Lajmet

Rreziku bërthamor: Pse krahasohet Zaporizhzhia me Çernobilin?

Çfarë do të ndodhte nëse një incident do të ndodhte në një central bërthamor të Ukrainës?

Published

on

Kur njerëzit mendojnë për kërcënimet bërthamore dhe luftën në Ukrainë, shumica marrin parasysh dy mundësi: Çfarë nëse një incident do të ndodhte në një central bërthamor të Ukrainës? Dhe çfarë do të ndodhte nëse do të vendosej një armë bërthamore?

Për këtë artikull, DW ka folur me ekspertë për ndikimin shëndetësor që patën fatkeqësitë e Fukushimës dhe Çernobilit te popullata përreth.

Zaporizhzhia nën okupim

Termocentrali Zaporizhzhia i Ukrainës ndodhet jo shumë larg kufirit jugor të vendit. Këtë vit ai u bë centrali i parë bërthamor aktiv në histori që vazhdoi funksionimin pavarësisht luftës.

Qëkur forcat ruse pushtuan centralin në muajin mars, shumë njerëz anembanë Evropës e kanë pyetur veten se si do të mund të krahasohej një incident i mundshëm atje me katastrofën e Çernobilit të vitit 1986, një ngjarje që për dekada njihej si incidenti më i keq i energjisë bërthamore në histori. Shkrirja e Çernobilit lëshoi rrezatim në të gjithë Evropën dhe ndoti njerëzit, bimët dhe kafshët në të gjithë rajonin.

Mbi 30 punëtorë të uzinës vdiqën në tre muajt pas katastrofës në termocentralin sovjetik si rezultat i drejtpërdrejtë i shkrirjes. Një raport i publikuar nga Forumi i Çernobilit, një grup agjencish të OKB-së i formuar në vitin 2003 për të vlerësuar pasojat shëndetësore dhe mjedisore të incidentit, vlerësoi në vitin 2006 se ai do të shkaktojë të paktën 4 mijë vdekje nga kanceri në periudhë afatgjatë, megjithëse ky vlerësim u përshkua me reagime.

Efektet shëndetësore që solli incidenti i Çernobilit janë kontestuar

Disa ekspertë thonë se ndikimi aktual i katastrofës u fsheh nga zyrtarët sovjetikë në përpjekje për të minimizuar ashpërsinë e saj. Njëra prej tyre është profesoresha e Institutit të Teknologjisë në Masaçusets (MIT), Kate Brown. Ajo ka kryer kërkime të gjera mbi ndikimin që ka pasur rrezatimi në shëndetin e njerëzve në Ukrainë dhe vendet përreth që nga aksidenti i vitit 1986.

Në një raport të Greenpeace që u publikua në vitin 2006, studiuesit vlerësuan numrin e parashikuar të vdekjeve në rreth 90 mijë – gati 23 herë më shumë se numri i sugjeruar nga raporti i Forumit të Çernobilit.

Edwin Lyman, një fizikan dhe drejtor i Sigurisë së Energjisë Bërthamore me Unionin e Shkencëtarëve të Shqetësuar me bazë në ShBA, tha se ai “nuk e konsideron raportin e Forumit të Çernobilit si autoritar”. Lyman tha se raporti i Forumit bazoi parashikimet e tij të vdekjes nga kanceri vetëm në rastet brenda ish-Bashkimit Sovjetik, duke injoruar ekspozimin ndaj popullsive në pjesë të tjera të Evropës dhe Hemisferës Veriore. Raporti origjinal i ndikimit në shëndetin e Çernobilit i kryer nga agjencitë e OKB-së dhe i publikuar në vitin 1988, trajtoi ekspozimin global ndaj rrezatimit në përgjigje të aksidentit dhe vlerësoi se përfundimisht do të korrespondonte me 30 mijë ose më shumë vdekje nga kanceri, tha Lyman.

Fukushima – një krahasim më i mirë

Sipas Lyman, çdo pasojë nga një incident i mundshëm në termocentralin Zaporizhzhia mund të ketë më shumë të përbashkëta me pasojat e katastrofës bërthamore të Fukushimës në Japoni në vitin 2011.

“Pasojat që çuan në një shpërndarje kaq të madhe dhe të gjerë të aktivitetit radioaktiv [në Çernobil] ka më pak gjasa të ndodhin në reaktorët në Zaporizhzhia, të cilët janë reaktorë të ujit të lehtë e që janë shumë të ngjashëm me reaktorët në Gjermani ose gjetkë në Perëndim”, tha ai.

Incidenti bërthamor në Fukushima shënon të vetmen fatkeqësi tjetër në një termocentral që është vlerësuar me ‘shtatën’ në shkallën e ngjarjeve bërthamore ndërkombëtare të Agjencisë Ndërkombëtare të Energjisë Atomike (IAEA). Ai u krijua nga një cunami dhe tërmet i fuqishëm që shkaktoi humbjen e energjisë së centralit, duke shkaktuar tri shkrirje bërthamore, shpërthime hidrogjeni dhe lëshime të gjera të rrezatimit nga objekti.

