Lajmet

Trazirat e Brazilit dhe Kapitolit të SHBA-së: Cilat janë paralelet dhe dallimet?

Ndonëse shumë ngjashmëri, ekspertët thonë se nuk duhet bërë ngatërrimi i këtyre dy sulmeve.

Published

on

Protestuesit e tërbuar hynë në ndërtesat qeveritare që janë vetë simboli i demokracisë së vendit të tyre. Të shtyrë nga teoritë konspirative për humbjen e kandidatit të tyre në zgjedhjet e fundit, ata thyen xhamat, kaluan nëpër tavolinat e ligjvënësve dhe shkatërruan zyrat më të larta në vend — në një tërbim që zgjati orë përpara se të rivendosej rendi.

Sulmi i 8 janarit nga mbështetësit e ish-presidentit, Jair Bolsonaro, në kryeqytetin e Brazilit tërhoqi paralele të menjëhershme me sulmin e 6 janarit 2021 në Kapitolin e SHBA-së nga mbështetësit e ish-presidentit, Donald Trump.

Dy ish-presidentët populistë ndanë një aleancë të ngushtë politike me një grup mbështetësish të mbivendosur – disa prej të cilëve ndihmuan në përhapjen e gënjeshtrave se Trump humbi rizgjedhjen për shkak të mashtrimit të votuesve dhe më vonë pretendime të ngjashme dolën për Bolsonaron pas humbjes së tij. Bolsonaro ishte ndër liderët e fundit botërorë që njohu fitoren e Joe Biden në 2020.

“Shembulli i SHBA-së i mohimit të zgjedhjeve dhe krijimit të fakteve alternative, radikalizimit të zbatimit të ligjit dhe përçmimit të hapur të institucioneve demokratike ishte një shabllon që nuk mendoj se Bolsonaro dhe të tjerët do ta kishin gjetur vetë”, tha Scott Hamilton, një ish-diplomat amerikan në Brazil.

Megjithatë, ekspertët thonë se nuk duhet bërë ngatërrimi i këtyre dy sulmeve.

Kishte “ngjashmëri të pamohueshme” me 6 janarin, thotë Graham Brookie, drejtor i lartë i Laboratorit të Kërkimit të Forenzikës Dixhitale të Këshillit Atlantik, i cili gjurmon dezinformatat në mbarë globin.

“Imazhet. Shumë nga thirrjet për veprim në mediat sociale janë shumë, shumë të ngjashme”, tha ai. “Por ka një paralajmërim të madh. Demokracia në Brazil është shumë më ndryshe se demokracia këtu në Shtetet e Bashkuara. Kultura, konteksti, madje edhe institucionet janë vërtet të ndryshme dhe kjo ka vërtet rëndësi”.

Shumë nga lidhjet janë të hapura. Djali ligjvënës i Bolsonaros, Eduardo, në vitin 2019 nënshkroi për të punuar me lëvizjen populiste ndërkombëtare të këshilltarit të Trump, Steve Bannon. Bannon u bë një nga përkrahësit më të zhurmshëm të gënjeshtrave pas zgjedhjeve në vitin 2020 dhe ka përforcuar pretendimet e Bolsonaros për makineritë e votimit të manipuluara, përcjell UBT News.

Trump ishte një nga aleatët e paktë të huaj të Bolsonaros dhe Bolsonaro shpesh lartësonte udhëheqjen e homologut të tij amerikan, madje duke postuar foto të vetes duke ndjekur deklaratat e Trump. Ai dhe djali i tij vizituan Trump në Mar-a-Lago dhe të dy morën pjesë në darkat në shtëpinë e Bannon.

Pas trazirave të së dielës në Brasilia, Bannon i quajti protestuesit “luftëtarë brazilianë të lirisë” në një video në mediat sociale.

Konferenca e Veprimit Politik Konservator, një mbledhje kyçe e aktivistëve të krahut të djathtë që ka qenë një vatër e entuziazmit pro-Trump, u takua në Sao Paulo në shtator. Një nga të pranishmit, ish-zëdhënësi i Trump, Jason Miller, u arrestua më vonë nga autoritetet braziliane përpara se të largohej nga vendi.

