Nga Benji Jones

Disa kilometra në perëndim të San Diegos në ShBA, ndodhet një bregu i oqeanit që ndryshon shumë nga sipërfaqja. Uji është i ftohtë dhe ngjyrë blu. Ka disa alga deti jeshile që shkojnë deri në sipërfaqe. Por nëse zhytesh poshtë dallgëve, të shfaqet një mbretëri krejtësisht tjetër.

Poshtë gjendet një pyll shumë i bukur. Ai përbëhet jo nga pemët, por nga fijet e leshterikëve gjigantë, një specie algash që mund të rriten më shumë se një godinë 10-katëshe. Të lidhura me fundin e oqeanit, fijet e leshterikëve lëvizin ngadalë sipas rrymave. Tufat e peshqve, fokave dhe gjallesave të tjera ujore, kalojnë nëpër to si zogjtë nëpër kurorën e dendur të njëpylli mbi Tokë.

“Të zhytesh në një pyll të tillë nënujor, është si të futesh në një katedrale. Është thjesht diçka e mahnitshme”, thotë Xharret Birnes, ekolog detar në Universitetin e Masaçusets në Boston. Drita që hyn nga sipërfaqja filtron përmes leshterikëve, si të jenë xhama shumëngjyrëshe, i eksploron këtu pyje të veçantë prej më shumë se 20 vjetësh. Planeti ynë ka një sërë pyjesh të mëdhenj. Për shembull Amazonën apo pyjet borealë të Kanadasë dhe Rusisë.

Këto ekosisteme të famshme, përmbajnë jo vetëm një diversitet të jashtëzakonshëm kafshështë egra, por ruajnë sasi të mëdha karboni, që në të kundërt mund të ngrohnin akoma mëshumë planetin tonë. Nuk është e tepruar të thuhet se ekzistenca jonë varet prej tyre. Por po aq të rëndësishëm janë edhe pyjet e deteve.

Të ndodhura në ujërat e ftohta të afro 1/4 e brigjeve të botës, pyjet e leshterikëve janë baza mbështetëse e shumë ekosistemeve detare. Ato mbështesin peshkimin bregdetar, duke ndihmuar në ruajtjen e industrisë së ushqimeve të detit. Po ashtu thithin sasi të mëdha të ndotjes dhe ndihmojnë në kapjen e gazeve që ngrohin planetin.

Një studim i fundit, i vlerësoi këto përfitime në masën 500 miliardë dollarë në vit në mbarë botën. Por me gjithë vlerën e tyre të madhe, shkencëtarët dinë çuditërisht pak për pyjet e leshterikëve. Të paplota janë edhe të dhënat se si reagojnë ato ndaj ndryshimeve klimatike dhe kërcënimeve të tjera, si përhapja e specieve jo-vendase.

Gjithsesi ajo që dinë biologët, sugjeron se shumë prej këtyre pyjeve janë në telashe. Njëstudim i botuar së fundmi nga Kombet e Bashkuara, tregon se pyjet e leshterikëve kanë rënë në nivel global, dhe ndryshimi i klimës do ta përkeqësojë situatën. Pyjet e leshterikëve kanë shumë të përbashkëta me homologët e tyre në tokë.

Ato formojnë struktura tredimensionale, që u ofrojnë shtëpi shumë specieve. Ato kanëkurorën e gjetheve, trungun e butë dhe rrënjët. Por kanë edhe disa dallime kryesore. Për shembull, leshterikët nuk janë një bimë, por një lloj alge, një grup organizmash ujorë në një ambient krejtësisht të ndryshëm.

Po ashtu ato rriten shumë më shpejt sesa pemët – deri në gjysmë metri në ditë – në varësi të specieve. Disa lloje leshterikësh, si leshterikët gjigantë që janë të zakonshëm në brigjet e San Diegos, arrijnë në sipërfaqe për të formuar një kurorë. Këto pyje janë shumë të përhapura, duke mbuluar një sipërfaqe të oqeanit deri 5 herë më të madhe se ajo e të gjithë shkëmbinjve koralorë.

