Lajmet

Ankthi i adoleshentëve: Si mund t’i ndihmojmë?

“Ankthi bëhet një çrregullim kur nuk ju lejon të jetoni normalisht, duke kompromentuar ditët tuaja”, shpjegon Vicari.

Published

on

Ka nga ata që kanë filluar dalëngadalë të izolohen nga miqtë sepse nuk ndihen të qetë mes të tjerëve, nga ata që nuk e tolerojnë më idenë e të pyeturit ose nuk mund të paraqiten në shkollë kur ka një test në klasë.

Ka nga ata që kanë vështirësi të dalin jashtë, aq sa nuk kanë dalë kurrë nga dhoma e tyre e gjumit pas kufizimeve të vendosura nga pandemia dhe shkollimi në distancë.  Ankthi sot është një shoqërues i vazhdueshëm në jetën e shumë adoleshentëve, një nga tiparet më të përhapura të asaj që ekspertët e kanë quajtur “brezi i Covid”.

ANKTHI I PERFORMANCËS

Megjithatë, gjithçka filloi para ardhjes së virusit që ndryshoi botën. Sipas një raporti të Qendrës Amerikane për Kontrollin e Sëmundjeve, që në vitin 2019, 14% e fëmijëve të moshës 12 deri në 17 vjeç vuanin ose kishin vuajtur nga një çrregullim ankthi; të dhëna të konfirmuara edhe nga vlerësimet evropiane, sipas të cilave shëndeti mendor i të rinjve ishte përkeqësuar ngadalë për të paktën një dekadë.  

Tashmë kishte shumë arsye për sëmundjen, edhe para virusit: sipas një studimi të Akademisë Amerikane të Pediatrisë, faktorë të ndryshëm kanë kontribuar në rritjen e ankthit gjatë dekadës së fundit, duke përfshirë pritshmëritë e larta dhe presionin për të pasur sukses, shumë më të madh se në të kaluarën.

Për shembull, një sondazh me studentët e vitit të parë të kolegjit, i kryer çdo vit nga Instituti i Kërkimeve të Arsimit të Lartë në Universitetin e Los Anxhelosit, zbuloi se në vitin 2016, 41 përqind e 18-vjeçarëve pranuan se ndiheshin të mbingarkuar nga pritshmëritë dhe sasia e angazhimeve;  në vitin 1985 ishte vetëm 18%. Kësaj, sipas ekspertëve amerikanë, i shtohet edhe ndjenja gjithnjë e më e përhapur se bota është një vend i pasigurt dhe i rrezikshëm, por mbi të gjitha përdorimi i rrjeteve sociale.  

Adoleshentët janë të ekspozuar ndaj telefonave inteligjentë dhe kompjuterëve çdo ditë për një mesatare prej tetë orë e gjysmë, shumë prej të cilave shpenzohen duke parë postimet dhe videot e bashkëmoshatarëve që shfaqin jetë të shkëlqyera, gjë që i bën ata të ndihen të papërshtatshëm dhe jo mirë. Kështu, që në prag të 2020-ës, kishte kaq shumë fëmijë me ankth performance, frikë nga bota apo ajo e ekspozimit ndaj të tjerëve.

BREZI I COVID

Covid, pra, ishte një detonator i madh ankthi: Nicole Racine, një psikologe në Universitetin e Calgary, Kanada, analizoi të dhënat e mbi 80,000 adoleshentëve gjatë pandemisë dhe vuri re se sot 20% kanë simptoma ankthi, kundrejt një përqindjeje që në vitet e mëparshme ishin mesatarisht rreth 10%.

Një sondazh i fundit nga Laboratorio Adolescence, në një kampion prej mbi 5000 adoleshentësh italianë, konfirmon panoramën jo fort ngushëlluese. Sipas rezultateve, shumica e djemve shpesh ndihen të trishtuar pa arsye, vuajnë nga luhatjet e humorit dhe mbi 40% pranojnë se shpesh ndjehen të shqetësuar ose të frikësuar deri në atë pikë sa të kenë ndjesinë e pamundësisë për të marrë frymë (tek vajzat, problemet psikologjike janë afër 80%). Shkurt, një ankth i vërtetë, shumë i ndryshëm nga ankthi “i mirë” dhe fiziologjik, ai që ndodh përpara një detyre a pyetjeje dhe agjiton, por nuk e pengon njeriun të dalë nga shtëpia dhe të matet me botën.

