Aktualitet

​Kush humbi e kush fitoi në pandemi, parashihet vit i vështirë ekonomik edhe në vitin 2021

Published

on

Përveç shëndetit publik, pandemia Covid-19 në vitin që lamë pas goditi edhe ekonominë e vendit, në masë të madhe disa veprimtari të bizneseve dhe punëtorët e sektorit privat.

Masat kufizuese ndaj bizneseve, ndikuan që të bie qarkullimi vjetor mbi 1.2 miliard euro, dhe u shuan mijëra veprimtari të bizneseve. Kësisoj si pasojë e pandemisë humbën punën mbi 60 mijë punëtorë sipas Agjencisë së Statistikave.

E në anën tjetër mbështetja e shtetit ishte e vonuar, e paktë dhe e ndarë në mënyrë të barabartë. Kjo formë e mbështetjes është kritikuar nga njohës të ekonomisë, të cilët parashikojnë një rënie të rritjes ekonomike deri 8 për qind, si dhe vit të vështirë për ekonominë edhe më 2021.

Hulumtuesi në Institutin GAP, Blend Hyseni thotë për KosovaPress se qeveria e ardhshme duhet të hartojë një strategji ekonomike për të dalë nga kjo krizë ekonomiko-sociale. Hyseni ka treguar për veprimtaritë e bizneseve të cilat pësuan humbje të mëdha financiare në pandemi dhe ato që nuk kanë ndier krizën dhe shënuan rritje të të hyrave.

“Kemi disa biznese që janë përballur me kufizime të orarit ose hapësirës së operimit që kanë pasur rënie në të hyra, por prapë kanë mundur me operua me një pjesë të kësaj kohe gjatë pandemisë, si dhe kemi një pjesë tjetër të bizneseve që kanë vazhduar punën pothuajse në rrjedhja normale. Prandaj, këto masa ose këto kufizime të ndryshme ndaj bizneseve kanë bërë që edhe kjo krizë mos me qenë e njëjtë me të gjitha bizneset. Kjo shihet edhe në deklarimin e qarkullimit në Administratën Tatimore të Kosovës. Industria e artit, arkëtimit dhe rekreacionit që është prekur më së shumti nga masat kufizuese ka rënie të qarkullimit deri në 80 për qind. Pastaj vijnë këto aktivitetet e patundshmërisë, transporti, magazinimi, akomodimi, restorantet të cilat kanë pasur rënie 43-44 për qind. Pastaj janë kategoritë tjera që kanë pasur më pak masa kufizuese ndaj tyre e deri te ato që nuk kanë pasur kufizime fare siç janë barnatoret ose furnizimi me energji elektrike me ujë e këto të cilat kanë pasur rritje të të hyrave gjatë kësaj periudhe. Në anën tjetër ndihmesa e qeverisë po ashtu nuk ka marrë për bazë këto humbje të bizneseve dhe ka qenë e barabartë për të gjithë. Një ndër ndihmesat e fundit që është dhënë nga Qeveria është kjo pjesa e 60 milionë euro që është dhënë në bazë të numrit të punëtorëve dhe jo në bazë të dëmit ekonomik”, thekson ai.

Një gjë pozitive e Ligjit për rimëkëmbje ekonomike, sipas Hysenit që edhe ka marrë mbështetjen nga të gjitha partitë politike, është ajo e rritjes së garancionit për fondin për garanci kreditore, i cili i mundëson për vitin e ardhshëm me shpresë të rriten investimet. Megjithatë, ai po parash një vit të vështirë të përballueshëm më 2021.

“Viti 2021 do të jetë i vështirë i përballueshëm për bizneset, për shkak që është një borxh i akumuluar gjatë gjithë vitit që padyshim se do të reflektohet në vitin e ardhshëm. Sa do të jetë e vështirë do të varet kur fillohet vaksinimi i qytetarëve”, thotë Hyseni.

Profesori universitar, Muhamet Sadiku ka thënë për KosovaPress se pandemia ka bërë goditje të madhe edhe në sferën ekonomike për të gjitha shtetet në botë dhe në veçanti ndikim negativ ka pasur në shtetet e vogla siç është Kosova dhe vendet në zhvillim.

Prandaj ka kërkuar nga qeveria strategji dhe ofertë ekonomike për ta ringjallë ekonominë dhe punësimin, pasi siç thotë vendin e punës e kanë humbur rreth 80 mijë punëtorë. Krahas saj profesori Sadiku ka thënë se nevojitet edhe inkorporimi i fondeve ndërkombëtare.

