Amfiteatri i Bibliotekës Qendrore Universitare, një ndër ambientet më ikonike të qytetit, do të kthehet në skenën e një mrekullie muzikore për një periudhë prej 9 Majit deri në 9 Qershor. Chopin Piano FEST Prishtina, në nder të 200-vjetorit të lindjes së mjeshtrit të pianos, Fryderyk Chopin, do të përjetojë një përmbysje të tingujve magjepës të pianos, duke u shndërruar në një qendër globale të muzikës klasike.

Ky festival, anëtar i Fédération Internationale des Sociétés Chopin ka shndërruar Prishtinën në një qendër të muzikës klasike, ku harmonizon shijet dhe pasionin e audiencës të gjerë, e që mbahet me krenari çdo vit gjatë pranverës.

Në çdo mbrëmje të këtij festivali, publiku do të udhëtojë nëpër një rrugëtim muzikor të pazakontë, të zgjedhur me kujdes nga repertori i pasur i muzikës së Chopin-it dhe interpretimit të shkëlqyer të artistëve vendas e të huaj. Zërat e pianos do të krijojnë një melodi të padukshme në qytet, duke shkaktuar një atmosferë të pazakontë të magjisë muzikore. Ky vit shënon edicionin e 14-të të Chopin Piano Fest Prishtina, një festë e muzikës klasike që shndërrohet në një përjetim të jashtëzakonshëm artistik. Frymëzuar nga suksesi i viteve të kaluara, organizatorët kanë vendosur që ky edicion të tejkalohet çdo pritshmëri. Me një filozofi që përfshin fuqizimin e edukimit muzikor, festivali përpiqet të ofrojë një përvojë të pasur jo vetëm për audienca, por edhe për artistët.

Bashkëpunimi i vazhdueshëm me partnerë vendas dhe ndërkombëtarë, përfshirë projektin e BE-së #Synergy për Muzikën Klasike në Ballkanin Perëndimor, ka rritur rëndësinë dhe ndikimin e festivalit në skenën botërore të muzikës klasike. Kështu, Chopin Piano Fest Prishtina shndërrohet në një eksperiencë muzikore të pazakontë që nuk duhet të humbasësh, shkruhet në faqen zyrtare të festivalit.

Chopin Piano FEST Prishtina nuk është vetëm një festival koncertesh; është një platformë e ndërsjellë për shkëmbim kulturor mes artistëve të Kosovës dhe atyre nga mbarë bota. Përkundër sfidave diplomatike, ky festival përshëndet artistë nga vende që ende nuk e kanë njohur Kosovën si një shtet, duke e bërë muzikën të bashkojë popujt nëpërmjet një gjuhe të përbashkët të dashurisë së artit. Në të njëjtën kohë, përmes aktiviteteve si EduWeek, konkursi Special Prize, dhe konkursi kompozicional i frymëzuar nga vepra e Chopin-it, festivali inkurajon dhe ndihmon në zhvillimin e muzikantëve të rinj klasikë.

Programi i edicionit të 14-të të Chopin Piano Fest Prishtina është një kombinim i artistëve dhe shfaqjeve të mrekullueshme nga një gamë e gjerë shtetesh. Në këtë edicion, në skenën e festivalit do të shfaqen artistë nga vende të ndryshme si Gjermania, Kanada, Italia, Slovakia, Romania, Polanda, Austria, Franca dhe shumë shtete të tjera. Programi i detajuar është publikuar në faqen zyrtare të Chopin Piano Fest Prishtina, duke sjellë një përmbledhje të vlerës së vërtetë artistike dhe kulturor që do të ofrohet gjatë kësaj periudhe. Publiku do të ketë mundësinë të shijojë interpretimin e mrekullueshëm të muzikës së Chopin-it dhe të eksplorojë talentet e pianistëve nga të gjitha anët e botës.

Me një listë të tillë të përfaqësuesve nga skena ndërkombëtare, Chopin Piano Fest Prishtina konfirmon rolin e tij si një nga ngjarjet më prestigjioze të muzikës klasike në rajon dhe më gjerë. Kjo është një mundësi e jashtëzakonshme për publikun të përjetojë magjinë e muzikës së bukur nën udhëheqjen e artistëve të shquar nga e gjithë bota./UBTNews/

© Dionesa Ebibi

Në një sallë të mrekullueshme plot me tinguj dhe emocione, një kapitull i madh në historinë e muzikës klasike të Kosovës po mbyllet. Pas 18 vjetësh në udhëheqje, profesori dhe dirigjenti i njohur, Baki Jashari përfundon mandatin e tij si drejtor i Filharmonisë së Kosovës.