“Ankthi bëhet një çrregullim kur nuk ju lejon të jetoni normalisht, duke kompromentuar ditët tuaja,” shpjegon Stefano Vicari, kreu i neuropsikiatrisë së fëmijërisë dhe adoleshencës në Spitalin Pediatrik Irccs Bambino Gesù në Romë. «Ankthi ekziston në shumë forma, por të gjitha kanë një ndikim negativ në cilësinë e jetës: ka nga ata që kanë një fobi specifike dhe për këtë arsye, për shembull, nuk mund të ngasin makinën ose të qëndrojnë në hapësira të hapura ose të mbushura me njerëz; ekziston ankthi i ndarjes së atyre që, veçanërisht më të rinjtë, nuk duan të largohen nga familja; ekziston fobia sociale e fëmijëve që nuk dalin kurrë nga shtëpia dhe shmangin çdo kontakt me botën. Pandemia më pas shtoi frikën se mos sëmureshin ose sëmurnin anëtarët e familjes dhe hoqi mjetet e mbrojtjes, siç janë marrëdhëniet me miqtë. Adoleshentët që i kanë kapërcyer më mirë bllokimet e ndryshme, pa zhvilluar çrregullime ankthi, janë ata që kanë mundur të ndjekin rregullisht shkollën dhe të mbajnë marrëdhënie me bashkëmoshatarët e tyre në njëfarë forme.  

Edhe pasja e vëllezërve apo motrave ishte mbrojtëse, siç ishte jeta në një shtëpi me hapësira të jashtme dhe në një familje ku leximi dhe dialogu ishin të privilegjuar ndaj përdorimit të mjeteve elektronike”.

ÇFARË (NUK) DUHET TË BËJNË PRINDËRIT

Telefonat celularë dhe mediat sociale nuk ndihmojnë, përkundrazi. Siç thekson Giuseppe Ducci, i Shoqatës Italiane të Psikiatrisë: “Lidhja e tepruar dixhitale çon në një shkëputje nga emocionet: bashkëveprimi me të tjerët pa i parë dhe dëgjuar ata personalisht, thjesht vendosja e pëlqimeve, nuk ndihmon proceset e ndërtimit të personalitetit të nevojshëm në adoleshencë, të cilat kërkojnë një krahasim të drejtpërdrejtë me bashkëmoshatarët. Kjo, e lidhur me mungesën e shkollës – që është konteksti kryesor në të cilin adoleshentët mësojnë të vetërregullojnë emocionet e tyre – ka shkaktuar një rritje të shqetësimit, ku ankthi është vetëm fenomeni më i dukshëm dhe, shpesh, një simptomë e problemeve të tjera».

Me pak fjalë, janë marrëdhëniet me miqtë dhe familjen që i shpëtojnë fëmijët nga ankthi, por ata duhet të kultivohen që nga fëmijëria, në mënyrë që të parandalojnë me të vërtetë shqetësimin.

“Roli i prindërve është thelbësor”, thekson Vicari. “Adoleshentët pa ankth “ndërtojnë” veten që në moshë të re, për shembull duke inkurajuar autonominë, duke mos pranuar asnjë kërkesë në mënyrë që të mësojnë të menaxhojnë zhgënjimin, duke i ndihmuar ata të rregullojnë emocionet pozitive dhe negative në mënyrë që të mos mbingarkohen prej tyre, të mësojnë t’i dëgjojnë dhe t’i respektojnë, por pa dashur të jenë miq me ta: është pikërisht gjatë adoleshencës që do t’u duhet të diferencohen nga prindërit për të gjetur veten e tyre dhe të kenë nëna dhe baballarë që sillen si fëmijë pranë tyre, nuk i ndihmon ata të gjejnë rrugën e tyre dhe mund të sjellë një shqetësim emocional dhe afektiv”. / focus – bota.al

Lajmet

Osmani takon ndihmës administratoren e USAID-it, kërkohet mbështetje për fuqizimin ekonomik të grave

Published

on

By

Presidentja e Kosovës, Vjosa Osmani, priti në takim ndihmës administratoren në Byronë për Evropë dhe Euroazi të USAID-it, Erin McKee, me rastin e shënimit të 25 vjetorit të partneritetit dhe bashkëpunimit ndërmjet USAID-it dhe popullit të Kosovës.

Presidentja Osmani e ka përgëzuar USAID-in për miqësinë 25-vjeçare dhe mbështetjen e palëkundur për Kosovën. Sipas Presidentes Osmani, misioni i USAID-it gjatë çerek shekullit të kaluar, ka qenë i rëndësishëm në fuqizimin e të rinjve, grave, investimin dhe ndërtimin e institucioneve që mbështesin drejtësinë, barazinë dhe mundësitë për të gjithë.

“Trashëgimia transformuese e USAID-it është e dukshme në çdo cep të Kosovës, nga forcimi i institucioneve deri te rritja e qëndrueshme ekonomike dhe avancimi i parimeve demokratike”, citohet Osmani në komunikatë.

Në këtë kontekst, Presidentja Osmani shprehu mirënjohjen e thellë për kontributin e jashtëzakonshëm të USAID-it, përfshirë investimin prej mbi 1 miliard dollarësh në fushat ndryshme për progresin e Kosovës.

