Janë libra të njohur të letërsisë amerikane, shumica e të cilave janë të botuar edhe në shqip. Në listën e leximeve më të reja dhe ‘të nxehta’, mund të jetë e lehtë të harrojmë herë pas here çfarë është vërtet me vlerë dhe të lemë mënjanë ata çfarë i quajmë libra klasikë, që nuk njohin kohë apo ‘modë’.

Por, janë pikërisht këta libra në të cilët ia vlen të zhytemi dhe ‘të harrohemi’.

Në vazhdim ne do u’a rekomandojmë disa nga botimet që duhet t’i lexoni, sidomos në një pasdite Ramazani teksa prisni Iftarin.

1.“Mbulesa e qelqtë” (The Bell Jar) nga Sylvia Plath (1961)

Esther, protagonistja e romanit përballet me një sërë përvojash ndryshimesh në jetën e saj, shumica e të cilave duhet t’i sillnin kënaqësi dhe eksitim. Esther zhytet në udhëtimin e vet jetësor, zbret më thellë në çmenduri. Ky libër ofron vështrim të thellë në shëndetin mendor dhe në pritshmëritë konvencionale të vendosura ndaj grave në atë periudhë. Vetëm një paralajmërim: Mos e merrni këtë libër me vete në plazh.

2. “Bashkë me Erën” (Gone with the Wind) nga Margaret Mitchell (1936)

Një nga librat më të preferuar të të gjithë kohëve. Kur futeni në botën e Scarlett O’Hara do të bini në dashuri me Jugun e Amerikës. Një novelë historike, me një heroinë të vërtetë. Ndërsa e lexoni, do kuptoni se mund të ketë pak Scarlett O’Hara tek të gjithë ne. Margaret Mitchell, duke mbajtur në dorë një kopje nga libri i saj “Bashkë me Erën”.

3. “Damka e turpit” (The Scarlet Letter) nga Nathaniel Hawthorne (1850)

Libri që udhëhoqi revolucionin e romantizmit të errët vjen si histori e vërtetë pasioni për moralin e shoqërinë. Ngjarjet e Salemit të dikurshëm, ku forca e mentalitetit të pazhvilluar të shoqërisë ndryshuan jetën e një gruaje, vijon të japë leksione dhe në shekullin XXI. E shkruar me stil nga Nathaniel Hawthorne, “Damka e turpit” është një libër që të bën ta duash që në rreshtat e parë. Edhe pse nuk është një histori e zakonshme dashurie, ai është një rrëfim për rolin e femrës në shoqëri dhe njohjen e të drejtave të kësaj gjinie.

4. “1984” nga George Orwell (1949)

E shkruar 35 vjet më parë se sa daton në titull, “1984” është një parashikim i asaj se çka përmban e ardhmja: Shumë tirani, censurë, kontroll të mendjes, mbikqyrje publike (Big Brother) e luftë. Romani “1984” flet për një botë që gjendet e ndarë në një konflikt të vazhdueshëm. Konflikti justifikon sundimin e qeverisë, e cila ka zhvilluar shkencën me qëllimin për të kontrolluar dhe shtypur individin.

5.“Roje në thekërishten buzë greminës” (The Catcher in the Rye) nga J.D Salinger (1951)

16 vjeçari Holden Kolfild, bëhet prototipi i adoleshentit rebel e konfuz në kërkim të së vërtetës dhe së pafajshmes, jashtë botës artificiale së të rriturve. Romani u botua më 1951, fillimisht për të rriturit, e më tej u bë pjesë e librave të këshilluar për shkollat e larta dhe kolegjet në të gjithë botën anglishtfolëse, shtë përkthyer në të gjitha gjuhët e botës, me një shitje të përgjithshme prej më shumë se 65 milionë kopjesh.

6.“Ferma e kafshëve” nga George Orwell (1949)

Pasi kanë hequr qafe pronarin njerëzor, kafshët e fermës “Menër” janë duke shpresuar për një jetë të lirë dhe të bollshme. Një elitë e mençur mizore vjen në pushtet, kafshët tjera e gjejnë veten në mënyrë të pashpresë të zënë në grackë sipas mënyrave të vjetra. Ky libër ishte një kritikë për Revolucionin Rus dhe simbolizon më së miri rregullin e diktatorit në shtetin e tyre. Është mirë që, kur të lexoni këtë libër, të lini mënjanë bindjen personale politike, për të kuptuar më mirë ideologjinë që libri prezanton për lirinë dhe barazinë.

