

Shëndet
Presioni i lartë i gjakut dhe diabeti përkeqësojnë aftësitë njohëse të trurit
Published
5 years agoon
Sipas një studimi të kryer së fundmi presioni i lartë i gjakut dhe diabeti sjellin ndryshime në tru që dëmtojnë të menduarit dhe kujtesën. Mjekët ekzaminuan skanimet e trurit dhe të dhënat mjekësore nga 22,000 vullnetarë të regjistruar në projektin Biobank në Mbretërinë e Bashkuar dhe gjetën ndryshime të rëndësishme strukturore në materien gri dhe të bardhë të trurit midis personave me diabet dhe presion të lartë të gjakut.
Të njëjtët individë kishin tendencë të dilnin më keq në testet njohëse që matnin shpejtësinë e tyre të të menduarit dhe kujtesën afatshkurtër. Studimi zbuloi se për njerëzit në trajtim, presioni sistolik i gjakut mbi 140 mm, i matur kur zemra tkurret, shoqërohej me performancë më të ulët njohëse.
Duke shkruar në revistën Nature Communications, studiuesit përshkruajnë se si lidhja ishte më e fortë tek njerëzit e moshës 44 deri 69 vjeç, por kishte më pak ndikim në moshën mbi 70 vjeç.
Efektet në performancën njohëse janë të vogla, me përpunimin mendor që ngadalësohet me fraksione sekonde, por duke qenë se duhet vetëm një milisekondë që informacioni të kalojë një sinaps në tru, edhe rëniet e vogla mund të ndikojnë në funksionin njohës.
You may like
Shëndet
Si të luftosh plakjen? Ushtrimet që forcojnë trupin dhe mendjen
Published
25 minutes agoon
October 8, 2025By
UBT News
Nëse dikush dëshiron të plaket shëndetshëm, zakonisht mendon për ushqim të balancuar, ecje të rregullta dhe shoqëri aktive.
Megjithatë, ekspertët nënvizojnë se ekziston edhe një zakon tjetër, po aq i rëndësishëm për shëndetin afatgjatë: ushtrimet me peshëngritje.
Për dekada, ngritja e peshave shihej si aktivitet ekskluziv për sportistët e rinj. Por, sipas Time, studimet e 20 viteve të fundit kanë treguar se përdorimi i peshave apo i peshës së trupit si rezistencë është një nga mënyrat më të fuqishme për të ruajtur shëndetin me kalimin e viteve.
Përfitimet nuk lidhen vetëm me biceps më të mëdhenj ose bark të sheshtë, por me forcimin e eshtrave, ruajtjen e metabolizmit, parandalimin e rënieve dhe uljen e rrezikut nga sëmundjet kronike.
Eshtra më të forta dhe më pak fraktura
Eshtrat duken të forta, por janë struktura dinamike që reagojnë ndaj stresit. Ato forcohen kur përdoren dhe dobësohen kur lihet inaktiviteti.
“Çdo ushtrim si squat, push-up apo ngritje peshe dërgon një sinjal trupit për të forcuar skeletin,” shpjegon fizioterapistja Kristen Lettenberger nga New Yorku. Presioni nga ushtrimet aktivizon qelizat që krijojnë ind të ri, duke rritur dendësinë me kalimin e kohës.
Dendësia e tyre arrin kulmin në të 20-at, e fillon të bjerë pas të 30-ave. Tek gratë, menopauza ose periudhat me ulje të estrogjenit e përshpejtojnë këtë proces, duke rritur rrezikun e osteoporozës dhe frakturave.
Ushtrimet me peshë janë një nga mënyrat më efektive për t’u mbrojtur nga këto ndryshime, sipas kirurgut ortoped Rahul Shah.
Muskujt, motor i metabolizmit
Përveç eshtrave, ushtrimet me peshë mbrojnë edhe masën muskulore, e cila ka rol të madh në metabolizëm. Muskujt djegin më shumë kalori edhe në pushim, ndihmojnë në kontrollin e sheqerit në gjak dhe rrisin ndjeshmërinë ndaj insulinës.
Me kalimin e moshës, njeriu humb 3–8% të masës muskulore çdo dekadë, proces i njohur si sarkopeni. Kjo ngadalëson metabolizmin, lehtëson shtimin në peshë e rrit rrezikun nga diabeti. Ruajtja e muskujve nuk është vetëm për pamjen fizike, por për shëndetin afatgjatë.
Ekuilibri dhe pavarësia
Një nga sfidat më të mëdha për të moshuarit është parandalimi i rrëzimeve, që shkaktojnë dëmtime serioze dhe humbje të vetëbesimit.
Ushtrimet, veçanërisht ato që përfshijnë këmbët dhe pjesën e mesme, ndihmojnë në ndërtimin e muskujve e përmirësimin e ekuilibrit.
Trajneri Tom Connolly, thotë se ekuilibri i mirë varet nga sa shpejt reagon truri dhe sa shpejt muskujt e trupit rikthejnë pozicionin e duhur.
Ushtrimet e forcës përmirësojnë të dyja këto aftësi, duke zvogëluar ndjeshëm rrezikun e rrëzimeve.
Parandalimi i sëmundjeve dhe shëndeti i përgjithshëm
Peshëngritja ka përfitime edhe për shëndetin metabolik e kardiovaskular. Ajo ul rrezikun nga diabeti i tipit 2, sëmundjet e zemrës, demenca dhe disa lloje të kancerit. Muskujt ndihmojnë trupin të përdorë glukozën e rrit ndjeshmërinë ndaj insulinës.
