Lajmet

Pse peshkaqenët ndihmojnë në luftimin e ndryshimeve klimatike?

Industria e peshkimit ka pasur rol të madh në rënien e numrit të peshkaqenëve.

Published

on

Numri i peshkaqenëve është duke rënë. Përpjekjet për të shtuar numrin e tyre mund të kenë efekt që ndihmon në fundosjen e karbonit dhe t’i bëj oqeanet më pak të prekura ndaj ndryshimeve klimatike.

Në skajin perëndimor “Shark Bay” të Australisë, notojnë të paktën 28 ​​lloje peshkaqenësh në ujërat e pastërta, përcjell UBT News.

Peshkaqenët tigër në veçanti janë frekuentuesit e zakonshëm të “Shark Bay”. Ndërsa prania e tyre është një kërcënim për shumë krijesa të detit, këta grabitqarë janë vendimtar për shëndetin e ekosistemit detar.

Në fakt, pavarësisht reputacionit famëkeq të peshkaqenëve mes njerëzve, ata gjithashtu mund të jenë një faktor i fuqishëm në frenimin e ndryshimeve klimatike, sipas një studimi.

E gjitha kjo kthehet në fijet e trasha të barit të detit që lëkunden me valët në “Shark Bay”. Këto fije janë ushqim për lopët e detit, për të cilat thuhet se konsumojnë 40kg të tilla në ditë.

Lopët e detit janë një burim ushqimi për peshkaqenët tigër. Duke mbajtur nën kontroll popullsinë e lopëve të detit, peshkaqenë tigër në “Shark Bay” ndihmojnë që livadhet e barit të detit të ‘lulëzojnë’. Një zonë e tillë me bar deti ruan dy herë më shumë CO2 për milje katrorë sesa pyjet që ruajnë në tokë.

Por globalisht, numri i peshkaqenëve tigër po bie, duke përfshirë disa popullsi në Australi. Në Queensland, peshkaqenë tigër vlerësohet të kenë rënë me të paktën 71%, kryesisht për shkak të peshkimit dhe kapjes së tepërt.

Reduktimi i peshkaqenëve tigër nënkupton më shumë kullotje të barit detar nga barngrënësit, që do të thotë se më pak karbon sekuestrohet në bimësinë e detit.

Në Karaibe dhe Indonezi ku popullatat e peshkaqenëve janë pakësuar, kullotja e tepërt nga breshkat e detit është tashmë një kërcënim i thellë për habitatet e barit detar dhe ka çuar në një humbje prej 90 deri në 100% të barit detar.

Humbja e barit të detit gjithashtu e bën habitatin më pak të aftë të shërohet nga ngjarjet ekstreme të motit të nxitura nga ndryshimet klimatike, siç janë valët e nxehtësisë.

Një nga valët e nxehta më të këqija të Australisë goditi në vitin 2011, ku temperaturat e oqeanit u rritën me 5 gradë celsius për dy muaj, transmeton UBT News.

Kjo ishte katastrofike për speciet mbizotëruese të gjirit të detit, Antarktida Amphibolis, e cila formon livadhe të pasura dhe të dendura që mbajnë sedimente dhe sigurojnë ushqim për kullotësit. Më shumë se 90% u humb, që është humbja më e madhe e njohur në të gjithë gjirin.

Kjo humbje e barit detar ishte, një “shpërblim” për lopët e detit, të cilat preferojnë disa barishte tropikale më të vogla dhe më të vështira për t’u gjetur. Kur ky bari është më i arritshëm, lopët e detit janë të njohura për një ushqyerje në mënyrë shkatërruese, pra duke gërmuar në kërkim të ushqimit. Kështu, duke gërmuar rizomat e barit të tyre të preferuar ato e bëjnë më të vështirë reformimin e shtretërve të dendur të Antarktidës Amphibolis.

Në “Shark Bay”, peshkaqenët tigër ishin disi në gjendje të rivendosnin ekuilibrin duke mbajtur numrin e lopëve të detit të vogël, dhe kështu një sasi e konsiderueshme e barërave u shpëtuan.

Por shtrohet pyetja: Po sikur peshkaqenët të mungonin atje – a do të mbijetonte ekosistemi?

Për ta zbuluar këtë, studiuesit e udhëhequr nga Rob Nowicki, i Universitetit i Floridas, kaluan kohë në Australinë Lindore, ku numri i peshkaqenëve ishte më i ulët dhe lopët e detit kullotnin kryesisht të pashqetësuara. Atje, zhytësit zbritën dhe këputën barin e detit, duke simuluar kullotjen e lopëve të detit kur nuk ka grabitqarë për t’i ndaluar ata dhe gërmimet e tyre shkatërruese që kërkonin ushqim.

“Ne mësuam se kur nuk kontrollohet, kullotja e lopëve të detit mund të shkatërrojë me shpejtësi zona të gjera të barit detar kur ato kryejnë gërmime në kërkimin e ushqimit”, thotë Nowicki. Këto ndryshime mund të jenë afatgjata.