7. “Lartësitë e stuhishme” (Wuthering Heights) nga Emily Bronte (1847)

Romani është rrëfim dashurie e urrejtjeje, i së mirës dhe i së keqes, vendosur në shekullin XIX. Është himn dashurie, që su prit mirë nga kritika e kohës për mënyrën e rrëfimit, por pikërisht për të njëjtën arsye, ky roman mbeti në listën e romaneve klasikë dhe Brontë, përfaqësuese e denjë e romantizmit anglez. “Lartësitë e stuhishme” është një histori e egër dhe pasionante dashurie mes Kethit dhe Hithklifit, i adoptuar nga babai i Kethit. Pas vdekjes së babait, Hithklif ngacmohet dhe poshtërohet nga vëllai i Kethit.

Duke besuar gabimisht se dashuria që ndjen për Kethin është e njëanshme, largohet nga Lartësitë e stuhishme, për t’u rikthyer më vonë si një burrë tashmë i pasur dhe i etur për hakmarrje.

8. “Gratë e vogla” (Little Women) nga Louisa May Alcott (1868)

Mbetet vepra më e njohur e Louisa May Alcott. Sharmi dhe pafajësia vijon të tërheqë lexuesit, pavarësisht faktit se realiteti shoqëror dhe familjar i përshkruar në roman është i ndryshëm nga jeta familjare e ditëve tona. Sipas standardeve të shoqërisë së kohës së autores, vajzat e familjes March janë të brishta. Autorja tentoi t’i jepte personazheve të veta një dozë egoizmi, vaniteti, inati dhe turpi, cilësi që s’janë parë më herët në personazhe të tilla për fëmijë. Shumë djem ndjehen mirë kur e lexojnë librin po aq sa dhe vajzat. Ai flet për jetën dhe dashuritë e katër motrave, që u rritën gjatë luftës Civile Amerikane. Romani u bazua në eksperiencën e vetë autores, e cila e kaloi fëmijërinë në Germantown të Pensilvanisë me tre motrat e saj, Anna, May dhe Elizabeth.

9. “Njerëz dhe minj” (Of Mice and Men) nga John Steinbeck (1937)

Me këtë parabolë përkushtimi, vetmie, shprese dhe humbjeje, John Stainbeck krijoi portretet e fuqishme të dy burrave që rropaten të kuptojnë vendin unik në botë. Duke u mbërthyer te njëri-tjetri, në vetminë, mbylljen në guackë dhe armiqësinë ndaj ambientit rrethues, Xhorxhi dhe shoku i tij mendjelehtë, Leni, ëndërrojnë siç bëjnë bredharakët, për një vend që ta quanin “të vetin”.

10. “Të vrasësh zogun përqeshës” (To Kill A Mockingbird) nga Harper Lee (1960)

Fitues i çmimit Pulitzer, ky libër është historia e Atticus Finch e fëmijëve të tij Jem/Scout që rriten në Alabama, është bazuar në jetën e autorit. Një nga rrëfimet më të dashura. “Të vrasësh zogun përqeshës” është përkthyer në më shumë se dyzet vende të botës.

11. “Zemra e errësirës” (Heart of Darkness) nga Joseph Conrad (1899)

Edhe ky është një libër, jo për t’u marrë në pushime. Karakteri kryesor i librit, Charles Marlow, transporton fildish poshtë lumit Kongo në Afrikën Qendrore. Gjatë një prej udhëtimeve të tij. takon Kurtz, një burrë i njohur për vendasit me të cilin ai zhvillon një marrëdhënie të sëmurë. Ky libër është një eksplorim i kolonializmit, brutalitetit dhe racizmit, që është i nevojshëm për të ruajtur pushtetin.

12, “Tesi i D’Erbervilëve” (Tess of the d’Urbervilles) nga Thomas Hardy (1891)

Libri më i vlerësuar dhe më i famshëm i Tomas Hardi. Personazhet udhëhiqen nga forca e temperamentit të tyre, paguajnë gabimet që kanë bërë dhe fati i mposht ata.

13. “Getsbi i madh” (The Great Gatsby) nga F. Scott Fitzgerald (1925)

Vepra që shënoi pikën kulmore në krijimtarinë e F. Scott Fitzgerald. Historia e Jay Gatsby, një i ri i pashëm dhe i pasur dhe dashurisë për bukuroshen Daisy. Një përshkrim i mrekullueshëm i periudhës kur, “xhini ishte pija kombëtare dhe seksi obsesioni i përgjithshëm”.

14. “Perëndia e mizave” (Lord of the Flies) nga William Golding (1954)

Vepra u cilësua si metaforë e Satanait nga Tomas Eliot. “Perëndia e mizave” u bë letërsia e preferuar e studentëve universitarë. Përcillet nga format e utopisë negative. Ai analizon sjelljen e një grupi nxënësish britanikë, që si pasojë e një fatkeqësie ajrore, braktisen në një ishull.