Të martën, Ministri i Kulturës, Hajrulla Çeku, priti Baki Jasharin dhe bëri të ditur ndërprerjen e punës në krye të institucionit të kulturës, duke e përshëndetur kontributin e Baki Jasharit në zhvillimin dhe forcimin e muzikës klasike në Kosovë. Jashari është falënderuar nga komuniteti muzikor për përkushtimin dhe pasionin e tij për artin, për punën e palodhshme për të promovuar muzikën klasike dhe për t’i dhënë Filharmonisë së Kosovës një identitet dhe një zë në arenën ndërkombëtare.

Besa Luzha nga komuniteti artistik në rrjetin social në Facebook në komentin e saj, iu është falënderuar Jasharit për punën e deritanishme dhe i uron për angazhimin e ri, me përgjegjësi  Dardan Selimajt.

Imer Hakaj, Drejtor i Inspektoriatit për Trashëgimi Kulturore në MKRS, ka shkruar se drejtori i Filharmonisë së Kosovës, Jashari ka bërë një punë të madhe dhe të shkëlqyeshme gjatë gjithë kohës se punës së tij për institucionin. Kurse për faktin që ministri Ceku, e ka vlerësuar si personalitet, e lëvdoi ministrin dhe punën e këtij institucioni. Por ashtu si në çdo fund të një rruge të gjatë, në horizont shfaqet një fillim i ri. Emërimi i Dardan Selimajt si ushtrues detyre i drejtorit të Filharmonisë së Kosovës shënon një kapitull të ri në historinë e këtij institucioni të madh. Selimaj, një zyrtar i brendshëm i institucionit, përfaqëson një pasuri të brendshme të talenteve dhe pasionit për muzikën klasike, dhe shpresat për të ardhmen e ndritshme të Filharmonisë. Praktikisht Dardan Selimaj, një figurë e njohur në korridoret e institucionit, nga e hëna e javës së ardhshme do të përballet me një sfidë të re që është – ushtrimi i detyrës së menaxherit të institucionit.

Dardan Selimaj, si ushtrues i detyrës së drejtorit të Filharmonisë së Kosovës, fillon me një vlerësim të programit të vitit të aprovuar nga ana programore. Ai për Kohën Ditore vë në pah rëndësinë e mbajtjes së kontinuitetit dhe vazhdimin e bashkëpunimit me akterë të rëndësishëm të skenës së muzikës klasike, si në vend edhe jashtë vendit. Selimaj shpreh qëllimin për të kontribuar në reformën organizative të Filharmonisë së Kosovës, në bashkëpunim me kolegët e dy njësive, Orkestrës dhe Korit. Selimaj si anëtar i korit të Filarmonisë së Kosovës, kaloi vite duke performuar në skenat prestigjioze të rajonit, duke i dhënë zë një simfonie të madhe. Në vitin 2014, ai u hodh në detin e filmit dokumentar, duke drejtuar për herë të parë “There is Light Inside”, një opus që ndriçon çdo cep të globit. Për fat të keq, kjo epistole nuk mund të përfundojë pa një vlerësim për kontributin në artin dhe kulturën e Kosovës./UBTNews/

Përmbledhi: Dionesa Ebibi

Në vitin 2004, hija e dritës të Eurovizionit për Shqipërinë fillimisht u shfaq në skenën e madhe të muzikës ndërkombëtare. Në këtë vit, zëri i Anjeza Shahinit u ngjall për të frymëzuar kombin shqiptar në një shfaqje të shkëlqyer të muzikës së tyre. Pavarësisht vendit të 7-të në finale, emocionet dhe krenaria filluan të rriteshin, si një flluskë që po ngrihej në qiell. Radio Televizioni Shqiptar (RTSH), udhëheqësi i rrugës së këtij udhëtimi muzikor, e mbante flamurin e kulturës së tyre me kujdes dhe pasion. Festivali i Këngës, një fushatë e fuqishme e talenteve vendas, u bë ura lidhëse për ëndrrën e tyre Eurovizive. Në të gjitha ato vitet, Festivali i Këngës u bë një arenë ku yjet dhe ëndrrat u përplasën për të çelur derën për përfaqësimin e tyre në Evropë, shkruhet në faqen zyrtare të Eurovision.

