Aktualitet

Shqiptarët shpenzojnë rreth 1.2 mld euro në vit për energji e karburante/ Si të lehtësojmë faturën e krizës?

Inflacioni është rritur shumë në Evropë ndërsa ekonomitë po rimëkëmben dhe çmimet e mallrave po rriten.

Published

on

Teksa e gjithë bota ka hyrë në një krizë energjetike, kryeministri Edi Rama paralajmëroi për një situatë të ngjashme në Shqipëri, që mund të shoqërohet me shtrenjtim të energjisë elektrike, ndërsa ai i karburanteve ka kohë që ka filluar.

Një shtrenjtim i energjisë do të sjellë kosto për familjarët, sidomos ata me të ardhura të ulëta, ndërsa dhe karburantet rrisin shpenzimet për përdoruesit e automjeteve dhe biletat e transportit publik urban për ata që nuk përdorin automjetet. Këtyre u shtohen dhe çmimet e shtrenjtuara të ushqimeve, duke filluar që nga produktet bazë, si mielli, buka, vaji, orizi etj.

Sipas INSTAT, që i referohet vitit 2019 (të dhënat e 2020 pritet të publikohen të hënën), një familje shpenzon 41.3% të totalit për ushqime (më e larta në Europë), rreth 10% për Shpenzime për “banesën, ujë, energji elektrike, qera të paguar” dhe gati  6% për transport, pra në total rreth 57% të totalit shkojnë për mbulimin e nevojave të domosdoshme.

Për familjet e varfra kosto e një rritjeje tjetër të ushqimeve dhe shërbimeve utilitare është e papërballueshme, pasi sipas INSTAT klasa I (më e varfra) shpenzon gati 54% për ushqime, 17.5% për energji, ujë e qira dhe 2.2% për transport, me një total prej gati 74% të shpenzimeve totale, që shkon për mbulimin e nevojave bazike.

Por, sa shpenzohet në vit vetëm për energji elektrike dhe karburante. Sipas përllogaritjeve të Monitor, kjo shumë është rreth 1.2 miliardë euro, e ndarë si më poshtë:

470 milionë euro për faturat e energjisë

Sipas bilancit të “Furnizuesit të Shërbimit Universal”, pjesë e OSHEE Group, që ka objekt kryesor të aktivitetit furnizimin me energji elektrike të klientëve fundorë që veprojnë në tregun e rregulluar, të ardhurat e kompanisë, (që arkëton faturat e energjisë së klientëve) janë rreth 58 miliardë lekë për vitin 2020, ose 470 milionë euro.

Prej disa vitesh çmimi i energjisë për familjarët ka mbetur i pandryshuar në 9.5 lekë për kilovat orë, pa TVSH. Ndërsa për bizneset tregu është liberalizuar dhe gradualisht ata janë të detyruar ta sigurojnë vetë energjinë në tregun e lirë, me çmime që luhaten dhe që kanë arritur edhe në 17-20 lekë për kilovat orë, teksa sipërmarrjet janë të pambrojtura nga luhatjet e vazhdueshme.

Sipas Eurostat dhe Komunitetit të Energjisë, Shqipëria ka çmimet më të larta në rajon për energjinë e familjarëve dhe bizneseve.

Shqipëria ka një varësi të lartë nga burimet hidrike dhe reshjet, duke e detyruar atë të importojë energji në momentet që prodhimi vendas nuk arrin të garantojë gjithë konsumin e brendshëm.

Të premten, Furnizuesi i Tregut të Lirë, pjesë e OSHEE Group mbylli ankandin e fundit për blerjen e energjisë për muajin tetor dhe bëhet fjalë për furnzimin gjate periudhës 4-10 tetor. Çmimi mesatar i një megavati të blerë rezulton 233 euro, çmimi më i lartë me të cilin vendi ynë ka siguruar ndonjëherë energji nga tregu i lirë teksa një vit më parë e njëjta sasi energjie u sigurua për afërsisht 50 euro.

Në një intervistë për Monitor, Adrian Çela, administrator i “OSHEE Group”, tha se parashikimet për rritjen e jashtëzakonshme të çmimeve në tregun e energjisë gjatë pjesës së mbetur të vitit pritet të rrisin kostot e blerjes së energjisë dhe ndikimin në performancën financiare të shoqërisë.

