Lajmet nga UBT

Faktorët e sigurisë në komunikacionin rrugor

Publikuar

3 vjet më parë

më

Nga prof.dr Nol Deda – Komunikacioni është një fenomen i komplikuar në të cilin krijohen shumë situata të konfliktit. Për t`u rritur siguria në komunikacion, është e nevojshme të merren një numër masash, qëllimi i të cilave është të largohet apo minimizohet rrezikun në rrugë. Rreziku nga aksidentet e komunikacionit, të cilat rrjedhin nga lëvizja e automjeteve dhe këmbësorëve, mund të tregohet në gjendjen e sistemit të faktorëve të cilët paraqiten në moment. Duke analizuar faktorët e mundshëm, komunikacioni rrugor thjesht mund të shikohet përmes tre faktorëve kryesorë: Njeri, Automjet dhe Rrugë.

Në strukturën e komunikacionit rrugore mund të vërehet sistemi mekanik, i cili përbëhet prej lidhjes “Automjet-Rrugë”, dhe sistemit biomekanik, i cili përbëhet prej lidhjes “Njeri-Automjet” dhe “Njeri-Rrugë”.

Ndikimi i këtyre tre faktorëve në sigurinë e komunikacionit rrugor mund të paraqitet përmes diagramit të VENOVIT fig. 1.

Në fig.1 shihet lidhshmëria ndërmjet faktorëve Njeri (NJ)-Automjet(A)-Rrugë (RR). Rrethina, gjithashtu, është faktor i sigurisë së komunikacionit. Çdo gjë që gjendet rreth nesh ndikon në sjelljet tona në komunikacion. Për sigurinë e komunikacionit domethënie të veçantë ka hapësira ku përputhen që të tre faktorët. Disa autorë, në vend të faktorit Rrugë, e marrin faktorin Rrethinë. Nëse shqyrtohet sistemi kibernetik, i cili përbëhet prej tre faktorëve “Automjet”, “Rrugë” dhe “Rrethin”, vërejmë se funksionin e drejtimit e ka ngasësi, objekt i ngasjes është automjeti, derisa rrethina është burim i informatave në bazë të të cilave definohet gjendja e sistemit. Në fig.2 është paraqitur lidhja elementare ndërmjet elementeve të sistemit Njeri – Automjet – Rrethinë.

Nga fig.2 shihet qartë se ekziston ndërrimi i informacioneve dyfish në relacionin rrethinë-ngasës dhe ngasës-automjet, si dhe ndërrimi i informacioneve njëfish, rrethinë-ngasës. Në faktorin rrethinë, si element sigurie dhe bartës i informacioneve është rruga (elementet teknike të rrugës të papërputhshme, gjendja e rrugës e dobët, kushtet atmosferike të dobëta, ndryshime të ndryshme gjatë qarkullimit të automjeteve, etj.). Në bazë të informacioneve të marra në rrugë dhe përcaktimeve subjektive të rrethinës, ngasësi drejton automjetin motorik. 

Sipas disa autorëve, faktori “rrethinë” ka një kuptim shumë më të gjerë dhe  jo të precizuar, sepse krijon shumë paqartësi (p.sh. si hapësirë mund të merret edhe vendi ku gjendet ngasësi, temperatura dhe atmosfera ku ngasësi qëndron, etj.), ndërsa si faktor i tretë merret “Rruga”.

Faktori “Njeri”, “Automjet” dhe “Rrugë”, nuk i përfshinë të gjitha elementet të cilët mund të ndikojnë në siguri, si p.sh. rregullat e qarkullimit në komunikacion rrugor, drejtimi dhe kontrolli në komunikacion, etj. Pra, është e nevojshme që të ndahet edhe faktori i katërt me emrin “Komunikacioni në rrugë”.

Faktorët e sigurisë “Njeriu”, “Rrugë”, “Automjet” dhe “komunikacioni në rrugë” gjithnjë paraqiten, gjegjësisht, janë prezentë në rrugë gjatë lëvizjes së automjeteve në komunikacion. Këta faktorë i nënshtrohen rregullave të caktuara, por nuk i përfshijnë elementet tjera, të cilat paraqiten papritmas (befasishëm), të pasistemuar, por të cilët ndikojnë gjendjen e sigurisë.

