Në një ngjarje të veçantë që thekson rëndësinë e trashëgimisë kulturore shqiptare, Akademia e Shkencave e Shqipërisë dhe Akademia e Shkencave dhe Arteve e Kosovës organizuan konferencën e përbashkët “Krijimtaria e Shtjefën Gjeçovit” në Prishtinë, për të nderuar 150-vjetorin e lindjes së njërit prej figurave më të shquara të kulturës shqiptare.

Konferenca shkencore ndërkombëtare u zhvillua në një atmosferë akademike të ngrohtë, ku morën pjesë akademikë dhe studiues të njohur, si akad. Sabri Hamiti, akad. Shaban Sinani, akad. asoc. Gëzim Hoxha, prof. dr. Neritan Ceka, akad. Kujtim Shala, prof. asoc. dr. Edmond Malaj, prof. asoc. dr. Evalda Paci dhe dr. Marin Haxhimihali, të cilët ndanë njohuritë dhe mendimet e tyre mbi veprën e paharruar të Gjeçovit.

Shtjefën Gjeçovi, një emër i njohur në fushën e arkeologjisë, etnologjisë dhe letërsisë, është njihet si arkeologu i parë shqiptar dhe një nga figurat më të rëndësishme të kulturës shqiptare. Gjatë konferencës, u diskutua në thellësi për kontributin e tij në mbledhjen e thesareve popullore dhe kulturës materiale e shpirtërore. Akademikët përmendën veprat e tij të botuara, dorëshkrimet e çmuara dhe përpjekjet e tij për të krijuar një muze françeskan, ku ai ekspozoi objekte të rëndësishme muzeore, armë dhe artefakte që reflektuan jetesën dhe traditat e popullit shqiptar.

Në veçanti, u theksua roli i Gjeçovit në themelimin e arkeologjisë shqiptare dhe kodifikimin e Kanunit të Lekë Dukagjinit, një nga veprat më të rëndësishme të trashëgimisë zakonore shqiptare. Gjeçovi, i njohur edhe si Mëhill Konstandin Gjeçi – Kryeziu, lindi më 12 korrik 1874 dhe u vra në një atentat më 14 tetor 1929, një humbje tragjike për kulturën shqiptare.

Kjo ngjarje e rëndësishme përkujtoi jo vetëm kontributin e Shtjefën Gjeçovit në ruajtjen dhe promovimin e kulturës shqiptare, por gjithashtu shërbeu si një nxitje për vazhdimin e studimeve dhe hulumtimeve në fushën e etnologjisë dhe arkeologjisë, duke forcuar kështu lidhjet mes Shqipërisë dhe Kosovës në një përpjekje të përbashkët për ruajtjen e identitetit kombëtar./UBTNews/

“Oda Dibrane”, festivali folklorik mbarëkombëtar, përmbylli mbrëmë me sukses aktivitetin e saj të 30-të në qytetin e Peshkopisë, duke ofruar një përvojë artistike të paharrueshme.

Performancat e grupeve dhe ansambleve pjesëmarrëse ishin mbresëlënëse, duke magjepsur artdashësit që mbushën Pallatin e Kulturës “Haki Stërmilli”. Secila paraqitje ishte një festë e vërtetë e traditave dhe kulturës shqiptare, që solli në skenë tinguj dhe valle të ndryshme, duke reflektuar pasurinë e trashëgimisë sonë kulturore.

Një risi e veçantë e këtij përvjetori jubile ishte pjesëmarrja e grupit folklorik nga arbëreshët e Italisë, si dhe numri special artistik i Ansamblit Kombëtar të Këngëve dhe Valleve. Festivali përfshiu grupe folklorike nga Shqipëria, Kosova, Maqedonia e Veriut dhe Lugina e Preshevës, duke e shndërruar këtë ngjarje në një platformë bashkëpunimi kulturor.

Hapja zyrtare e festivalit u bë nga kryetari i bashkisë Dibër në Shqipëri dhe kryetari i komunës Dibër në Maqedoninë e Veriut, të cilët vlerësuan kontributin e rëndësishëm të “Odës Dibrane” për promovimin e traditave dibrane. Ata theksuan se ky festival ka ndihmuar në krijimin e një ure të qëndrueshme bashkëpunimi ndërmjet komuniteteve, duke forcuar lidhjet kulturore dhe miqësinë.

Parada e veshjeve tradicionale ishte një tjetër atraksion që tërhoqi vëmendjen e qytetarëve dhe vizitorëve. Kostumet shumëngjyrëshe, të punuara me mjeshtëri, reflektuan pasurinë dhe diversitetin e kulturës shqiptare, duke krijuar një atmosferë festimi dhe krenarie.

“Oda Dibrane” nuk është vetëm një festë kulturore, por edhe një motor i rëndësishëm për promovimin e turizmit lokal. Ky festival ka forcuar lidhjet ndërmjet komuniteteve, duke ofruar mundësi për shkëmbim kulturor dhe bashkëpunim. Me këtë edicion, “Oda Dibrane” vazhdon të mbetet një simbol i trashëgimisë kulturore dhe i bashkimit të shqiptarëve, përmes artit dhe traditave që e karakterizojnë këtë rajon të pasur./UBTNews/

Muzeu Kombëtar i Kosovës ka nisur përgatitjet për një proces të rëndësishëm restaurimi me vlerë prej 3 milionë eurosh. Në kuadër të këtyre përgatitjeve, Ministria e Kulturës, Rinisë dhe Sportit (MKRS) ka shpallur një konkurs për pozitat e drejtorit të këtij institucioni, i cili do të udhëheqë Muzeun gjatë këtij procesi.

