Lajmet

Ankthi i adoleshentëve: Si mund t’i ndihmojmë?

“Ankthi bëhet një çrregullim kur nuk ju lejon të jetoni normalisht, duke kompromentuar ditët tuaja”, shpjegon Vicari.

Published

on

Ka nga ata që kanë filluar dalëngadalë të izolohen nga miqtë sepse nuk ndihen të qetë mes të tjerëve, nga ata që nuk e tolerojnë më idenë e të pyeturit ose nuk mund të paraqiten në shkollë kur ka një test në klasë.

Ka nga ata që kanë vështirësi të dalin jashtë, aq sa nuk kanë dalë kurrë nga dhoma e tyre e gjumit pas kufizimeve të vendosura nga pandemia dhe shkollimi në distancë.  Ankthi sot është një shoqërues i vazhdueshëm në jetën e shumë adoleshentëve, një nga tiparet më të përhapura të asaj që ekspertët e kanë quajtur “brezi i Covid”.

ANKTHI I PERFORMANCËS

Megjithatë, gjithçka filloi para ardhjes së virusit që ndryshoi botën. Sipas një raporti të Qendrës Amerikane për Kontrollin e Sëmundjeve, që në vitin 2019, 14% e fëmijëve të moshës 12 deri në 17 vjeç vuanin ose kishin vuajtur nga një çrregullim ankthi; të dhëna të konfirmuara edhe nga vlerësimet evropiane, sipas të cilave shëndeti mendor i të rinjve ishte përkeqësuar ngadalë për të paktën një dekadë.  

Tashmë kishte shumë arsye për sëmundjen, edhe para virusit: sipas një studimi të Akademisë Amerikane të Pediatrisë, faktorë të ndryshëm kanë kontribuar në rritjen e ankthit gjatë dekadës së fundit, duke përfshirë pritshmëritë e larta dhe presionin për të pasur sukses, shumë më të madh se në të kaluarën.

Për shembull, një sondazh me studentët e vitit të parë të kolegjit, i kryer çdo vit nga Instituti i Kërkimeve të Arsimit të Lartë në Universitetin e Los Anxhelosit, zbuloi se në vitin 2016, 41 përqind e 18-vjeçarëve pranuan se ndiheshin të mbingarkuar nga pritshmëritë dhe sasia e angazhimeve;  në vitin 1985 ishte vetëm 18%. Kësaj, sipas ekspertëve amerikanë, i shtohet edhe ndjenja gjithnjë e më e përhapur se bota është një vend i pasigurt dhe i rrezikshëm, por mbi të gjitha përdorimi i rrjeteve sociale.  

Adoleshentët janë të ekspozuar ndaj telefonave inteligjentë dhe kompjuterëve çdo ditë për një mesatare prej tetë orë e gjysmë, shumë prej të cilave shpenzohen duke parë postimet dhe videot e bashkëmoshatarëve që shfaqin jetë të shkëlqyera, gjë që i bën ata të ndihen të papërshtatshëm dhe jo mirë. Kështu, që në prag të 2020-ës, kishte kaq shumë fëmijë me ankth performance, frikë nga bota apo ajo e ekspozimit ndaj të tjerëve.

BREZI I COVID

Covid, pra, ishte një detonator i madh ankthi: Nicole Racine, një psikologe në Universitetin e Calgary, Kanada, analizoi të dhënat e mbi 80,000 adoleshentëve gjatë pandemisë dhe vuri re se sot 20% kanë simptoma ankthi, kundrejt një përqindjeje që në vitet e mëparshme ishin mesatarisht rreth 10%.

Një sondazh i fundit nga Laboratorio Adolescence, në një kampion prej mbi 5000 adoleshentësh italianë, konfirmon panoramën jo fort ngushëlluese. Sipas rezultateve, shumica e djemve shpesh ndihen të trishtuar pa arsye, vuajnë nga luhatjet e humorit dhe mbi 40% pranojnë se shpesh ndjehen të shqetësuar ose të frikësuar deri në atë pikë sa të kenë ndjesinë e pamundësisë për të marrë frymë (tek vajzat, problemet psikologjike janë afër 80%). Shkurt, një ankth i vërtetë, shumë i ndryshëm nga ankthi “i mirë” dhe fiziologjik, ai që ndodh përpara një detyre a pyetjeje dhe agjiton, por nuk e pengon njeriun të dalë nga shtëpia dhe të matet me botën.