Ato mbështesin një diversitet mahnitës. Kështu, pjesa e tyre e ngjashme me rrënjët ofron strehë për peshqit e vegjël. Një studim zbuloi se një kërcell i vetëm leshteriku në Norvegji mbështeti afërsisht 80.000 organizma në 70 lloje të ndryshme. Mbi 1000 lloje bimësh dhe kafshësh gjenden në disa pyje leshterikësh në Kaliforni.

Kjo është veçanërisht e rëndësishme për njerëzit që konsumojnë rregullisht ushqim deti. Njëstudim ka zbuluar se 1 hektar pylli i tillë kontribuon mesatarisht me rreth 30.000 dollarë në vit për industrinë e peshkimit. Por përfitimet nuk ndalen këtu.

Ndërsa rriten, pyjet e leshterikëve, ashtu si ato në tokë, thithin shumë ndotje, duke përfshirë rrjedhjen e plehrave nga toka bujqësore dhe karbonin (shumica e të cilit hyn në oqean nga atmosfera). Kësisoj, ato po ndihmojnë në kompensimin e një pjese të madhe të emetimeve tona ndotëse që ndikojnë në ngrohjen globale.

Një studim i botuar në “Natyre”, vlerësoi se këto habitate sekuestrojnë të paktën 4.9 megaton karbon nga atmosfera çdo vit. Madje leshterikët largojnë më shumë karbon se sa ekosistemet e tjera. Por a janë në rrezik këto pyje? Përgjigja e thjeshtë është po.

Analiza më e fundit globale, e bazuar në të dhënat e vitit 2012, zbuloi se pyjet globale të leshterikëve po bien mesatarisht me një normë prej rreth 1.8 për qind në vit. Një nga arsyet kryesore është ndryshimi i klimës, që po i bën oqeanet më të ngrohta.

Ujërat e ngrohta kanë tendencën të bartin më pak lëndë ushqyese, gjë që e bën më të vështirë rritjen e pyjeve të tillë. Një arsye tjetër ka të bëjë me peshkimin e tepruar dhe pakësimin

e grabitqarëve detarë. Kur rrjetat e peshkimit kapin grabitqarët si iriqi, këta shumohen dhe kositin pyjet e leshterikëve. Lajmi i mirë është se nëse zhduken disa nga këto kërcënime, pyjet e leshterikëve mund të rikthehen me shpejtësi siç ishin më parë.

Marrë me shkurtime nga “Vox” – Bota.al

Statujat janë krijuar nga njeriu që nga parahistoria për shumë arsyje dhe në të gjitha përmasat. Një nga statujat e para, një skulpturë e lartë 29,6 cm e quajtur Lion Man, u krijua pothuajse 32,000 vjet më parë.

Shtatë mrekullitë origjinale të botës përfshinin dy statuja: Kolosin e Rodosit dhe Statujën e Zeusit në Olimpia. Sot, ka statuja nëpër gjithë botën, e që të gjitha përfaqësojnë diçka duke filluar nga ngjarjet historike tek njerëzit me ndikim.

Këtu keni një listë të statujave më të famshme në të gjithë botën:

Sirena e vogël
Statuja e Sirenës së Vogël ulet në një shkëmb në portin e Kopenhagës në Langelinie në Danimarkë.

Luanët e Delos
I vendosur pranë Mykonos, ishulli Delos është një nga vendet më të rëndësishme mitologjike, historike dhe arkeologjike në Greqi.

Statuja Nëna Rusi
Statuja e Nënës në Rusi, e quajtur edhe The Motherland Calls, është një statujë e famshme në Mamayev Kurgan në Volgograd që përkujton Betejën e Stalingradit.

Statuja Olmekët
Olmekët ishin një qytetërim i lashtë parakolumbian që jetonte në ultësirat tropikale të Meksikës jug-qendrore, në ato që janë afërsisht shtetet moderne të Veracruz dhe Tabasco.

Mali Nemrut
Nemrut është një mal 2,134 metra i lartë në Turqinë juglindore, pranë qytetit të Adiyaman.

Sfinksi i Madh
E vendosur në Rrafshnaltën e Gizës pranë Kajros në Egjipt, Sfinksi i Madh është një nga statujat më të mëdha dhe më të vjetra në botë, por fakte themelore për të, si kush ishte modeli i fytyrës, kur u ndërtua dhe nga kush, ende nuk dihen saktë.