710 milionë euro për karburante

Në vitin 2020, sipas INSTAT importet e karburanteve ishin rreth 533 mijë ton, niveli rekord i pas viteve ’90. Në tregun e pakicës nafta ka një vlerë totale rreth 710 milionë euro (me çmimin mesatar 160-165 lekë që zbriti vitin e kaluar).

Gjatë këtij viti çmimi i naftës është rritur 5 herë, duke arritur në rreth 176-178 lekë aktualisht. Në krahasim me nivelin e ulët prej rreth 148 lekësh, që arritën gjatë periudhës së pandemisë, nafta në vend është shtrenjtuar me 28 lekë për litër ose rreth 20%, duke iu afruar niveleve të parakrizës.

Sa taksa paguhen për energjinë dhe a mund të lehtësohet konsumatori nga një pjesë e tyre

Vetëm TVSH për energjinë dhe karburantet konsumatorët paguajnë mbi 200 milionë euro në vit (llogaritje e përafërt bazuar në shpenzimet vjetore për këto dy shërbime). Norma e TVSH-së është standarde prej 20% ndryshe nga shumë vende që e kanë të përshkallëzuar për shërbimet jetike. Për më tepër që rreth 60% e çmimit të karburantit janë taksa (qarkullim, akcizë, makrim etj), duke e bërë karburantin në Shqipëri ndër më të shtrenjtët në Europë.

Të ardhurat në buxhet janë rritur muajt e fundit, duke reflektuar përmirësimin e ekonomisë dhe rritjen e ndjeshme të importeve. Të ardhurat totale për 8-mujorin e vitit 2021 u realizuan në masën 324 miliardë ose 103 % të planit të 8-mujorit. Krahasuar me një vit më parë të adhurat kanë rritje prej 53.2 miliard lekë, ose me 17%. Ndërsa në raport me të njëjtën periudhë të vitit 2019, rritja është rreth 6%, duke treguar se vendi mund të kapë nivelet e parakrizës që këtë vit.

Kjo situatë mundëson lehtësimin e taksave direkte që paguan konsumatori, sidomos për energjinë dhe mund të kompensohet nga ana tjetër me një frenim të shpenzimeve të larta që po kryhen për infrastrukturën (natyrisht dhe një kursim në koston e lartë me të cilën taksapaguesit po paguajnë kilimetrat e reja të rrugëve).

Një përvojë e tillë vjen dhe nga shtetet e Europës. Vendet e tjera po shohin lehtësimin e konsumatorëve nga taksat si një mjet për të zbutur pasojat e shtrenjtimit të energjisë te konsumatorët.

Psh, Bloomberg shkruan se Spanja tashmë ishte e detyruar të ulte taksat e energjisë pasi çmimet e energjisë u rritën në një rekord.

Çfarë po ndodh në botë me çmimet e energjisë

Çmimet e energjisë po rriten në të gjithë botën ndërsa ekonomia globale del nga pandemia, çka ka nxitur shqetësimet për inflacionin. Në Europë, kanë ndikuar dhe planet për dekarbonizimin e ekonomisë që ka detyruar operatorët e shërbimeve utilitare të paguajnë çmime gati rekord për të blerë lejet e ndotjes që u nevojiten për të vazhduar prodhimin e energjisë nga lëndët djegëse fosile, shkruan Bloomberg.

Mungesat e gazit natyror janë në tjetër faktor që po rrisin energjinë elektrike dhe kjo është një faturë që do të duhet ta paguajnë përfundimisht konsumatorët.

Kostot e larta të energjisë pritet të vazhdojnë. Rusia po furnizon më pak gaz në Evropë dhe Azia po has vështirësi në rimbushjen e rezervave me gaz natyror të lëngshëm, pas një dimri të hidhur. Çmimet referencë të gazit evropian tashmë kanë arritur një rekord dhe e gjithë kjo po nxit çmimet e energjisë.

Bloomberg paralajmëron se një rritje në faturat e shërbimeve të energjisë – shpesh kostoja më e madhe fikse pas qirasë – mund të shtyjë shumë biznese të vogla në botë në falimentim, sidomos pas periudhës së vështirë që kanë kaluar nga pandemia.