Në vitin 2012, Rona Nishliu u ngrit në krye të këtij udhëtimi, duke shkëlqyer me një zë të fuqishëm dhe një emocion të pashuar. Me renditjen e 5-të në finale, ajo vuri thelbin e një historie tashmë të ndërtuar me mund dhe pasion përpara vështrimeve të boteve të tjera. Përmes Festivalit të Këngës, Shqipëria vazhdoi të bënte histori, të ndante emocione dhe të kultivonte talentin e saj në një skenë të madhe ndërkombëtare, duke shpalosur njëherit identitetin dhe potencialin e saj në botën e muzikës, por edhe asnjëherë të vetme nuk gëzoi ndonjë arritje të madhe.

Besa Kokëdhima në Eurovizion: Transformimi me ‘Titan’

Në rrugën drejt Eurovizionit, Besa Kokëdhima u shfaq si përfaqësuese e Shqipërisë në Festivalin e 62-të të Këngës, me këngën “Zemrën n’Dorë”. Megjithëse mbështetja e publikut i siguroi  vendin për të përfaqësuar vendin në arenën ndërkombëtare, rruga drejt Eurovizionit përfshiu ndryshime të mëdha në këngë dhe për të përfunduar me një titull të ri – “Titan”, i shoqëruar edhe nga një pamje e re vizuale. Ndryshimet në këngë u bënë të ditura që në fillim të rrugës së saj drejt Eurovizionit. Por çfarë përfitimi sollën këto ndryshime për projektin? A e bëri kjo këngë më të veçantë një konkurs kaq të madh si Eurovizioni? Është një pyetje që ka nevojë për vlerësim të thelluar.

Edhe pse teksti është shkruar nga emra të njohur në skenën muzikore si Gia Koka dhe Kledi Bahiti, një analizë e thellë e këngës duhet të përqendrohet në performancën dhe përmbajtjen e saj. Për më tepër, ndikimi i drejtorit artistik Hasan Kuyucu në realizimin e projektit është një tjetër aspekt që duhet vlerësuar.

Teksti i këngës “Titan” ka potencial për të përshkruar një udhëtim të vështirë, duke përshkruar forcën dhe vendosmërinë për të përballuar sfidat. Një aspekt që mund të merret parasysh është origjinaliteti i tekstit. Përvoja e një titani në dispozicionin e artistit për të përballuar sfidat është një metaforë e fuqishme. Megjithatë, disa mund të argumentojnë se ka një standard të përsëritur në disa linja, siç është “I won’t go down, I’ll never break / Like a titan I’ll be brave”, që mund të duket si një ngjashmëri e tepërt në disa pjesë të këngës.

Një aspekt tjetër që mund të shqyrtohet është përshtatshmëria e këngës për kontekstin e konkursit Eurovision. Në këtë rast, është e rëndësishme që performanca të jetë e përputhur me kërkesat dhe pritshmëritë e publikut të Eurovisionit, duke përfshirë elemente si përformance vizuale dhe pamja e skenës. Një kritikë e mëtejme mund të përqendrohet në mënyrën se si artistët përjetojnë dhe transmetojnë emocionet në performancë. Përsosmëria e ekzekutimit vokal dhe interpretimi emocional mund të luajnë një rol të rëndësishëm në se si kënga do të përjetohet dhe vlerësohet nga audienca.

Deklaratat e Besës  në programin televiziv “E diela jonë” në lidhje me këngën e saj “Titan” dhe performancën në Eurovizion, sidomos përsa i përket ndryshimit të gjuhës nga shqipja në anglisht, kanë shkaktuar një reagim të ndarë në mes të adhuruesve të saj dhe dëgjuesve të muzikës në përgjithësi. Në fillim, është e rëndësishme të vlerësojmë qëndrimin e Besës për të paraqitur këngën në gjuhën angleze në Eurovizion. Në një kohë kur shumë artistë zgjedhin të paraqesin këngët e tyre në gjuhën origjinale në mënyrë të qëllimshme për të ruajtur autenticitetin dhe për të përmbushur lidhjen me dëgjuesit, zgjedhja e saj për të kënduar në anglisht është e diskutueshme. Për disa, kjo mund të shihet si një hap pozitiv drejt ndërkombëtarizimit të muzikës së saj dhe një mundësi për të arritur audienca të reja. Megjithatë, për të tjerë, kjo ndryshim mund të perceptohet si një humbje e ndjenjës së thellësisë dhe autenticitetit që mund të transmetonte në gjuhën origjinale.

