishte thjesht çështje kohe. / Corriere della Sera – Bota.al