Këtu kryesisht mendohet në kushtet atmosferike ose elementet tjera, si p.sh. Gurët në rrugë, vaji dhe balta në rrugë, etj. Për këtë paraqitet nevoja që të caktohet edhe një faktor që do t`i përfshinte të gjitha elementet e cekura. Ky faktor mund të quhet “Faktori incident”, që të përkufizohet dhe sistemohet në sistemin e faktorëve të sigurisë me mënyrën e paraqitjes se tij në komunikacion (befasishëm). Prandaj, mënyra e paraqitjes së rrezikut (aksidenteve) në komunikacion mund të jetë i shtyrë, gjegjësisht, në funksion nga pesë faktorë të cilët përbëjnë sistemin.

 E këta janë:

  1. Faktori  “Njeri”
  2. Faktori  “Automjet”
  3. Faktori  “Rrugë”
  4. Faktori  “Komunikacioni në rrugë”
  5. Faktori  “Incident”

Sot në botë ekzistojnë mendime të ndryshme lidhur me përqindjen e ndikimit të faktorëve të sigurisë në aksidente të komunikacionit rrugor.

Në bazë të analizës së statistikave të të dhënave të aksidenteve të komunikacionit rrugor të vendeve të ndryshme, mund të vihet në përfundim se tre faktorët kryesorë të aksidenteve të komunikacionit rrugor: “Njeriu” (rreth 88%), “Automjet” (rreth 3-4%) dhe “Rrugë” (rreth 7-9%).

Sipas të dhënave të disa autorëve, faktori “rrugë“, si shkaktar i aksidenteve të komunikacionit rrugor, paraqitet me një përqindje të gjerë prej 0,5-35 %.

Në shumë shtete të Evropës merret se faktori “rrugë” është shkaktar i aksidenteve të komunikacionit rrugorë prej 20-30% të rasteve. Duke pasur parasysh se rrjeti rrugor i Evropës është shumë më kualitativ se i yni, në bazë të kritereve të njëjta, duhet të parashikojmë se faktori “Rrugë” ndikon në aksidente të komunikacionit me një përqindje më të madhe. Diferenca në përqindje të ndikimit të faktorit rrugë në aksidente të komunikacionit është mënyra e trajtimit të ekspertëve gjatë zgjidhjeve të aksidenteve të komunikacionit rrugor.

Shumica e autorëve janë të mendimit se faktori:

  1. “Njeri” është 85% shkaktar i të gjitha aksidenteve të komunikacionit rrugor;
  2. Faktori rrugë është shkaktar i aksidenteve të komunikacionit rrugor me 8-10%;
  3. Faktori “Automjet” është shkaktar i aksidenteve me 3-5% te rasteve;
  4. Faktori “Komunikacioni në rrugë” është shkaktar i aksidenteve me 1-2% të rasteve;
  5. Faktori “Incident” është shkaktar i aksidenteve me 1-2% të rasteve.

Etiketa
Vazhdo të lexosh

Lajmet nga UBT

Ligjëratë tematike për të shënuar muajin për ndërgjegjësimin e spektrit të autizmit

Duke u mbështetur në rastet e saj klinike, Fatime Sahiti – Bekteshi solli për studentët përvojën e saj mbi 10-vjeçare në trajtimin e fëmijëve me çrregullime të spektrit të autizmit.

Publikuar

2 ditë më parë

më

17 Prill, 2024

nga

Në kuadër të muajit të ndërgjegjësimit për autizmin, Fakulteti i Psikologjisë në UBT organizoi një ligjëratë tematike me Fatime Sahiti – Bekteshi, specializante e psikologjisë klinike, njëkohësisht udhëheqëse e Klinikes Emos.

Duke u mbështetur në rastet e saj klinike, Fatime Sahiti – Bekteshi solli për studentët përvojën e saj mbi 10-vjeçare në trajtimin e fëmijëve me çrregullime të spektrit të autizmit. Ajo ndër të tjera, së bashku me dekanen e Fakultetit të Psikologjisë, Prof. Denis Celcima dhe Prof. Violeta Zefi, diskutuan për se afërmi më studentët për çrregullimet e spektrit të autizmit, rëndësinë e ndërhyrjes se hershme të fëmijët e diagnostikuar, si dhe teknikat bashkëkohorë të trajtimit.