“Ne nuk mbrojmë dhunën, por besojmë se protestat paqësore janë të duhura dhe se situata në Brazil duhet të hetohet plotësisht”, tha Matt Schlapp, organizatori kryesor i CPAC, në një deklaratë për Associated Press.

Protestuesit sulmuan Kongresin e Brazilit, Gjykatën e Lartë dhe pallatin presidencial, me disa që bënë thirrje që ushtria të rrëzonte Presidentin Luiz Inácio Lula da Silva. Të tjerë valëvitnin parulla që sugjeronin se besonin se makinat e votimit ishin programuar për të vjedhur zgjedhjet nga Bolsonaro, që të kujtojnë shenjat e lëshuara më 6 janar që promovonin teori të ngjashme konspirative në SHBA.

Imazhet e protestuesve brazilianë që luftojnë me policinë që ruan kompleksin, depërtojnë në zyrat e qeverisë dhe kontrollojnë tavolinat e ligjvënësve të opozitës ishin një lloj përsëritje e sulmit në Kapitolin e SHBA.

Sulmet pasuan muaj kur Bolsonaro shfrytëzoi frikën për integritetin e zgjedhjeve pa ofruar prova, të ngjashme me Trump në 2020.

Në nëntor, Bolsonaro fajësoi humbjen si shkak i një gabimi softuerësh dhe bëri thirrje që shumica e votave elektronike të anuloheshin. Ekspertët e pavarur e hodhën poshtë pretendimin e tij dhe oferta e Bolsonaros për të anuluar votat dështoi.

Rrjetet sociale janë ende të mbushura me dezinformata rreth zgjedhjeve pas përfundimit të tyre, dhe postimet që u bënin thirrje brazilianëve të mblidheshin në kryeqytetin e tyre të dielën për të sfiduar rezultatet e zgjedhjeve u bënë virale në TikTok, Facebook, Telegram dhe platforma të tjera. Një postim mblodhi më shumë se 800,000 shikime vetëm që nga e premtja, sipas një analize nga Aos Fatos.

Wendy Via, presidente e Projektit Global kundër Urrejtjes dhe Ekstremizmit, tha se trazirat e së dielës janë një shembull tjetër se si keqinformimi dhe retorika në internet mund të nxisin dhunën nëse ato shpërndahen nga një udhëheqës me një audiencë mjaft të madhe.

“Ne e pamë këtë që po vinte”, tha Via. “Kjo nuk ndodh vetëm në Brazil, apo në Shtetet e Bashkuara. Ky është një problem global. A duhet të krahasojmë atë që ndodhi në Brazil me 6 janarin? Unë them 100%, sepse është i njëjti libër lojërash”.

Por ka dallime të rëndësishme midis dy sulmeve dhe forcave në të dy vendet që i shtynë ato.

“Kjo nuk ishte pjesë e një lëvizjeje të orkestruar për të përmbysur rezultatet e zgjedhjeve”, tha Christopher Garman, drejtor menaxhues i Americas for the Eurasia Group, grup konsultimi për rrezikun politik.

Më 6 janar 2021, Trump ishte ende president dhe ai u kërkoi mbështetësve të tij në tubimin e tij që të marshonin drejt Kapitolit dhe të ndalonin ratifikimin nga Kongresi të fitores së Joe Biden. Në Brasilia, protesta u zhvillua të dielën, kur pak ishin në zyrat e qeverisë dhe Bolsonaro tashmë kishte hequr dorë nga pushteti.

Bolsonaro madje ishte larguar nga vendi – në shtetin “e adoptuar” nga Trump në Florida, ku duket se ka qëndruar në zonën e Orlandos. Të hënën, ai u shtrua në një spital atje, duke u ankuar për dhimbje barku.

