Në kuadër të Konferencës së 14-të Ndërkombëtare Shkencore të UBT-së, u zhvillua Konferenca Ndërkombëtare për Mjekësi, Infermieri dhe Shkenca Mjekësore Teknike (Radiologji, Anestezi dhe Biokimi), e cila mblodhi në UBT studiues, mjekë, infermierë, dhe ekspertë të fushës nga Kosova dhe vende të ndryshme të botës.

Kjo konferencë u shndërrua në një platformë gjithëpërfshirëse për prezantimin e risive kërkimore, shkëmbimin e përvojave profesionale dhe trajtimin e sfidave bashkëkohore që përballon sistemi shëndetësor, nga digjitalizimi dhe inteligjenca artificiale deri te menaxhimi i stresit, sëmundjet kardiovaskulare, triazhimi emergjent dhe shëndeti mendor i profesionistëve shëndetësorë.

Ligjërata kryesore e konferencës u mbajt nga Gezim Bocari, i cili foli mbi temën: “Implementation of New Work Approaches in Healthcare: The Case of Human Resource Management in Hospital Nursing”, duke vënë theksin te nevoja për reforma strukturore dhe menaxheriale në kujdesin shëndetësor.

Gjatë konferencës, pjesëmarrësit ndanë studime shkencore të rëndësishme mbi përmirësimin e praktikave klinike, zhvillimet në mjekësi laboratorike, rolin e infermierisë forenzike, përdorimin e inteligjencës artificiale në MRI, si dhe ndikimin e digjitalizimit në shëndetësi.

Sesioni 1

Chair: Fitim Alidema
Co–Chair: Albina Fejza
Keynote Speaker: Gezim Bocari – Implementation of New Work Approaches in Healthcare: The Case of Human Resource Management in Hospital Nursing

International Speakers:

• Blerim Hetemi, Julia Wiegand, Johanna Borger – “That wasn’t handed over” – Challenges of nursing handover in acute care hospitals
• Demokrat Nuha et al. – Recent Advances in Analgesic Drug Discovery: Azole-Based Heterocycles as Key Scaffolds

Sesioni 2

Chair: Naser Rugova
Co–Chair: Mevlan Qafleshi

• Fitim Alidema, Elona Sadiki – Assessment of the Approach and Use of Medicines among Minority Communities in Kosovo
• Mevlan Qafleshi, Altin Grantolli – Artificial Intelligence in MRI: Modeling, Optimization, and Oncological Applications from a Physicist’s Perspective
• Granit Bregaj, Skenderaj Telaku – Sociodemographic and Clinical Features of Patients with Acute Coronary Syndrome
• Zafer Gashi et al. – Prenatal Screening for Down Syndrome: Sensitivity, Specificity, and Predictive Values
• Andrita Kurhasku, Elisa Dermaku – Identifikimi i metodave të triazhimit tek rastet emergjente në komunën e Kamenicës
• Xhevat Kurhasani et al. – Results of Active Case Finding among the Roma, Ashkali, Egyptians Minority Group in Peja Municipality

Sesioni 3

Chair: Hajrullah Fejza
Co–Chair: Blerim Hetemi

• Naser Rugova et al. – Digitalization Challenges in the Healthcare Systems of Transition Countries: A Case Study of Kosovo
• Edmond Islamaj et al. – Eosinophilic Esophagitis: A Rare Case of Dysphagia
• Mimoza Telaku et al. – Endoscopic Findings in Patients with Dyspepsia at the Private Clinic “Gastromed AFM”, Pristina
• Margarita Kuqali et al. – The Role of AI in Enhancing Public Awareness and Communication on Indoor Radon Risk
• Migjena Tasholli, Njomza Shosholli – Stress in the Lives of Nurses and the Impact of Night Shifts on Their Psychophysical Condition
• Njomza Shosholli et al. – Vaccination and Public Awareness: An Epidemiological-Descriptive Approach
• Fisnik Laha, Nerxhivane Gërguri-Retkoceri – Evaluating Expanded Uncertainty in Medical Laboratory Measurements

Sesioni 4

Chair: Fisnik Laha
Co–Chair: Afrim Zeqiri

• Arsim Gerxhaliu – Forensic Nurse – The Role of Forensic Nurse in Sexual Assault Cases
• Ragip Hyseni et al. – Accreditation of Healthcare Institutions in Kosovo – Challenges and Opportunities
• Zejnë Buja et al. – Reconstruction of the Lower Lip Defect with Nasolabial Flap
• Hajrullah Fejza et al. – Sustainability of Public Health Services in Times of Crisis: Lessons from COVID-19
• Hajrullah Fejza et al. – Promotion of Sexual Health as a Component of Health System Sustainability
• Hajrullah Fejza et al. – Insights on the Sexual Health of the LGBTI+ Community in Kosovo
• Drita Loshaj – The Impact of Nursing Education on the Prevention of Postnatal Depression
• Zaim Gashi, Valon Hamza – Rare Case of Acute Haemorrhagic Rectal Ulcer – Case Report