Ato gjetje nënvizuan rolin që peshkaqenë po luanin në Shark Bay. “Pa peshkaqenët tigër që i mbajnë nën kontroll lopët e detit, gjiri ka të ngjarë të shndërrohet në barishte kryesisht tropikale të detit”, thotë Nowicki.

Nëse numri i peshkaqenëve vazhdon të bie me ritmin aktual, elasticiteti i ekosistemeve të oqeaneve të pasura me karbon ka të ngjarë të rrezikohet ndaj ngjarjeve ekstreme klimatike si valët e nxehtësisë.

Becca Selden, nga Kolegji Wellesley, thotë se pasojat për Shark Bay mund të jenë më të thella se shumica, për shkak të ekosistemit të tij unik.

Fenomeni i benefiteve të kufomave të peshkaqenëve, është më i njohur në balena, por ka hulumtime që tregojnë se ato ekzistojnë edhe tek peshkaqenët.

Kur bëhet fjalë për rritjen e numrit të peshkaqenëve, konservatorët janë kundër një kundërshtari: Industria e peshkimit.

Sipas Nowicki dhe Selden, ka pasur një lëvizje drejt peshkimit më të kujdesshëm, por një përqindje e madhe e industrisë nuk i kanë përfillur ato metoda, që është një arsye kryesore pse numri i grabitqarëve detarë vazhdon të bie.

Gjithashtu ligjet strikte për mbrojtjen e kafshëve luajnë një rol të rëndësishëm.

Reduktimi i peshkimit ilegal dhe të paqëndrueshëm ka qenë një betejë e vështirë, megjithëse konsumatorët po bëhen më të ndërgjegjshëm për mjedisin dhe zgjedhin peshkimin e qëndrueshëm mbi të tjerët.

Dhe përveç kësaj, Nowicki thotë se e vetmja mënyrë për të mbrojtur vërtet jetën detare është zvogëlimi i emetimeve tona globale të gazrave serë. “Në fund të fundit, nëse do të ruajmë ekosistemet tona në shekujt e ardhshëm, do të na duhet të zgjidhim çështjet e ndryshimeve klimatike,por duke marrë parasysh ruajtjen e specieve në të njëjtën kohë”.

Edhe nëse popullatat e peshkaqenëve rikthehen në një numër më të madh, kontributi i tyre do të jetë vetëm një pjesë e vogël në përpjekjen për të frenuar ndryshimet klimatike.

Por bollëku i peshkaqenëve ka një efekt të pamohueshëm në shumë ekosisteme detare që mbështeten në barin e detit të shëndetshëm dhe të bollshëm në një mënyrë ose në një tjetër./UBTNews/

Aktualitet

KEK thirrje bizneseve që kanë dalë në treg të hapur

Published

on

Korporata Energjetike e Kosovës ka lëshuar një njoftim duke thënë se inkurajojnë të gjithë konsumatorët që ende nuk kanë siguruar furnizues të energjisë elektrike të lidhin kontrata komerciale me KEK.

“Korporata Energjetike e Kosovës (KEK sh.a.) inkurajon të gjithë konsumatorët që ende nuk kanë siguruar furnizues të energjisë elektrike, që të lidhin kontrata komerciale të drejtpërdrejta me KEK, për të siguruar furnizim të qëndrueshëm.”

KEK thotë se deri tani ka lidhur 15 marrëveshje komerciale.

“Sipas vendimit të Zyrës së Rregullatorit për Energji (ZRRE), KEK është e licencuar për furnizim në treg të hapur dhe deri më tani ka lidhur me sukses 15 marrëveshje komerciale, duke përfshirë edhe ndërmarrje publike strategjike.”

KEK ka listuar disa arsye se pse duhet të zgjidhet KEK’u si furnizues.

“Pse të zgjidhni furnizimin komercial direkt nga KEK?

·         Furnizimi nga Furnizuesi i Mundësisë së Fundit është një zgjidhje e përkohshme, me periudhë 60-ditore dhe çmime më të larta nga tregu.

·         Sipas udhëzimeve të ZRRE-së, konsumatorët që nuk zgjedhin furnizues kalojnë automatikisht te FMF për 60 ditë, ku çmimet janë më të larta se në tregun e lirë. Pas afatit, kontratat me furnizues të rregullt është e detyrueshme.

·         Marrëveshjet komerciale me KEK ofrojnë çmime konkurruese, furnizim të qëndrueshëm dhe transparencë.

·         KEK siguron furnizim referuar në çmimet e tregut të publikuara në bursën zyrtare të energjisë ALPEX.”

“Veproni tani! Lidhja e kontratës komerciale është hapi më i sigurt për të shmangur pasigurinë dhe kostot e larta të furnizimit përmes FMF-së.”

Continue Reading

Lajmet

​Osmani fton në takim partitë për dekretimin e datës së zgjedhjeve lokale

Published

on

By

Presidentja e Republikës së Kosovës ka ftuar në takim partitë politike, ku pritet të diskutohet data e zgjedhjeve të reja lokale.

