

Kuriozitete
1000 ditët e para, mund të diktojnë të ardhmen e fëmijës suaj!
Published
4 years agoon
By
UBT newsNga Theresa Sullivan Barger
Shprehja e vjetër “ju jeni ajo çka hani”, duhet të jetë në fakt “ju jeni ajo çka konsumon nëna juaj”. Kjo sepse dieta e një nëne shtatzënë dhe më pas lehonë ndikon në shëndetin njohës, fizik, social dhe emocional të foshnjës, si dhe tek shijet që do të përcaktojnë preferencat ushqimore të fëmijës gjatë gjithë jetës, thotë Rafael Perez-Eskamila, studiues i shëndetit të nënës dhe fëmijës në Shkollën e Shëndetit Publik në Universitetin e Jeilit, SHBA.
Pasi foshnjat nisin të hanë ushqim të fortë në moshën 6 mujore, dieta e tyre ushqimore në 2 vitet e para hedh themelet për shijet e tyre, zhvillimin konjitiv dhe fizik dhe rrezikun afatgjatë për sëmundjet kronike, thotë ai.
Ndikimi i përjetshëm që ka ushqyerja e nënës dhe fëmijës në zhvillimin e trurit dhe trupave – e krijuar në “1000 ditët e para”, nga ngjizja deri në moshën 2 vjeçare – është e mirënjohur për më shumë se një dekadë,që kur revista mjekësore “The Lancet” publikoi një studim mbarëbotëror në vitin 2008.
Sipas studimit në fjalë, një ushqyerje e dobët në 1.000 ditët e para, mund të sjellë dëmtimin e pakthyeshëm të trurit në rritje të foshnjave, dhe të krijojë terrenin për obezitet më vonë gjatë jetës, diabetin e Tipit 2, hipertensionin, dhe probleme të tjera kronike shëndetësore.
Përparimet në teknikat e imazhit të trurit, kanë treguar se ka jo pak pasoja negative tek fëmijët qëu mungon ushqimi i shëndetshëm dhe një mjedis i shëndetshëm në shtëpi. “Rajonet e trurit që rregullojnë zhvillimin shoqëror dhe emocional ndikohen negativisht. Dhe kjo i prek ata gjatë gjithë jetës së tyre”- thekson Perez-Eskamila.
Ato mund të ndikojnë edhe tek obeziteti, dukuri qënjë shqetësim serioz në SHBA, ku normat janë rritur ndjeshëm në mesin e fëmijëve dhe të rriturve në dekadat e fundit. Sipas Qendrave Amerikane për Kontrollin dhe Parandalimin e Sëmundjeve (CDC),në SHBA më shumë se 19 për qind e fëmijëve dhe adoleshentëve janë aktualisht obezë.
Kjo shifër është gati 4 herë më shumë sesa 41 vjet më parë, kur vetëm 5 për qind e fëmijëve dhe adoleshentëve ishin obezë. Ndërkohë, dominimi i obezitetit tek të rriturit është gati trefishuar, nga 15 për qind në fund të viteve 1970, në më shumë se 42 për qind në vitin 2018.
“Një pjesë e mirë e grave në SHBA, janë mbipeshë kur mbeten shtatzëna”- thotë Blith Tomas, drejtoreshë e “1.000 Days” (1.000 Ditët), një organizatë jofitimprurëse me degë në mbarë botën. Mbipesha dhe obeziteti, cilësohen si një formë e kequshqyerjes nga Organizata Botërore e Shëndetit (OBSH), dhe kjo vjen nga një teprim me ushqimet dhe pijet me shumë energji (të pasura me sheqerna dhe yndyrna).
Tomas thotë se ndjekja e këshillave të mjekëve për shtimin e peshës gjatë shtatzënisë, dhe ndjekja e njënjë diete të mirë-ekuilibruar mirë, e cila të jetë e pasur me lëndë ushqyese, ndihmon në sigurimin e lindjes së një fëmije me një peshë të shëndetshme. Dhe kjo zvogëlon mundësinë e ndërlikimeve gjatë lindjes,si dhe problemet e mëvonshme shëndetësore për fëmijën.
Ndërkohë Perez-Eskamila thekson se shëndeti gjatë gjithë jetës i një fëmije, përfshirë predispozitën e tyre për t’u prekur nga gjendje të tilla si obeziteti, diabeti dhe sëmundjet e zemrës, mund të diktohet nga cilësia e ushqyerjes së nënës së tyre shtatzënë.
Nënat të cilat duan që fëmijët e tyre të hanë ushqime të shumëllojshme,mund ta krijojnë vetë bazën, duke konsumuar një larmi ushqimesh dhe shijesh gjatë shtatëzanisë, thotë ai. Ndjenja e nuhatjes dhe shijes së foshnjave, fillon të zhvillohet që në 3-mujorin e parë të jetës si një fetus,sepse shijet kalojnë përmes lëngut amniotik.
“Qumështi i gjirit, është super-ushqimi i përsosur. Dhe sa më gjatë që foshnja ushqehet me gji, aq më të mëdha janë përfitimet. Foshnjat që ushqehen me gji kanë norma më të ulëta të obezitetit”- shton Tomas.
Po ashtu sipas një analize të studimeve të shumta të botuara në “American Journal of Clinical Nutrition”,foshnjat që ushqehen me gji, pavarësisht koefiçientit të inteligjencës së nënës së tyre (IQ) dhe statusit socio -ekonomik, kanë rezultate më të larta në testet e IQ.
Për të zhvilluar trurin dhe trupin e tyre, të vegjlit kanë nevojë për një shumëllojshmëri frutash, perimesh, drithërash, ushqime të pasura me proteina, qumësht të pangopur dhe produkte të tjera të qumështit, raporton organizata “1.000 Days”.
Për të zvogëluar mundësinë e obezitetit te fëmijët, Departamenti Amerikan i Bujqësisë rekomandon shmangien e lëngut të frutave apo ushqimit me sheqer të shtuar para 12 muajve të parë të fëmijës, dhe konsumin e frutave të plota në vend të lëngjeve të tyre pas moshës 1-vjeçare. / ” – Bota.al