Vazhdo të lexosh

Lajmet

Refleksione nga UBT: Rëndësia e Pronësisë Intelektuale në shoqërinë e inovacionit

Ahmet Maloku, dekan i Fakultetit Juridik, shpreh rëndësinë e Pronësisë Intelektuale (IP) në zhvillimin shoqëror dhe inovacionin.

Publikuar

3 ditë më parë

më

16 Prill, 2024

nga

Duke reflektuar mbi temën e rëndësisë së Pronësisë Intelektuale (IP) në promovimin e inovacionit dhe kreativitetit, të martën në Parkun Shkencor Innovativ të UBT-së, në Lipjan u bë një forum i diskutimit të thellë dhe reflektimit mbi këtë çështje të rëndësishme për shoqërinë.

Ahmet Maloku, dekan i Fakultetit Juridik, shpreh rëndësinë e Pronësisë Intelektuale (IP) në zhvillimin shoqëror dhe inovacionin. Ai shpjegoi se në kohën e ndryshimeve të shpejta teknologjike, mbrojtja e pronësisë intelektuale është e rëndësishme për të siguruar që krijuesit dhe inovatorët të kenë mbështetje.

“Pronësia intelektale është themelore për zhvillimin e një shoqërie të drejtë dhe innovative. Ajo na jep mundësinë të mbrojmë dhe të shpërblejmë krijmtarinë e inovacionit. Në kohërat e sotme të ndryshimeve të shpejta teknologjike të zhvillimit të informacionit, mbrojtja e pronësisë intelektuale është më e rëndësishme se kurrë. Është detyrë e jona si individ dhe si shoqëri të sigurojmë që krijuesit dhe inovatorët të kenë mbështetje dhe motivim për të krijuar dhe për të ndarë idetë e tyre me botën”, deklaroi Maloku.

Isa Dukaj nga Agjencia për Pronësi Industriale sqaron procesin e regjistrimit të objekteve të pronësisë industriale dhe nevojën për mbrojtjen e tyre. Dukaj përshkroi procesin e regjistrimit si një mjet për të siguruar mbrojtjen e objekteve të tyre nëse ato fillonin të keqpërdoren ose nëse dikush tjetër përpiqej t’i merrte ato si pronë të tyre.

“Të gjitha objektet e pronësisë industriale për përjashtim të drejtës së autorit regjistrohen. Në secilin shtet ekzsiton një institucion që mirret me regjistrimin e tyre dhe pronarët e këtyre objekteve që ti realizojnë të drejtat e tyre patjetër se duhet ti regjistrojne këto objekte. Regjistrimi i tyre nuk është se bëhet për ti kontestuar apo shikuar nëse ato objekte janë apo nuk janë të tyre, mirëpo nëse fillon e keqpërdoret një objekt i tyre ose i merret një patentë, një markë, një dizajn, atëherë ai duhet të dëshmojë dikund kush është pronari i tyre”, deklaroi Isa Dukaj.

Sadie Topojani nga Dogana e Kosovës vë në pah rëndësinë e mbrojtjes së të drejtave të krijuesve, duke u bazuar në legjislacionin e Kosovës, siç është Kushtetuta. Ajo citonte Kushtetutën e Republikës së Kosovës si burim kryesor i mbrojtjes së pronësisë intelektuale.

“Pse është e rëndësishme krijueshmëria, krijuesit duhet ti mbrohet ajo e drejtë, për cfarë arsyje duhet ti mbrohet ajo e drejtë, që të gjenerojë të hyra, nxit konkurencën, inovacionin. Organet ligj-zbatuese janë shumë të rëndësishëm në mbrojtjen e të drejtave. Burim kryesor i mbrojtjes së këtyre të drejtave në Kosovë është akti më i lartë- Kushtetuta e Republikës së Kosovës.  Neni 46 i Kushtetutës ‘mbron të drejtën e pronës’ dhe Paragrafi 5. thotë se ‘Prona intelektuale mbrohet me ligj’. Neni 48 thotë se ‘liria e krijimtarisë artistike dhe shkencore është e garantuar”, deklaroi Topojani.

