Lajmet

​Studimi: Infeksionet në adoleshencë mund të jenë një shkas për sklerozën e shumëfishtë

Gjenet luajnë një rol të madh.

Publikuar

Gjatë periudhës shumë të gjatë që nga përshkrimi i parë i sklerozës së shumëfishtë (MS) në vitin 1868, ekspertët nuk e dinin saktësisht se cilët faktorë ndikojnë në shfaqjen e kësaj sëmundjeje.

Tani dihet se gjenet luajnë një rol të madh në të gjithë këtë, përkatësisht ekziston një rrezik më i lartë për të zhvilluar sklerozë të shumëfishtë nëse një nga anëtarët e familjes e ka pasur atë tashmë.

Epidemiologu Scott Montgomery pranë Kolegjit mbretëror universitar në Londër dhe kolegët e tij, kohët e fundit kryen një studim që tregoi se shfaqja e MS pas moshës njëzet vjeç është e lidhur me disa lloje infeksionesh gjatë adoleshencës.

Sipas hulumtimit “Lidhja e mononukleozës infektive në fëmijërinë dhe adoleshencën me rrezik për diagnoza të mëvonshme të sklerozës së shumëfishtë”, mononukleoza, e njohur si sëmundja e puthjes, mund të jetë një faktor rreziku për MS të fillimit të mëvonshëm në adoleshencë.

Shkencëtarët kanë sugjeruar më parë se infeksione të tilla mund të jenë më të theksuara te njerëzit që janë të prirë për të zhvilluar sklerozë të shumëfishtë, pasi sistemet e tyre imune janë të ndryshme. Por një shpjegim tjetër, ai me të cilin merret ky studim, është se vetë infeksioni mund të jetë një shkaktar për MS.

Për të përcaktuar nëse infeksionet ishin një faktor rreziku, ekspertët analizuan historinë mjekësore të vëllezërve dhe motrave, duke qenë se ata ndajnë pjesën më të madhe të materialit gjenetik dhe kanë një jetë të ngjashme familjare.

Ata filluan nga supozimi se nëse njëri nga vëllezërit e motrat merr mononukleozë dhe më vonë zhvillon sklerozë të shumëfishtë, ndërsa tjetri nuk e merr sëmundjen dhe nuk zhvillon MS, do të thoshte se mononukleoza, dhe jo ndonjë predispozitë gjenetike specifike, ishte ajo që shkaktoi shfaqjen e MS.

Nga ana tjetër, nëse vetëm njëri nga vëllezërit e motrat ka mononukleozë, dhe të dy më vonë kanë zhvilluar sklerozë të shumëfishtë, kjo do të thotë që përgjegjësia qëndron vetëm në predispozicionin gjenetik, shkruan “The Conversation”.

Shkencëtarët analizuan të dhënat nga 2.5 milionë njerëz në Suedi. Pak më shumë se 6.000 prej tyre u zhvilluan MS pas moshës 20-vjeç. Ata zbuluan se mononukleoza midis moshës 11 dhe 19 ishte e lidhur me një rrezik të rritur ndjeshëm të MS pas moshës 20-vjeç. Rreziku më i lartë për MS u vërejt në infeksionet e mononukleozës midis moshës 11 dhe 15 (afërsisht në pubertet), me rrezikun që ulet me moshën dhe zhduket pothuajse plotësisht deri në moshën 25 vjeç.

Ekspertët besojnë se mononukleoza gjatë adoleshencës mund të stimulojë zhvillimin e MS pasi mund të depërtojë në tru dhe të dëmtojë qelizat nervore. Sistemi imunitar më pas sulmon një pjesë të nervave, pra zhvillohet një sëmundje autoimune e cila nga ana e saj dëmton sistemin nervor dhe mund të jetë një shkas për shfaqjen e sklerozës së shumëfishtë.

Lajmet

37 mijë e 900 palestinezë vriten në Gaza

Publikuar

nga

Ministria e Shëndetësisë e Gazës thotë se 37 mijë e 900 palestinezë janë vrarë dhe 87 mijë e 60 janë plagosur qëkur Izraeli filloi luftën në muajin tetor. 23 viktima u raportuan gjatë 24 orëve të fundit.

