Art

​Pasuria jo materiale e arbëreshëve të Sicilisë garon për vlerësimin “European Heritage Label”

Qëllimi i këtij vlerësimi është identifikimi i kulturës së përbashkët evropiane e forcimi i sensit të përkatësisë evropiane.

Publikuar

Pasuria jo materiale e arbëreshëve të qytezës, Hora e Arbëreshëve, (Piana delgi Albanesi) në provincën e Palermos është një nga 13 kandidaturat italiane që garojnë për vlerësimin “Etiketa e Trashëgimisë Europiane 2023”, (European Heritage Labe).

Qëllimi i këtij vlerësimi është identifikimi i kulturës së përbashkët evropiane e forcimi i sensit të përkatësisë evropiane.

Brenda datës 8 shkurt 2023, një Komision i Posacëm pranë Ministrisë së Kulturës Italiane do të zgjedh dy kandidaturat më të mira për të garuar në këtë vlerësim Europian që brenda datës 1 mars 2023 duhet të dorëzohen pranë Komisionit Europian.

Vetëm një nga propozimet e cdo vendi anëtarë do të meritoi titullin Etika e Trashëgimisë Europiane për vitin 2023, sic është vendosur në urdhëresën 1194 të KE aprovuar më 2011.

12 kandidaturat e tjera vijnë nga qytete, rajone, komuna, muzeume, objekte historike, parqe arekeologjike të ndryshme italiane.

Hora e Arbëreshëve është qyteza më e rëndësishme e arbëreshëve të rajonit të Sicilisë, me mbi 5000 banorë e një histori shekullore që nis pas vdekjes së Skënderbeut e emigrimit të shqiptarëve drejt Italisë së Jugut.

Hora e Arbëreshëve apo Piana degli Albanesi në gjuhën italiane, është ndër qytezat më të populluar me arbëreshë mes 52 qytezave arbëreshe që ka Italia.

Bashkësia e traditave kulturore, këngëve, valleve, zakoneve e ritualeve të festave e ngjarjeve të vecantë të jetës, përbëjnë pasurinë jo materiale të këtij komunitetit i cili identifikohet dhe si një vlerë e përbashkët e bashkësisë europiane që kërkon të vlerësohet dhe me titullin Etika e Trashëgimisë Europiane 2023.

Hora e Arbëreshëve konsiderohet si territori i lindjes së letërsisë arbëreshe me veprën në gjuhën shqipe realizuar më vitin 1592 të Lekë Matrënga “E Mbesuame e Krishterë”.

Është gjithashtu vendi ku në ‘600 u ngrit shkolla e parë europiane ku mësohej dhe gjuha shqipe. “Jemi thellësisht krenarë të jemi ndër 13 kandidaturat e përzgjedhura për të merituar vlerësimin Etiketa e Trashëgimisë Europiane 2023”, ka deklaruar kryetari i Bashkisë së Hora e Arbëreshëve, Rosario Petta.

Nuk është hera e parë që arbëreshët e Italisë prezantojnë pasurinë jo amteriale të tyre për t’ub përzgjedhur si një vlerë e njerëzimit.

Dy vite më parë, më 2020, Komuniteti i Arbëreshëve të Italisë kërkoi njohjen e trashëgimisë kulturore arbëreshe si pasuri jo materiale e njerëzimit.

Katedra e albanologjisë në Universitetin e Kalabrias dhe ajo në Universitetin e Palermos nën koordinimin e Fondacionit universitar “Prof Papas Francesco Solano” të Kalabrias, dorëzua në Komitetin Italian të Helsinkit kandidaturën që ritet arbëreshe të stinës së pranverës të quajtura ndryshe “Moti i Madh” të njihen në listën e pasurive kulturore jo materiale të njerëzimit.