Ushtrimet përmirësojnë qarkullimin e gjakut, zvogëlojnë inflamacionin dhe ndihmojnë ruajtjen e kujtesës. Aktiviteti i rregullt mund të ulë rrezikun e vdekjes me rreth 15%.
Rregullsia mbi intensitetin
Nuk është e nevojshme të ngresh peshat më të rënda. Çelësi është rregullsia, ndërtimi gradual i forcës e krijimi i një rutine të qëndrueshme. Edhe disa seanca të shkurtra në javë mund të sjellin ndryshime të mëdha për muskujt, metabolizmin dhe shëndetin e përgjithshëm.
“Shëndeti i eshtrave duhet të fillojë të merret seriozisht më herët. Muskujt janë dhurata më e madhe që mund t’i bësh vetes ndërsa plakesh,” përfundon Lettenberger. /A.Z/UBT News/
Shëndet
A ndihmon sauna në lënien e duhanit? Ja çfarë tregojnë studimet
Published
2 hours agoon
October 8, 2025By
UBT News
Një nga mitet më të përhapura lidhur me lënien e duhanit është ideja se vizitat në sauna për tre ditë rresht mund të ndihmojnë në “djersitjen” e nikotinës nga trupi.
Ky pohim është pjesërisht i vërtetë. Sauna ndihmon trupin të djersitet të relaksohet, por nuk ka fuqi të largojë në mënyrë të drejtpërdrejtë nikotinën. Organizmi e eliminon nikotinën natyrshëm brenda pak ditësh pas ndalimit të duhanit, pa pasur nevojë për ndihmën e saunës.
Sekreti i suksesit qëndron në përballimin e varësisë dhe të simptomave të tërheqjes, çka kërkon strategji më të qëndrueshme si mbështetja nga grupe, terapitë e sjelljes dhe përdorimi i zëvendësuesve të nikotinës.
Edhe pse sauna mund të lehtësojë stresin dhe disa shqetësime fizike gjatë procesit të lënies, ajo nuk është një “kurë magjike”.
Për rezultate afatgjata, është e nevojshme një qasje e plotë që përfshin zakone të shëndetshme, mbështetje emocionale dhe metoda të provuara shkencërisht.
Përveç përdorimit të saunës, është thelbësore të trajtohen aspektet psikologjike dhe rutinat e përditshme që lidhen me pirjen e duhanit.
Lënia e tij është një proces kompleks që kërkon ndryshim të mënyrës së të menduarit dhe të sjelljes. Pjesëmarrja në grupe mbështetëse, terapia e sjelljes dhe zëvendësuesit e nikotinës mund të rrisin ndjeshëm gjasat për sukses.
Në përfundim, sauna mund të ndihmojë në përmirësimin e mirëqenies gjatë periudhës së tërheqjes, por lënia e duhanit kërkon përkushtim, durim dhe qasje të shumëanshme që adreson si varësinë fizike, ashtu edhe atë psikologjike. /A.Z/UBT News/
Shëndet
Arsyet e fshehura të shtimit në peshë edhe kur ushqeheni shëndetshëm
Published
3 hours agoon
October 8, 2025By
UBT News
Një nga problemet më të përhapura të shëndetit sot është padyshim pesha e tepërt dhe kequshqyerja.
Ky është një fakt që e pranojnë mjekët dhe pacientët, shkaktohet nga ushqimi jo i shëndetshëm. Zgjidhja nis nga një dietë e ekuilibruar dhe e shëndetshme, por ekzistojnë disa përjashtime.
Edhe nëse keni një stil jetese të shëndetshëm dhe konsumoni pak ushqim, mund të vini re frymim ose shtim kilogramësh. Kjo mund të ketë shkaqe të fshehura shëndetësore.
Hormonet dhe shtimi në peshë:
Një nga shkaqet më të zakonshme të shtimit të papritur në peshë janë çrregullimet hormonale. Një hormon kryesor që ndikon është estrogjeni. Tek gratë, nivelet e ulëta të estrogjenit shkaktojnë shtim në peshë, që mund të shfaqet që nga adoleshenca deri në menopauzë.
Estrogjeni ndihmon në rregullimin e metabolizmit dhe peshës trupore, prandaj mungesa e tij mund të shkaktojë akumulim të dhjamit rreth barkut dhe kofshëve. Ky dhjam rreth organeve mund të rrisë rrezikun për sëmundje si diabeti, sëmundjet kardiovaskulare dhe ishemia.
Pse bie estrogjeni?
Ulja e estrogjenit nuk ndodh vetëm me moshën apo menopauzën. Mund të shkaktohet edhe nga:
Pas lindjes:
Probleme me vezoret
Çrregullime të të ushqyerit, si anoreksia
Si ta mbani estrogjenin në nivele të shëndetshme
Konsumoni fruta të pasura me vitamina, si bananet, luleshtrydhet dhe pjeshkët.
Arrorët janë një alternativë natyrale për rritjen e nivelit të estrogjenit.
Ndiqni një dietë të shëndetshme dhe të ekuilibruar.
Konsultohuni me një mjek specialist, për të monitoruar gjendjen hormonale dhe peshën trupore. Duke ndjekur këto këshilla të thjeshta, mund të ndihmoni trupin të funksionojë në mënyrë optimale dhe të shmangni shtimin e pashëndetshëm në peshë. /A.Z/UBT News/