“Ankthi bëhet një çrregullim kur nuk ju lejon të jetoni normalisht, duke kompromentuar ditët tuaja,” shpjegon Stefano Vicari, kreu i neuropsikiatrisë së fëmijërisë dhe adoleshencës në Spitalin Pediatrik Irccs Bambino Gesù në Romë. «Ankthi ekziston në shumë forma, por të gjitha kanë një ndikim negativ në cilësinë e jetës: ka nga ata që kanë një fobi specifike dhe për këtë arsye, për shembull, nuk mund të ngasin makinën ose të qëndrojnë në hapësira të hapura ose të mbushura me njerëz; ekziston ankthi i ndarjes së atyre që, veçanërisht më të rinjtë, nuk duan të largohen nga familja; ekziston fobia sociale e fëmijëve që nuk dalin kurrë nga shtëpia dhe shmangin çdo kontakt me botën. Pandemia më pas shtoi frikën se mos sëmureshin ose sëmurnin anëtarët e familjes dhe hoqi mjetet e mbrojtjes, siç janë marrëdhëniet me miqtë. Adoleshentët që i kanë kapërcyer më mirë bllokimet e ndryshme, pa zhvilluar çrregullime ankthi, janë ata që kanë mundur të ndjekin rregullisht shkollën dhe të mbajnë marrëdhënie me bashkëmoshatarët e tyre në njëfarë forme.  

Edhe pasja e vëllezërve apo motrave ishte mbrojtëse, siç ishte jeta në një shtëpi me hapësira të jashtme dhe në një familje ku leximi dhe dialogu ishin të privilegjuar ndaj përdorimit të mjeteve elektronike”.

ÇFARË (NUK) DUHET TË BËJNË PRINDËRIT

Telefonat celularë dhe mediat sociale nuk ndihmojnë, përkundrazi. Siç thekson Giuseppe Ducci, i Shoqatës Italiane të Psikiatrisë: “Lidhja e tepruar dixhitale çon në një shkëputje nga emocionet: bashkëveprimi me të tjerët pa i parë dhe dëgjuar ata personalisht, thjesht vendosja e pëlqimeve, nuk ndihmon proceset e ndërtimit të personalitetit të nevojshëm në adoleshencë, të cilat kërkojnë një krahasim të drejtpërdrejtë me bashkëmoshatarët. Kjo, e lidhur me mungesën e shkollës – që është konteksti kryesor në të cilin adoleshentët mësojnë të vetërregullojnë emocionet e tyre – ka shkaktuar një rritje të shqetësimit, ku ankthi është vetëm fenomeni më i dukshëm dhe, shpesh, një simptomë e problemeve të tjera».

Me pak fjalë, janë marrëdhëniet me miqtë dhe familjen që i shpëtojnë fëmijët nga ankthi, por ata duhet të kultivohen që nga fëmijëria, në mënyrë që të parandalojnë me të vërtetë shqetësimin.

“Roli i prindërve është thelbësor”, thekson Vicari. “Adoleshentët pa ankth “ndërtojnë” veten që në moshë të re, për shembull duke inkurajuar autonominë, duke mos pranuar asnjë kërkesë në mënyrë që të mësojnë të menaxhojnë zhgënjimin, duke i ndihmuar ata të rregullojnë emocionet pozitive dhe negative në mënyrë që të mos mbingarkohen prej tyre, të mësojnë t’i dëgjojnë dhe t’i respektojnë, por pa dashur të jenë miq me ta: është pikërisht gjatë adoleshencës që do t’u duhet të diferencohen nga prindërit për të gjetur veten e tyre dhe të kenë nëna dhe baballarë që sillen si fëmijë pranë tyre, nuk i ndihmon ata të gjejnë rrugën e tyre dhe mund të sjellë një shqetësim emocional dhe afektiv”. / focus – bota.al

Lajmet

​Kosova dhe Shqipëria zyrtarisht bashkë në Lojërat Mesdhetare

Published

on

By

Kosova dhe Shqipëria anë nënshkruar marrëveshjen e bashkëpunimit për organizimin e sportit të lundrimit në qytetin e Durrësit.

Ky sport do të zhvillohen në Durrës në kuadër të Lojërave Mesdhetare që do të zhvillohen në Kosovë në vitin 2030, raporton KosovaPress.

Ky bashkëpunim vjen për shkak se Kosova nuk ka dalje në det dhe rrjedhimisht nuk kishte kushte për zhvillimin e lojërave në ujë brenda territorit të saj.

Edhe një moment i rëndësishëm drejt organizimit të Lojërave Mesdhetare “Prishtina 2030”. Me Qeverinë e Republikës së Shqipërisë, sot nënshkruam marrëveshjen e bashkëpunimit mes dy shteteve tona për organizimin e sportit të lundrimit në qytetin e Durrësit”, ka shkruar zëvendësministrja e Ministrisë për Kulturë, Rini dhe Sport, Daulina Osmani.