Stina e verës sjell gëzim, relaks dhe një ndjenjë rigjallërimi. Megjithatë, mund të shoqërohet edhe me ndjenjë përgjumjeje dhe dobësie.
Nëse e ndien veten pa energji gjatë verës, mos u shqetëso – nuk je i vetëm.
Në këtë artikull do të shqyrtojmë shtatë arsye pse mund të ndihesh i dobët gjatë verës, duke hedhur dritë mbi faktorët që ndikojnë në gjallërinë tonë dhe duke ofruar këshilla të vlefshme për ta përballuar këtë periudhë me lehtësi.
Dehidratimi
Me rritjen e temperaturave, është thelbësore të qëndrojmë të hidratuar, gjatë verës djersisim më shumë për shkak të nxehtësisë, duke rritur rrezikun për dehidrim. Edhe një dehidrim i lehtë shkakton lodhje, marrje mendsh dhe ndjesi të përgjithshme dobësie.
Mos harro të pish shumë ujë dhe përfshi në dietën tënde fruta dhe perime të pasura me ujë për të rikthyer elektrolitet.
Lodhja nga nxehtësia (Heat Exhaustion)
Ekspozimi i tepërt ndaj temperaturave ulë nivelet e energjisë, duke shkaktuar dobësi dhe lodhje, lodhja nga nxehtësia ndodh kur trupi nuk arrin të rregullojë temperaturën e vet, zakonisht për shkak të qëndrimit të gjatë në diell dhe mungesës së lëngjeve.
Për ta parandaluar: kërko hije, vish rroba të lehta dhe ajrosëse dhe shmang aktivitetet e rënda gjatë orëve më të nxehta të ditës.
Mungesa e gjumit cilësor
Ditët më të gjata dhe aktivitetet sociale verës ndikojnë në cilësinë dhe oraret e gjumit, gjumi i pamjaftueshëm mund të të lërë të përgjumur, pa përqendrim dhe me ndjesi dobësie. Krijo ambient të përshtatshëm: mbaj dhomën të freskët, vendos rutinë të rregullt e praktikoni teknika relaksimi para se të flesh.
Gjumi cilësor është kyç për të rifreskuar trupin dhe për të mbajtur energjinë në nivele optimale.
Alergjitë sezonale
Vera mund të jetë sfiduese për ata që vuajnë nga alergjitë, poleni, pluhuri në ajër janë më të përhapur gjatë kësaj stine, duke shkaktuar lodhje, bllokim të hundëve. Nëse dyshon se ke alergji, këshillohu me një mjek që mund të të ndihmojë me këshilla, ilaçe ose ndryshime në stilin e jetesës.
Ushqyerja e papërshtatshme
Vera është e mbushur me ushqime joshëse, ushqime të skarës dhe ëmbëlsira të shumta, edhe pse është në rregull të shijosh këto ushqime, është shumë e rëndësishme të ruash një dietë të balancuar. Konsumi i pijeve me sheqer dhe alkoolit shkakton mungesë të vitaminave, luhatje të sheqerit në gjak dhe rënie të energjisë. Zgjidh ushqime të pasura me vlera si fruta të freskëta, perime, drithëra të plota e proteina të dobëta për të ushqyer trupin me energji.
Mungesa e vitaminës D
E njohur edhe si “vitamina e diellit”, sintetizohet nga trupi kur ekspozohemi ndaj rrezeve të diellit, për shkak të vapës së madhe dhe përdorimit të kremrave mbrojtës, mund të kemi më pak ekspozim ndaj diellit, gjë që mund të çojë në mungesë të kësaj vitamine.
Mungesa e vitaminës D lidhet me lodhje dhe dobësi muskulore. Diskuto me mjekun për mundësinë e marrjes së suplementëve, gjej kohë për të qëndruar në diell në mënyrë të sigurt për të mbajtur nivelet optimale të vitaminës D.
Stresi mendor dhe emocional
Edhe pse vera është kohë pushimesh, sjellë edhe stres qoftë nga pritshmëritë për pushime perfekte a ngjarje shoqërore. Stresi ndikon drejtpërdrejt në energjinë tonë, duke na lënë të lodhur dhe pa fuqi. Praktiko kujdesin ndaj vetes përmes meditimit, teknika të frymëmarrjes, ose aktivitete që të sjellin kënaqësi. Marrja e kohës për të kujdesur për shëndetin mendor është thelbësore për të përballuar dobësinë e shkaktuar nga stresi.