Sesioni 5

Chair: Abdullah Gruda
Co–Chair: Andrita Kurhasku

• Trendeline Pllana, Gresa Hasani – The Role of the Nurse in the Care of Children with High Fever
• Hana Bejiqi et al. – The Role of Gynecologists in the Prevention of Breast and Ovarian Cancer
• Lulzim Thaçi, Inesë Basha – Radon Concentration Measurements in Some Enclosed Environments in the Gjilan Region
• Ardiana Hajdari, Arsim Hajdari – The Effectiveness of Treatments for Neck Pain: A Systematic Review
• Dafina Ademi Islami et al. – Overview of Cancer Burden in Kosovo – Our Data
• Dafinë Kastrati Bajçinca et al. – Phytotherapeutic Potential of Lawsonia inermis and Juglans regia in Dermatologic Care
• Abdullah Gruda et al. – Nursing Leadership and Its Impact on Promoting Evidence-Based Practice: A Systematic Review

Poster Presentation

• Valon Durguti et al. – The Difference Between the Total and Differential Leukocyte Counts in Patients with Symptoms of an Infection and Healthy Patients

Në përmbyllje të konferencës, pjesëmarrësit theksuan rëndësinë e bashkëpunimit ndërdisiplinar në fushën e mjekësisë dhe integrimin e teknologjisë në përmirësimin e cilësisë së kujdesit shëndetësor. Konferenca u vlerësua si një hap i rëndësishëm drejt zhvillimit të kërkimit shkencor në Kosovë dhe rajon, duke reflektuar përkushtimin e UBT-së për avancimin e shkencave mjekësore në nivel ndërkombëtar.

Në kuadër të Konferencës Ndërkombëtare Shkencore të UBT-së, u zhvillua edicioni i dedikuar Agrikulturës, Shkencave të Ushqimit dhe Teknologjisë, i cili mblodhi studiues, profesorë dhe profesionistë të fushës nga Kosova dhe vende të tjera për të diskutuar zhvillimet më të fundit në shkencën e ushqimit, bujqësinë e qëndrueshme dhe ndikimin e ushqyerjes në shëndetin e njeriut.

Prezantimet theksuan rëndësinë e inovacionit në përpunimin e ushqimeve, përdorimin e teknologjive të avancuara për analiza kimike, si dhe rolin e politikave mjedisore në mbrojtjen e ekosistemit bujqësor.

Në këtë konferencë u prezantuan studime që trajtojnë temat nga cilësia e ujit dhe produktet ushqimore tradicionale, deri te përdorimi i inteligjencës artificiale në bujqësi dhe ndikimi i përbërjeve bimore në shëndetin njerëzor. Kjo ngjarje shkencore dëshmoi angazhimin e komunitetit akademik për një qasje më të qëndrueshme ndaj ushqimit dhe mjedisit, duke kontribuar në përmbushjen e objektivave globale për zhvillim të qëndrueshëm (SDG).

Sesioni I

Chair: Violeta Lajqi Makolli
Co–Chair: Ismet Babaj
Keynote Speaker: Prof. Ali Paşazade (Turkey)

• An Overview on Chemical Profile for Oil and Alcoholic Tinctures of Rosmarinus officinalis Plants – Blerina Xhaferaj, Anila Kripa, Sokol Kocia, Lindita Vrushi, Kozeta Vaso, Aurel Nuro
• Unique Phytochemical Fingerprint: Comparative Phytochemical Extraction of Leaf and Flower Parts of a Kosovo Endemic Plant Using Soxhlet Apparatus with Different Solvents – Gizem Şari, Cengiz Cesko, Banu Mansuroğlu
• The Influence of Concentration and Types of Nitrogen Fertilizers on Growth Parameters and Yield of Greenhouse Spinach (Spinacia oleracea L.) Cultivation – Ismet Babaj, Veton Haziri, Ilmie Vllasaku
• BIOAQUA COST Action: Biomolecular Pathways to Sustainable Aquaculture – Transforming European Fish Farming Through Innovation and Collaboration – Besa Shahini
• Processes for Oxidation and Removal of Iron and Manganese in Drinking Water Treatment Plants (WTPs) – Abedin Azizi, Sami Makolli

Sesioni II

Chair: Xhavit Bytyqi
Co–Chair: Flutura Ajazi, Cengiz Cesko

• Phenolic Profiles of Rosa canina and Rosa pimpinellifolia Seeds – Hojjat Pashazadeh, İlkay Koca
• Evaluation of the Chemical Composition and Nutritional Quality of Traditional Qebap Samples from Prizren, Kosovo – Xhavit Bytyçi, Ylli Krasniqi, Alinda Krasniqi, Medin Zeqiri
• Acrylamide in Cereal-Based Foods: Formation, Health Concerns, and Mitigation Strategies – Shpresa Musa
• Comprehensive Evaluation of Pesticide Residues in Albanian Tomatoes by Advanced Chromatographic and Mass Spectrometric Techniques (online) – Matilda Likaj
• Identification and Assessment of the Acidifying Activity of Lactic Acid Bacteria Isolated from Probiotic Products – Arianeta Nura et al.

