

Kuriozitete
1000 ditët e para, mund të diktojnë të ardhmen e fëmijës suaj!
Published
4 years agoon
By
UBT newsNga Theresa Sullivan Barger
Shprehja e vjetër “ju jeni ajo çka hani”, duhet të jetë në fakt “ju jeni ajo çka konsumon nëna juaj”. Kjo sepse dieta e një nëne shtatzënë dhe më pas lehonë ndikon në shëndetin njohës, fizik, social dhe emocional të foshnjës, si dhe tek shijet që do të përcaktojnë preferencat ushqimore të fëmijës gjatë gjithë jetës, thotë Rafael Perez-Eskamila, studiues i shëndetit të nënës dhe fëmijës në Shkollën e Shëndetit Publik në Universitetin e Jeilit, SHBA.
Pasi foshnjat nisin të hanë ushqim të fortë në moshën 6 mujore, dieta e tyre ushqimore në 2 vitet e para hedh themelet për shijet e tyre, zhvillimin konjitiv dhe fizik dhe rrezikun afatgjatë për sëmundjet kronike, thotë ai.
Ndikimi i përjetshëm që ka ushqyerja e nënës dhe fëmijës në zhvillimin e trurit dhe trupave – e krijuar në “1000 ditët e para”, nga ngjizja deri në moshën 2 vjeçare – është e mirënjohur për më shumë se një dekadë,që kur revista mjekësore “The Lancet” publikoi një studim mbarëbotëror në vitin 2008.
Sipas studimit në fjalë, një ushqyerje e dobët në 1.000 ditët e para, mund të sjellë dëmtimin e pakthyeshëm të trurit në rritje të foshnjave, dhe të krijojë terrenin për obezitet më vonë gjatë jetës, diabetin e Tipit 2, hipertensionin, dhe probleme të tjera kronike shëndetësore.
Përparimet në teknikat e imazhit të trurit, kanë treguar se ka jo pak pasoja negative tek fëmijët qëu mungon ushqimi i shëndetshëm dhe një mjedis i shëndetshëm në shtëpi. “Rajonet e trurit që rregullojnë zhvillimin shoqëror dhe emocional ndikohen negativisht. Dhe kjo i prek ata gjatë gjithë jetës së tyre”- thekson Perez-Eskamila.
Ato mund të ndikojnë edhe tek obeziteti, dukuri qënjë shqetësim serioz në SHBA, ku normat janë rritur ndjeshëm në mesin e fëmijëve dhe të rriturve në dekadat e fundit. Sipas Qendrave Amerikane për Kontrollin dhe Parandalimin e Sëmundjeve (CDC),në SHBA më shumë se 19 për qind e fëmijëve dhe adoleshentëve janë aktualisht obezë.
Kjo shifër është gati 4 herë më shumë sesa 41 vjet më parë, kur vetëm 5 për qind e fëmijëve dhe adoleshentëve ishin obezë. Ndërkohë, dominimi i obezitetit tek të rriturit është gati trefishuar, nga 15 për qind në fund të viteve 1970, në më shumë se 42 për qind në vitin 2018.
“Një pjesë e mirë e grave në SHBA, janë mbipeshë kur mbeten shtatzëna”- thotë Blith Tomas, drejtoreshë e “1.000 Days” (1.000 Ditët), një organizatë jofitimprurëse me degë në mbarë botën. Mbipesha dhe obeziteti, cilësohen si një formë e kequshqyerjes nga Organizata Botërore e Shëndetit (OBSH), dhe kjo vjen nga një teprim me ushqimet dhe pijet me shumë energji (të pasura me sheqerna dhe yndyrna).
Tomas thotë se ndjekja e këshillave të mjekëve për shtimin e peshës gjatë shtatzënisë, dhe ndjekja e njënjë diete të mirë-ekuilibruar mirë, e cila të jetë e pasur me lëndë ushqyese, ndihmon në sigurimin e lindjes së një fëmije me një peshë të shëndetshme. Dhe kjo zvogëlon mundësinë e ndërlikimeve gjatë lindjes,si dhe problemet e mëvonshme shëndetësore për fëmijën.
Ndërkohë Perez-Eskamila thekson se shëndeti gjatë gjithë jetës i një fëmije, përfshirë predispozitën e tyre për t’u prekur nga gjendje të tilla si obeziteti, diabeti dhe sëmundjet e zemrës, mund të diktohet nga cilësia e ushqyerjes së nënës së tyre shtatzënë.
Nënat të cilat duan që fëmijët e tyre të hanë ushqime të shumëllojshme,mund ta krijojnë vetë bazën, duke konsumuar një larmi ushqimesh dhe shijesh gjatë shtatëzanisë, thotë ai. Ndjenja e nuhatjes dhe shijes së foshnjave, fillon të zhvillohet që në 3-mujorin e parë të jetës si një fetus,sepse shijet kalojnë përmes lëngut amniotik.
“Qumështi i gjirit, është super-ushqimi i përsosur. Dhe sa më gjatë që foshnja ushqehet me gji, aq më të mëdha janë përfitimet. Foshnjat që ushqehen me gji kanë norma më të ulëta të obezitetit”- shton Tomas.