Çdo njeri ka pozicionin e vet të preferuar të fjetjes dhe në kundërshtim me disa besime popullore, nuk ka asnjë mënyrë “perfekte” për të fjetur.
Megjithatë ka pozicione më të mira dhe më të këqija që ndikojnë në cilësinë e gjumit, por sa e keqe është në të vërtetë të flesh përmbysur?
Mund të shkaktojë dhimbje në qafë
Sipas specialistëve ky është padyshim pozicioni më i keq i gjumit, shkakton disa dhimbje të këqija veçanërisht në qafë. Shpesh, kur njerëzit flenë në bark, qafa e tyre ngrihet lart. Plus, qafa është e përdredhur në njërën anë gjatë gjithë mbrëmjes. Si rezultat, shumë njerëz përjetojnë dhimbje qafe në mëngjes.
Mund të tendosi pjesën e poshtme të shpinës
Dhimbja në pjesën e poshtme të shpinës është tjetër shqetësim tek personat që flenë ashtu. Ky pozicion ushtron presion tek nyjet në shpinë. Njëkohësisht nuk është e mundur të mbash shtyllën kurrizore siç duhet. Gjumi i vazhdueshëm në bark çon në parehati ose dhimbje për periudha afatgjata.
Ju bën të lëvizni më tepër
Ata që flenë në bark janë ata që lëvizin më shumë gjatë natës. Fjetja me fytyrë poshtë ngjesh nyjet në qafë dhe shpinë e shkakton mpirje të krahëve. Këta persona priren të lëvizin ose të dridhen gjatë natës, duke shkaktuar ndërprerje të gjumit. Dhe mungesa e gjumit cilësor lidhet me të gjitha llojet e efekteve negative shëndetësore, si mbipesha dhe presioni i lartë i gjakut.
Mund të përkeqësojë refluksin e acidit
Kur qëndroni në këmbë ose uleni drejt, graviteti ndihmon në parandalimin e rritjes së acidit të stomakut, që kalon në fyt. Kur shtriheni, graviteti nuk ju ndihmon më. Kjo bën që acidi të ngrihet më lehtë dhe të prishë gjumin tuaj.
Sa e keqe është fjetja në këtë pozicion?
Edhe pse nuk ka asnjë pozicion të përsosur, fjetja në bark është padyshim më i keqi. Ndërsa pozicioni më i mirë i fjetjes është ai në shpinë.
Kuriozitete
Shishe plastike apo qelqi në punë? Ja çfarë thonë faktet!
Published
3 days agoon
June 23, 2025By
UBT News
Nëse jeni ndër ata që mbajnë gjithmonë një shishe me vete në punë, ndoshta është koha të mendoni: qelq apo plastikë?
Vendimi nuk është estetik, por prek shëndetin, mjedisin dhe prakticitetin e përditshëm.
Qelqi, më i sigurt për shëndetin
Shishet prej qelqi janë të padëmshme dhe nuk lëshojnë kimikate në lëngje, madje as kur ekspozohen ndaj nxehtësisë. Krahasuar me plastikën, që përmban substanca si BPA apo BPS, qelqi është alternativa më e shëndetshme për përdorim të përditshëm.
Plastika ndot më shumë, por kërkon më pak energji
Edhe pse plastika është më e lehtë për transport e kërkon më pak energji për t’u prodhuar, është më problematike për mjedisin. Shumë nga plastikat nuk riciklohen e përfundojnë në natyrë, duke lëshuar mikroplastikë që ndot oqeanet dhe zinxhirin ushqimor.
Prakticiteti- plastika fiton
Nëse je në lëvizje, plastika është praktike: e lehtë, nuk thyhet, vjen në formate që përshtaten në çanta apo makina. Por nëse punon në zyrë fikse dhe dëshiron diçka afatgjatë e të qëndrueshme, qelqi është zgjedhje elegante dhe e qëndrueshme.
Vendimi përfundimtar?
•Nëse prioriteti yt është shëndeti dhe qëndrueshmëria, zgjidh qelqin.