Sesioni III

Chair: Vlora Rama
Co–Chair: Lumta Dida

• The Impact of Sugar and Artificial Sweeteners on Consumer Health through Beverage Consumption – Besa Salihu, Vlora Rama Demiri
• Technological Processing of Wheat and Comparative Quality Analysis of Flour Types Produced in 2024 and 2025 – Nora Rrahimi Hasani, Aulona Sfishta, Resul Sahiti
• The Role of the Media in Health Education and Disease Prevention – Laura Binxhija Qeska, Diana Sejdiu Shala, Bislim Krasniqi
• Aesthetic and Ecological Impact of Modern Garden Roses in Urban Environments – Nexhat Balaj, Hyzer Rizani, Vezir Januzi
• Economic Importance and Potential of Food Industry Waste Valorization for Functional Product Development – Djellza Cerkezi, Emine Daci Zejnullahi
• Foods with Modified Textures in the Nutrition of the Elderly – Hojjat Pashazadeh, Bahtınur Şirin, Cengiz Cesko, İlkay Koca

Sesioni IV

Chair: Fidan Fekaj
Co–Chair: Valon Durguti

• The Study of Landscape Composition and Plant Vegetation in Protected Areas in Kosovo – Hyzer Rizani, Vezir Januzi, Nexhat Balaj
• Environmental Consequences of Industrial Legacy in the City of Mitrovica – Besa Veseli, Shqiprim Ahmeti, Vehebi Sofiu, Sami Gashi
• Application of Fluorinated g-C₃N₄ Photocatalysts for the Degradation of Organic Contaminants in Food Processing Wastewaters – A. Gashi et al.
• Safety and Quality of Drinking Water: Assessment of Physico-Chemical and Microbiological Parameters in KRU Prishtina – Jone Popaj, Veton Haziri
• Research on the Concentration of PM₁₀, PM₂.₅ Particulate Matter and Gases in the City of Pejë – Shkumbin Shala, Mentor Shala, Shpresa Thaqi

Sesioni V

Chair: Pajtim Bytyqi
Co–Chair: Demokrat Nuha

• Impacts of Pesticides and Herbicides on Air, Soil, and Water Ecosystems – Ibush Luzha, Smajl Rizani, Jehona Luzha-Beqiraj
• ICT-Driven Sustainable Agriculture in Kosovo: A Pathway Toward SDG 2 and SDG 12 – Lumta Dida Çapari, Yllka Poteri Avdiu
• The Importance of B Vitamins for Human Health and Ways of Obtaining Them – Shkëlzim Ukaj, Edona Krasniqi, Smajl Rizani, Hyzer Rizani

Poster Session

• Sustainable Food Production in Environmental Harmony – Fisnik Shaqiri, Ardonat Blakçori

• Assessing the Effectiveness of Flour Fortification with Iron in Kosovo, Through Blood Iron Measurement – Rinor Sejdiu, Flutura C. Ajazi, Tahire Maloku Gjergji, Valon Sadiku, Drita Kutllovci Zogaj, Zana Baruti Gafurri, Violeta Lajqi Makolli

• Effects of Breed, Diet, and Other Factors on the Quality of Fresh Milk in Physical and Chemical Aspects: Case Study “Vita Dairy” – Ardit Hoti

• The Investigation of the Effect of Post-Harvest Period on Fruits of Certain Apple Cultivars – Albulena Qamili Tahirbegolli, Kimete Lluga-Rizani, Sonata Kazlauskaite, Ismet Babaj, Smajl Rizani

• Evaluation of the Quality of Bottled Drinking Water Based on Physico-Chemical Characteristics in Kosovo – Alma Mehmeti, Arianeta Nura, Pajtim Bytyçi, Flutura C. Ajazi, Fidan Feka, Veton Haziri

• Assessment of Milk Quality from a Physicochemical Perspective in Selected Case Farms in the Municipality of Rahovec – Medin Zeqiri, Valon Derguti, Fidan Feka, Xhavit Bytyçi, Mergim Mestani, Gani Kastrati, Vezir Jonuzi, Egzona Cenbaza, Ylli Bicoku

