

Lajmet
Rreziku bërthamor: Pse krahasohet Zaporizhzhia me Çernobilin?
Çfarë do të ndodhte nëse një incident do të ndodhte në një central bërthamor të Ukrainës?
Published
3 years agoon
By
Betim GashiKur njerëzit mendojnë për kërcënimet bërthamore dhe luftën në Ukrainë, shumica marrin parasysh dy mundësi: Çfarë nëse një incident do të ndodhte në një central bërthamor të Ukrainës? Dhe çfarë do të ndodhte nëse do të vendosej një armë bërthamore?
Për këtë artikull, DW ka folur me ekspertë për ndikimin shëndetësor që patën fatkeqësitë e Fukushimës dhe Çernobilit te popullata përreth.
Zaporizhzhia nën okupim
Termocentrali Zaporizhzhia i Ukrainës ndodhet jo shumë larg kufirit jugor të vendit. Këtë vit ai u bë centrali i parë bërthamor aktiv në histori që vazhdoi funksionimin pavarësisht luftës.
Qëkur forcat ruse pushtuan centralin në muajin mars, shumë njerëz anembanë Evropës e kanë pyetur veten se si do të mund të krahasohej një incident i mundshëm atje me katastrofën e Çernobilit të vitit 1986, një ngjarje që për dekada njihej si incidenti më i keq i energjisë bërthamore në histori. Shkrirja e Çernobilit lëshoi rrezatim në të gjithë Evropën dhe ndoti njerëzit, bimët dhe kafshët në të gjithë rajonin.
Mbi 30 punëtorë të uzinës vdiqën në tre muajt pas katastrofës në termocentralin sovjetik si rezultat i drejtpërdrejtë i shkrirjes. Një raport i publikuar nga Forumi i Çernobilit, një grup agjencish të OKB-së i formuar në vitin 2003 për të vlerësuar pasojat shëndetësore dhe mjedisore të incidentit, vlerësoi në vitin 2006 se ai do të shkaktojë të paktën 4 mijë vdekje nga kanceri në periudhë afatgjatë, megjithëse ky vlerësim u përshkua me reagime.
Efektet shëndetësore që solli incidenti i Çernobilit janë kontestuar
Disa ekspertë thonë se ndikimi aktual i katastrofës u fsheh nga zyrtarët sovjetikë në përpjekje për të minimizuar ashpërsinë e saj. Njëra prej tyre është profesoresha e Institutit të Teknologjisë në Masaçusets (MIT), Kate Brown. Ajo ka kryer kërkime të gjera mbi ndikimin që ka pasur rrezatimi në shëndetin e njerëzve në Ukrainë dhe vendet përreth që nga aksidenti i vitit 1986.
Në një raport të Greenpeace që u publikua në vitin 2006, studiuesit vlerësuan numrin e parashikuar të vdekjeve në rreth 90 mijë – gati 23 herë më shumë se numri i sugjeruar nga raporti i Forumit të Çernobilit.
Edwin Lyman, një fizikan dhe drejtor i Sigurisë së Energjisë Bërthamore me Unionin e Shkencëtarëve të Shqetësuar me bazë në ShBA, tha se ai “nuk e konsideron raportin e Forumit të Çernobilit si autoritar”. Lyman tha se raporti i Forumit bazoi parashikimet e tij të vdekjes nga kanceri vetëm në rastet brenda ish-Bashkimit Sovjetik, duke injoruar ekspozimin ndaj popullsive në pjesë të tjera të Evropës dhe Hemisferës Veriore. Raporti origjinal i ndikimit në shëndetin e Çernobilit i kryer nga agjencitë e OKB-së dhe i publikuar në vitin 1988, trajtoi ekspozimin global ndaj rrezatimit në përgjigje të aksidentit dhe vlerësoi se përfundimisht do të korrespondonte me 30 mijë ose më shumë vdekje nga kanceri, tha Lyman.
Fukushima – një krahasim më i mirë
Sipas Lyman, çdo pasojë nga një incident i mundshëm në termocentralin Zaporizhzhia mund të ketë më shumë të përbashkëta me pasojat e katastrofës bërthamore të Fukushimës në Japoni në vitin 2011.
“Pasojat që çuan në një shpërndarje kaq të madhe dhe të gjerë të aktivitetit radioaktiv [në Çernobil] ka më pak gjasa të ndodhin në reaktorët në Zaporizhzhia, të cilët janë reaktorë të ujit të lehtë e që janë shumë të ngjashëm me reaktorët në Gjermani ose gjetkë në Perëndim”, tha ai.
Incidenti bërthamor në Fukushima shënon të vetmen fatkeqësi tjetër në një termocentral që është vlerësuar me ‘shtatën’ në shkallën e ngjarjeve bërthamore ndërkombëtare të Agjencisë Ndërkombëtare të Energjisë Atomike (IAEA). Ai u krijua nga një cunami dhe tërmet i fuqishëm që shkaktoi humbjen e energjisë së centralit, duke shkaktuar tri shkrirje bërthamore, shpërthime hidrogjeni dhe lëshime të gjera të rrezatimit nga objekti.
Reaktorët e tjerë të Ukrainës gjithashtu paraqesin një rrezik
Zaporizhzhia ka tërhequr shumë vëmendje sepse aktualisht është i vetmi central bërthamor ukrainas nën kontrollin e drejtpërdrejtë të Rusisë. Por Lyman tha se ai është i shqetësuar edhe për bimët e tjera në Ukrainë, të cilat janë më të vjetra. Kjo i bën ato edhe më të ndjeshme ndaj dështimit katastrofik në rast të incidentit.