15. “Kështjella e qelqtë” (The Glass Castle) nga Jeanette Walls (2005)

I shkruar më 2005, ky libër s’është “klasik”, por është një që i’a vlen të lexohet. Ky libër është si një biografi e rrëfim shokues që tregon se ç’do të thotë të rritesh në Amerikën rurale. Çdo herë që mendoni se gjërat s’mund të shkojnë më keq, do të shikoni se ka edhe më keq se aq. /UBT News/

Titulli “Mediat sociale, kalbja e trurit dhe vdekja e ngadaltë e leximit”, e zgjedhur nga kritikja e librit dhe autorja Mia Levitin për artikullin e ri në “Financial Times”, përshkruan “betejën” që të gjithë ne kemi jetuar vitet e fundit, edhe ata prej nesh që më parë e deklaronim veten “krimb të librave”, pasi tani po luftojmë për të lënë mënjanë celularët dhe të shijojmë leximin e një libri.

Ajo argumenton se edhe studentët e Letërsisë kanë ndaluar së lexuari libra sot, ose të paktën i lexojnë më rrallë se në të kaluarën. citon një sondazh të fundit (Reading Agency), sipas të cilit përqindja e të rriturve që lexojnë në Britani është përgjysmuar, nga 58% më 2015, por ky është një fenomen universal. Joshja e mediave sociale është e fortë edhe ndaj atyre që e duan librin.

Gara “libra kundër mediave sociale” është padyshim e pabarabartë. Jo vetëm që mediat sociale janë krijuar për të shkaktuar shpërthime të përsëritura të dopaminës, hormonit të lumturisë në tru dhe në disa raste është krijuar një varësi, siç shpjegon neuroshkencëtarja Maryanne Wolf.

Të lexuarit është aftësi e fituar, që e kultivojmë përmes të mësuarit.

Leximi i një libri është i mundimshëm, siç e kemi kuptuar nga përvoja, por ia vlen. Ata që lexojnë rregullisht raportojnë nivele më të larta të mirëqenies dhe kënaqësisë nga jeta, gjumë të mirë, përqendrim e kreativitet.

Nuk kemi nevojë as të kemi kohë të lirë në dispozicion për të përfituar nga efekti i dobishëm i leximit: një studim tregoi se gjashtë minuta në ditë janë të mjaftueshme për të reduktuar stresin me dy të tretat.

Mund të bashkohemi me klubet e leximit të cilat do të na motivojnë të përfundojmë librin në kohë për të diskutuar në takimin e tyre të ardhshëm e të na sjellin në kontakt me njerëz me interesa të përbashkëta.

Nëse nuk mund të imagjinojmë një ditë të vetme të jetës sonë pa internet, le ta shohim leximin sikur po zhytemi në këtë botë, analoge, pa njoftime dhe reklama të vazhdueshme të na ndërpresin vëmendjen, teksa ne vazhdojmë udhëtimin drejt lumturisë të pashqetësuar. /UBT News/

Në periudhën e festave të fundvitit, kur shpesh kërkojmë lexime që ofrojnë ngushëllim, reflektim ose mund të na mbushin me frymëzim, këtu janë pesë libra të shkëlqyer që mund të lexoni:

“Një Histori Dimri” – Jeanette Winterson

Ky libër i shkruar nga Jeanette Winterson është histori magjike dhe e ngrohtë për dashurinë gjatë dimrit. Një kombinim i realitetit dhe mitologjisë, ky libër është i përsosur për të krijuar atmosferë festive dhe për të reflektuar mbi marrëdhëniet njerëzore.

“Dimri i Madh” – Albert Camus

Një klasik që shpërndan atmosferë të thellë reflektimi mbi ekzistencën dhe natyrën e jetës. Dimri i këtij libri është metaforë për periudhat më të errëta të jetës, dhe ndihmon të kuptosh rëndësinë e gjetjes së dritës edhe në momentet më të vështira.

“Përgjithmonë” – Audrey Niffenegger

Ky roman ka për temë dashurinë, humbjen dhe kohën, të gjitha ato që na bëjnë të mendojmë gjatë dimrit dhe festave. Historia e një burri që udhëton në kohë është plot me emocion dhe shpresë, duke sjellë një këndvështrim të ri mbi jetën.

“Poezi të Feshtave” – Emily Dickinson

Për ata që kërkojnë diçka më të shkurtër dhe poetike, ky përmbledhje me poezi të Emily Dickinson është ideale për të shijuar gjatë natëve të dimrit. Poezitë e saj për festat dhe natyrën ofrojnë një sens të thellë të paqartësisë dhe bukurisë.

“Një Krishtlindje e Çuditshme” – Charles Dickens

Ky klasik i njohur është lexim i domosdoshëm për fundvit. Historia e Ebenezër Skrux, një njeri i ftohtë e lakmitar, që ndryshon pas takimeve me tri shpirtra të Krishtlindjeve, është thirrje për reflektim e ndryshim në periudha të veçanta të vitit.