Reaktorët e tjerë të Ukrainës gjithashtu paraqesin një rrezik

Zaporizhzhia ka tërhequr shumë vëmendje sepse aktualisht është i vetmi central bërthamor ukrainas nën kontrollin e drejtpërdrejtë të Rusisë. Por Lyman tha se ai është i shqetësuar edhe për bimët e tjera në Ukrainë, të cilat janë më të vjetra. Kjo i bën ato edhe më të ndjeshme ndaj dështimit katastrofik në rast të incidentit.

“Janë edhe tri centrale të tjera bërthamore në Ukrainë që janë në fakt më afër kufirit perëndimor. Pra, ato janë larg nga pjesa e përparme, por janë ende brenda rrezes së zjarrit të raketave ruse ose dronëve”, tha ai.

Ai tha se megjithëse asnjë prej këtyre reaktorëve nuk është i njëjti model si ata në Çernobil, disa janë reaktorë më të vjetër sovjetikë me ujë të lehtë që nuk do të ishin aq rezistent ndaj një sulmi sa centrali në Zaporizhzhia./UBTNews/

Aktualitet

Kuvendi i Kosovës nuk konstituohet as në tentimin e 47-të

Published

on

Kuvendi ka dështuar për herë të 47-të të konstituojë legjislaturën e nëntë, ku tentimi i radhës i Lëvizjes Vetëvendosje për të formuar komisionin për votimin e fshehtë të kryeparlamentarit sërish nuk mori mbështetjen e partive të tjera politike.

Kryesuesi i seancës konstituive, Avni Dehari sërish ftoi partitë politike për të propozuar emrat e kandidatëve për Komisionin Ad-hoc për votim të fshehtë në zgjedhjen e kryetarit të Kuvendit, por as pas kësaj thirrje partitë e tjera në Kuvend nuk propozuan emrat, madje të njëjtat kërkuan që kryesuesi t’i kthehet rendit të ditës së dakorduar për votim  të hapur të zgjedhjes së të parës së Kuvendit.

Seanca u ndërpre dhe vazhdimi i saj do të bëhet më 17 korrik në orën 11:00./Kosovapress

 

Continue Reading

Lajmet

​Kriza politike, Bogujevci me kërkesë ndaj qytetarëve: Duhet t’i mbani përgjegjës partitë opozitare

Published

on

Deputetja e Lëvizjes Vetëvendosje, Saranda Bogujevci, ka akuzuar partitë që deri tani ishin në opozitë për krizën politike në vend.

Ajo kërkoi nga qytetarët që të kërkojnë përgjegjësi dhe llogaridhënie, siç tha ndaj deputetëve të PDK-së, LDK-së dhe AAK-së, që sipas saj nuk po votojnë për konstituim të Kuvendit dhe formim të institucioneve të reja pas zgjedhjeve parlamentare të 9 shkurtit.

“Presim që deputetët të votojnë dhe të ushtrojnë të drejtën e tyre kushtetuese që është vota, cila formë që është ajo. Mendoj që krijohet një precedentë të keq në seancën konstituive ku përcaktohet rregull e saktë nga kushtetuesja dhe deputetët nuk marrin pjesë në votim. S’mundemi me ecë përpara kur deputetët nuk votojnë, të them të drejtën nuk po kuptoj më se as çka dëshirojnë dhe çka votojnë. S’ka sens sesi është duke vepruar opozita dhe duhet kërkohet përgjegjësi dhe llogaridhënie nga qytetarët që i kanë votuar”, tha ajo.

Këto komente ajo i bëri duke hyrë në objektin e Kuvendit për seancën konstituive për herë të 47-të.

Ngërçi aktual është të formimi i komisionit për votim të fshehtë të zgjedhjes së kryeparlamentarit, meqë partitë që deri tani ishin në opozitë po e kundërshtojnë të njëjtën.

Në formë të hapur, kandidatja e LVV-së, Albulena Haxhiu nuk ka marrë 61 votat e nevojshme për të marrë postin e kryeparlamentares./kp/

Continue Reading

Lajmet

“Kuvend e Qeveri sa më parë – të gjendet kompromisi”, thirrja e ambasadorit francez për liderët e Kosovës

Published

on

Në fjalimin e tij në pritjen me rastin e Festës Kombëtare të Francës, ambasadori francez në Kosovë, Olivier Guerot, ka dhënë dy mesazhe kryesore.

Në një mesazh të drejtpërdrejtë për lidershipin politik të Kosovës, duke kërkuar zhbllokimin e institucioneve pas zgjedhjeve të 9 shkurtit.

Duke folur para përfaqësuesve institucionalë, partiakë, trupit diplomatik, shoqërisë civile dhe mediave, ambasadori theksoi se partnerët ndërkombëtarë të Kosovës, përfshirë Francën, kanë nevojë për institucione funksionale për të ecur përpara me bashkëpunimin konkret.