Konkursi është hapur dhe do të mbyllet më 3 nëntor, duke ftuar të gjithë ata që kanë interesa për të drejtuar këtë institucion të aplikojnë deri në datën e caktuar. Aktualisht, Muzeu Kombëtar, së bashku me Institutin e Kosovës për Mbrojtjen e Monumenteve dhe Institutin Arkeologjik të Kosovës, është pa drejtor, duke funksionuar me ushtrues detyre.

Vjollca Aliu, drejtoreshë e Departamentit të Trashëgimisë Kulturore në MKRS, është aktualisht ushtruese e detyrës së drejtorit. Ajo e ka mbajtur këtë pozitë që nga largimi i Ajet Lecit, i cili ishte larguar nga posti pas një marrëveshjeje verbale me MKRS-në.

Për të qenë kandidat për pozitat drejtuese, MKRS-ja kërkon individë me kualifikime në fusha si historia, arkeologjia, etnologjia, dhe shkencat shoqërore, si dhe një përvojë të konsiderueshme profesionale. Drejtori do të ketë një mandat katërvjeçar dhe do të jetë përgjegjës për menaxhimin dhe koordinimin e aktiviteteve të Muzeut, shkruan Koha.

Muzeu Kombëtar ka paralajmëruar se gjatë vitit të ardhshëm, hapësirat do të jenë të mbyllura për publikun për shkak të punimeve restauruese. Projekti i restaurimit është i rëndësishëm për ruajtjen e trashëgimisë kulturore të Kosovës, duke angazhuar operatorët ekonomikë “Froni 1 ShPK” dhe “Çeta-General Invest Group”.

Historikisht, problemi i drejtorëve në këtë institucion ka qenë sfidues, me largime dhe emërime të shumta që kanë shkaktuar shqetësime për menaxhimin dhe zhvillimin e tij. Udhëheqësi i Fondacionit Kosovar për Trashëgimi Kulturore pa Kufij, Sali Shoshi, ka theksuar rëndësinë e menaxhimit të duhur, pavarësisht nëse është ushtrues detyre apo drejtor i plotë, për të siguruar që Muzeu të ketë një qasje më të madhe ndaj publikut, shkruan Koha.

Muzeu Historik Kombëtar përkujtoi sot 95-vjetorin e ndarjes nga jeta të At Shtjefën Gjeçovit, një figurë të shquar të intelektualizmit françeskan dhe një aktivist të rëndësishëm për identitetin shqiptar.

Lindur në Janjevë të Kosovës më 12 korrik të vitit 1874, At Shtjefën Gjeçovi u shqua për përkushtimin e tij në arsim dhe kulturë. Pasi përfundoi kolegjin françeskan në Troshan, ai vazhdoi studimet në Kroaci, ku përfundoi në vitin 1896 dhe u dorëzua prift. Ai shërbeu në disa qytete shqiptare, përfshirë Pejën, Gomsiqen, Thethin dhe Rubikun, duke lënë një gjurmë të thellë në çdo komunitet ku shërbeu.

Gjeçovi ishte një intelektual erudit, i cili grumbulloi qindra gojëdhëna dhe ndihmoi në ruajtjen e traditave kulturore shqiptare. Ai përgatiti monografi shkencore, shkroi artikuj, hartoi tekste mësimore dhe përktheu nga letërsia botërore. Një nga arritjet më të rëndësishme të tij është libri “Kanuni i Lekë Dukagjinit”, një përmbledhje e rregullave të zakoneve shqiptare, të cilat i mblodhi nga goja e popullit. Kjo vepër, e cila fillimisht u botua në revistën “Hylli i Dritës”, bëri jehonë të madhe dhe e vendosi atë në qendër të vëmendjes kulturore.

At Shtjefën Gjeçovi botoi një sërë veprash të tjera, përfshirë “Jeta e shën Luçis, pajtores s’arkidieçezit të Durrsit” (1904), “Mark Kuli Kryeqitas” (1905), “Agimi i qytetnis” (1910), “Shna Ndou i Padues” (1912), “Atil Reguli” (përkthim i lirë i dramës me tri pamje të Pjetër Metastasit) (1912), “Vajza e Orleans-it ase Joana d’Ark” (1915) dhe “Moisi Golemi” (1933).

Përveç kontributit të tij në kulturën shqiptare, At Shtjefën Gjeçovi u përball me sfida të mëdha në jetën e tij, duke qenë objekt i shovinistëve serbë që e shihnin si një kërcënim për projektin e tyre hegjemonik. Ai u vra më 14 tetor të vitit 1929 në katundin Zym të Prizrenit, aty ku shërbente si famulltar.

Vdekja e tij shënoi një humbje të madhe për kulturën dhe identitetin shqiptar, por trashëgimia e tij vazhdon të jetojë përmes veprave të tij dhe përkushtimit të tij për popullin shqiptar. Muzeu Historik Kombëtar e nderoi kujtimin e tij duke rikujtuar rëndësinë e kontributeve të tij në historinë e Shqipërisë dhe nevojën për të mbajtur gjallë vlerat e traditës dhe kulturës shqiptare.

Dita e sotme është një kujtesë se intelektualët si At Shtjefën Gjeçovi kanë luajtur një rol të rëndësishëm në formësimin e identitetit kombëtar dhe se angazhimi i tyre për arsim dhe kulturë është një pasuri që duhet të çmohet dhe ruhet nga brezat e rinj./UBTNews/