•Nëse ke nevojë për prakticitet dhe lehtësi, plastika pa BPA është alternativë më fleksibël – por kujdes me riciklimin!
Një ide e zgjuar? Përdor një shishe qelqi në zyrë dhe mbaj një plastike të riciklueshme me vete gjatë ditës!
Kështu, kombinon shëndetin, prakticitetin dhe kujdesin për mjedisin.
Kuriozitete
Pesë vende ku nuk duhet ta lini kurrë celularin
Published
3 days agoon
June 23, 2025By
UBT News
Sot është e vështirë të gjesh një person që nuk zotëron një telefon celular. Jemi të varur nga këto pajisje që nuk luajnë më vetëm rolin e një telefoni, por edhe të një kalendari, një axhende, një radioje e lista mund të mos mbarojë kurrë.
Lënia e telefonave në vende të caktuara mund të jetë e rrezikshme për shëndetin. Shumë studime e kanë lidhur rrezatimin e tyre me shfaqjen e kancerit të trurit, tumoreve dhe problemeve riprodhuese.
Në shtrat ose nën jastëk
Të flesh me telefonin nën jastëk është ide e keqe për disa arsye. Njoftimet nuk ndalen natën. Drita nga ekrani na zgjon e çon në probleme afatgjata me gjumin. Ekspozimi i vazhdueshëm ndaj dritës ndikon në prodhimin e melatoninës, hormonit të gjumit, i cili është i rëndësishëm për pushimin tonë. Ekspozimi ndaj fushave elektromagnetike të krijuara nga telefonat shkakton dhimbje koke, ka shumë raste shpërthimesh që kanë ndodhur në të gjithë botën për shkak të temperaturave të rritura që zhvillohen kur pajisjet mbulohen nën pëlhura për një kohë të gjatë.
Në xhep
Lëvizja më e zakonshme që bëjmë të gjithë. E fusim celularin në xhepin e pantallonave dhe vazhdojmë para. Mendojmë se në këtë mënyrë nuk do të humbasim asnjë njoftim. Megjithatë, sado logjike që mund të tingëllojë, ky veprim bën shumë dëm. Rrezatimi i emetuar nga një telefon kur është në xhepin e pantallonave rritet ndjeshëm krahasuar me kur është në çantë. Rrezatimi i telefonit ndikon në strukturën e ADN-së, të shkakton probleme me fertilitetin ose të kontribuojë në zhvillimin e tumoreve. Gjithashtu, mbajtja e telefonit celular pranë kofshëve dobëson kockat e legenit.
Në banjo
Nëse jeni mësuar ta merrni me vete në banjo ose të dëgjoni muzikë kur jeni në dush, mos e bëni më! Bakteret në sipërfaqe, pavarësisht sa mirë i pastrojmë, “ngjiten” në pajisje e transferohen në duart, fytyrën e rroba. Bakteret qëndrojnë në hapësirë për një kohë të gjatë, aq sa ngjiten lehtësisht në sipërfaqe të tjera.
Në vende shumë të ftohta ose shumë të nxehta
Nëse temperaturat e ambientit janë të larta ose shumë të ulëta, është më mirë të mos e merrni telefonin celular me vete ose mbani në çantë. Luhatjet e temperaturës janë të rrezikshme për pajisjet elektronike. Tkurrja e zgjerimi i shkaktuar çon në probleme me funksionet e tij apo në shpërthime fatale.
Në prizë
Jo, ta lësh telefonin në karikim për orë të tëra nuk do të dëmtojë shëndetin tënd, por do të dëmtojë xhepin, telefonin e mjedisin. Është më mirë të mos e lësh telefonin duke u karikuar natën ose për shumë orë. Kjo shkurton jetëgjatësinë dhe performancën e baterisë së telefonit. Gjithashtu kontribuon në rritjen e konsumit të energjisë dhe, rrjedhimisht, në faturën e energjisë elektrike.