• Comparison of Physico-Chemical Parameters of Packaged Milk in the Kosovo Market – Violeta Lajqi Makolli, Xhavit Bytyqi, Adekina Kadriji, Medin Zeqiri

• Impact of Chemical Parameters on Surface Water Quality in Prizren and Sources of Pollution – Sami Gashi, Vehebi Sofiu, Nexhat Balaj, Besa Veseli

• The Impact of Apitherapy on Human Health – Vezir Januzi, Albina Jaha, Hyzer Rizani, Nexhat Balaj

Një studim i ri ndërkombëtar ka treguar se një kombinim ilaçesh mund të ngadalësojë ndjeshëm përparimin e kancerit të avancuar të prostatës te burrat me mutacione të caktuara gjenetike.

Kërkimi, i udhëhequr nga University College London dhe i botuar në Nature Medicine, analizoi efektin e shtimit të ilaçit niraparib, një inhibitor i PARP – në trajtimin standard me abiraterone acetate dhe prednisone.

Në studimin “Phase III AMPLITUDE”, morën pjesë 696 burra nga 32 vende, me moshë mesatare 68 vjeç, të gjithë me kancer të përhapur dhe me mutacione në gjenet përgjegjëse për riparimin e ADN-së (HRR). Më shumë se gjysma kishin mutacione në BRCA1 ose BRCA2.

Sipas prof. Gerhardt Attard nga UCL Cancer Institute, shtimi i niraparibit vonon rikthimin e kancerit e zgjatë jetëgjatësinë e pacientëve me këto mutacione.

Ai theksoi se rezultatet mbështesin testimin gjenetik që në momentin e diagnostikimit, për të identifikuar pacientët që përfitojnë më shumë nga trajtimet e synuara. Trajtimi u tolerua mirë, por u vërejtën më shumë raste të anemisë dhe tensionit të lartë të gjakut te pacientët që morën niraparib.

Autorët theksojnë se rezultatet janë premtuese, por kërkohet më shumë studim për të vlerësuar përfitimet afatgjata dhe ndikimin e metodave të reja të diagnostikimit. Çdo vit, në mbarë botën, rreth 1.5 milionë burra diagnostikohen me kancer të prostatës. /A.Z/UBT News/

Jo çdo harresë është shenjë plakjeje, mjekët shpjegojnë si ndikon stili i jetesës, ushqimi, gjumi dhe barnat në kujtesë.

Me kalimin e viteve, truri pëson ndryshime të natyrshme humbet gradualisht masë, sidomos në korteksin prefrontal, zonën përgjegjëse për vendimmarrje, dhe në hipokampus, që luan rol kyç në ruajtjen e kujtimeve.

Shpesh ndodh të mos kujtohemi menjëherë për ndonjë emër “që e kemi në majë të gjuhës”, apo të dyshojmë nëse kemi fikur shporetin ose kyçur derën.

Ritmi i shpejtë i jetës, stresi dhe mbingarkesa me detyra ditore ndikojnë në trup dhe në funksionet njohëse të trurit. Harresa është diçka normale e nuk përbën arsye për shqetësim. Por, kur vërejmë se dobësimi i kujtesës po ndikon në jetën e përditshme, është e rëndësishme të kërkojmë arsyet.

Mjekët theksojnë se mosha nuk është gjithmonë faktori kryesor.

A është vërtet mosha arsyeja pse harrojmë?

Sipas neuropsikologes dr. Eliz Kakapolo nga Qendra Mjekësore e Universitetit “Columbia”, numri i neuroneve zvogëlohet që nga lindja, është e kuptueshme që me kalimin e moshës mund të na duhet më shumë kohë për të kujtuar emra apo fjalë të caktuara.

Prof. dr. P. Murali Doraiswamy, psikiatër në Fakultetin e Mjekësisë “Duke”, shton se plakja shpesh shoqërohet me dobësim të kujtesës afatshkurtër, pra, vështirësi në mbajtjen mend të sasive të vogla të informacionit për periudha të shkurtra kohe.

Truri plakur humbet masë në korteksin prefrontal dhe hipokampus, përçimi i informacionit midis neuroneve ngadalësohet, dhe rritet rreziku për sëmundje neurodegjenerative. Plakja nuk sjell vetëm humbje.

Inteligjenca emocionale forcohet e përvoja jetësore ndihmon në marrjen e vendimeve më të mençura dhe në përdorimin e strategjive më efikase për kujtesë.

Mjekët theksojnë se faktorë si lodhja e tepërt, infeksionet, stresi kronik, si dhe mungesa e gjumit apo ushqyerja e pabalancuar, mund të ndikojnë dukshëm në funksionet njohëse edhe tek personat e rinj në moshë. /A.Z/UBT News/