Presidentja Osmani theksoi gjithashtu rëndësinë e vazhdimit të mbështetjes së projekteve në fushën e drejtësisë dhe luftën kundër korrupsionit, si dhe projektet për fuqizimin ekonomik të grave, duke rikonfirmuar përkushtimin e Presidencës për t`i mbështetur këto projekte në dobi të të gjithë qytetarëve të Kosovës.

Continue Reading

Bota

Trump zgjedh ish-Prokurorin e Përgjithshëm Matt Whitaker si ambasador i SHBA në NATO

Published

on

Donald Trump njoftoi të mërkurën se ka emëruar ish-Prokurorin e Përgjithshëm Matt Whitaker si ambasador të SHBA-së në NATO, duke shprehur besimin e tij te Whitaker si një “luftëtar i fortë” dhe një “patriot besnik”. Trump theksoi se Whitaker do të përfaqësojë interesat e Shteteve të Bashkuara dhe do të forcojë marrëdhëniet me aleatët e NATO-s, ndërkohë që do të qëndrojë i palëkundur ndaj kërcënimeve për paqen dhe stabilitetin global.

Përzgjedhja e Whitaker është e papritur, pasi ai ka një karrierë në fushën e ligjit dhe jo në politikën e jashtme. Ai shërbeu si ushtrues detyre i Prokurorit të Përgjithshëm nga nëntori 2018 deri në shkurt 2019, gjatë hetimit të Këshilltarit Special Robert Mueller për ndërhyrjen ruse në zgjedhje. Përpara kësaj, Whitaker ka qenë shefi i stafit i Prokurorit të Përgjithshëm Jeff Sessions dhe ka pasuar këtë të fundit pas shkarkimit të tij, për shkak të mospajtimeve mbi hetimin për Rusinë.

Zgjedhja e Whitaker për këtë pozicion në NATO vjen pas kritikave të vazhdueshme të Trump ndaj aleancës, veçanërisht për dështimin e disa anëtarëve të saj për të përmbushur angazhimet financiare, përfshirë shpenzimin e të paktën 2% të GDP-së për mbrojtjen. Zgjedhja e tij si ambasador në NATO është një hap i pazakontë, duke pasur parasysh që Whitaker nuk ka përvojë në diplomaci.

Pas këtij njoftimi, Trump gjithashtu shpalli se kishte zgjedhur ish-deputetin republikan Pete Hoekstra nga Miçigani si ambasador të SHBA-së në Kanada, një post që Hoekstra e ka mbajtur gjithashtu gjatë mandatit të parë të Trump.

Në këtë mënyrë, Trump po vazhdon të bëjë emërime të rëndësishme, duke i besuar figura që kanë pasur rol të rëndësishëm në administratën e tij, si dhe ato që i kanë mbështetur në politikën e tij të jashtme./UBTNews/

Continue Reading

Bota

​Urdhër arresti – cilat do të jenë pasojat ligjore për Netanyahun dhe Gallant?

Published

on

By

Gjykata Penale Ndërkombëtare (ICC) ka lëshuar urdhër-arrest për kryeministrin izraelit Benjamin Netanyahu dhe ish-ministrin e Mbrojtjes Yoav Gallant për krime lufte në territoret palestineze, përfshirë Gazën.

Dhoma e Procedurës Paraprake të ICC-së tha se urdhër-arrestet mbulojnë “krimet kundër njerëzimit dhe krimet e luftës të kryera nga të paktën 8 tetori 2023 deri të paktën më 20 maj 2024”.

Duke vepruar kështu, ajo gjithashtu hodhi poshtë njëzëri sfidat e Izraelit ndaj juridiksionit sipas neneve 18 dhe 19 të Statutit të Romës, traktati qeverisës i ICC-së.

Njoftimi i ICC-së ka pasoja të rëndësishme për Netanyahun dhe Gallantin, pasi të 124 vendet nënshkruese të gjykatës tani janë të detyruara t’i arrestojnë dhe t’i dorëzojnë për ndjekje penale nëse shkelin në territorin e tyre.

Këto 124 vende përfshijnë disa nga aleatët perëndimorë më të vendosur të Izraelit, si Britania e Madhe, Kanadaja, Australia, Gjermania, Franca, Belgjika, Italia, Holanda dhe Norvegjia.

Vende të tjera evropiane që do të ishin jashtë kufijve për udhëheqësit izraelitë përfshijnë Spanjën, Zvicrën, Danimarkën, Kroacinë, Republikën Çeke, Finlandën, Hungarinë, Portugalinë dhe Poloninë.

Më shumë nënshkrues kryesorë të ICC përfshijnë Greqinë, Zelandën e Re, Korenë e Jugut, Japoninë, Afrikën e Jugut, Nigerinë, Meksikën, Kenia, Kolumbinë dhe Brazilin.

