

Lajmet
Rreziku bërthamor: Pse krahasohet Zaporizhzhia me Çernobilin?
Çfarë do të ndodhte nëse një incident do të ndodhte në një central bërthamor të Ukrainës?
Published
2 years agoon
By
Betim GashiKur njerëzit mendojnë për kërcënimet bërthamore dhe luftën në Ukrainë, shumica marrin parasysh dy mundësi: Çfarë nëse një incident do të ndodhte në një central bërthamor të Ukrainës? Dhe çfarë do të ndodhte nëse do të vendosej një armë bërthamore?
Për këtë artikull, DW ka folur me ekspertë për ndikimin shëndetësor që patën fatkeqësitë e Fukushimës dhe Çernobilit te popullata përreth.
Zaporizhzhia nën okupim
Termocentrali Zaporizhzhia i Ukrainës ndodhet jo shumë larg kufirit jugor të vendit. Këtë vit ai u bë centrali i parë bërthamor aktiv në histori që vazhdoi funksionimin pavarësisht luftës.
Qëkur forcat ruse pushtuan centralin në muajin mars, shumë njerëz anembanë Evropës e kanë pyetur veten se si do të mund të krahasohej një incident i mundshëm atje me katastrofën e Çernobilit të vitit 1986, një ngjarje që për dekada njihej si incidenti më i keq i energjisë bërthamore në histori. Shkrirja e Çernobilit lëshoi rrezatim në të gjithë Evropën dhe ndoti njerëzit, bimët dhe kafshët në të gjithë rajonin.
Mbi 30 punëtorë të uzinës vdiqën në tre muajt pas katastrofës në termocentralin sovjetik si rezultat i drejtpërdrejtë i shkrirjes. Një raport i publikuar nga Forumi i Çernobilit, një grup agjencish të OKB-së i formuar në vitin 2003 për të vlerësuar pasojat shëndetësore dhe mjedisore të incidentit, vlerësoi në vitin 2006 se ai do të shkaktojë të paktën 4 mijë vdekje nga kanceri në periudhë afatgjatë, megjithëse ky vlerësim u përshkua me reagime.
Efektet shëndetësore që solli incidenti i Çernobilit janë kontestuar
Disa ekspertë thonë se ndikimi aktual i katastrofës u fsheh nga zyrtarët sovjetikë në përpjekje për të minimizuar ashpërsinë e saj. Njëra prej tyre është profesoresha e Institutit të Teknologjisë në Masaçusets (MIT), Kate Brown. Ajo ka kryer kërkime të gjera mbi ndikimin që ka pasur rrezatimi në shëndetin e njerëzve në Ukrainë dhe vendet përreth që nga aksidenti i vitit 1986.
Në një raport të Greenpeace që u publikua në vitin 2006, studiuesit vlerësuan numrin e parashikuar të vdekjeve në rreth 90 mijë – gati 23 herë më shumë se numri i sugjeruar nga raporti i Forumit të Çernobilit.
Edwin Lyman, një fizikan dhe drejtor i Sigurisë së Energjisë Bërthamore me Unionin e Shkencëtarëve të Shqetësuar me bazë në ShBA, tha se ai “nuk e konsideron raportin e Forumit të Çernobilit si autoritar”. Lyman tha se raporti i Forumit bazoi parashikimet e tij të vdekjes nga kanceri vetëm në rastet brenda ish-Bashkimit Sovjetik, duke injoruar ekspozimin ndaj popullsive në pjesë të tjera të Evropës dhe Hemisferës Veriore. Raporti origjinal i ndikimit në shëndetin e Çernobilit i kryer nga agjencitë e OKB-së dhe i publikuar në vitin 1988, trajtoi ekspozimin global ndaj rrezatimit në përgjigje të aksidentit dhe vlerësoi se përfundimisht do të korrespondonte me 30 mijë ose më shumë vdekje nga kanceri, tha Lyman.
Fukushima – një krahasim më i mirë
Sipas Lyman, çdo pasojë nga një incident i mundshëm në termocentralin Zaporizhzhia mund të ketë më shumë të përbashkëta me pasojat e katastrofës bërthamore të Fukushimës në Japoni në vitin 2011.
“Pasojat që çuan në një shpërndarje kaq të madhe dhe të gjerë të aktivitetit radioaktiv [në Çernobil] ka më pak gjasa të ndodhin në reaktorët në Zaporizhzhia, të cilët janë reaktorë të ujit të lehtë e që janë shumë të ngjashëm me reaktorët në Gjermani ose gjetkë në Perëndim”, tha ai.