Garman tha se dora e Bolsonaros mund të jetë kontrolluar nga gjykata supreme e Brazilit, e cila ka penalizuar në mënyrë agresive dezinformatat në lidhje me zgjedhjet deri në censurimin e llogarive të mediave sociale dhe raporteve të lajmeve që i ka gjetur mashtruese. Bolsonaro e dinte se nëse ai do të provonte më shumë, gjykata mund të vendoste që ai të mos kandidonte përsëri për poste publike.

“Nëse ai do të kishte ndjekur rrugën e Trump, të drejtat e tij politike tashmë do të ishin pezulluar”, tha Garman.

Situata në Brazil është gjithashtu më e tensionuar sesa në SHBA
Korrupsioni sistemik është një shqetësim më i madh në atë vend, siç është stabiliteti i asaj që është ende një demokraci mjaft e re pas dekadash sundimi autoritar që zgjati gjatë viteve 1980. Njeriu që e mundi Bolsonaron, Lula, është një ish-president i cili u burgos për akuza korrupsioni gjatë zgjedhjeve fillestare të Bolsonaros në vitin 2018, vetëm për t’i anuluar dënimin e tij nga Gjykata e Lartë e Brazilit.

Zemërimi kundër establishmentit mund të tingëllojë i njohur për ata që ndjekin politikën e SHBA-së – një mjedis politik i hiper-polarizuar dhe një qendër e dobësuar, së bashku me mosbesimin në rritje si tek institucionet ashtu edhe tek ato në anën tjetër.

“Nuk është e shëndetshme për çdo demokraci të ketë këto nivele mosbesimi” përfundoi Garman./UBTNews/

Rajoni

Ujërat e Kosovës: Sfida dhe zgjidhjet e qëndrueshme sipas Profesor Hazir Çadrakut

Published

on

Profesor i UBT-së, Hazir Çadraku, ishte mysafirë i radhës në podcastin tonë, ku foli për gjendjen aktuale të ujërave në Kosovë, duke theksuar rëndësinë e menaxhimit të qëndrueshëm dhe parandalimit të krizave të mundshme ujore në të ardhmen.

Sipas Profesor Çadrakut, sfidat që përballet Kosova janë të dyfishta: ndikimet klimatike dhe aktiviteti i pakontrolluar i njeriut.

Institucionet arsimore dhe kërkimi shkencor, sipas Profesor Çadrakut, luajnë një rol kyç në parandalimin e krizave ujore. Ai nënvizoi rëndësinë e punës intensive kërkimore në terren dhe publikimeve ndërkombëtare për të siguruar vendimmarrje të bazuar në të dhëna dhe fakte shkencore.

Për më shumë ndiqni podcastin: PODCAST

Continue Reading

Lajmet nga UBT

Profesori bullgar Dimitar Keranov ligjëroi në UBT mbi të ardhmen evropiane të Kosovës dhe përvojën e Bullgarisë

Published

on

Në kuadër të aktiviteteve akademike dhe ligjëratave tematike me ekspertë ndërkombëtarë, UBT ka mirëpritur Dr. Dimitar Keranov, politolog dhe ekspert i sigurisë ndërkombëtare, i cili mbajti ligjëratën me temën “Kosova’s European Future: What Bulgaria’s Experience Can Offer”, para studentëve të programit të Studimeve të Sigurisë.

Ligjërata u fokusua në rrugëtimin evropian të Kosovës, sfidat e integrimit, si dhe mësimet që mund të nxirren nga përvoja e Bullgarisë në proceset e anëtarësimit në Bashkimin Evropian, duke vënë theks të veçantë në çështjet e sigurisë, qëndrueshmërisë demokratike dhe përballjes me kërcënimet hibride.

Në këtë aktivitet akademik ishin të pranishëm edhe dekania e Fakultetit, Hajdi Xhixha, si dhe prodekani Arian Kadriu, të cilët vlerësuan rëndësinë e përfshirjes së ekspertëve ndërkombëtarë në procesin mësimor dhe në zgjerimin e perspektivës akademike të studentëve të UBT-së.