Reagimi i dëgjuesve në YouTube, ku shumë prej tyre kanë shprehur keqardhje për ndryshimin në anglisht, është një indikator i qartë i rëndësisë së gjuhës së këngës në lidhjen emocionale me audienca. Për shumë njerëz, muzika shqipe ka një bukuri dhe një thellësi të veçantë që mund të humbasë në përkthimin në gjuhë të huaja. Nëse kënga është shkruar fillimisht në anglisht dhe më pas është përkthyer në shqip, është e natyrshme që artisti të vendosë të interpretojë në anglisht për të mbajtur besnikërinë ndaj origjinalitetit dhe sinjalizimit të autenticitetit të këngës. Megjithatë, disa mund të argumentojnë se performimi në gjuhën amtare të artistit mund të sjellë një lidhje më të thellë me publikun shqiptar dhe të forcojë identitetin kulturor. Për mënyrën se si kënga dhe performanca do të priten në Eurovizion, përdorimi i një ekipi të përbërë nga njerëz me përvojë ndërkombëtare është një hap i rëndësishëm për të siguruar një performancë cilësore dhe tërheqëse për audienca të ndryshme.

Kritikat për originalitetin: Ndryshimet në videoklipe dhe sfidat e prodhimit

Është e rëndësishme të kemi parasysh se çdo vend ka një stil të veçantë në prodhimin e videoklipeve, dhe për çdo artist apo grup muzikor, preferencat dhe stili personal janë gjithashtu në fokus. Për shembull, regjisori Hasan Kuyucu mund të ketë një stil të caktuar në këndvështrimin e tij artistik dhe të preferojë një estetikë të caktuar në videoklipe.

Në lidhje me videoklipin, komentet kritike përqendrohen në estetikën e përdorur. Edhe pse xhirimi në një qytet si Stambolli mund të jetë pikënisja e një atmosfere tërheqëse, mungesa e një stilistike të freskët dhe origjinale është e dukshme. Krahasuar me standartet e videoklipeve moderne, dizajni dhe regjia mund të perceptohen si të ngjashme me produksionet e mëparshme, duke humbur mundësinë për të sjellë diçka të re dhe të inovativë në skenën e videoklipeve muzikore.

Disa komente kritike janë bërë në EscTurkey në lidhje me ngjashmërinë e videoklipit me produksionet e mëparshme të artistëve turq si Hande Yener. Kjo ngjashmëri mund të jetë interpretuar si një mungesë e kreativitetit të ri dhe një përshtatje e thjeshtë ndaj modeleve të njohura, në vend të eksperimentimit dhe inovacionit në realizimin e videoklipeve.

Versioni i ri i këngës dhe videoklipi i shoqëruar kanë sjellë disa sfida dhe kritika në lidhje me origjinalitetin dhe freskërinë e tyre në skenën e muzikës dhe videoklipeve. Përfshirja e një kali në videoklip mund të jetë një element i diskutueshëm në lidhje me këngën për Eurovizion dhe emrin “Titan”. Në shumicën e rasteve, një videoklip duhet të përforcojë temën dhe mesazhin e këngës. Nëse nuk ka një lidhje të qartë mes këngës, emrit dhe përcaktimit të videoklipit, përfshirja e një kali mund të duket si një element i zbrazët dhe i pafuqishëm, duke sjellë konfuzion për audiencën. Kali është një simbol i fuqisë dhe forcës, por në kontekstin e një kënge për Eurovizion, ku shpesh mesazhet e paqes dhe bashkëpunimit janë thelbësore, përfshirja e një kali të kthen në histori, të kthen te ‘kali i Skëndërbeut’  dhe ky element mund të duket si një përpjekje për të sjellë një ndikim estetik ose historik.

