Lajmet

Ankthi i adoleshentëve: Si mund t’i ndihmojmë?

“Ankthi bëhet një çrregullim kur nuk ju lejon të jetoni normalisht, duke kompromentuar ditët tuaja”, shpjegon Vicari.

Published

on

Ka nga ata që kanë filluar dalëngadalë të izolohen nga miqtë sepse nuk ndihen të qetë mes të tjerëve, nga ata që nuk e tolerojnë më idenë e të pyeturit ose nuk mund të paraqiten në shkollë kur ka një test në klasë.

Ka nga ata që kanë vështirësi të dalin jashtë, aq sa nuk kanë dalë kurrë nga dhoma e tyre e gjumit pas kufizimeve të vendosura nga pandemia dhe shkollimi në distancë.  Ankthi sot është një shoqërues i vazhdueshëm në jetën e shumë adoleshentëve, një nga tiparet më të përhapura të asaj që ekspertët e kanë quajtur “brezi i Covid”.

ANKTHI I PERFORMANCËS

Megjithatë, gjithçka filloi para ardhjes së virusit që ndryshoi botën. Sipas një raporti të Qendrës Amerikane për Kontrollin e Sëmundjeve, që në vitin 2019, 14% e fëmijëve të moshës 12 deri në 17 vjeç vuanin ose kishin vuajtur nga një çrregullim ankthi; të dhëna të konfirmuara edhe nga vlerësimet evropiane, sipas të cilave shëndeti mendor i të rinjve ishte përkeqësuar ngadalë për të paktën një dekadë.  

Tashmë kishte shumë arsye për sëmundjen, edhe para virusit: sipas një studimi të Akademisë Amerikane të Pediatrisë, faktorë të ndryshëm kanë kontribuar në rritjen e ankthit gjatë dekadës së fundit, duke përfshirë pritshmëritë e larta dhe presionin për të pasur sukses, shumë më të madh se në të kaluarën.

Për shembull, një sondazh me studentët e vitit të parë të kolegjit, i kryer çdo vit nga Instituti i Kërkimeve të Arsimit të Lartë në Universitetin e Los Anxhelosit, zbuloi se në vitin 2016, 41 përqind e 18-vjeçarëve pranuan se ndiheshin të mbingarkuar nga pritshmëritë dhe sasia e angazhimeve;  në vitin 1985 ishte vetëm 18%. Kësaj, sipas ekspertëve amerikanë, i shtohet edhe ndjenja gjithnjë e më e përhapur se bota është një vend i pasigurt dhe i rrezikshëm, por mbi të gjitha përdorimi i rrjeteve sociale.  

Adoleshentët janë të ekspozuar ndaj telefonave inteligjentë dhe kompjuterëve çdo ditë për një mesatare prej tetë orë e gjysmë, shumë prej të cilave shpenzohen duke parë postimet dhe videot e bashkëmoshatarëve që shfaqin jetë të shkëlqyera, gjë që i bën ata të ndihen të papërshtatshëm dhe jo mirë. Kështu, që në prag të 2020-ës, kishte kaq shumë fëmijë me ankth performance, frikë nga bota apo ajo e ekspozimit ndaj të tjerëve.

BREZI I COVID

Covid, pra, ishte një detonator i madh ankthi: Nicole Racine, një psikologe në Universitetin e Calgary, Kanada, analizoi të dhënat e mbi 80,000 adoleshentëve gjatë pandemisë dhe vuri re se sot 20% kanë simptoma ankthi, kundrejt një përqindjeje që në vitet e mëparshme ishin mesatarisht rreth 10%.

Një sondazh i fundit nga Laboratorio Adolescence, në një kampion prej mbi 5000 adoleshentësh italianë, konfirmon panoramën jo fort ngushëlluese. Sipas rezultateve, shumica e djemve shpesh ndihen të trishtuar pa arsye, vuajnë nga luhatjet e humorit dhe mbi 40% pranojnë se shpesh ndjehen të shqetësuar ose të frikësuar deri në atë pikë sa të kenë ndjesinë e pamundësisë për të marrë frymë (tek vajzat, problemet psikologjike janë afër 80%). Shkurt, një ankth i vërtetë, shumë i ndryshëm nga ankthi “i mirë” dhe fiziologjik, ai që ndodh përpara një detyre a pyetjeje dhe agjiton, por nuk e pengon njeriun të dalë nga shtëpia dhe të matet me botën.