Zorra dhe mëlçia janë dy nga organet më të rëndësishme për shëndetin e trupit, ato luajnë role kyçe në tretje, detoksifikim dhe metabolizëm.
Kur këto sisteme nuk funksionojnë siç duhet, shpesh shfaqen simptoma si lodhja, fryrja apo problemet me tretjen.
Një mënyrë e thjeshtë, por efektive për t’i mbështetur, është përfshirja e pijeve të shëndetshme në rutinën e përditshme.
Ekspertët theksojnë se asnjë pije nuk është zgjidhje magjike, por në kombinim me një dietë të ekuilibruar dhe hidratim të mjaftueshëm, disa pije mund të kontribuojnë dukshëm në ruajtjen e shëndetit të zorrëve dhe mëlçisë.
1. Kefiri
Një pije e fermentuar e pasur me probiotikë, të cilët ndihmojnë në ruajtjen e një mikrobiome të shëndetshme të zorrëve. Konsumi i rregullt i tij mund të: nxisë rritjen e baktereve të dobishme, zvogëlojë inflamacionin, përmirësojë tretjen dhe përthithjen e lëndëve ushqyese.
Kefiri ndihmon në prodhimin e acideve yndyrore me zinxhir të shkurtër, që ushqejnë qelizat e zorrëve e forcojnë barrierën mbrojtëse të tyre.
Për këtë arsye, nutricionistët e rekomandojnë pas përdorimit të antibiotikëve, për të ndihmuar në rikthimin e ekuilibrit të florës bakteriale.
2. Uji i ngrohtë me limon
Një nga mënyrat më të lehta për të mbështetur tretjen dhe funksionin e mëlçisë është pirja e ujit të ngrohtë me limon në mëngjes.
Limonët përmbajnë përbërës që: stimulojnë prodhimin e tëmthit, duke ndihmuar tretjen e yndyrnave, ndihmojnë në pastrimin natyral të trupit nga toksinat, furnizojnë trupin me vitaminë C, e cila mbron qelizat e mëlçisë nga stresi oksidativ.
Megjithatë, ekspertët theksojnë se kjo pije nuk duhet parë si “mrekulli detoksifikuese”, por si zakon që mbështet proceset natyrore të trupit dhe ndihmon në tretjen më të mirë gjatë ditës.
3. Kafeja (në sasi të moderuar)
Edhe pse njihet si pije që rrit energjinë, kafeja mund të ketë efekte mbrojtëse në mëlçi, nëse konsumohet me masë.
Studimet kanë treguar se kafeja mund të: ulë rrezikun e sëmundjeve kronike të mëlçisë, si fibroza dhe cirroza, stimulojë sekretimin e tëmthit, ndihmojë në metabolizimin e yndyrnave.
Kafeja të pihet e zezë, pa sheqer apo aditivë të tjerë, dhe të kufizohet sasia ditore për të shmangur efektet negative të kafeinës.
Një kombinim i ekuilibruar i pijeve të fermentuara, natyrale dhe të pasura me antioksidantë mbështet funksionin e zorrëve dhe të mëlçisë.
Çelësi qëndron në moderim e qëndrueshmëri, jo në zgjidhje të shpejta. Duke përfshirë pije si kefiri, uji me limon dhe kafeja në mënyrë të kontrolluar, mund të përmirësoni ndjeshëm shëndetin e tretjes dhe energjinë e përgjithshme të trupit. /A.Z/UBT News/