Inflacioni është rritur shumë në Evropë ndërsa ekonomitë po rimëkëmben dhe çmimet e mallrave po rriten. Inflacioni i Eurozonës arriti nivelin më të lartë 13-vjeçar muajin e kaluar dhe duket se do të rritet edhe më tepër, duke errësuar edhe më tej parashikimet e Bankës Qendrore Europiane.

Çmimet u rritën kryesisht për shkak të rritjes së kostove të energjisë, duke shkaktuar një përmbysje të situatës pasi çmimi i naftës ra ndjeshëm gjatë pandemisë COVID-19. Ndikimi nga pengesat në prodhim dhe transport, u bë i dukshëm pasi çmimet e mallrave u rritën me 2.3% që nga gushti.

Ndwrsa nw Shqipwri, në gusht, INSTAT raportoi se ndryshimi vjetor i indeksit të çmimeve të konsumit në muajin Gusht 2021 është 2,4%. Ky është niveli më i lartë që nga janari i vitit 2017, kur treguesi kërceu në 2.8% vetëm për një muaj./ Monitor.al

Continue Reading

Bota

The Integrated Food Security Phase Classification: Skenari më i keq i urisë’ po zhvillohet në Gaza

Published

on

By

Autoriteti kryesor global për krizën ushqimore, IPC (The Integrated Food Security Phase Classification), i mbështetur nga OKB-ja, ka dhënë një alarm të rëndë për situatën humanitare në Rripin e Gazës, duke paralajmëruar për përhapje të urisë dhe vdekje masive nëse nuk merren masa të menjëhershme.

Skenari më i keq i urisë po zhvillohet aktualisht në Rripin e Gazës,” thuhet në deklaratën alarmante të IPC-së, e cila thekson se uria, kequshqyerja dhe sëmundjet po përshkallëzohen në mënyrë të rrezikshme për jetën e civilëve. “Provat tregojnë qartë se këto kushte po çojnë drejt një rritjeje të vdekjeve të lidhura me urinë.”

Palestinezët mbajnë kuti me pako ushqimore dhe ndihma humanitare të shpërndara nga Fondacioni Humanitar i Gazës, në Rafah, Rripi jugor i Gazës, 27 maj 2025.

Edhe pse IPC nuk e ka shpallur ende zyrtarisht një gjendje urie, autoriteti njoftoi se do të zhvillojë analiza të mëtejshme pa vonesë. Paralajmërimi i fundit vjen në një kohë kur janë publikuar imazhe tronditëse të fëmijëve të kequshqyer dhe raporte të shumta për dhjetëra viktima si pasojë e urisë, pas gati 22 muajsh luftë të ashpër mes Izraelit dhe Hamasit.

Presioni ndërkombëtar ka shtyrë Izraelin të njoftojë së fundmi për disa masa lehtësuese, përfshirë pauza të përditshme humanitare në luftimet në pjesë të Gazës dhe dërgimin e ndihmave nga ajri. Megjithatë, sipas Kombeve të Bashkuara dhe burimeve palestineze në terren, ndikimi i këtyre hapave mbetet minimal. Kamionët e ndihmave humanitare vazhdojnë të mbingarkohen nga turma të dëshpëruara përpara se të arrijnë tek ata që kanë më shumë nevojë.

Gaza ka qenë në rrezik të urisë për dy vjet, por, sipas IPC-së, zhvillimet e fundit — përfshirë bllokadat gjithnjë e më të rrepta nga Izraeli — e kanë përkeqësuar situatën në mënyrë dramatike. Kjo krizë po i afrohet një pike pa kthim për popullsinë civile, ku fëmijët janë më të prekshmit.

Organizatat humanitare dhe OKB-ja i kanë bërë thirrje bashkësisë ndërkombëtare të ndërhyjë urgjentisht për të parandaluar një katastrofë humanitare të përmasave të paprecedenta në Gaza.

Continue Reading

Bota

Protestat për rritjen e çmimit të karburantit në Angola: Katër të vrarë dhe qindra të arrestuar

Published

on

By

Angola është një nga prodhuesit më të mëdhenj të naftës në Afrikë, por vendi nuk ka rafineri të mjaftueshme për të përmbushur kërkesën e brendshme, kështu që importon naftë dhe benzinë me çmime të larta.