“Ankthi bëhet një çrregullim kur nuk ju lejon të jetoni normalisht, duke kompromentuar ditët tuaja,” shpjegon Stefano Vicari, kreu i neuropsikiatrisë së fëmijërisë dhe adoleshencës në Spitalin Pediatrik Irccs Bambino Gesù në Romë. «Ankthi ekziston në shumë forma, por të gjitha kanë një ndikim negativ në cilësinë e jetës: ka nga ata që kanë një fobi specifike dhe për këtë arsye, për shembull, nuk mund të ngasin makinën ose të qëndrojnë në hapësira të hapura ose të mbushura me njerëz; ekziston ankthi i ndarjes së atyre që, veçanërisht më të rinjtë, nuk duan të largohen nga familja; ekziston fobia sociale e fëmijëve që nuk dalin kurrë nga shtëpia dhe shmangin çdo kontakt me botën. Pandemia më pas shtoi frikën se mos sëmureshin ose sëmurnin anëtarët e familjes dhe hoqi mjetet e mbrojtjes, siç janë marrëdhëniet me miqtë. Adoleshentët që i kanë kapërcyer më mirë bllokimet e ndryshme, pa zhvilluar çrregullime ankthi, janë ata që kanë mundur të ndjekin rregullisht shkollën dhe të mbajnë marrëdhënie me bashkëmoshatarët e tyre në njëfarë forme.  

Edhe pasja e vëllezërve apo motrave ishte mbrojtëse, siç ishte jeta në një shtëpi me hapësira të jashtme dhe në një familje ku leximi dhe dialogu ishin të privilegjuar ndaj përdorimit të mjeteve elektronike”.

ÇFARË (NUK) DUHET TË BËJNË PRINDËRIT

Telefonat celularë dhe mediat sociale nuk ndihmojnë, përkundrazi. Siç thekson Giuseppe Ducci, i Shoqatës Italiane të Psikiatrisë: “Lidhja e tepruar dixhitale çon në një shkëputje nga emocionet: bashkëveprimi me të tjerët pa i parë dhe dëgjuar ata personalisht, thjesht vendosja e pëlqimeve, nuk ndihmon proceset e ndërtimit të personalitetit të nevojshëm në adoleshencë, të cilat kërkojnë një krahasim të drejtpërdrejtë me bashkëmoshatarët. Kjo, e lidhur me mungesën e shkollës – që është konteksti kryesor në të cilin adoleshentët mësojnë të vetërregullojnë emocionet e tyre – ka shkaktuar një rritje të shqetësimit, ku ankthi është vetëm fenomeni më i dukshëm dhe, shpesh, një simptomë e problemeve të tjera».

Me pak fjalë, janë marrëdhëniet me miqtë dhe familjen që i shpëtojnë fëmijët nga ankthi, por ata duhet të kultivohen që nga fëmijëria, në mënyrë që të parandalojnë me të vërtetë shqetësimin.

“Roli i prindërve është thelbësor”, thekson Vicari. “Adoleshentët pa ankth “ndërtojnë” veten që në moshë të re, për shembull duke inkurajuar autonominë, duke mos pranuar asnjë kërkesë në mënyrë që të mësojnë të menaxhojnë zhgënjimin, duke i ndihmuar ata të rregullojnë emocionet pozitive dhe negative në mënyrë që të mos mbingarkohen prej tyre, të mësojnë t’i dëgjojnë dhe t’i respektojnë, por pa dashur të jenë miq me ta: është pikërisht gjatë adoleshencës që do t’u duhet të diferencohen nga prindërit për të gjetur veten e tyre dhe të kenë nëna dhe baballarë që sillen si fëmijë pranë tyre, nuk i ndihmon ata të gjejnë rrugën e tyre dhe mund të sjellë një shqetësim emocional dhe afektiv”. / focus – bota.al

Lajmet

KESCO: Mungesë e theksuar e prodhimit të energjisë, në rastin më ekstrem e gjithë sasia importohet

Published

on

By

Kompania “KESCO” ka njoftuar se, duke filluar nga nesër dhe në ditët në vijim, pritet një mungesë e theksuar të prodhimit vendor të energjisë elektrike dhe kjo në rastin më ekstrem nënkupton që e gjithë sasia e energjisë elektrike për konsumatorët do të duhet të mbulohet përmes importit.