Si ndikon ambienti ynë në qetësinë e mendjes dhe fuqinë e shpirtit?

“Smoke”, serial i bazuar në ngjarje të vërteta

Si ndikon qumështi i gjirit në kohët e nxehta?

KQZ dhe Komisioni i Venecias mbajnë punëtori për zgjedhjet parlamentare të 9 shkurtit

Hegseth mbron sulmet amerikane ndaj Iranit, paraqet 2 objektiva të qarta

Keni shumë mesazhe të palexuara? WhatsApp tani ka një zgjidhje

Influencuesja e famshme vdes pas një operacioni plastik në Turqi

UBT International Smart Schools tani edhe në Gjilan me dy programe në mjekësi

Tani edhe në Prizren: UBT International Smart Schools me dy drejtime të mjekësisë
Të kërkuara
-
Lajmet nga UBT2 months ago
Profesori, Arsim Hajdari, doktoron me temën “New Perspective of Biological Therapy in Treatment of Age-Related Macular Degeneration”
-
Lajmet3 months ago
Studentët e Psikologjisë në UBT zhvilluan një vizitë studimore në qendrën psikologjike “Radix” dhe Asociacionin Kosovar për Psikoterapi Trupore
-
Lajmet nga UBT3 weeks ago
UBT – Institucioni privat me më së shumti programe të akredituara nga Agjencia e Akreditimit të Kosovës
-
Lajmet nga UBT3 weeks ago
UBT rilicencohet nga MAShTI për ofrimin e arsimit profesional në katër drejtime të rëndësishme shëndetësore