Po ashtu sipas një analize të studimeve të shumta të botuara në “American Journal of Clinical Nutrition”,foshnjat që ushqehen me gji, pavarësisht koefiçientit të inteligjencës së nënës së tyre (IQ) dhe statusit socio -ekonomik, kanë rezultate më të larta në testet e IQ.
Për të zhvilluar trurin dhe trupin e tyre, të vegjlit kanë nevojë për një shumëllojshmëri frutash, perimesh, drithërash, ushqime të pasura me proteina, qumësht të pangopur dhe produkte të tjera të qumështit, raporton organizata “1.000 Days”.
Për të zvogëluar mundësinë e obezitetit te fëmijët, Departamenti Amerikan i Bujqësisë rekomandon shmangien e lëngut të frutave apo ushqimit me sheqer të shtuar para 12 muajve të parë të fëmijës, dhe konsumin e frutave të plota në vend të lëngjeve të tyre pas moshës 1-vjeçare. / ” – Bota.al
Kuriozitete
Shah Rukh Khan bëhet miliarder, mes yjeve më të pasur në botë
Published
14 hours agoon
October 2, 2025By
UBT News
Ylli i njohur i kinemasë indiane, Shah Rukh Khan, është futur zyrtarisht në klubin e miliarderëve.
Sipas listës më të fundit të Hurun India Rich List 2025, të cituar nga BBC, pasuria e aktorit 59-vjeçar është vlerësuar në 1.4 miliardë dollarë amerikanë.
Kjo e vendos atë në të njëjtën ligë me emra të mëdhenj të botës së famës si Arnold Schwarzenegger, Rihanna, Tiger Woods dhe Taylor Swift, pasuria e të cilëve vlerësohet nga revista Forbes rreth 1.6 miliardë dollarë.
Në listën e më të pasurve nga Bollywood figurojnë aktorja Juhi Chawla, aktorët Hrithik Roshan dhe Amitabh Bachchan, si dhe regjisori i njohur Karan Johar.
I njohur shpesh si “mbreti i romancës”, Khan ka kaluar mbi tri dekada në industrinë e filmit, ku përveç aktrimit ka ndërtuar edhe një perandori biznesi.
Ai është themelues dhe drejtues i kompanisë së produksionit Red Chillies Entertainment, si dhe bashkëpronar i ekipit të kriketit Knight Rider Sports – burimet kryesore që e kanë futur në rangun e miliarderëve.
Përveç këtyre, pasuria e tij rritet nga filmat, kontratat reklamuese dhe investimet në prona të paluajtshme në mbarë botën.
Sipas Anas Rahman Junaid, themelues i Hurun India, ngjitja e Khanit në këtë nivel pasurie reflekton transformimin ekonomik që po ndodh në Indi. Ai e krahason këtë me zhvillimet në SHBA, ku miliarderët nuk vijnë më vetëm nga industria tradicionale apo bankingu, por edhe nga sporti, mediat dhe argëtimi – ashtu si Michael Jackson, LeBron James, Oprah Winfrey dhe Beyoncé.
Sipas Forbes, edhe pse shumë të famshëm arrijnë pasuri marramendëse, është ende e rrallë që ajo të kalojë në shifra dhjetëshifrore, pasi numri i miliarderëve të tillë mbetet i kufizuar në mbarë botën. /A.Z/UBT News/
Kuriozitete
Sekretet e njerëzve me dorën e djathtë, ja tiparet magjike
Published
16 hours agoon
October 2, 2025By
UBT News
Në pamje të parë mund të duket se nuk ka ndryshim midis një personi që shkruan me dorën e djathtë dhe një personi me dorën e majtë, por kërkimet tregojnë se ekzistojnë dallime të rëndësishme, secila me avantazhet e veta.
Ja disa arsye të pazakonta dhe interesante pse partnerët me dorën e djathtë mund të kenë disa “truke ekstra” nën mëngë.
E rëndësishme është të mbani mend se marrëdhëniet e forta ndërtohen mbi lidhje të vërteta, vlera të përbashkëta e respekt reciprok.
6 tipare të veçanta të njerëzve me dorën e djathtë:
Fitojnë më shumë para
Sipas një studimi të vitit 2012, mëngjarashët fitojnë 10–12% më pak se djathtakët. Kjo lidhet me punët më fizike që ata ushtrojnë. Sot, ambicia e aftësitë janë më të rëndësishme se dora që përdoret, por statistikat tregojnë një avantazh të vogël financiar për djathtakët.
Kanë kujtesë më të mirë
Partnerët me dorën e djathtë kanë më shumë gjasa të mbajnë mend datat e rëndësishme, vendet që doni të vizitoni, apo edhe ku keni lënë çelësat. Edhe pse kujtesa ndryshon nga personi te personi, studimet sugjerojnë një avantazh të lehtë për djathtakët.
Janë më pak të frikësuar
Mëngjarashët mund të jenë më të ndjeshëm ndaj frikës e stresit emocional, ndërsa djathtakët duken më të qëndrueshëm dhe më pak të ndikuar nga situatat frikësuese.