Pavarësisht sfidave të mëdha logjistike dhe kostos së lartë të energjisë në tregjet ndërkombëtare, KESCO është duke ndërmarrë të gjitha përpjekjet për të siguruar furnizimin e nevojshëm dhe për të garantuar qëndrueshmëri në sistem”, thuhet në komunikatën për media të KESCO-s.

Megjithatë, importimi i një sasie kaq të madhe paraqet vështirësi të konsiderueshme si nga aspekti teknik, ashtu edhe ai financiar. Për të minimizuar ndikimin e kësaj situate, KESCO u bën thirrje të gjithë konsumatorëve që të aplikojnë masa të menjëhershme të kursimit të energjisë elektrike. Çdo kilovat-orë e kursyer ndihmon në ruajtjen e stabilitetit të furnizimit dhe në zvogëlimin e kostos së përgjithshme, që përndryshe do të rëndonte mbi të gjithë ne”, thuhte në këtë njoftim.

Continue Reading

Lajmet

Kryeministri Kurti u takua me ambasadorin Malaj, u diskutua edhe për konstituimin e Kuvendit

Published

on

By

Kryeministri në detyrë i Republikës së Kosovës, Albin Kurti, priti sot në takim Ambasadorin e Shqipërisë në Kosovë, Petrit Malaj.

Gjatë takimit, u diskutua mbi thellimin e bashkëpunimit ndërmjet dy vendeve në fusha të ndryshme, përfshirë ekonominë, infrastrukturën, sigurinë dhe fusha të tjera në kuadër të të cilave tashmë po zbatohen marrëveshjet e nënshkruara ndërmjet Qeverisë së Republikës së Kosovës dhe Qeverisë së Republikës së Shqipërisë.

Të dy palët shprehën përkushtimin për të avancuar marrëdhëniet dypalëshe, duke punuar ngushtë për projekte të përbashkëta që do të sjellin përfitime të drejtpërdrejta për qytetarët e të dy vendeve.

Gjatë këtij takimi u diskutua edhe për zhvillimet e fundit në vend, përfshirë procesin e konstituimit të Kuvendit dhe formimin e institucioneve të legjislaturës së nëntë.

Kryeministri Kurti falënderoi ambasadorin Malaj për angazhimin e tij të vazhdueshëm për shtimin e lidhjeve dhe rritjen e bashkëpunimit ndërmjet Kosovës dhe Shqipërisë’, njoftoi Zyra e kryeministrit.

Continue Reading

Lajmet

​Mbi një mijë fëmijë vrapuan në Prishtinë për Ditën Olimpike

Published

on

By

Mbi një mije fëmije te shkollave fillore të Prishtinës kanë realizuar sot vrapimin olimpik dhe kanë praktikuar disiplina te ndryshme sportive në kuadër të Ditës Olimpike.

Ky aktivitet i organizuar nga Komiteti Olimpik i Kosovës në kuadër të Javës Olimpik, vjen në moton “Le të lëvizim” që ka për qëllim ta tregojë rëndësinë e aktivitetit sportiv në shëndetin e fëmijëve.

Në hapje të DItës Olimpike, Presidenti i Komitetit Olimpik të Kosovës, Ismet Krasniqi, theksoi se lëvizja është shumë e rëndësishme për fëmijët pasi i bënë ata më të shëndetshëm.

“Është dita kur festojmë sportin, dita kur festojmë shëndetin dhe lumturinë tuaj…Ky vit ka qenë mjaftë masovik dhe kemi pasur përkrahje të jashtëzakonshme nga të gjitha komunat e Kosovës, pra nga 26 komuna…Dita olimpike dhe motoja e kësaj dite ‘Let’s move’, apo ‘Të lëvizim’ është shumë e rëndësishme për ju fëmijë të dashur sepse të lëvizim, na bënë të shëndetshëm, të merremi me sport. Besoj që shumica prej jush merreni me sport e disa të tjerë kanë synime që të merren me sport…Komiteti Olimpik do të jetë gjithmonë krahë jush, gjithmonë do ta keni përkrahjen tonë sepse ju jeni e ardhmja e Kosovës”, tha Krasniqi.

Ndërsa, kryetari i Federatës së Atletikës së Kosovës, Halil Sylejmani, deklaroi se përmes këtyre aktiviteteve, Kosova po i tregon botës që e ka prioritet marrjen em sport.