Dr. Dimitar Keranov është anëtar i Bordit Drejtues të Bulgarian Institute for International Politics (BIIP) dhe njihet si një nga zërat e rëndësishëm në fushën e politikës së jashtme, sigurisë dhe demokracisë në Evropën Juglindore. Fushat e tij të specializimit përfshijnë kërcënimet hibride, reziliencën demokratike dhe sigurinë ndërkombëtare, me fokus të veçantë në vendet që përballen me presione gjeopolitike.

Ai ka një përvojë të pasur profesionale në institucione prestigjioze ndërkombëtare, përfshirë German Marshall Fund of the United States dhe Institut für Europäische Politik në Berlin, ku ka kontribuar në analiza politike dhe kërkime shkencore mbi zgjedhjet, ndikimin e huaj dhe qeverisjen demokratike.

Publikimet dhe analizat e Dr. Keranov janë cituar nga media ndërkombëtare me ndikim të madh, si The New York Times dhe Euronews, duke e bërë atë një referencë të rëndësishme në debatet bashkëkohore mbi sigurinë dhe demokracinë. Ai është gjithashtu anëtar i American Political Science Association dhe flet rrjedhshëm më shumë se dhjetë gjuhë, çka i mundëson një qasje krahasuese dhe ndërkombëtare ndaj sfidave globale të sigurisë.

Ligjërata u prit me interes të veçantë nga studentët, të cilët patën mundësi të diskutojnë drejtpërdrejt me ligjëruesin për rolin e Kosovës në arkitekturën evropiane të sigurisë, sfidat aktuale rajonale dhe rëndësinë e përgatitjes akademike për profesionistët e ardhshëm të kësaj fushe.

Përmes aktiviteteve të tilla, UBT vazhdon të forcojë profilin e tij ndërkombëtar dhe të ofrojë një arsim cilësor, të lidhur ngushtë me zhvillimet aktuale globale dhe me praktikat më të mira akademike dhe profesionale.

Continue Reading

Vendi

Zgjerimi urban i Prishtinës analizohet shkencërisht në një temë masteri nga studentja e UBT-së, Eglantina Buja

Published

on

Prishtina ka qenë në fokus të një analize të thelluar shkencore mbi zhvillimin dhe zgjerimin e saj urban, përmes temës së masterit të kandidates nga UBT, MSc. Eglantina Buja, e cila u mbrojt me sukses në kuadër të studimeve pasuniversitare.

Tema me titull “Analizë sasiore e shtrirjes dhe zgjerimit urban në Prishtinë për periudhën 1990–2024” u prezantua para komisionit profesional, i përbërë nga Prof. Dr. Egzon Bajraktari (kryetar), Prof. Dr. Edon Maliqi (mentor) dhe Dr. sc. Elvida Pallaska (anëtare).

Studimi trajton transformimet urbane të kryeqytetit gjatë një periudhe 34-vjeçare, duke përfshirë kohën e okupimit, periudhën e pasluftës dhe zhvillimet pas shpalljes së pavarësisë së Kosovës. Përmes përdorimit të të dhënave të hapura dhe metodave bashkëkohore shkencore, tema ofron një pasqyrë të qartë dhe të matshme të zgjerimit urban të Prishtinës.

Analiza është realizuar mbi bazën e imazheve satelitore Landsat 5 TM dhe Landsat 8 OLI, të përpunuara përmes klasifikimit të mbikëqyrur (Supervised Classification) në platformën Google Earth Engine, si dhe përmes analizave hapësinore me sisteme GIS. Si rezultat, janë gjeneruar harta tematike dhe produkte vizuale që dokumentojnë ndryshimet urbane ndër vite.

Të dhënat tregojnë një rritje të ndjeshme të sipërfaqes së ndërtuar në Prishtinë – nga 437.5 hektarë në vitin 1990 në mbi 1,410 hektarë në vitin 2024, që përfaqëson një zgjerim urban mbi 220%, një ritëm që tejkalon dukshëm rritjen e popullsisë. Ky zhvillim ka ndikuar në kalimin nga një strukturë urbane kompakte drejt një forme më të shpërndarë dhe të fragmentuar, duke sjellë sfida serioze për planifikimin hapësinor, infrastrukturën dhe përdorimin efikas të tokës.