Këto rite përbledhin gjuhën e letërsinë e pasur gojore të arbëreshëve, traditën e “Valles” në festën e Pashkëe, ritet e vdekjes në traditën fetare orientale, traditat ceremoniale të riteve të dasmës, këngë arbëreshe laike e fetare, produkte karateristike të zejtarisë arbëreshe, kostumet e pasura tipike të veshjes së grave, prodhime të artit të endjes, arti i kuzhinës me gatime rituale e tradicionale, si dhe shprehje të kulturës e riteve tipike arbëreshe.

Njohja si pasuri e Uneksos e kulturës arbëreshe “Moti i Madh” synoi vlerësimin e konfirmimin e vlerave shkencore që tiparet arbëreshe kanë luajtur në krijimin e bazës së kulturës së përbashkët antike të Europës.

Kandidatura u shoqërua nga rreth 40 studime tekniko-shkencore të grupeve të punës që inkurajuan procesin procedurial me kërkimet në terren për idenfikimin, zbulimin e përshkrimin e një sërë ritesh e traditash të komunitetit të arbëreshëve të Italisë, gjatë stinës së pranverës.

Sot dy vite më pas, pasuria e kulturës arbëreshe e një qyteze specifike arbëreshe garon të njihet si Trashëgim Europiane. Le të shpresojmë që kësaj here rezulotati të jetë i sukseshëm./Ora News

Art

​Sot hapet ekspozita e pamjeve satelitore “Duke parë përtej”

Çelja e ekspozitës do të bëhet të hënën, në orën 17:30 në “Pallatin e Rinisë”.

Publikuar

nga

Një vit pas rihapjes për publikun, Observatori Astronomik i Prishtinës në bashkëpunim me Ambasadën e Italisë në Kosovë organizon ekspozitën e pamjeve satelitore “Looking Beyond – Duke parë përtej”, promovuar nga Ministria e Punëve të Jashtme Italiane me kontributin e Agjencisë Italiane të Hapësirës (ASI) dhe të kompanive e-GEOS dhe Telespazio, aktive në fushën e zgjidhjeve dhe shërbimeve satelitore.

Çelja e ekspozitës do të bëhet të hënën, në orën 17:30 në “Pallatin e Rinisë”, ku gjendet edhe Observatori, me pjesëmarrjen e Ambasadorit Antonello De Riu, kryetarit të Prishtinës, Përparim Rama, si dhe kuratorit, Filippo Maggia, një nga ekspertët më të mëdhenj italianë në fushën e fotografisë bashkëkohore.

Sipas një njofitmi të mabasadës, pas çeljes, në kuadër të “Ditës së kërkimit italian në botë”, ekspozita do të jetë e hapur për publikun deri më 14 prill, çdo ditë, nga e hëna në të premte, nga ora 11:00 – 18:00 dhe hyrja do të jetë falas.

Ambasadori De Riu, shpjegon se “projekti përbëhet nga një ekspozitë imazhesh të marra nga plejada satelitore COSMO SkyMed që synon të rrisë kërkimin italian mbi shkencën dhe hapësirën dhe të ndërgjegjësojë publikun për përdorimet e shumta të teknologjive të zbulimit satelitor, veçanërisht në fushën bujqësore, infrastrukturë, parandalimin dhe menaxhimin e ndryshimeve klimatike dhe fatkeqësive mjedisore. Ekspozita – shton diplomati – përfaqëson një mundësi për të prezantuar dhe ndarë një qasje në të cilën Italia beson bindshëm, atë të vënies së shkencës në shërbim të paqes, sigurisë dhe prosperitetit të planetit tonë. Një ngjarje që është kulturore dhe shkencore dhe që jemi krenarë ta sjellim në Observatorin e Prishtinës, i rihapur për publikun pas kaq shumë vitesh falë këmbënguljes së një grupi kosovarësh të rinj dhe të pasionuar.”.