Janë të qetë dhe të arsyeshëm
Në situata stresuese, partnerët me dorën e djathtë tregojnë qetësi dhe vetëkontroll më të mirë. Kjo lidhet me mënyrën se si hemisferat e trurit komunikojnë dhe përpunojnë emocionet.
Pinë më pak alkool
Djathtakët kanë tendencë të konsumojnë më pak alkool sesa mëngjarashët. Nëse preferoni netë të qeta e aktivitetet pa shumë ekses, një partner me dorën e djathtë mund të jetë më i përshtatshëm.
Janë më pak të predispozuar ndaj çrregullimeve mendore
Mëngjarashët kanë probabilitet më të lartë të zhvillimit të disa sëmundjeve mendore, përfshirë skizofreninë, depresionin e çrregullimet bipolare. Rreth 10% e popullsisë amerikane është mëngjarashe, por një përqindje më e madhe e personave me çrregullime mendore janë mëngjarashë, duke treguar një lidhje statistike të rëndësishme. /A.Z/UBT News/
Kuriozitete
Njihuni me 2-vjeçaren që mori titullin e perëndeshës në Nepal
Published
18 hours agoon
October 2, 2025By
UBT News
Një vajzë dyvjeçare u zgjodh perëndesha e Nepalit dhe u bart nga familja e saj drejt një tempulli gjatë festivalit hindu.
Aryatara Shakya u emërua “Kumari”, ose perëndesha virgjër, duke zëvendësuar vajzën që mbante këtë titull, e cila kishte arritur pubertetin.
Ky titull i veçantë jepet zakonisht vajzave nga klani Shakya dhe respektohet si nga hindutë, ashtu edhe nga budistët.
Vajzat që zgjidhen kanë moshën 2-4 vjeç duhet të plotësojnë disa kriterë: lëkurë, sy dhe dhëmbë të përsosur, të mos kenë frikë nga errësira.
Festivalet dhe riti
Zgjat 15 ditë e simbolizon fitoren e të mirës mbi të keqen. Gjatë këtyre ditëve, shkollat dhe zyrat mbyllen dhe besimtarët qëndrojnë në radhë për të prekur këmbët e vajzës, duke i dhuruar lule dhe para.
Jeta e perëndeshës
Vajzat që mbajnë titullin e perëndeshës jetojnë një jetë të izoluar. Atyre u caktohet me kë të luajnë e lejohen të dalin jashtë disa herë në vit për festivale. Ish-perëndeshat përballen me vështirësi për t’u përshtatur pas pubertetit. Burrat që martohen me një ish-perëndeshë nuk jetojnë gjatë, ndaj shumë prej këtyre grave nuk martohen.
Traditat kanë pësuar ndryshime gjatë viteve. Sot, vajza perëndeshë lejohet të ndjekë edukim me një mësues privat, dhe pallati i saj është i pajisur edhe me televizor. Qeveria ofron gjithashtu një pension mujor për ish-perëndeshat. /A.Z/UBT News/
Kuriozitete
49 kg më pak në 9 muaj, pa operacione, pa injeksione
Published
20 hours agoon
October 2, 2025By
UBT News
Në një kohë kur dietat ekstreme e trajtimet e shpejta për humbje peshe po përhapen shumë, historia e një gruaje 52-vjeçare nga Teksasi është shembull i fuqishëm se sa shumë mund të arrijë disiplina dhe ndryshimi gradual i stilit të jetesës.
Ajo arriti të humbiste mbi 45 kilogramë brenda 9 muajsh, pa iu nënshtruar kirurgjisë bariatrike, pa përdorur injeksione të kushtueshme apo dieta drastike që shpesh shoqërohen me pasoja të rënda shëndetësore.
Sekreti i saj?
Ajo krijoi atë që e quajti “kufij ushqimorë” duke mësuar trupin e mendjen të dallojnë mes urisë e zakonit për të ngrënë më shumë se ç’duhet.
Në praktikë, kjo nënkuptonte zgjedhjen me kujdes të ushqimeve, kontrollin e sasisë dhe respektimin e orareve të vakteve.
Në vend që të hiqte dorë plotësisht nga ushqimet e preferuara, ajo vendosi rregulla të thjeshta: shmangte ngrënien në orët e vona të natës, kufizonte sheqerin e përpunuar dhe orientonte ushqimin e përditshëm drejt produkteve të freskëta e të balancuara.
Ajo çfarë e bën historinë edhe më frymëzuese është fakti se gruaja e ndoqi këtë stil jetese për shtatë vite me radhë, duke e kthyer atë në një mënyrë të përhershme jetese dhe jo në një dietë kalimtare.
Kjo i dha mundësinë jo vetëm të mbante peshën e re, por edhe të fitonte energji e vitalitet të rinovuar. Ky rrëfim tregon se zgjidhjet nuk janë më të mirat. Qetësia, durimi dhe vendosja e kufijve të shëndetshëm sjellin rezultate më të qëndrueshme e të sigurta për shëndetin. /A.Z/UBT News/