Këshilltari për media i presidentes Vjosa Osmani, Bekim Kupina bëri të ditur për KosovaPress se takimi do të mbahet të mërkurën.

“Në bazë të kompetencave kushtetuese, Presidentja Osmani ka ftuar subjektet politike në takim të mërkurën, më 4 qershor 2025, për konsultime për caktimin e datës së zgjedhjeve lokale. Menjëherë pas konsultimeve, Presidentja do të caktojë datën e zgjedhjeve”, ka thënë ai.

Ende nuk dihet ora se kur do të mbahet takimi.

Continue Reading

Lajmet

Global UBT Fest 2025 – Festivali veror i dijes po vjen së shpejti

Published

on

By

Jeni të ftuar të bëheni pjesë e ngjarjes më të madhe dhe më emocionuese të verës në botën e dijes dhe inovacionit! Global UBT Fest 2025 është festivali veror i dijes që mbledh në një vend mbi 30 shkolla verore të ndryshme, me mbi 300 folës kombëtarë dhe ndërkombëtarë nga fusha të ndryshme të shkencës, teknologjisë, artit, kulturës dhe zhvillimit personal.

Ky festival unik zhvillohet gjatë gjithë muajit Korrik 2025, duke ju ofruar një program të pasur dhe shumëdimensional që synon të zgjojë kuriozitetin, të frymëzojë dhe të lidhë njerëz nga e gjithë bota.

Çfarë do të përjetoni në Global UBT Fest 2025?

  • Forume të dedikuara me diskutime dhe debate mbi temat më të rëndësishme dhe aktuale të kohës;
  • Punëtori praktike që ju japin mundësi të mësoni aftësi të reja dhe të zhvilloni potencialin tuaj në fusha të ndryshme;
  • Gara të ndryshme që sfidojnë kreativitetin dhe dijen tuaj, me mundësi për çmime dhe njohje;
  • Koncerte dhe aktivitete kulturore që sjellin argëtim dhe një atmosferë festive për të gjithë pjesëmarrësit;
  • Eksperienca unike që vetëm Global UBT Fest mund t’ju ofrojë — një mundësi për rrjetëzim, shkëmbim ideje dhe krijim lidhjesh të reja në një mjedis stimulues.

Ky festival është projektuar për të ofruar një eksperiencë gjithëpërfshirëse dhe të paharrueshme për çdo pjesëmarrës, qoftë student, profesionist apo thjesht një person që kërkon të zhvillojë veten dhe të zgjojë pasionin për dijen.

Regjistrimi është tashmë i hapur: REGJISTROHU TANI

Mos e humbisni shansin për t’u bërë pjesë e kësaj ngjarje të jashtëzakonshëm.

Për më shumë informacion dhe për të siguruar vendin tuaj, vizitoni: https://forms.office.com/e/kwSSxXfsq0

Bashkohuni me ne këtë verë në Global UBT Fest 2025 dhe përjetoni verën më të pasur me dije, inspirim dhe argëtim!

Continue Reading

Lajmet

Takimi i radhës me Dr. Tanja Tamminen: Studentët e UBT-së thellojnë njohuritë mbi sigurinë evropiane dhe diplomacinë ndërkombëtare

Published

on

By

Në vazhdën e aktiviteteve ndërkombëtare akademike dhe angazhimit të UBT-së për të sjellë ekspertizë globale në auditorë, studentët e Studimeve të Sigurisë zhvilluan me sukses takimin e radhës me Dr. Tanja Tamminen, eksperte e njohur në fushën e politikës së jashtme dhe sigurisë së Bashkimit Evropian.

Ky takim u zhvillua si vazhdim i ligjëratës së mëparshme dhe dëshmon interesimin e ndërsjellë për thellimin e bashkëpunimit ndërmjet UBT-së dhe ekspertëve ndërkombëtarë. Temë qendrore e diskutimit ishte dinamika e përfshirjes së Bashkimit Evropian në misionet civile të menaxhimit të krizave, si dhe ndikimi i tyre në vendet e Ballkanit Perëndimor, përfshirë Kosovën.

Studentët patën mundësinë të ngrenë pyetje më të thelluara dhe të diskutojnë çështje praktike që lidhen me sfidat dhe rolin strategjik të BE-së në garantimin e sigurisë në rajonet me ndjeshmëri politike dhe institucionale. Diskutimi u pasurua me përvoja të drejtpërdrejta nga misionet EULEX në Kosovë dhe EUAM në Ukrainë, të cilat Dr. Tamminen i ndau me pjesëmarrësit me shumë transparencë dhe profesionalizëm.

Ky takim u mundësua falë përkushtimit të Profesor Naim Dedushaj, i cili ka luajtur një rol kyç në ndërtimin e urave të komunikimit me profesionistë të profilit të lartë në nivel evropian. Për më tepër, u diskutuan edhe hapa konkretë për praktika studentore në institucionet evropiane, duke hapur mundësi të reja për studentët që synojnë karrierë ndërkombëtare në fushën e diplomacisë dhe sigurisë.

Continue Reading

Të kërkuara