Numri i të vdekurve mund të jetë shumë më i lartë me mijëra trupa të pagjetur që besohet se janë varrosur në rrënojat e ndërtesave të shkatërruara./UBTNews/

Vazhdo të lexosh

Lajmet

Auditori gjen parregullsi në tender të Ministrisë së Arsimit

Publikuar

nga

Zyra Kombëtare e Auditimit ka evidentuar disa parregullsi në Ministrinë e Arsimit, në veçanti për proceset e vlerësimit të tenderëve. Sipas Auditorit, në aktivitetin e prokurimit “Projektimi i çerdhes tipike të parafabrikuar për 80 fëmijë’’, vlerësimi i ofertave ishte kryer me 16 ditë vonesë përtej afateve ligjore duke i marrë për bazë edhe afatet shtesë.

“Procesi i hapjes së ofertave u zhvillua më 17.07.2023, ndërsa vlerësimi u përfundua me 21.09.2023”, thuhet në Raportin e Auditimit për Pasqayrat Financiare Vjetore të Ministrisë së Arsimit, Shkencës, Teknologjisë dhe Inovacionit për vitin 2023.

Po ashtu në dosjen e tenderit “Furnizimin me lëndë të parë dhe paisje të profilit të floktarisë, estetikës për kryerjen e praktikës profesionale”, te kapacitetet teknike dhe profesionale është kërkuar që operatorët ekonomik pjesëmarrës të kenë kontrata për furnizime të ngjashme, në tri vitet e shkuara.

“Nga lista e kontratave të realizuara që kishte ofruar operatori fitues vërehet që furnizimet nuk e kishin natyrën e ngjashme (aktivitet kryesor kishin botimin dhe shtypjen e materialeve). Komisioni i vlerësimit nuk e kishte parandaluar këtë mangësi dhe këtë kriter e kishte konsideruar si të përmbushur. Kontrata ishte lidhur me datë 09.08.2023 në vlerë 117,000 euro”, thuhet në raport.

Sipas ZKA-së shkaku kryesor i këtyre mangësive ishte mosfunksionimi i kontrolleve të brendshme dhe mungesa e kujdesit të duhur gjatë procesit të vlerësimit dhe dhënies së kontratës.

Ndikimi vonesat në vlerësim të tenderëve përveç anashkalimit të rregullave kanë ndikuar edhe në vonesat në lidhje të kontratave e rrjedhimisht në shtyrjen e furnizimeve dhe marrjen e shërbimeve.

“Po ashtu, vlerësimi jo në përputhje të plotë me kriteret në dosje mund të rezultojë në zgjedhjen e ofertuesve të cilët më pas mund të mos jenë në gjendje të përmbushin detyrimet e kontratës në kohën e duhur dhe me cilësinë e pritur”, thuhet më tej në raport.

Në rekomandimin e ZKA-së thuhet se “Ministrja duhet të sigurojë një monitorim efektiv përmes menaxherit të prokurimit se vlerësimi i ofertave përfundohet brenda afateve të përcaktuara duke mundësuar që furnizimet të merren në kohën e paraparë. Po ashtu, vlerësimet e ofertave duhet që të realizohen në përputhje të plotë me kriteret për kapacitetet teknike dhe profesionale të kërkuara në dosjen e tenderit”.

Ky raport ka rezultuar me nëntë rekomandime, prej tyre pesë janë rekomandime të reja, tri të përsëritura dhe një pjesërisht të përsëritur.

Vazhdo të lexosh

Lajmet

​Kadeti i FSK-së diplomon në Akademinë e Mbrojtjes kroate

Publikuar

nga

Kadeti i Forcës së Sigurisë së Kosovës Shaban Shehu ka diplomuar në Akademinë e Mbrojtjes kroate. Kjo është bërë e ditur përmes një postimi në faqen zyrtare të FSK-së në rrjetin social Facebook.