Statuja e Lirisë
Statuja e Lirisë, një dhuratë nga populli i Francës për të festuar njëqindvjetorin e nënshkrimit të Deklaratës së Pavarësisë së Shteteve të Bashkuara, qëndron në ishullin e Lirisë dhe është një nga simbolet më të famshme në botë.

Krishti Shëlbues
Krishti Shëlbues është një statujë e Jezu Krishtit në Rio de Zhaneiro, Brazil.

Moai
Moai me famë botërore janë statuja monolitike të vendosura në ishullin e Pashkëve, një nga ishujt më të izoluar në Tokë. Statujat e famshme u gdhendën nga kolonizatorët polinezianë të ishullit, kryesisht midis viteve 1250 dhe 1500 pas Krishtit./UBTNews/

A është e mundur të “fluturohet” pa krahë? Patjetër që po. Për këtë mjafton të rezervoni një biletë në një itinerar që mbulohet nga një prej trenave më të shpejtë në botë. Ja cilët janë dhjetë prej tyre.

10. ICE 3 (Gjermani), 300 km/h (Shpejtësia teorike 369 km/h)

Sot ka shumë trena të shpejtësisë të lartë që udhëtojnë me mbi 300 km/h. Ndër to është trenigjerman ICE 3. I ndërtuar nga kompania Siemens Mobility në vitin 1999, ishte menduar tëkishte një shpejtësi maksimale prej 330 km/h, por në testet hekurudhore arriti deri në 369 km/h.

9. Frecciarossa 1000 (Itali), 300 km/h (Shpejtësia teorike 394 km/h)

I ndërtuar nga konsorciumi AnsaldoBreda–Bombardier, treni përshkon Italinë nga Torino në Napoli që nga viti 2015, me një shpejtësi të kufizuar deri në 300 km/h, edhe pse ështëprogramuar të arrijë në 360 km/h . Në teste arriti shpejtësinë maksimale 394 km/h.

8. KTX-Sancheon KTX II (Korea e Jugut), 305 km/h (Shpejtësia teorike 422 km/h)

Treni më i shpejtë korean udhëton në itineraret që lidhin kryeqytetin Seul me dy qytetet kryesore të vendit Busan dhe Guangiu. Ai arrin shpejtësinë 305 km/h, edhe pse ka njëpotencial më të madh:mund të arrijë shpejtësinë 422 km/h.

7. AVE S103 (Spanjë), 310 km/h (Shpejtësia teorike 403.7 km/h)

Trenat e kompanisë Alta Velocidad Española janë të kufizuar në shpejtësinë 310 km/h, edhe pse modelet më të shpejta të saj arrijnë në 350 km/h. Prototipi i fundit, i quajtur S103, është i certifikuar për shpejtësinë 350 km/h por në teste ka kaluar 400 km/h.

6. Al Boraq RGV-M (Marok), 320 km/h

Al Boraq është emri arab për linjën hekurudhore që lidh Tanzherin me Kazablankën. Treni që operon atje, RGV-M, operon me potencialin e tij maksimal, duke arritur një shpejtësi prej 320 km/h.

5. British Rail Class 374 (Eurostar e320) Britani e Madhe, 320 km/h

Ky tren gjerman i shpejtësisë të lartë, i ndërtuar sërish nga Siemens Mobility për tregun britanik (operon edhe në Francë, Belgjikë dhe Gjermani), udhëton me një shpejtësi maksimale 320 km/h, që është edhe shpejtësia për të cilën është programuar.

4. Shinkasen (E5, E6, H5) Japoni, 320 km/h (401 km/h)

Sipas ligjit, trenat në Japoni nuk mund të kalojnë shpejtësinë 320 km/h, dhe Shinkasen është ipërpiktë në këtë aspekt. Megjithatë modelet aktuale që janë në shërbim mund të arrijnëshpejtësinë 400 km/h.

3. TGV POS (Francë), 320 km/h (Shpejtësia teorike 575 km/h)

Është një ndër trenat më të shpejtë nga të gjithë, duke qenë se mund të udhëtojë potencialishtme deri në 575 km/h. Por në linjat në të cilat funksionon prej më shumë se 40 vjet është i kufizuar në shpejtësinë 320 km/h.