Këto libra do të ofrojnë një atmosferë të ngrohtë, reflektive dhe frymëzuese gjatë festave të fundvitit! /UBT News/

Si një lexues pasionant, Bill Gates ka përzgjedhur pesë libra që ofrojnë një këndvështrim ndryshe për çështje globale, si ndryshimet klimatike, arsimi dhe barazia gjinore.

Bashkëthemeluesi i “Microsoft” dhe anëtar udhëheqës i Fondacionit “Bill & Melinda Gates”, është i njohur si adhurues i leximit, thuhet se ai lexon rreth 50 libra në vit dhe gjatë pushimeve merr me vete një çantë me libra. Gates inkurajon të rinjtë që duan të lënë ndikim pozitiv në botë, të zhvillojnë zakone leximi dhe të gjejnë një pasion që i përmbush.

“Çdo libër më mëson diçka të re ose ofron një këndvështrim ndryshe. Kam qenë me fat që kam pasur prindër që më inkurajuan të lexoj. Kjo më rriti kureshtjen për botën, diçka që besoj më ndihmoi si në karrierën time ashtu edhe në punën me fondacionin tim,” tha ai për revistën amerikane Time.

Që nga 2020, kur u largua nga bordi drejtues i “Microsoft”, ai i është përkushtuar veprimtarive filantropike, duke u përqendruar në çështje globale kritike, si ndryshimet klimatike, shëndeti global dhe arsimi. Ja pesë librat që ai rekomandon në blogun e tij personal, Gates Notes.

Not the End of the World – Hannah Ritchie – Në konferencën e OKB-së për ndryshimet klimatike, liderë nga sektori publik, privat dhe shoqëror diskutojnë mënyra për të përshpejtuar përpjekjet ndaj krizës klimatike. Një nga librat që rekomandon Gates, “Not the End of the World” nga Hannah Ritchie, është aktual. Sipas tij, është më e lehtë për njerëzit të ndjekin zhvillimet për ndryshimet klimatike sesa të kuptojnë tendencat afatgjata. Libri, ofron perspektivë për krizën, duke treguar përparimet që ka arritur njerëzimi në: Uljen e vdekshmërisë e përmirësimin e qasjes në burime bazë, sfidon narrativën “katastrofike” për ndryshimet klimatike. Autorja sugjeron zgjidhje për të vazhduar përballjen me probleme klimatike, duke theksuar nevojën për bashkëpunim mes vendeve të pasura e të varfra.

The Power – Naomi Alderman – Romani fantastiko-shkencor i Alderman, i rekomanduar Gates-it nga vajza Jennifer, thellohet në atë që ndodh kur gratë fitojnë aftësinë për të prodhuar dridhje të fuqishme elektrike nga trupat. Romani tregon si bota bie pre e trazirave shoqërore të dhunshme, në vend që të shkojë drejt shoqërisë që përqafon barazinë gjinore.

How to Know a Person – David Brooks – Si person introvert, Gates e gjeti librin e Brooks interesant e të dobishëm. Libri propozon një mënyrë njerëzore jetese, duke i inkurajuar lexuesit të angazhohen në ndërveprimet e përditshme, të bëjnë pyetje reflektuese e të dëgjojnë me interes të sinqertë atë që të tjerët duan të ndajnë. Ai vë theksin në rritjen e ndjenjës së vetmisë dhe si shkëputja në epokën digjitale çon në ndarje shoqërore dhe politike, duke treguar se marrëdhëniet e vërteta janë më të rëndësishme nga sa mendojmë.

Brave New Words – Salman Khan – Arsimtari Salman Khan, themelues i “Khan Academy”, platformë arsimore jo fitimprurëse me mbi 150 milionë nxënës në botë, analizon se si inteligjenca artificiale revolucionarizon arsimin, duke ofruar përvoja mësimi të personalizuara e krijuese. Khan thekson se inteligjenca artificiale transformon arsimin duke u mundësuar mësuesve të kalojnë më shumë kohë duke ndërtuar marrëdhënie me nxënësit. Ai pranon sfida si mbrojtja e privatësisë së nxënësve dhe sigurimi i qasjes në teknologji për të gjithë.

Infectious Generosity – Chris Anderson – Në librin “Infectious Generosity, Chris Anderson”, krijues i organizatës jofitimprurëse “TED”, analizon sfidat e filantropisë në epokën dixhitale. Autori pranon se teknologjia e komunikimit është “thikë me dy presa”, lidh njerëzit, por mund t’i largojë përmes dezinformimit. Gates e konsideron angazhimin e autorit për krijimin e një bote më humane e frymëzuese, edhe pse pranon se disa nga propozimet janë të vështira për t’u zbatuar. /UBT News/