Continue Reading

Lajmet

“Nuk rri dot pa ua thënë vëllazërisht”, Rama iu drejtohet deputetëve për Specialen

Published

on

By

Kryeministri i Shqipërisë, Edi Rama tha se nëse Kuvendi i Kosovës do të ndërmerrte nismë për t’iu drejtuar shteteve sponsorizuese të Gjykatës Speciale për të ndarë me to dyshimin për cenimin e standardeve demokratike në procesin ligjor, ai do ta mbështeste.

Në fjalimin e tij para deputetëve në seancën e dy kuvendeve që u mbajt në Prishtinë, Rama u shpreh i habitur pse Kuvendi i Kosovës nuk ka ndërmarrë deri tani asnjë nismë të tillë.

Në fjalimin e tij para deputetëve në seancën e dy kuvendeve që u mbajt në Prishtinë, Rama u shpreh i habitur pse Kuvendi i Kosovës nuk ka ndërmarrë deri tani asnjë nismë që do të adresonte shqetësimet mbi standardet e procesit në Speciale.

Nuk rri dot po ashtu pa ua thënë këtu vëllazërisht çudinë time për faktin se në këtë sallë nuk është ndërmarrë asnjëherë një nismë për t’iu kërkuar, përmes një rezolute, të mbështetur nga të gjitha forcat politike, të paktën nga partitë shqiptare, të gjitha vendeve financuese të asaj gjykate, shqetësimin e madh mbi standardet e atij procesi, dhe për të kërkuar ngritjen e një misioni verifikimi lidhur me këtë shqetësim. Gjykata është e pavarur, por standardet nuk janë të varura nga gjykatësit. Ndoshta ku shqetësim i përhapur mund të mos qëndrojë, por nëse qëndron kjo është një gjëmë e madhe, jo për ata të katër njerëz të thjeshtë, as vetëm për Republikën e Kosovës, por edhe për vetë integriteti ne drejtësisë ndërkombëtare të cilës kjo republikë përmes përfaqësuesve të saj në këtë sallë ia dha në mirëbesim gjykimin e historisë që lindi republikën, dhe prandaj nuk mund të lihet, sipas meje, në heshtjen shurdhuese që ushqehet prej gjithfarë motivesh, që ajo gjëmë nëse është gjëmë ta bëjë dëmin e vet deri në fund”, tha Rama.

Ai tha se pa Thaçin dhe UÇK-në, “e sotmja do t’i ngjante më shumë të shkuarës sesa të ardhmes”.

Nuk e dimë sot dot se çfarë rruge do të kishte marrë fati i Kosovës në hyrje të këtij shekulli, por çfarë dimë ne me siguri është se ato çaste vendimmarrjesh të mëdha nuk do të kishin ardhur dot, ashtu siç erdhën dhe sotmja me shumë gjasë do t’i ngjante shumë më tepër të shkuarës sesa të ardhmes, pa Ushtrinë Çlirimtare të Kosovës me në krye Hashim Thaçin”, tha Rama.

Megjithatë, Rama tha se nuk e diskuton të drejtën e Gjykatës Speciale për të bërë punën e saj.

Por sot që të jemi të gjithë këtu në kuvendin që u shpallë dhe ku u firmos këtu përpara meje pavarësia e Kosovës, Hashim Thaçi, Jakup Kransiqi, Kadri Veseli e Rexhep Selimi mbahen peng prej gati pesë vjetësh në qelitë e një drejtësie kombëtare e cila në çdo hap ka zhgënjyer këdo që ka pritur prej saj virtytet e drejtësisë të një shteti të së drejtës. Unë as nuk e kam diskutuar ndonjëherë e nuk e diskutoj as sot të drejtë ne asaj gjykate speciale për të bërë punën që ja ka ngarkuar edhe vendimmarrja e kësaj salle, ku vetë Hasemi ka ngritur dorën për të formuar këtë gjykatë, por ajo që unë nuk vijë dot deri këtu në Prishtinë të marrë fjalën dhe pastaj ta gëlltis në heshtje, në këtë foltore para jush, në mungesë të Hashimit, Kadriut, Jakupit, Rexhepit, është nyja e mbledhur në fyt nga një dyshim shumë i madh dhe krejt arsyeshëm për fat të keq se ai proces është një proces i parregullt ligjor, dhe se normat dhe standardet e tij janë nën standarde të drejtësisë të gjithë vendeve demokratike që e financojnë atë farë gjykate”, tha Rama.

Ish-krerët e UÇK-së ndodhen në një proces gjyqësor ndaj të cilëve rëndojnë akuza me pretendime për krime lufte.

Ata ndodhen në qendrën e paraburgimit në Hagë prej nëntorit 2020.