“Janë edhe tri centrale të tjera bërthamore në Ukrainë që janë në fakt më afër kufirit perëndimor. Pra, ato janë larg nga pjesa e përparme, por janë ende brenda rrezes së zjarrit të raketave ruse ose dronëve”, tha ai.
Ai tha se megjithëse asnjë prej këtyre reaktorëve nuk është i njëjti model si ata në Çernobil, disa janë reaktorë më të vjetër sovjetikë me ujë të lehtë që nuk do të ishin aq rezistent ndaj një sulmi sa centrali në Zaporizhzhia./UBTNews/
Vendi
Rektori Hajrizi i ftuar të flasë në Konferencën Rajonale Vjetore të RCF-së në Budva
Published
5 hours agoon
October 9, 2025By
Driton Iseni
Rektori i UBT-së, Prof. Dr. Edmond Hajrizi, me ftesë nga Regional Challenge Fund po merr pjesë në Konferencën Rajonale Vjetore të RCF-së 2025, e cila këtë vit po zhvillohet në Budva dhe ka mbledhur personalitete të njohura nga fusha e arsimit, biznesit dhe politikëbërjes në Ballkanin Perëndimor.
Ky aktivitet rajonal trajton çështje kyçe që lidhen me zhvillimin ekonomik, qeverisjen e mirë, qëndrueshmërinë dhe ndërtimin e kapaciteteve konkurruese në epokën e inteligjencës artificiale dhe automatizimit.
Në këtë ngjarje përveç Rektorit Hajrizi, po merr pjesë edhe Drejtori i Departamentit për Edukim dhe Zhvillim Profesional në UBT, Prof. Dr. Besnik Skenderi.
Në panelin me temë “AI, Automation & Skills: Is the Western Balkans Ready?”, Rektori Hajrizi prezantoi vizionin e tij dhe të UBT-së mbi mënyrat se si rajoni mund të përfitojë nga integrimi i inteligjencës artificiale në sistemin arsimor dhe në sektorin e biznesit.
Ai theksoi se përgatitja e kuadrove profesionale për epokën digjitale kërkon një bashkëpunim më të ngushtë mes universiteteve, institucioneve publike dhe sektorit privat, duke krijuar ura që sigurojnë zhvillim të qëndrueshëm dhe punësim cilësor për të rinjtë.
Sipas tij, inteligjenca artificiale duhet të shihet si një mjet që fuqizon njeriun dhe shoqërinë, duke mundësuar vendimmarrje më të mençur, procese më efikase dhe rritje të përgjegjshme ekonomike.
Konferenca RCF 2025 sjell së bashku akademikë, liderë të biznesit dhe vendimmarrës politik, duke krijuar një platformë gjithëpërfshirëse për shkëmbim idesh, zhvillim strategjish dhe ndërtim partneritetesh.
Lajmet
FSK merr medaljen e argjendtë në garën “Cambrian Patrol” në Britani
Published
5 hours agoon
October 9, 2025By
UBTnews
Ekipi i FSK’së është dekoruar me medaljen e argjendtë në garën “Cambrian Patrol” në Mbretërinë e Bashkuar, njofton ministri në detyrë i Mbrojtjes, Ejup Maqedonci.
“FSK në një nga garat më sfiduese në botë “Cambrian Patrol” të organizuar në Mbretërinë e Bashkuar, arriti të dekorohet me medaljen e Argjendtë në mesin e 118 ekipeve, 35 ekipe ndërkombëtare nga 33 shtete të ndryshme të botës. Ekipi i FSK-së nga Regjimenti i Dytë i Këmbësorisë i Komandës së Forcave Tokësore gjatë garës ka treguar angazhim të jashtëzakonshëm dhe profesionalizëm të lartë duke arritur Medaljen e Argjendtë. Forca e Sigurisë së Kosovës vazhdon me sukses pjesëmarrjen në aktivitetet ndërkombëtare.”/D.B/EO
Lajmet
Studentët mund të aplikojnë për mbështetje në eKosova deri në fund të këtij muaji
Published
6 hours agoon
October 9, 2025By
UBTnews
Ministri në detyrë i Financave, Hekuran Murati, bëri të ditur se studentët mund të aplikojnë për mbështetje në eKosova deri në fund të këtij muaji.
Postimi i plotë:
Aplikimi për mbështetjen e studentëve tashmë është i hapur në eKosova, tek shërbimi Familja.
Për shtesën e njëhershme 100 euro:
Të drejtë aplikimi kanë studentët aktivë të të gjitha niveleve (Bachelor, Master, Doktoratë) që studiojnë në ndonjërin nga universitetet e akredituara në Kosovë, publike dhe private.
Sigurohuni që i plotësoni të gjitha fushat saktë dhe pa gabime. Nëse ka gabime, aplikimi refuzohet.
Afati për aplikim është deri në fund të muajit tetor, kurse pagesat do të kryhet me grupe, sipas radhës së aplikimit.
Për Bursën e Mobilitetit të Studentëve:
Të drejtë aplikimi kanë studentët e nivelit Bachelor, shtetas të Kosovës, që studiojnë në ndonjërin nga universitetet e akredituara në Kosovë.
Kusht për përfitimin e Bursës së Mobilitetit është që familja e studentit/studentes të ketë të ardhura vjetore bruto jo më shumë se 12,000 euro.
Sigurohuni që i plotësoni të gjitha fushat saktë dhe pa gabime. Nëse ka gabime, aplikimi refuzohet.