2. Treni Maglev Shanghai CR400BF (Kinë), 350 km/h (Shpejtësia teorike 420 km/h)

Në vitin 2021 Maglev, arriti në prova shpejtësinë 600 km/h. Aktualisht ky tren në shërbim nëlinjën që lidh Pekinin dhe Shangain, arrin shpejtësinë 350 km/h.

1) Shanghai Transrapid (Kinë), 350 km/h (Shpejtësia teorike 431 km/h)

Ai lidh Shangain me aeroportin e tij, duke përshkruar distancën 30.5 km brenda 7 minuta e 20 sekonda, me një shpejtësi mesatare prej 250 km/h. Është një tren urban, pjesë e rrjetit nëntokësor të qytetit dhe më i shpejti në botë ndër ata që janë në shërbim.

Jashtë klasifikimit: SC Maglev L0 Series (Japoni), 603 km/h

I ndërtuar nga kompania Mitsubishi dhe i prezantuar 12 vjet më parë, ky tren që ecën mbi binarë magnetikë, është ende në zhvillim e sipër. Por në prova arriti shpejtësinë rekord prej 603 km/h. Do të hyjë në përdorim të gjerë në vitin 2027./Focus – Bota.al

Nga Steve Taylor – “Psychology Today”

Disa vite më parë shkrova një artikull me titull “Sindroma e Abdikimit”, në të cilin u përpoqa të shpjegoja fuqinë e disa udhëheqësve të kulteve fetare, guru-ve të korruptuar dhe udhëheqësve politikë mbi ndjekësit e tyre.

Këta të fundit heqin dorë nga përgjegjësia për jetën e tyre, nga vullneti i tyre, dhe ofrojnë njëpërkushtim të pakushtëzuar ndaj udhëheqësve. Ata u binden urdhrave të tyre, pa e vrarëmendjen mbi pasojat, sikur të jenë gati të hipnotizuar.

Pavarësisht se sa keq sillen liderët, ndjekësit e tyre gjithmonë gjejnë një justifikim, për të ruajtur imazhin e pagabueshmërisë që kanë ndaj tyre. Unë argumentoj se kjo “Sindromë e Abdikimit” buron nga dëshira e pavetëdijshme e disa njerëzve për t’u rikthyer në gjendjen e fëmijërisë së hershme, kur prindërit e tyre ishin figura të pagabueshme, të plotfuqishëm, që e kontrollonin jetën e tyre dhe i mbronin nga bota.

Ata po përpiqen që ta ringjallin atë gjendje fëmijërie të përkushtimit dhe papërgjegjshmërisë së pakushtëzuar. Për ta nuk ka nevojë që të mendojnë vetë, sepse udhëheqësi i tyre i di të gjitha përgjigjet. Nuk ka nevojë që të shqetësohen për asgjë, sepse mësuesi do të sigurojë gjithçka që u nevojitet.

Ata nuk ndihen më të pasigurt, të paplotë apo të hutuar. Ata thjesht shijojnë dashurinë dhe mbrojtjen e mësuesit, siç bënin dikur me prindërit e tyre. Në librin tim të ri “DisConnected”, e përshkruaj me detaje të reja “Sindromën e Abdikimit”. Ndër të tjera shpjegoj se sindroma është aq shumë e fuqishme, sa që çon në një gjendje specifike të ndryshuar të ndërgjegjes, ose siç mund ta quajmë ne, në një gjendje të abdikuar të vetëdijes.

Një herë bisedova me një mësues shpirtëror (guru) të njohur. Meqë mbërrita më herët sesa orari i takimit, u enda nëpër selinë e tij duke parë librat dhe objektet e tjera të qendrës.  Bisedova edhe me një nga ndjekësit e mësuesit, i cili më shqetësoi paksa me shikimin e tij të zbrazët dhe admirimin fëmijëror që kishte ndaj mësuesit të tij.

“Ai është njësh! Është gjithçka që kam kërkuar. Që kur e ndjek atë gjithçka ka shkuar shumë mirë në jetën time” më tha plot entuziazëm. M’u kujtua se e kisha ndeshur edhe më herët atëlloj shikimi të zbrazët. Disa vite më parë, një e njohura ime më ftoi mua dhe të dashurën time të merrnim pjesë në një seminar të grupit të saj shpirtëror.