Të paktën katër persona kanë humbur jetën dhe mbi 500 janë arrestuar në Angola, pas protestave të dhunshme që shpërthyen të hënën si reagim ndaj rritjes së çmimit të karburantit. Ngjarjet kanë tronditur kryeqytetin Luanda dhe disa qytete të tjera, duke nxjerr në pah tensionet sociale të shkaktuara nga masat ekonomike të qeverisë.

Të drejtat e autorit KSTV Uganda/X

Protestat nisën pas vendimit të autoriteteve për të rritur çmimin e naftës, në përpjekje për të reduktuar barrën financiare që subvencionet e karburantit po i shkaktojnë buxhetit të shtetit. Ky vendim shkaktoi pakënaqësi të gjerë, sidomos në mesin e drejtuesve të mjeteve të transportit publik.

Shoqatat e taksive në Luanda, përfshirë ANATA, reaguan menjëherë duke rritur çmimet e biletave me 50% dhe duke shpallur një grevë tre-ditore. Në këtë valë zemërimi publik, protestat morën hov dhe shpejt u përshkallëzuan në përleshje me policinë, vandalizime të bizneseve dhe plaçkitje të dyqaneve e bankave.

Sipas zëdhënësit të policisë, Mateus Rodrigues, rreth 45 dyqane dhe 20 autobusë publikë janë dëmtuar gjatë trazirave, ndërsa autoritetet raportojnë se ende ka “vatra çrregullimi” në disa pjesë të kryeqytetit.

Ndërkohë, ANATA është distancuar nga dhuna, por ka deklaruar se greva do të vazhdojë. “Është bërë e qartë se zëri i shoferëve të taksive pasqyron protestën e popullit të Angolës,” thuhet në një deklaratë të shoqatës.

Angola, megjithëse është një nga prodhuesit më të mëdhenj të naftës në Afrikë, përballet me mungesë kapacitetesh përpunuese dhe është e detyruar të importojë naftë dhe benzinë me kosto të larta. Qeveria ka nisur që në vitin 2023 një program për reduktimin gradual të subvencioneve të karburantit — një masë që vazhdimisht ka nxitur zemërim publik dhe protesta, disa prej të cilave janë shndërruar në tragjedi.

Continue Reading

Bota

Ministri i Jashtëm i Spanjës: Pranoni dhunën e pafundme ose veproni tani për zgjidhjen me dy shtete

Published

on

By

Ministri i Jashtëm i Spanjës, Jose Manuel Albares, ka mbrojtur fuqishëm zgjidhjen me dy shtete për Palestinën, duke bërë thirrje për veprim të menjëhershëm nga bashkësia ndërkombëtare për të shmangur gjakderdhjen e mëtejshme dhe për të ndërtuar paqe të qëndrueshme në Lindjen e Mesme.

Në një intervistë për CNN, Albares theksoi se zgjidhja me dy shtete nuk është një imponim nga jashtë, por një marrëveshje e arritur nëpërmjet negociatave direkte mes izraelitëve dhe palestinezëve. “Nuk ishte Spanja apo Kombet e Bashkuara që vendosën për zgjidhjen me dy shtete“, deklaroi ai. “Ishin Izraeli dhe Palestina që negociuan dhe përcaktuan parametrat së bashku.

Duke iu drejtuar bashkësisë ndërkombëtare, kreu i diplomacisë spanjolle parashtroi një pyetje të drejtpërdrejtë: “Nëse të gjithë e dimë se cila është e vetmja zgjidhje që do të sjellë drejtësi për popullin palestinez, siguri për popullin izraelit dhe paqe e stabilitet për të gjithë Lindjen e Mesme, pse të mos e zbatojmë atë?

Ai paralajmëroi se mosveprimi do të thotë pranim i një realiteti të përhershëm pasigurie dhe dhune.

Ose e pranojmë se gjithmonë do të shohim dhunë në Lindjen e Mesme, ose kalojmë drejt zgjidhjes me dy shtete,” tha Albares.