Për Suhel Ahmetin, udhëheqës i Observatorit dhe kryetar i Klubit të Astronomisë së Kosovës (ACK), “qëllimi i ekspozitës, për të cilën falënderojmë përzemërsisht Ambasadën Italiane, është t’i ofrojë publikut një mundësi për të reflektuar për kontributin e teknologjive satelitore për vëzhgimin e Tokës, për promovimin e zhvillimit të qëndrueshëm dhe për mbrojtjen e trashëgimisë natyrore dhe kulturore. Në përgjithësi, përmes kësaj ekspozite, inaugurimi i së cilës bie në një ditë shumë të veçantë për ne që është përvjetori i nëntë i themelimit të Klubit tonë, shpresojmë të rrisim interesimin e publikut kosovar për astronominë dhe hapësirën”.

COSMO-SkyMed është një nga programet më inovative në fushën e vëzhgimit të Tokës, financuar nga ASI dhe Ministria Italiane e Mbrojtjes dhe Universitetit. Sistemi bazohet në një konfigurim të katër satelitëve të pajisur me sensorë SAR (Synthetic Aperture Radar), të aftë të vëzhgojnë planetin ditën dhe natën, në të gjitha kushtet atmosferike. I projektuar për qëllime të dyfishta, programi është në gjendje t’i plotësojë nevojat civile dhe ushtarake.

Observatori Astronomik i Prishtinës, i hapur për herë të parë në vitin 1977, kishte funksionuar vetëm 3-4 vite, megjithatë kishte shërbyer si qendër shkencore dhe arsimore dhe si nyje e bashkëpunimit midis Lindjes dhe Perëndimit gjatë Luftës së Ftohtë. Në vitin 2022, pas 43 vitesh pasiviteti dhe falë kontributit të Misionit të OKB-së në Kosovë (UNMIK) dhe Komunës së Prishtinës, rihapi dyert e tij me përpjekjet e disa të rinjve entuziastëve të hapësirës. Qendra ka disa teleskopë dhe një stacion meteorologjik. Organizon ngjarje shkencore dhe takime vëzhgimi të hapësirës, sidomos gjatë eklipseve.

Dita e kërkimit italian në botë promovohet nga Ministria e Universitetit dhe Kërkimit me mbështetjen e Ministrisë së Punëve të Jashtme dhe Bashkëpunimit Ndërkombëtar me synimin për të rritur kontributin e studiuesve italianë në shkencën ndërkombëtare. Në mënyrë simbolike festohet rreth datës 15 prill, përvjetorit të lindjes së gjeniut italian Leonardo Da Vinci.

Vazhdo të lexosh

Art

Java e Kulturës së Kosovës në Portugali, shpërfaqja e identitetit kulturor

Java e Kulturës përfshin një sërë aktivitetesh.

Publikuar

nga

Ministria e Punëve të Jashtme dhe Diasporës ka informuar sot për lansimin e Javës së Kulturës jashtë vendit, e cila do të nisë me Portugalinë.

Siç është bërë e ditur në komunikatë, nisma e përbashkët e Ministrisë së Punëve të Jashtme dhe Diasporës dhe Ministrisë së Kulturës, Rinisë dhe Sportit është marrë me qëllim që të prezantohet skena artistike dhe kulturore e Kosovës te populli i vendeve të ndryshme me program kulturor dhe artistik përgjatë një jave.

Java e Kulturës, siç është potencuar, përfshin një mori aktivitetesh që synojnë festimin e identitetit të pasur kulturor dhe format e larmishme të artit vendor, duke ia ofruar publikut të huaj një përvojë unike të talentit dhe potencialit artistik nga Republika e Kosovës.