Incidenti bërthamor në Fukushima shënon të vetmen fatkeqësi tjetër në një termocentral që është vlerësuar me ‘shtatën’ në shkallën e ngjarjeve bërthamore ndërkombëtare të Agjencisë Ndërkombëtare të Energjisë Atomike (IAEA). Ai u krijua nga një cunami dhe tërmet i fuqishëm që shkaktoi humbjen e energjisë së centralit, duke shkaktuar tri shkrirje bërthamore, shpërthime hidrogjeni dhe lëshime të gjera të rrezatimit nga objekti.
Reaktorët e tjerë të Ukrainës gjithashtu paraqesin një rrezik
Zaporizhzhia ka tërhequr shumë vëmendje sepse aktualisht është i vetmi central bërthamor ukrainas nën kontrollin e drejtpërdrejtë të Rusisë. Por Lyman tha se ai është i shqetësuar edhe për bimët e tjera në Ukrainë, të cilat janë më të vjetra. Kjo i bën ato edhe më të ndjeshme ndaj dështimit katastrofik në rast të incidentit.
“Janë edhe tri centrale të tjera bërthamore në Ukrainë që janë në fakt më afër kufirit perëndimor. Pra, ato janë larg nga pjesa e përparme, por janë ende brenda rrezes së zjarrit të raketave ruse ose dronëve”, tha ai.
Ai tha se megjithëse asnjë prej këtyre reaktorëve nuk është i njëjti model si ata në Çernobil, disa janë reaktorë më të vjetër sovjetikë me ujë të lehtë që nuk do të ishin aq rezistent ndaj një sulmi sa centrali në Zaporizhzhia./UBTNews/
Lajmet
Protestë e re kundër shtrenjtimit të rrymës në Prishtinë
Published
6 hours agoon
April 18, 2025By
UBTNews
Grupi “Asnjë cent më shumë” ka njoftuar se do të organizojë një protestë të re më 19 prill, kundër rritjes së çmimit të energjisë elektrike. Protesta do të mbahet në sheshin “Skënderbeu” në orën 12:00, dhe organizatorët kanë ftuar qytetarët të marrin pjesë në masë.
Besnik Shabiu, organizatori i protestës, ka deklaruar se protesta është një reagim ndaj vendimit të ZRRE-së për rritjen e çmimit të energjisë elektrike, duke theksuar se, nëse autoritetet nuk reagojnë, grupi nuk përjashton mundësinë e përshkallëzimit të aksioneve. Ai paralajmëroi se mund të ndodhin bllokime të rrugëve dhe institucioneve, për të siguruar që zëri i qytetarëve të dëgjohet.
Shabiu ka shtuar se protesta e nesërme vjen në një moment të rëndësishëm, pasi të njëjtën orë mbahet edhe vazhdimi i seancës konstituive të Kuvendit të Kosovës. Ai bëri thirrje për deputetët e zgjedhur që, sapo Kuvendi të konstituohet, të thirret komisioni për energji dhe ZRRE-ja për të raportuar mbi çështjen e rritjes së çmimit të energjisë.
“Zëri i qytetarëve duhet të dëgjohet pa ndërprerë. Ne do të vazhdojmë të jemi të zëshëm, dhe nëse pas kësaj proteste nuk ka reagim, do të jemi të detyruar të përshkallëzojmë aksionet”, tha Shabiu.
Ai gjithashtu njoftoi se po shqyrtohen mundësitë e pezullimit të pagesave për energjinë elektrike për qytetarët si një masë për të mbrojtur interesat e tyre. “Ky është një kërkesë legjitime e qytetarëve. Kur institucionet nuk punojnë për qytetarët, pse duhet të funksionojnë?”, shtoi ai.
Në anën tjetër, Ardian Bajraktari, një nga përfaqësuesit e grupit, ka bërë të ditur se ekipi i tij po punon për hartimin e padisë për anulimin e vendimit të aktit administrativ nga ZRRE. Sipas tij, ky vendim është marrë në shpërputhje me autorizimet e këtij institucioni dhe ka dëme të mëdha për qytetarët. Ai ka njoftuar se janë duke përgatitur gjithashtu një propozim për një masë të përkohshme, për të shtyrë ekzekutimin e vendimit derisa të shqyrtohet nga gjykatat.
Ky zhvillim vjen pas njoftimit të ZRRE-së për një rritje të çmimit të energjisë elektrike për 16%, që do të hyjë në fuqi nga muaji maj. Ky vendim ka shkaktuar reagime të shumta nga qytetarët, bizneset dhe subjektet politike, që po kundërshtojnë një rritje të tillë. Protesta të ngjashme janë mbajtur tashmë dhe grupet e aktivistëve po kërkojnë anulimin e këtij vendimi.