Studimi identifikon gjithashtu zonat kryesore të zgjerimit urban dhe vë në pah ndikimin e ndërtimeve informale dhe mungesës së planifikimit të qëndrueshëm urban. Në përfundim, tema ofron rekomandime konkrete për vendimmarrësit, duke theksuar nevojën për zhvillim kompakt, forcim institucional dhe përdorim sistematik të teknologjive gjeohapësinore në monitorimin urban.

Me rastin e diplomimit, kandidatja u vlerësua për qasjen serioze akademike, rigorozitetin metodologjik dhe kontributin e vlefshëm në studimet e zhvillimit urban të Prishtinës.

UBT vazhdon të dëshmojë përkushtimin e tij ndaj kërkimit shkencor dhe formimit të kuadrove profesionale që kontribuojnë drejtpërdrejt në analizën dhe zgjidhjen e sfidave zhvillimore të vendit.

Continue Reading

Lajmet nga UBT

Rektori i UBT-së, Edmond Hajrizi, bëhet zyrtarisht anëtar i Akademisë Evropiane të Shkencave

Published

on

Rektori i UBT-së, Edmond Hajrizi bëhet anëtar i Akademisë Evropiane të Shkencave, në bazë të kontributit të tij të jashtëzakonshën në shkencë dhe teknologji, si dhe duke u bërë i vetmi dhe i pari shkencëtar nga Kosova që i bashkohet këtij institucioni prestigjioz. Diploma e anëtarësimit iu dorëzua gjatë një ceremonie solemne nga Kryetari dhe Nënkryetari i Akademisë, në Qendrën Evropiane për Shkencë (CERN) në Gjenevë, Zvicër.

Ky anëtarësim përfaqëson një njohje ndërkombëtare për kontributin e Rektorit Hajrizi në avancimin e arsimit të lartë, kërkimit shkencor dhe inovacionit në Kosovë, si dhe forcon lidhjet e vendit me komunitetin akademik evropian dhe botëror.

“Ky është një moment jashtëzakonisht i rëndësishëm, jo vetëm për mua personalisht, por edhe për Kosovën dhe komunitetin tonë shkencor. Anëtarësimi im në Akademinë Evropiane të Shkencës hap dyert e kësaj akademie prestigjioze për vendin tonë dhe për gjeneratat e reja të shkencëtarëve kosovarë,” ka thënë Rektori Hajrizi.

Rektori Hajrizi theksoi rëndësinë dhe domethënien e këtij anëtarësimi, duke shprehur falënderimet e tij dhe duke ndarë vizionin për të ardhmen.

“Ky anëtarësim përfaqëson vlerësimin e punës sime mbi 30-vjeçare në fushën e shkencës dhe teknologjisë, dhe më jep një motiv shtesë për të vazhduar angazhimin në forcimin e arsimit cilësor, avancimin e kërkimit shkencor dhe lidhjen e institucioneve akademike të Kosovës me rrjetet evropiane të dijes dhe inovacionit. Dëshiroj të shpreh mirënjohjen time të thellë për të gjithë ata që kontribuan në nominimin dhe vlerësimin tim. Një falënderim i veçantë shkon për familjen time dhe për kolegët e mi, për mbështetjen e vazhdueshme dhe bashkëpunimin profesional gjatë gjithë këtyre viteve”, u shpreh Rektori Hajrizi.

Akademia Evropiane e Shkencave është e njohur për promovimin e ekselencës shkencore, kërkimit ndërdisiplinar dhe inovacionit, duke përfshirë në radhët e saj studiues me reputacion të lartë ndërkombëtar, përfshirë edhe laureatë të Çmimit Nobel.

Nën udhëheqjen e Prof. Dr. Edmond Hajrizi, UBT është pozicionuar si një institucion lider në arsimin e lartë, kërkimin shkencor, inovacionin dhe sipërmarrjen në rajonin e Evropës Juglindore, duke krijuar mundësi të reja për studentët, akademikët dhe institucionet partnere.

Continue Reading

Të kërkuara