Një përjashtim i dukshëm do të ishte SHBA, e cila u tërhoq nga Statuti i Romës në 2002, që do të thotë se nuk do të ishte ligjërisht e detyruar të merrte masa kundër Netanyahut dhe Gallantit.

Megjithatë, sipas ICC-së, përderisa palët jo-shtetërore nuk kanë asnjë detyrim, ato “inkurajohen” të ndërmarrin veprime për ekzekutimin e urdhrave, pasi vetë gjykata nuk ka asnjë mekanizëm përmbarues.

Një manual i ICC thotë se disa jo-nënshkrues kanë luajtur një rol aktiv në operacionet e mëparshme të dorëzimit.

“Sidoqoftë, kur KS i OKB-së shkakton juridiksionin e Gjykatës mbi një situatë të caktuar, detyra për të bashkëpunuar detyron shtetet anëtare përkatëse të OKB-së, pavarësisht nëse janë apo jo Shtet Palë në Statutin e Romës”, thuhet në dokument.

Studiuesi juridik Gerhard Kemp tha për Anadolu se vendimi i ICC-së për lëshimin e urdhër-arresteve është “i rëndësishëm për disa arsye” dhe ushtron presion mbi ato kombe që kanë mbështetur Izraelin pavarësisht reagimit ndërkombëtar mbi gjenocidin e tij në Gaza.

“Ai rikonfirmon se GJNP ka juridiksion mbi situatën në Palestinë, hodhi poshtë sfidat e juridiksionit të Izraelit, bëri vëzhgime të rëndësishme në lidhje me natyrën e konfliktit (konflikti i armatosur ndërkombëtar dhe zbatueshmëria e së drejtës ndërkombëtare humanitare e kështu me radhë), bëri vëzhgime të rëndësishme për forca e provave,” tha ai.

“Ndoshta më e rëndësishmja, konfirmon parimin e ICC-së se kapaciteti zyrtar nuk është pengesë për ekzekutimin e urdhër-arresteve dhe përfundimisht gjykimin në ICC të zyrtarëve të lartë të qeverisë, në këtë rast duke përfshirë edhe kryeministrin e Izraelit.”

Ashtu si Omar Al-Bashir i Sudanit dhe presidenti rus Vladimir Putin, ky urdhër-arresti për Netanyahu “do të përbëjë sfida të rëndësishme diplomatike dhe politike për anëtarët e ICC-së, veçanërisht shtetet partiake në Perëndim – si Gjermania dhe Britania e Madhe”, vazhdoi ai.

“Sigurisht, shtetet palë në Statutin e Romës kanë detyrimin ligjor … por siç e kemi parë me Bashirin (kur Afrika e Jugut dhe Jordania dhe shtetet e tjera nuk arritën të zbatonin një urdhër pushimi) dhe së fundmi Mongolia (kur nuk arriti të arrestonte Putin), shtetet anëtare shpesh e kanë të vështirë politikisht të përmbushin detyrimet e tyre”, tha Kemp.

“Unë dyshoj se vendet evropiane dhe aleatët e tjerë tradicionalë të Izraelit në Perëndim do të vihen nën presion për të marrë shpejt një pozicion nëse do të ekzekutojnë urdhër-arrestet nëse lind rasti.” 

Continue Reading

Lajmet

Von der Leyen i shpëton jetën pasagjerit në avion

Published

on

By

Presidentja e Komisionit Evropian, Ursula von der Leyen, i ka ofruar ndihmë mjekësore një pasagjeri që shfaqi komplikacione shëndetësore në avionin që po udhëtonte në Bruksel.

Presidentja e Komisionit Evropian po udhëtonte në të njëjtin avion me personin në fjalë gjatë kthimit të saj në Bruksel nga samiti i G20 në Rio de Janeiro.

Sipas një deklarate të përfaqësueses së Komisionit, Arianna Podesta, von der Leyen ka ndërhyrë për të ofruar ndihmë mjekësore, pasi stafi i aeroplanit kërkoi ndihmën e një mjeku në bord.

Siç ndodh në këto raste, stafi i aeroplanit pyeti nëse ndonjë pasagjer kishte njohuri mjekësore,” tha Podesta. “Presidentja ndihmoi pasagjerin në nevojë deri sa fluturimi arriti në destinacion, ku stafi mjekësor mori përsipër situatën”, shtoi ajo.

Përpara se të hynte në politikë, Ursula von der Leyen ka patur karrierë të suksesshme në mjekësi. Ajo filloi si asistente mjeke dhe më pas u diplomua nga Shkolla Mjekësore e Hanoverit, ku mori titullin doktor në mjekësi.

Incidenti u raportua për herë të parë nga gazeta zvicerane 20 Minuten.

Continue Reading

Të kërkuara