Për më shumë, grupi “Asnjë cent më shumë” ka paralajmëruar se do të vazhdojnë aksionet deri në arritjen e kërkesave të tyre dhe kanë ftuar qytetarët të bashkohen në protestën e nesërme për të shprehur pakënaqësinë e tyre ndaj shtrenjtimit të rrymës.
Lajmet
Osmani dekoron me medalje tre të mbijetuar të dhunës seksuale gjatë luftës
Published
6 hours agoon
April 18, 2025By
UBTNews
Presidentja e Republikës së Kosovës, Vjosa Osmani, ka dekoruar me medaljen “Nderi i Republikës së Kosovës” tre të mbijetuar të dhunës seksuale gjatë luftës së fundit në Kosovë. Në një ceremoni të organizuar në Presidencë, medalja iu dorëzua Vasfije Krasniqi-Goodman, Shyrete Tahiri-Sylejmani dhe Ramadan Nishori, të cilët kanë folur publikisht për përvojat e tyre të dhunës nga forcat serbe gjatë luftës.
Në fjalimin e saj, Presidentja Osmani ka vlerësuar guximin e të mbijetuarve për të ndarë me publikun përvojat e tyre dhe ka theksuar rëndësinë e dëshmive të tyre për drejtësinë dhe të vërtetën historike të Kosovës. Ajo ka shtuar se këta individë janë dëshmi e gjallë e luftës për drejtësi dhe kanë kontribuar në ndriçimin e rrugës së drejtë të historisë së vendit.
“Ka momente ku fjalët nuk mjaftojnë për të shprehur mirënjohjen, siç ka edhe njerëz që me guximin e tyre të lënë pa fjalë. Sot jemi këtu për t’iu përulur me respektin më të thellë përballë tre individëve që janë më shumë se thjesht individë, sepse me dhimbjen e tyre kanë ndriçuar rrugën e drejtë së vërtetës, drejtësisë dhe shpresës. Ju jeni zëri që keni zgjedhur dinjitetin, jeni zëri i të mbijetuarve që kanë zgjedhur heshtjen. Ky është një premtim i gjallë se historia nuk do t’i harrojë,” tha Osmani.
Pas dekoratës, Ramadan Nishori shprehu mirënjohjen për përkrahjen nga populli, duke theksuar se ndihej mirë që kishte marrë mbështetje në këtë rrugëtim të vështirë. “E përshëndes gjithë popullin tonë që më ka përkrahur këto ditë,” tha ai shkurt.
Vasfije Krasniqi, një tjetër e dekoruar, bëri thirrje që viktimat e dhunës seksuale të flasin hapur dhe të kërkojnë drejtësi. “Dua të falënderoj për qasjen, angazhimin. Të dashura viktima, ju lutem, ku do që jeni, ka ardhur koha të kërkojmë drejtësi. Lirojeni shpirtin që të mos ia falim Serbisë krimin që ka kryer,” tha Krasniqi.
Shyrete Tahiri-Sylejmani, gjithashtu e dekoruar, theksoi rëndësinë e drejtësisë për arritjen e paqes. “Kur të kemi drejtësi, kemi paqe. Faleminderit për kurajën që na jepni,” përfundoi ajo.
Lajmet
Prokuroria kërkon vazhdimin e paraburgimit për Selimin dhe Krasniqin
Published
6 hours agoon
April 18, 2025By
UBTNews
Prokuroria në Hagë ka kërkuar vazhdimin e paraburgimit për Rexhep Selimin dhe Jakup Krasniqin edhe për dy muaj të tjerë.
Në kërkesën për Krasniqin e ngjashëm edhe për Selimin, Prokuroria thotë se përfundimi i paraqitjes së provave nga ana e tyre rrit rrezikun e pengimit të drejtësisë dhe kryerjes së krimeve të tjera.
Veç kësaj, ZPS ka thënë se kjo justifikon edhe rishqyrtimin e rrezikut të arratisjes në vendimet për vazhdimin e paraburgimit. E njëjta gjë është theksuat edhe tek vendimi për Rexhep Selimin.
Sipas tyre vazhdon të ekzistojnë dyshime të bazuara se Jakup Krasniqi ka kryer një ose më shumë prej krimeve që bien në jurisdiksiomin e DHSK-së. Madje, Prokuroria thotë se ky dyshim është përforcuar edhe nga provat e ZPS-së që tashme janë përfshirë në dosjen e gjykimit.