Ky diskutim u bë një platformë e rëndësishme për të sensibilizuar publikun dhe aktorët e ndryshëm në shoqëri për rëndësinë e Pronës Intelektuale dhe për nevojën për të forcuar legjislacionin dhe institucionet./UBTNews/

Dionesa Ebibi

Vazhdo të lexosh

Lajmet nga UBT

Qendra e Karrierës në UBT mbajti sesion informues në American School of Kosova

Drejtori Bashota i njoftoi nxënësit edhe me infrastrukturën moderne të UBT-së, laboratoret për fusha të ndryshme studimi, Poliklinikën e UBT-së, Bibliotekën me mbi 250 mijë tituj, si dhe për sallat e hapësirat e tjera rekreative për studentët dhe për nxënësit e shkollave të mesme.

Publikuar

3 ditë më parë

më

16 Prill, 2024

nga

Qendra e Karrierës në UBT ka zhvilluar sesionin e radhës informues para nxënësve të American School of Kosova, lidhur me mundësitë e shumta që ofron UBT drejt një karriere profesionale.

Nxënësit e American School of Kosova u njoftuan nga drejtori i Qendrës së Karrierës në UBT, Halil Bashota, lidhur me Parkun Shkencor Inovativ të UBT-së, që gjendet në Lipjan, si dhe për degët e tjera të UBT-së në Kosovë, nga ku patën rastin të mësojnë edhe për ekosistemin e këtij institucioni të arsimit që ndërlidh shkencën, teknologjinë dhe inovacion në një hapësirë tejet kreative.

Drejtori Bashota i njoftoi nxënësit edhe me infrastrukturën moderne të UBT-së, laboratoret për fusha të ndryshme studimi, Poliklinikën e UBT-së, Bibliotekën me mbi 250 mijë tituj, si dhe për sallat e hapësirat e tjera rekreative për studentët dhe për nxënësit e shkollave të mesme.

Ndër të tjera, ata u njohën edhe me programet e ndryshme që ofron UBT, të cilat kanë kurrikula multidisiplinare dhe gjithëpërfshirëse, njëherit janë të bazuara nga modelet e universiteteve më prestigjioze në Evropë dhe Amerikë, gjë që e përkufizon UBT-në një institucion lider për arsimin e lartë në Kosovë dhe më gjerë.

Vazhdo të lexosh

Lajmet nga UBT

UBT – lider i arsimit të lartë privat në Kosovë për kërkime shkencore sipas National H-index Ranking

Rektori i UBT-së, Prof. Dr. Edmond Hajrizi ka thënë se kjo renditje tregon përkushtimin e UBT-së në promovimin e shkencës dhe kërkimit shkencor në vend dhe përtej tij.

Publikuar

4 ditë më parë

më

15 Prill, 2024

nga

UBT vazhdon të jetë lider i arsimit të lartë privat në Kosovë dhe rajon, në fushën e kërkimeve shkencore, sipas Renditjes Kombëtare të H-indeksit (National H-index Ranking) të Kosovës për tremujorin e dytë të vitit 2024.

UBT është një prej institucioneve kryesore që kontribuojnë në zhvillimin e njohurive shkencore në vend.

Rektori i UBT-së, Prof. Dr. Edmond Hajrizi ka thënë se kjo renditje tregon përkushtimin e UBT-së në promovimin e shkencës dhe kërkimit shkencor në vend dhe përtej tij. Ai shtoi se UBT është vendi ku talenti dhe inovacioni takohen, duke krijuar një mjedis të përshtatshëm për zhvillimin e kërkimeve shkencore.

“Në UBT, ne jemi të përkushtuar të krijojmë një mjedis ku talenti dhe inovacioni takohen për të promovuar shkencën dhe kulturën e kërkimit. Renditja e lartë në Renditjen Kombëtare të H-indeksit të Kosovës është dëshmi e qartë e angazhimit tonë të përhershëm në përparimin e dijes dhe shkencës në vend dhe përtej tij”, ka thënë Hajrizi.

UBT vazhdon të jetë një pikë referimi për cilësinë dhe qëndrueshmërinë e kërkimeve shkencore në Kosovë, duke dhënë një kontribut të rëndësishëm në caktimin e prioriteteve për zhvillimin e kërkimeve në vend.

Ky sukses i UBT-së në renditjen e H-indeksit të Kosovës shërben si një shembull frymëzues për të gjithë komunitetin kërkimor në Kosovë dhe përtej tij.

Vazhdo të lexosh

Të kërkuara