“Falemnderit të gjithë juve që keni ardhur sot bashkarisht që të vrapojmë, të bashkohemi, të tregojmë që jemi të shëndosh, të merremi me sport, e kryesisht me atletikë, sepse atletika është mbretëresha e sporteve…Kemi punuar për një muaj e gjysmë për këtë ditë që ta shënojmë dhe t’i tregojmë Federatës Botërore të Atletikës dhe Komitetit Olimpik Ndërkombëtar që ne kemi fëmijë, vajza dhe djem të cilët sot këtë ditë do ta shënojnë në paqe dhe në liri të gjithë së bashku”, tha Sylejmani.

Përveç Prishtinës, aktivitet të ngjashme janë shënuar gjatë kësaj jave edhe në 26 komuna të Kosovës.

Continue Reading

Lajmet

​Dita e Çlirimit në Istog, “triumf për liri dhe drejtësi”

Published

on

By

Kuvendi Komunal i Istogut me rastin e 26-vjetorit të çlirimit të kësaj komune nga okupatori serb ka mbajt seancë solemne dhe gjatë ditës janë paraparë aktivitete të shumta në këtë qytet. Në këtë seancë u tha se çlirimi i kësaj komune ishte triumf i popullit për liri dhe dinjitet.

Seanca solemne nisi me një minutë heshtje në nderim të të gjithë të rënëve për liri.

Kryetari i Komunës së Istogut, Ilir Ferati teksa uroi të gjithë qytetarët e kësaj komune për këtë ditë, tha se 20 qershor 1999 mbetet pikë me peshë shekullore për lirinë e vendit.

Ferati tha se tashmë për këtë komunë kanë vizion për zhvillim.

“Mbetet pikë referimi e lirisë dhe pikë me peshë shekullore e sakrificës. Ne tashmë kemi vizion të qartë se kemi motiv në piedestalin më të lartë të krenarisë qëndrojnë dëshmorët e rënë për liri…Kuptuan se atë ditë fitoi shpresa mbi frikën, e qëndresa e popullit vlejti, dhe Istogu i lirë kishte nevojën për angazhim e zhvillim e për ta sjell në ditën ku jemi sot. Liria nuk është mungesë e luftës, liria është drejtësi, liria është barazi, liria është arsim, është mundësi dhe thirrje për të dhënë më shumë të mos e privojmë vetën nga ajo që e fituam me plotë mund, sepse sot prej atyre që luftuan me dhe pa uniformë, prej atyre që ranë në derë të shtëpisë e në frontin ushtarak prej të gjallëve që nuk u dorëzuan kurrë ju uroj ditën e çlirimit të Istogut”, tha ai.

Kryesuesi i Kuvendit Komunal të Istogut, Enver Rugova tha se 20 qershori i vitit 1999 shënon fundin e një periudhe të errët dhe të dhimbshme për popullin tonë.

Rugova theksoi se çlirimi i Istogut ishte triumf i vullnetit të popullit për liri e drejtësi.

“Ky është një moment reflektimi, mirënjohje, angazhimi për të ruajtur dhe zhvilluar trashëgiminë e lavdishme që na është lënë nga ata që sakrifikuan gjithçka për lirinë tonë. 20 qershori i vitit 1999 shënon fundin e një periudhe të errët dhe të dhimbshme për popullin tonë, pas shumë vitesh vuajtje dhe persekutimesh Istogu u çliruara, ky çlirim nuk ishte vetëm një ngjarje ushtarake, por një triumf i vullnetit të popullit për liri, dinjitet dhe drejtësi”, tha ai.

Fjalë rasti në këtë seancë solemne për 26-vjetorin e çlirimit të Istogut mbajtën edhe përfaqësuesi i Partisë Demokratike të Kosovës, Lëvizjes Vetëvendosje dhe Aleancës për Ardhmërinë e Kosovës.

Në 26-vjetorin e çlirimit të komunës së Istogut do të bëhen homazhe tek shtatorja e presidentit, Ibrahim Rugova, bëhet përurimi i shtatores së heroit, Selman Kadria, si dhe përurimi i memorialit të dëshmorëve në Vrellë. Më 20 qershor 1999 Istogu u çlirua nga okupatori serb

Continue Reading

Të kërkuara