Nënshkruhet marrëveshja prej 8.9 milionë eurosh për mbështetjen e 198 ndërmarrjeve prodhuese dhe përpunuese

Rama bën homazhe për gjyqtarin Astrit Kalaja

Dogana ndalon katër tentativa për import të mallrave të falsifikuara

Si të luftosh plakjen? Ushtrimet që forcojnë trupin dhe mendjen

Sonte jepet premiera e shfaqjes ‘Sytë e Ujkut’

Më 11 tetor përfundon afati i votimit me postë nga jashtë Kosovës

Dështon të mbahet seanca ndaj Faruk Mujkës dhe Hysen Muzliukajt

Policia shqipton mbi 2 mijë e 500 gjoba trafiku brenda 24 orëve të fundit

Taylor Swift befason fansat, refuzon ftesën për Super Bowl
Të kërkuara
-
Lajmet nga UBT1 month ago
Profesori i UBT-së, Bahri Gashi, pjesë e rrjetit prestigjioz ndërkombëtar të recensimit shkencor në Taylor & Francis
-
Rajoni3 months ago
BSc në Shëndet Publik dhe Shkenca Mjekësore në UBT – Investim për të ardhmen e shëndetit të popullatës
-
Lajmet nga UBT3 months ago
Profesori i UBT-së, Musa Sabedini, publikon punim shkencor në revistën ndërkombëtare JGPSCD në SHBA
-
Vendi1 month ago
Votoni për UBT-në dhe Rektorin Hajrizi në Triple E Awards: Dy nominime të reja ndërkombëtare për institucionin dhe Kosovën