Continue Reading

Lajmet

BE-ja me mision vëzhgues për zgjedhjet e shkurtit në Kosovë

Published

on

By

Bashkimi Evropian do ta dërgojë një mision për t’i vëzhguar zgjedhjet parlamentare në Kosovë më 9 shkurt të vitit 2025, me kërkesë të presidentes së Kosovës, Vjosa Osmani, njoftoi blloku evropian të premten.

Duke iu përgjigjur ftesës nga ana e presidentes së Kosovës, përfaqësuesja e lartë Kaja Kallas ka vendosur ta dërgojë një mision vëzhgues (EOM) për t’i vëzhguar zgjedhjet parlamentare në caktuara për 9 shkurt 2025”, thuhet në njoftim

Nathalie Loiseau, deputete e Parlamentit Evropian, është emëruar shefe e misionit vëzhgues, thuhet në njoftim.

BE-ja tha se misioni i saj vëzhgues për zgjedhjet në Kosovë do ta dëshmojë mbështetjen e vendosur të BE-së për Kosovën në përpjekjet e saj për të forcuar më tej qeverisjen demokratike.

Prania e këtij misioni në terren ka për qëllim të kontribuojë për një proces zgjedhorë gjithëpërfshirës, të besueshëm dhe transparent, i cili do t’u mundësojë votuesve në Kosovë që të shprehin qartë zgjedhjen e tyre”, thuhet në njoftim.

Bashkimi Evropian i ka vëzhguar të gjitha zgjedhjet në Kosovë që nga viti 2013.

Këto do të jenë zgjedhjet e para të rregullta parlamentare që do të organizohen në Kosovë, që nga shpallja e pavarësisë më 2008.

Komisioni Qendror i Zgjedhjeve në Kosovë (KQZ) ka bërë të ditur se 28 subjekte politike kanë aplikuar për certifikim për pjesëmarrje në zgjedhjet parlamentare të 9 shkurtit.

Në mesin e 28 subjekteve politike janë 20 parti politike, pesë koalicione, dy iniciativa qytetare dhe një kandidat i pavarur.

Në mesin e subjekteve janë parti shqiptare, të komunitetit serb, dhe komuniteteve tjera më të vogla në Kosovë.

KQZ-ja duhet t’i konfirmojë listat më së voni deri më 25 dhjetor./REL/

Continue Reading

Lajmet

Berisha: Çdo ndërhyrje e Shqipërisë në dialogun Kosovë-Serbi është antikombëtare

Published

on

By

Kryetari i Partisë Demokratike, Sali Berisha, gjatë një konference për gazetarët të mbajtur këtë të premte ka kritikuar ashpër qeverinë për ndërhyrjen në procesin e dialogut mes Prishtinës dhe Beogradit.

Reagimi i tij vjen ndërkohë që në Prishtinë është zhvilluara seanca e përbashkët mes dy kuvendeve Kosovë-Shqipëri.

Ai ka cilësuar çdo përpjekje të Shqipërisë për të ndërmjetësuar në këtë çështje si antikombëtare dhe bllokuese. Berisha theksoi se propozimet dhe qëndrimet e Edi Ramës kanë sjellë “vendnumëro” dhe acarime mes Kosovës dhe Serbisë.

Çdo ndërhyrje të Shqipërisë në problemin e dialogut Prishtinë-Beograd e konsideroj antikombëtare. E konsideroj absolutisht bllokuese dhe jo nxitëse për zgjidhjet.

Të gjitha propozimet e Edi Ramës, qëndrimet e bashkërenduara me Aleksandër Vuçiçin si argat i tij, kanë sjellë vendnumëro në procesin e negociatave, madje edhe acarime serioze midis këtyre dy vendeve.

Shqipëria nuk mund të jetë as ndërmjetës, as pjesëmarrës. Shqipëria qëndron në anën e Kosovës.

Shprehet për dialogun, por çdo hap tjetër i Shqipërisë e dëmton dialogun. Nuk ka asnjë tagër qeveria e Tiranës të japë formula apo skema, aq më tepër një qeveri që shpallte Dnjepër veriun e Kosovës.

Aq më tepër një qeveri, e cila i thoshte Kosovës nënshtrohu ose do shkosh në kohën e bronzit. Aq më tepër një njeri, që i vendosi i pari në Europë sanksione Kosovës. Aq më tepër një njeri, i cili u përzie në plane për ndarjen, copëtimin e Kosovës me Beogradin. Një njeri që përkrahu Ballkanin e Hapur, një projekt të qartë ruso-serb.

Por ka një zhvillim pozitiv këtu. Qeveria aktuale e Kosovës ka dëshmuar meritën për t’i shumëzuar me zero, për t’ia kthyer reston Pashiqit të Tiranës, njëlloj si Pashiqit të Beogradit”,-u shpreh Berisha.

Continue Reading

Të kërkuara