E kuptova menjëherë se ajo gjë nuk ishte për mua. U zhgënjeva nga nderimi i madh që ata treguan për mësuesin e tyre (që në fakt nuk ishte i pranishëm). Sa herë që përmendnin emrin e tij, një buzëqeshje e madhe shfaqej në fytyrat e tyre, tamam si adoleshentë të dashuruar.

Po ashtu, unë u habita jo pak nga cilësia e dobët e mësimeve, të cilat ishin kryesisht jo koherente dhe plot klishe. Por ajo që më shqetësoi më shumë, ishte shikimi i zbrazët i secilit prej tyre. Çdokush, miqtë apo të afërmit e atij që i është bashkuar një kulti, do ta njohë këtë shikim të ngjashëm me ekstazën.

Siç vuri në dukje një ish–pjesëtar i Kishës së Unifikimit për anëtarët e grupit:”Ata të gjithë kishin sy të qelqtë, si dy vezë, që hapeshin aq shumë saqë dukej sikur bebëzat do u pëlcisnin”. Në fakt, ky shikim “me sy të qelqtë” është investiguar nga studiuesit.

Sociologu Benjamin Zablocki e përshkroi këtë “vështrim të zymtë, të tërhequr” – së bashku me një buzëqeshje të frikshme të ngrirë – si një shenjë klasike të shpëlarjes së trurit apo “nënshtrimit konjitiv ekstrem”. Sociologu tjetër Mark Galanter, besonte se “vështrimi i qelqtë” ka një efekt izolues. Ai përcakton kufijtë e grupit dhe i largon të huajt.

Por nga këndvështrimi im, shikimi me “sy të qelqtë” është një shenjë e sigurt e “Sindromës së Abdikimit”. Ai është vështrimi i njerëzve që kanë hequr dorë nga përgjegjësia për jetën e tyre dhe janë kthyer në gjendjen e përkushtimit si fëmijë ndaj një figure atërore.

Kjo gjendje e abdikuar e ndërgjegjes është e ngjashme me hipnozën. Tek e fundit, tipari thelbësor i hipnozës, është se një person heq dorë nga vullneti i tij dhe e lejon hipnotizuesin të marrë përsipër “funksionet ekzekutive” të mendjes, të cilat menaxhojnë sjelljen tonë dhe kontrollojnë vendimet dhe emocionet tona.

Unë jam pak ngurrues për të përdorur termin “shpëlarje truri” në këtë kontekst, pasi kjo nënkupton se anëtarët e kultit janë viktima të pafajshme të liderëve keqdashës. Në librin tim të ri, unë sugjeroj që udhëheqësit e kultit, gurutë e korruptuar dhe udhëheqësit politikë autoritarë janë personalitete “që nxitin një shkëputje të madhe nga bota” dhe që dëshirojnë pushtet dhe admirim.

Ashtu si me hipnozën – kur një subjekt e lejon hipnotizuesin të marrë përsipër vullnetin e tij Sindroma e Abdikimit është (të paktën në fillim) një marrëveshje midis ndjekësit dhe udhëheqësit. Ndjekësi ka një nevojë psikologjike për të adhuruar dikë, ndërsa udhëheqësi ka nevojë psikologjike për t’u adhuruar.

Është një marrëveshje midis një personi që dëshiron të marrë rolin e fëmijës dhe një personi që dëshiron të marrë rolin e prindit. Sindroma e Abdikimit nuk sjell një përfundim të mirë. Ashtu si të gjitha marrëdhëniet toksike, marrëdhënia midis liderëve autoritarë dhe ndjekësve të tyre të nënshtruar, është e dënuar të shkojë keq që në fillim.

Sepse ajo bazohet në patologji nga të dyja anët:hiper–ndikim e liderëve, dhe pasiguria dhe papjekuri psikologjike e ndjekësve të tyre. Po ashtu, është një marrëdhënie shumë e paqëndrueshme, për shkak të hendekut gjigant midis liderit (me bashkëpunëtorët e tij) dhe ndjekësve të tij të nënshtruar. Çdo patokraci – në formën e një kulti ose një qeverisje – çon në mënyrë të pashmangshme drejt konfliktit, kaosit dhe vetë-shkatërrimit.