Ata thonë se, fakti që Krasniqi dhe Selimi tani kanë njohuri të veçantë mbi rastin dhe provat kundër tij e rrit rrezikun që ai mund të kryejë krime të tjera, përfshirë kundër dëshmitarëve që kanë dhënë ose mund të japin dëshmi në çështje dhe/ose që mund të paraqiten para këtij Paneli në faza të ardhshme të procedurave.
“Për më tepër, Selimi tashmë është në dijeni të identitetit të të gjithë dëshmitarëve të ZPS-së dhe të provave të tyre. Përfundimi i çështjes së ZPS-së nuk e zvogëlon rrezikun e pengimit, por e rrit atë, pasi i akuzuari tashmë ka njohuri të plotë për përmbajtjen e çështjes ndaj tij. Siç është theksuar nga Trupi Gjykues, ekziston rreziku që ndërhyrjet me qëllim për të siguruar tërheqje të dëshmive dhe/ose për të dekurajuar dëshmitarët e ardhshëm nga dhënia e dëshmive mund të pengojnë përparimin e procedurës. Më tej, ekziston mundësia që dëshmitarët të thirren sërish, duke i bërë ata të cenueshëm ndaj përpjekjeve për ndërhyrje”, thuhet në kërkesën e Prokurorisë për Selimin.
Përveç rrezikut të arratisjes dhe pengimit të procedurave, Prokuroria ka thënë se masat e vendosura ne objektet e paraburgimit kanë ofruar garanci kundër vizitave dhe komunikimeve të pa-monitoruara si masa për të minimizuar rreziqet përkatëse.
Ata thonë se paraburgimi mbetet proporcional dhe i arsyeshëm veçanërisht që procedurat tashmë kanë përparuar.
Ndryshe, Prokuroria më 15 prill 2025 ka njoftuar se ka përfunduar paraqitjen e provave në këtë rast.
Zyra e Prokurorit të Specializuar, më 30 shtator 2022 ka dorëzuar aktakuzën e konfirmuar të ndryshuar ndaj Hashim Thaçit, Kadri Veselit, Jakup Krasniqit dhe Rexhep Selimit, e cila përbëhet nga dhjetë pika me akuza, ku këta të fundit ngarkohen për krime lufte e krime kundër njerëzimit.
Më 29 prill 2022, Zyra e Prokurorit të Specializuar kishte dorëzuar një aktakuzë të ndryshuar ndaj Hashim Thaçit, Kadri Veselit, Rexhep Selimit e Jakup Krasniqit, ku pretendohet se katër të akuzuarit kanë kryer krime lufte edhe në Gjilan, Budakovë e Semetishtë.
Më 9 nëntor të vitit 2020, në paraqitjet e tyre të para, Jakup Krasniqi e Hashim Thaçi janë deklaruar të pafajshëm për akuzat që u vihen në barrë. Njëjtë është deklaruar edhe Veseli në paraqitjen e tij më 10 nëntor, sikurse edhe Rexhep Selimi më 11 nëntor.
Aktakuza ndaj Hashim Thaçit, Kadri Veselit, Rexhep Selimit dhe Jakup Krasniqit është konfirmuar më 26 tetor 2020. /Betimi për Drejtësi/
Lajmet
Rama: Vendimi për ndërprerjen e projektit në shesh nuk është i mbështetur ligjërisht
Published
6 hours agoon
April 18, 2025By
UBTNews
Kryetari i Prishtinës, Përparim Rama, ka deklaruar se vendimi për ndalimin e punimeve në sheshin “Xhorxh Bush” është i paligjshëm dhe i pambështetur në argumente juridike. Ai tha se institucionet që morën këtë vendim po ndikohen nga qëllime politike, edhe pse duhet të veprojnë në mënyrë të pavarur.
“Për herë të dytë janë ndërprerë punimet në një projekt të planifikuar për transformimin e hapësirës publike. Arsyetimet për këtë ndërhyrje nuk qëndrojnë në bazë ligjore dhe nuk janë ngritur nga palët përkatëse,” tha Rama në një konferencë për media.
Ai theksoi se projekti ka për qëllim përmirësimin e hapësirës publike dhe integrimin e trashëgimisë kulturore në zhvillimin urban të qytetit.
“Ka munguar përgjigjja nga Ministri për një debat publik për këtë çështje, edhe pse kemi qenë të hapur për diskutim,” shtoi ai.
Rama njoftoi se Komuna e Prishtinës do të ndjekë rrugë ligjore ndaj veprimeve që, sipas tij, bien ndesh me ligjin.
“Kryeqyteti do të vazhdojë procedurat ligjore ndaj të gjithë atyre që shkelin ligjin,” përfundoi ai.