“Për të nënshkruar dhe ratifikuar marrëveshje të rëndësishme, na duhet një Kuvend dhe na duhet një Qeveri e mbështetur nga ky Kuvend”, tha Guerot, duke theksuar se vonesat aktuale rrezikojnë zbatimin e projekteve milionëshe të planifikuara nga Agjencia Franceze për Zhvillim (AFD) dhe institucione tjera franceze.

Ai vlerësoi bashkëpunimin me institucionet kosovare si Gjykata Kushtetuese, Ministria e Ekonomisë, Akademia e Drejtësisë dhe Policia e Kosovës, por shtoi se progresi i mëtejshëm kërkon stabilitet institucional dhe vendimmarrje politike.

“Franca dhe vendet mike kanë nevojë për partnerë të qartë dhe funksionalë. Integrimi evropian kërkon dialog të lehtësuar nga BE-ja, dhe për këtë duhet Kuvend e Qeveri”, shtoi ambasadori.

Ambasadori Guerot iu drejtua të gjitha forcave politike në vend me një thirrje për kompromis dhe përgjegjësi demokratike, duke shtuar se qytetarët nuk janë të kënaqur me ngërçin e krijuar pas zgjedhjeve.

“Ftoj të gjithë udhëheqësit politikë, pa përjashtim, pavarësisht partisë apo komunitetit, që të gjejnë rrugën për të dalë nga ngërçi institucional. Nuk ka më kohë për bllokada”, tha ai.

Ky është një prej mesazheve më të qarta dhe më të drejtpërdrejta që vjen nga një përfaqësues i shtete mike për situatën politike në Kosovë pas më shumë se 40 tentimeve të dështuara për konstituimin e Kuvendit që nga 9 shkurti.

Gjatë fjalës së tij, ambasadori theksoi edhe angazhimin e vazhdueshëm të Francës në përkrahje të organizatave të shoqërisë civile, veçanërisht atyre që merren me çështje të barazisë gjinore.

“Franca zhvillon diplomaci feministe në Kosovë dhe në të gjithë botën. Gjatë katër viteve të fundit, Franca ka qenë një nga donatorët kryesorë në këtë fushë, duke mbështetur 1,400 organizata”, tha ai.

Ai përmendi bashkëpunimin me OJQ-të feministe, mbështetjen për mediat e pavarura dhe shumëprojekte që ndihmojnë në fuqizimin e të rinjve, barazinë dhe multietnicitetin në vend.

Po ashtu, ai vlerësoi punën e Agjencisë Franceze për Zhvillim (AFD), e cila brenda 18 muajve në Kosovë ka përgatitur disa projekte ambicioze dhe ka nënshkruar memorandume mirëkuptimi me ministritë përkatëse. Projektet kapin vlerën e dhjetëra milionë eurove dhe presin vetëm konstituimin e institucioneve për të filluar zbatimin.

“Franca mbështet një Kosovë multietnike. Për këtë, komunitetet duhet të komunikojnë me njëri-tjetrin dhe mediat e lira janë sektorë kyç për këtë bashkëjetesë”, theksoi Guerot mes tjerash.

Ai ka përmendur edhe punën e kryer nga Agjencia Franceze për Zhvillim (AFD), e cila, në 18 muajt e saj në Kosovë, ka zhvilluar tashmë disa projekte shumë ambicioze.

“Janë nënshkruar dy memorandume mirëkuptimi midis AFD-së dhe ministrive. Pres me padurim finalizimin e kësaj pune, e cila arrin në dhjetëra milionë euro”, ka shtuar ambasadori francez. /Telegrafi/.

Continue Reading

Aktualitet

IKD: Qeveria përdori disa metoda për kapjen e administratës

Published

on

Hulumtues i lartë në Institutin e Kosovës për Drejtësi (IKD), Gzim Shala tha për dallim nga qeveritë paraprake, që kjo qeveri pikësynim kishte sistemin e zyrtarëve publikë të administratës jo veç thjesht zyrtarin.

“Nëse i shohim të gjitha metodat që janë ndërmarrë deri më tani, krijohet përceptimi se kemi të bëjmë me veprime të strukturuara për kapjen e administratës”, tha Shala, ku sipas tij çështja e politizimit të administratës ishte përmendur edhe në raportet ndërkombëtare në të kaluarën për qeveritë paraprake.

Shala theksoi se problematike është çështja e ushtruesve të detyrës në institucione, ku pozita e ushtruesit të detyrës është më shumë praktike e cila bën përjashtim, ndërsa ai tha se në këtë qeveri kjo ka qenë parim.

“Numri më i madh i pozitave kanë qenë të plotësuara vetëm me ushtrues detyre, qasje kjo e cila është në kundërshtim me parimin e integritetit institucional”, shtoi Shala.

Ai tha se aktualisht është një numër i madh i pozitave që mbahen në mënyrë të kundërligjshme sipas vendimit të Gjykatës Supreme dhe se një praktikë e tillë është në kundërshtim me ligjin dhe standardet ndërkombëtare e cila krijon pasoja edhe në jetën institucionale si dhe në jetën e qytetarëve. /Ekonomia Online

Continue Reading

Të kërkuara