Spanja, së bashku me Irlandën dhe Norvegjinë, njohu zyrtarisht shtetin e Palestinës në maj të vitit 2024 — një hap që u kritikua ashpër nga Izraeli, por që u vlerësua nga shumë aktorë ndërkombëtarë si një veprim i guximshëm për paqen. Albares e cilësoi njohjen si “një angazhim të qartë për paqen dhe stabilitetin për gjithë Lindjen e Mesme.”

Ndërkohë, situata në Rripin e Gazës mbetet kritike. Izraeli ka vendosur një bllokadë 18-vjeçare mbi enklavën palestineze dhe, që nga 2 marsi i këtij viti, ka mbyllur të gjitha pikat e kalimit, duke ndaluar ndihmën humanitare dhe përkeqësuar kushtet e jetesës për 2.4 milionë banorë.

Sipas Ministrisë së Shëndetësisë në Gaza, që nga tetori 2023, të paktën 147 persona kanë humbur jetën nga uria, përfshirë 88 fëmijë.

Që nga tetori 2023, ushtria izraelite ka vrarë mbi 60 mijë palestinezë në Gaza — shumica prej tyre gra dhe fëmijë — në bombardime që kanë shkatërruar gati tërësisht enklavën dhe kanë shkaktuar një krizë të rëndë humanitare.

Të hënën, organizatat izraelite për të drejtat e njeriut “B’Tselem” dhe “Mjekët për të Drejtat e Njeriut – Izrael” akuzuan Izraelin për kryerje të gjenocidit në Gaza, duke përmendur shkatërrimin sistematik të shoqërisë palestineze dhe rrënimin e qëllimshëm të sistemit shëndetësor në territorin e rrethuar.

Continue Reading

Bota

Përmbytje të rënda në Rumani, 3 të vdekur dhe qindra të evakuuar

Published

on

By

Tre persona kanë humbur jetën si pasojë e përmbytjeve të shkaktuara nga reshjet e dendura të ditëve të fundit në Rumani, transmeton Anadolu.

Sipas raportimeve të mediave kombëtare rumune, reshjet intensive që nisën gjatë fundjavës në verilindje të vendit dhe vazhduan edhe dje, shkaktuan përmbytje të mëdha.

Si pasojë e përmbytjeve, qindra persona janë evakuuar nga shtëpitë e tyre, ndërsa të paktën tre persona kanë humbur jetën.

Ekipet e shpëtimit janë vendosur në qarqet më të prekura nga përmbytjet, Neamt dhe Suceava. Vetëm në Neamt raportohet se janë evakuuar 890 persona.

Në lajme janë publikuar edhe pamje ku shihen automjete dhe mbeturina të tjera të tërhequra nga uji i fuqishëm, si dhe dëme të shumta në shtëpi.

– Rreth 3 mijë ndërhyrje për shkak të përmbytjeve në Poloni

Sipas televizionit publik polak, TVP World, reshjet e dendura kanë shkaktuar përmbytje në gjithë vendin.

Ministri i Brendshëm i Polonisë, Marcin Kierwinski, deklaroi se dje janë kryer rreth 3 mijë ndërhyrje për shkak të përmbytjeve në mbarë vendin.

Në qytetin Elblag në veri të vendit, përmbytja e lumit Kumiela gjatë natës ka bërë që rrugët të mbulohen nga uji, duke pamundësuar qarkullimin në disa zona.

Në qytetin Tolkmicko, niveli i ujit në rrugë arriti në 1,5 metra dhe shumë shtëpi pranë portit u përmbytën.

Raportohet se mbi 400 trena pasagjerësh kanë pësuar vonesa në gjithë vendin gjatë 24 orëve të fundit.

Nga ana tjetër, edhe në Çeki dhe Sllovaki, rritja e reshjeve ditët e fundit ka shkaktuar ngritjen e niveleve të lumenjve.

Në qytetin San Benedetto del Tronto, në pjesën qendrore të Italisë, reshjet e dendura kanë shkaktuar përmbytje.

Në pamjet e shpërndara në rrjetet sociale shihet se për shkak të shiut të rrëmbyeshëm, nënkalimet janë mbushur me ujë dhe shumë automjete kanë mbetur të bllokuara. Roja Bregdetare ka njoftuar në platformën X se drejtuesit e mjeteve janë shpëtuar me ndihmën e zhytësve dhe varkave.

Continue Reading

Të kërkuara