Nga inteligjenca artificiale te bujqësia: Hajrizi tregon pse UBT-ja është zgjedhja kryesore e studentëve

Shah Rukh Khan bëhet miliarder, mes yjeve më të pasur në botë

Epoka e re e mjekësisë, shpresa për kurën e tullacisë

Xhaka në garë me Haalandin dhe yjet e tjerë për t’u zgjedhur lojtari i muajit në Premierligë

Bellucci: Një vend i veçantë për Tim Burton do të mbetet në zemrën time!

Europa League sonte vjen me 18 lojë

Beats prezanton kufjet sportive pa tel

Sekretet e njerëzve me dorën e djathtë, ja tiparet magjike

Klubet basketbollistike dhe shifrat që përfituan nga Ligji i Sponsorizimit
Të kërkuara
-
Aktualitet1 month ago
Profesori i UBT-së, Bahri Gashi, pjesë e rrjetit prestigjioz ndërkombëtar të recensimit shkencor në Taylor & Francis
-
Aktualitet2 months ago
BSc në Shëndet Publik dhe Shkenca Mjekësore në UBT – Investim për të ardhmen e shëndetit të popullatës
-
Kërkime3 months ago
Profesori i UBT-së, Musa Sabedini, publikon punim shkencor në revistën ndërkombëtare JGPSCD në SHBA
-
Aktualitet4 weeks ago
Votoni për UBT-në dhe Rektorin Hajrizi në Triple E Awards: Dy nominime të reja ndërkombëtare për institucionin dhe Kosovën