Shqipëria ka një histori në konkursin Eurovizion dhe gjithmonë ka pasur një ndjekje të ngulitur nga fansat dhe dëgjuesit e muzikës në përgjithësi. Megjithatë, suksesi në Eurovizion nuk mund të sigurohet me përvojën e kaluar ose me emra të mëdhenj në produksion. Është e rëndësishme që çdo vit të paraqitet një prezantim të fuqishëm dhe të përshtatshëm që tërheqë vëmendjen e jurisë dhe dëgjuesve.

Në rastin konkret të këngës “Titan” dhe ekipeve të angazhuara për prezantimin e saj në Eurovizion, është e qartë që ka një përpjekje për të siguruar një performancë cilësore. Në fakt, duke bashkëpunuar me Fredrik Benke Rydman, një regjisor dhe koreograf me përvojë në Eurovizion, Besa Kokëdhima ka hedhur themelet për një performancë tërheqëse.

Megjithatë, është e rëndësishme të kuptojmë se suksesin në Eurovizion nuk e siguron vetëm puna e ekipit të prodhimit, por edhe përshtatshmëria e këngës dhe performanca në kontekstin e konkursit. Kënga duhet të jetë e aftë të përfaqësojë sinqeritetin dhe ndjenjat e artistit, ndërsa performanca duhet të jetë e bindshme dhe tërheqëse për dëgjuesit. Në disa raste, mungesa e resurseve financiare dhe logjistike mund të kufizojë aftësinë e Shqipërisë për të prodhuar performanca të larmishme dhe të përmbushura në Eurovizion. Konkurrenca në Eurovizion është e lartë, dhe për t’u dalë në krye, është e nevojshme që performancat të kenë një prodhim të lartë cilësor dhe teknik. Ndonjëherë, Shqipëria mund të përballet me sfida në përputhjen me këto standarde. Në përpjekjen për të përshtatur me trendet e muzikës botërore, ka rrezik që Shqipëria të humbasë esencën e promovimit të identitetit kulturor të një shteti dhe të dalë si një kopje e këngëve të tjera.

Në përfundim, suksesin e Shqipërisë në Eurovizion për vitin 2024 do ta përcaktojë një kombinim i shkëlqimit artistik, përpjekjeve të ekipit të prodhimit dhe përshtatshmërisë së këngës dhe performancës në kontekstin e konkursit. Duke përdorur përvojën nga e kaluara dhe duke marrë parasysh kritikat dhe sugjerimet, Shqipëria ka potencialin për të arritur një rezultat të mirë në Eurovizion viteve të ardhshme./UBTNews/

© Dionesa Ebibi

Në një mjedis ku emocionet kulturore ziheshin me ngrohtësi dhe pasion, Universiteti për Biznes dhe Teknologjis u shndërrua në arenën e një spektakli intelektual më 29 mars. UBT mori udhëheqjen për të sjellë një ngjarje të jashtëzakonshme: tryezën shkencore me titullin “Kabaja – Simbol dhe Identitet i Muzikës Tradicionale Shqiptare”.

Në krahinat e thella të Shqipërisë, një instrument muzikor ka qenë simbol i përjetshëm i identitetit dhe trashëgimisë kulturore: kabaja. E njohur për lidhjen e ngushtë me historinë dhe traditën e vendit, kabaja ka qenë më shumë se vetëm një instrument, ajo është bërë një simbol i muzikës tradicionale shqiptare, duke ndikuar në identitetin kulturor të vendit. Nëpërmjet tingujve të saj unikë, kabaja ka përjetuar një udhëtim të gjatë nëpër kohë dhe hapësirë. Nga malësorët nëpër qytete e fshatra, zëri i kabasë ka shënuar ngjarje të rëndësishme në historinë dhe jetën e përditshme të shqiptarëve. Në të gjetën zërin e tyre artistë të shquar si Remzi Lela, Mulla Merkoja, Selim Leskoviku dhe shumë të tjerë, të cilët me virtuozitetin e tyre e kanë shpërndarë këtë trashëgimi nëpër breza.

Në këtë udhë krenarie të muzikës shqiptare, një tjetër emër i rëndësishëm është Fatos Qerimaj, që në tryezën shkenoce që u mbajt, artisti i njohur demonstroi virtuozitetin e tij me kabanë. Ai përcolli jo vetëm zërin e instrumentit, por edhe historinë e thellë të sazeve shqiptare.