Shehu do të vazhdojë edhe studimin master në Kroaci, kurse pas përfundimit do t’i bashkohet Forcës së Sigurisë së Kosovë.

“Kadet Shaban Shehu pas katër vite studimi në Akademinë e Mbrojtjes kroate ka përfunduar me sukses të shkëlqyer akademinë dhe ka marr gradën nëntoger, dhe për shkak të rezultateve të larta gjatë studimit ai do të vazhdoi edhe studimin master, pas përfundimit do t`i bashkohet Forcës së Sigurisë së Kosovë për të dhënë kontributin e tij në ngritjen dhe avancimin dhe për të shpërndarë njohurit tek ushtarakët e FSK-së”, thuhet në njoftim.

Vazhdo të lexosh

Lajmet

Hyseni i PSD-së: Kjo shumicë qeverisëse përkundër numrave s’është përkthyer në efikasitet

Publikuar

nga

Anëtari i Kryesisë së Partisë Socialdemokrate (PSD), Zgjim Hyseni, ka thënë se Programi Legjislativ i qeverisë aktuale është i dëmshëm për qytetarët. Ai shton se përkundër numrit të ligjeve e që janë 54, nuk do të thotë asgjë, për faktin se rëndësi më të madhe do t’i jepej faktit se sa kanë arritur të hyjnë në funksion ato ligje.

“Ligjet që i kanë bë, kanë qenë të këqija, d.m.th nuk është puna se kanë qenë pak, por problemi është se këta kanë prodhuar ligje problematike. Ligje që d.m.th ia ngushtojnë hapësirën e ligjeve njerëzve. Si ligji për KPK-në, konfiskim të pasurisë krejt këto janë ligje që qëllim kryesorë kanë koncentrimin e pushtetit të ekzekutivit të kryeministrit. Kjo shumicë qeverisëse përkundër numrave, nuk është dëshmuar që d.m.th prania e madhe e numrave përkthehet në efikasitet, sa i përket ligjeve në parlament, një mënyrë qysh mundet me u pa puna e një shumicës qeverisëse është numri i ligjeve mirëpo që d.m.th volumi i punës, mbi të gjitha ne duhemi me pa cilësinë e ligjeve çfarë ligje kanë sjell dhe çfarë qëllime ka mbrapa atyre ligjeve”, ka thënë Hyseni.

Ligjin për Byronë, Ligjin për Konfiskimin e Pasurisë, sipas Hysenit janë ligjet më antikushtetuese.

“Në këtë drejtim ne duhemi me pa cilat janë ato ligje me të cilat është identifikuar kjo shumicë qeverisëse edhe që janë konsideru sikur prove për ndryshimin që pushteti aktual e ka propagandu sa ka qenë në opozitë ato ligje kanë qenë Byroja për Konfiskimin e Pasurisë së Pajustifikueshme e formimi i gjyqësorit etj etj, mirëpo secila prej këtyre ligjeve ka dalë me qenë antikushtetuese”, ka deklaruar ai.

Tutje Hyseni tha se krahas përqindjes së ulët të miratimit të ligjeve, janë prodhuar edhe ligje “problematike”.

“Nëse janë 11 për qind sigurisht se janë shumë pak mirëpo kjo është veç një mënyrë është volumi i ligjeve dhe sigurisht se deputetët janë aty për me  bë ligje për me i’a përmirësu jetën qytetarëve mirëpo duhet analiza me qenë edhe cilësore duhet me pa edhe çfarë ligje po bëhen, se ligjet që i kanë bë kanë qenë të këqija d.m.th nuk është puna se kanë qenë pak por problemi është se këta kanë prodhuar ligje problematike ligje që d.m.th ia ngushtojnë hapësirën e ligjeve njerëzve  si ligji për KPK-në, konfiskim të pasurisë, krejt këto janë ligje që qëllim kryesorë kanë koncentrimin e pushtetit të ekzekutivit të kryeministrit”, ka thënë Hyseni.

Vazhdo të lexosh

Të kërkuara