Një aksident trafiku ka ndodhur pas orës 15:00 në qendër të Prishtinës.
Një automjet nën rrethana të pa sqaruara ka goditur një mjet tjetër duke shkaktuar dëme materiale.
Fatmirësisht, nuk raportohet për të lënduar. Në vendin e ngjarjes kanë dalë policia e Kosovës dhe ambulanca./D.B/KP

Gene Simmons i grupit KISS përplaset me makinën në Malibu

Shëndeti nuk njeh moshë, këshilla për të moshuarit mbi 80

Google planifikon investim prej 5 miliardë eurosh në Belgjikë

Rektori Hajrizi i ftuar të flasë në Konferencën Rajonale Vjetore të RCF-së në Budva

FSK merr medaljen e argjendtë në garën “Cambrian Patrol” në Britani

Studentët mund të aplikojnë për mbështetje në eKosova deri në fund të këtij muaji

Aksident trafiku në kryeqytet

Simptomat që mund të tregojnë se konsumoni shumë yndyrna të ngopura

AUV: Ndalohet importimi i kafshëve të gjalla nga Mali i Zi
Të kërkuara
-
Vendi2 months ago
Profesori i UBT-së, Bahri Gashi, pjesë e rrjetit prestigjioz ndërkombëtar të recensimit shkencor në Taylor & Francis
-
Rajoni3 months ago
BSc në Shëndet Publik dhe Shkenca Mjekësore në UBT – Investim për të ardhmen e shëndetit të popullatës
-
Vendi1 month ago
Votoni për UBT-në dhe Rektorin Hajrizi në Triple E Awards: Dy nominime të reja ndërkombëtare për institucionin dhe Kosovën
-
Lajmet3 months ago
UBT sjell për herë të parë në Kosovë ekspozitën kushtuar vizionarit dhe inxhinierit Karl Gega