Protestë e re kundër shtrenjtimit të rrymës në Prishtinë

Osmani dekoron me medalje tre të mbijetuar të dhunës seksuale gjatë luftës

Prokuroria kërkon vazhdimin e paraburgimit për Selimin dhe Krasniqin

Rama: Vendimi për ndërprerjen e projektit në shesh nuk është i mbështetur ligjërisht

Avokati Rodney Dixon: Trupi gjykues po sfidon padrejtësisht dëshmitarin

Van Damme thotë se ka simpati për Putinin: Dua të shkoj në Rusi dhe të bëhem ambasador i paqes atje

Kryetari i Prishtinës mirëpret Vasfije Krasniqin në Odën e Kryeqytetit

Rama: Sot kujtojmë sakrificën për liri dhe demokraci

Sporti ndihmon edhe në përmirësimin e shikimit
Të kërkuara
-
Bota3 months ago
Marrëveshja për pranimin e pakufizuar të emigrantëve, Shtëpia e Bardhë tërhiqet nga tarifat ndaj Kolumbisë
-
Bota3 months ago
Fluturimet e dëbimit kanë filluar, thotë Shtëpia e Bardhë
-
Bota3 months ago
Shtëpia e Bardhë: Armëpushimi në Liban do të zgjatet deri më 18 shkurt
-
Lajmet nga UBT2 months ago
Përgatituni për të udhëhequr politikën e të ardhmes me Fakultetin e Shkencave Politike në UBT