“Etnologjia evropiane e perfeksionimit të instrumenteve në lindjen dhe evoluimin e sazeve ka ushtruar një rol të jashtëzakonshëm. Ishte futja në gjysmën e dytë të shekullit 19-të e instumenteve të temperuar si klarineta, violina, fizamonika, lahuta, shpikja e mjeteve të regjistrimit si dhe gramafoni. Këto tri drejtime të modernitetit tekonologjik instrumental, mjetet e regjistrimit, sollën hapin e madh të kalimit nga instrumentët e patemperuar në një bashkëjetesë me instrumentët e temperuar të ardhur nga punishtet dhe produktet e Evropës”, deklaroi Aleksandër Peçi – mjeshtër i kabasë.

Në historinë e muzikës shqiptare, emrat e disa artistëve ngjiten në lartësinë e legjendës. Ndër ta, një emër që ndriçon me shkëlqimin e vet është ai i Remzi Lelës, i njohur ndryshe si Çobani. Nëpërmjet shërbimit të tij të pazëvendësueshëm në botën e klarinetës, ai jo vetëm ka dhënë një kontribut të jashtëzakonshëm për muzikën shqiptare, por edhe ka ndërtuar një urë mes brezave dhe krahinave të vendit tonë.

“Cobani ishte një klarinetist që i ka studiuar të gjitha kabatë që kur ka qenë i ri, për të cilën e ka ndihmuar babai jonë që edhe ai ka qenë muzikantë. Por, Remziu mbase i ka mësuar shumë mirë kabatë e të gjitha trevave. Ai fillonte dhe lulëzonte mbi këto kaba, fuste shpirtin e tij por më interesantja dhe më e bukura ishte që Remziu- Çobani në atë krahinë që ishte për sa i përket asaj lloj kabaje ai nuk devijonte dhe improvizonte gjithmonë brenda karakterit duke njohur të gjitha zonat e Shqipërisë”, deklaroi artisti Fatmir Lela.

Studiues të kësaj teme na udhëheqën edhe në udhëtimin e shkurtër, por të pasur në historinë e kabasë në Maqedoninë e Veriut. Ata përshkruan rrënjët e thella të këtij instrumenti në kulturën e toskëve, banorëve vendas të këtij rajoni. Ndërkaq, theksohet edhe ndikimi i madh që kabaja ka pasur në kulturën dhe jetën e përditshme të komunitetit shqiptar në këtë territor.

“Historiku i kabasë shqiptare në Maqedoninë e Veriut është një rrugëtim i gjatë dhe i pasur, rrënjët e thella ndodhen në kulturën e toskëve që janë banorë vendas të pjesës jugperëndimore të Maqedonisë së Veriut, pra bregu i djathtë i Drinit të Zi, Strugë, Ohër, Prespë dhe Manastir dhe që flasin në variantin lindor të toskërishtes. Kjo formë muzikore ka qenë e përhapur gjerësisht në këtë rajon dhe ka pasur ndikim të madh në kulturën dhe jetën e përditshme të komunitetit shqiptar. Sipas fjalorit të sotëm të gjuhës shqipe Kabaja është pjesë muzikore popullore e shtruar, që luhet zakonisht me gërrnetë ose me violinë”, deklaroi studiuesi Bekim Ramadani.

Historia e kabasë, si një nga instrumentet më simbolike të muzikës tradicionale shqiptare, është një rrugëtim i gjatë e i pasur që ka ndikuar thellë në identitetin dhe kulturën tonë. Emrat e shquar si Remzi Lela, Mulla Merkoja, Asllan Leskoviku, dhe shumë të tjerë, janë figura që kanë udhëhequr këtë udhëtim muzikor, duke përhapur zërin dhe emocionet e kabasë nëpër krahina dhe treva të ndryshme të Shqipërisë. Përmes tyre, muzika e kabasë ka gjetur shprehjen më të lartë të trashëgimisë sonë kulturore. Kjo trashëgimi e pasur është një pjesë e thellë e identitetit tonë kombëtar dhe një burim frymëzimi për brezat e ardhshëm./UBTNews/

Realizoi: Dionesa Ebibi