“Me fillim nga data 19 mars deri më 24 mars, aktivitete të shumta kulturore do të zhvillohen në Portugali, përkatësisht në qytetin e Lisbonës, Bragës dhe Portos, duke paraqitur një gamë të gjerë formash arti, përfshirë muzikën, filmin, artet pamore, literaturën dhe gastronominë. Objektivi i ngjarjeve është shpërfaqja e talentit artistik dhe identitetit kulturor të Kosovës, duke synuar nxitjen e lidhjeve ndërmjet artistëve nga Kosova, diaspora dhe atyre në vendet pritëse. Duke e vlerësuar artin si një nga fushat e rëndësishme për të nxitur shkëmbimin dhe mirëkuptimin kulturor midis dy vendeve, synojmë që përmes këtyre aktiviteteve dhe shkëmbimeve, të promovojmë më tej lidhjet e forta midis dy kulturave dhe të hapim rrugë për bashkëpunim të mëtejshëm”, është bërë e ditur në komunikatë.

MPJD dhe MKRS kanë ftuar të gjithë të interesuarit që t’i bashkohen festimit për trashëgiminë e pasur kulturore të Kosovës gjatë Javës së Kulturës së Kosovës jashtë vendit në Portugali.

Vazhdo të lexosh

Art

“Një ngjarje historike”: Vatikani ia kthen Greqisë skulpturat 2500-vjeçare të Partenonit

Zyrtarët e Selisë së Shenjtë kanë dhënë edhe një afat kohor për riatdhesimin e tyre gjatë këtij muaji.

Publikuar

nga

Vatikani ka nënshkruar një marrëveshje për kthimin e tri fragmenteve të skulpturës që kanë qenë pjesë e koleksionit të përhershëm të Muzeut të Vatikanit në 200 vjetët e fundit.

Zyrtarët e Selisë së Shenjtë kanë dhënë edhe një afat kohor për riatdhesimin e tyre gjatë këtij muaji, sipas një njoftimi për shtyp. Me këtë vendim mund të rritet presioni ndaj Muzeut të Britanisë së Madhe për t’i kthyer mermerët e Partenonit në zotërim të tij, pas dekada grindjesh me autoritetet greke.

Zyrtarët nënshkruan marrëveshjen për dhurimin e fragmenteve 2 mijë e 500-vjeçare, ku shfaqet koka e një kali, koka e një burri me mjekër si dhe koka e një djali – në një ceremoni të veçantë në Vatikan, ku morën pjesë figura të shquara, në mesin e tyre edhe Barbara Jatta, drejtoresha e Muzeut të Vatikanit.

Gjatë muajit dhjetor, Vatikani njoftoi rreth planeve për t’i kthyer skulpturat, pas takimit që Papa Françesku pati me Ieronymos II, kryepeshkopin e Athinës dhe Greqisë, dhe kreun e Kishës Ortodokse të Greqisë, në vitin 2021./UBTNews/

Vazhdo të lexosh

Art

Statuja e sfinksit të buzëqeshur zbulohet në Egjipt

Ky është zbulimi i fundit në një seri zbulimesh gjatë muajve të fundit.

Publikuar

nga

Arkeologët në Egjipt kanë zbuluar një statujë sfinksi “me një fytyrë të buzëqeshur dhe dy gropëza” pranë Tempullit Hathor, një nga vendet antike më të ruajtura të vendit, ka njoftuar Ministria e Turizmit dhe Antikiteteve (MOTA). Ky është zbulimi i fundit në një seri zbulimesh gjatë muajve të fundit.

Artefakti prej guri gëlqeror, që besohet se përfaqëson një perandor të lashtë romak, u gjet brenda një varri me dy nivele pranë tempullit në Egjiptin jugor, njoftoi MTA-ja përmes një deklarate.

Pranë sfinksit “të gdhendur bukur dhe me saktësi”, studiuesi kanë gjetur “një stelë romake të shkruar me shkrime demotike dhe hieroglife”, thuhet tutje në deklaratën e ministrisë.

Pasi të deshifrohet plotësisht, stela mund të hedhë dritë mbi identitetin e sundimtarit të skalitur, për të cilin ekipi hulumtues egjiptian tha se mund të ishte perandori Klaudi./UBTNews/

Vazhdo të lexosh

Të kërkuara