“Nevojat më të mëdha janë për të gjeneruar ofertën në treg, për të bërë ringjalljen e bizneseve, për të ringjallur punësimin, për të ringjallur këmbimin tregtar, për të përmirësuar jetën sociale të popullatës. Unë kam parasysh se qeveria ka bërë përpjekje me mjetet që i ka, të bëjë një infuzion social në Kosovë. Të bëjë një infuzion për bizneset e veta, por jashtë loje për fat të keq në këtë strategji po e quaj të rimëkëmbjes ka mbetur inkorporimi i fondeve të jashtme të cilat do të jenë të konsiderueshme në ringjalljen ekonomike të shteteve në përgjithësi, por sidomos të shteteve të Ballkanit perëndimor. Prandaj, është e nevojshme që krahas kësaj përpjekje nacionale për të reaguar, për të zbutur pasojat në nivelin e bruto produktit dhe në nivelin e punësimit. Kosova duhet medeomos që edhe pjesën e fondeve ndërkombëtare t’i inkorporojë dhe vërtet të kemi një strategji të qartë, të qëndrueshme, e cila nuk do të vlejë për tre-katër muaj, por një strategji e cila do të aplikohet në dy tre vjetët e fundit në mënyrë që Kosova të kthehet në një pozitë normale që ishte para se të fillonte kjo sëmundje…03’43 Kosova do të duhej ta bënte sa më shpejtë një analizë gjithëpërfshirëse mbi pozitën e ekonomisë pas veprimit të pandemisë, pozitën në sektor të punësimit, në sektor të mbrojtjes sociale. Vlerësimet janë se gjatë kësaj periudhe rreth 80 mijë njerëz e kanë humbur punën, dhe kërkohet që me analiza të mëtutjeshme të targetohet kjo goditje e madhe sociale e cila ka ndodhur në Kosovë”, thotë ai.

Profesori Sadiku shton se nëse vazhdon ky trend i ndikimit të pandemisë me këtë goditje mund të ketë rënie të rritjes ekonomike rreth 8 për qind, që është mjaft serioze në rastin e Kosovës.

Këtë rënie ekonomike dikush po e ndërlidhë edhe me krizën politike.Ish-kryetari i Odës Ekonomike të Kosovës, Safet Gërxhaliu thotë se Kosova nuk ka luks t’i ketë tri qeveri brenda një viti.

“Dështimi politik në vitin 2020 në Kosovë, duhet një mësim i cili nuk duhet të përsëritet në të ardhmen. Kosova nuk e ka komoditetin dhe luksin që brenda një viti kalendarik t’i ketë tri qeveri, një shtet i varfër, një shtet i ri dhe besoj që kjo e dëmton ardhmërinë dhe ngufat perspektivën për qytetarët e Kosovës. Dua të besoj që çdo qeveri që do të vjen në të ardhmen do ta kthejë faqen e historisë drejt ardhmërisë dhe jo nga e kaluara. Ekonomia e dijes, shëndetësia, sundimi i rendit dhe ligjit duhet të jenë shtyllat kryesore, por mbi të gjitha këto do të mund të jenë objektiva. Megjithatë, në qoftë se nuk do të arrihet uniteti politik, atëherë do të jemi një vend që mund të jemi i shpallur i dështuar. Këtë nuk e meriton sakrifica e luftës, këtë nuk e meritojnë qytetarët e Kosovës. Rinia e Kosovës meriton një perspektivë dhe një ardhmëri më të ndritshme”, deklaron Gërxhaliu.

Më 13 mars 2020 që kur u paraqiten dy rastet e para me Covid-19 në Kosovë vendi sikur shtetet tjera mori masa për mbyllje totale deri më 1 qershor. Nevojat për një mbështetje nga shteti për qytetarët, punëtorët dhe bizneset ishte e madhe, por që nga ajo kohë u miratuan vetëm dy pako, Pakoja emergjente fiskale dhe së voni Ligji për rimëkëmbje ekonomike që mundëson edhe tërheqjen e 10 për qind të Trustit.

Në këtë kohë nuk qëndruan mirë financiarisht edhe disa ndërmarrje publike, Telekomi i Kosovës, “Trepça” dhe disa të tjera. Në atë kohë pati shkarkime të anëtarëve të bordeve dhe emërime nëpër ndërmarrje publike nga Qeveria Kurti, që kësisoj vazhdoi edhe me Qeverinë Hoti.

Viti 2020 e karakterizoi Kosovën edhe me tkurrje të të hyrave buxhetore, që janë paraparë të jenë mbi 300 milionë euro. Si rrjedhojë e këtyre zhvillimeve deficiti tregtar në llogarinë e mallrave gjatë kësaj periudhë regjistroi vlerën prej 2.26 miliardë euro që paraqet një rënie vjetore prej 11.4 për qind. 

Bota

Çfarë pritet nga bisedimet SHBA-Ukrainë në Arabinë Saudite?

Published

on

By

Gjatë një përplasjeje në Zyrën Ovale, Presidenti amerikan, Donald Trump, i tha homologut të tij ukrainas, Volodymyr Zelensky, se Ukraina nuk ka “letrat” për të negociuar.

Kjo pas bisedave të fundit që u përqendruan në perceptimin e pozicionit të dobët të Ukrainës përballë përparimeve të Rusisë dhe dëshirës së Shtëpisë së Bardhë për të përfunduar luftën trevjeçare.

Tani, ndërsa Zelensky viziton Arabinë Saudite, ku ekipi ukrainas do të zhvillojë bisedime me zyrtarët amerikanë më 11 mars, për të diskutuar mundësitë për një marrëveshje paqeje, situata ka ndryshuar. Michael Froman, president i Këshillit për Marrëdhënie të Jashtme, theksoi se Ukraina ka “letrat më të dobëta” në tavolinë, duke shtuar se Uashingtoni nuk është i gatshëm të mbështesë pafundësisht Kievin.

Për më tepër, pas takimit të tensionuar të fund-shkurtit, SHBA ka rritur presionin ndaj Ukrainës duke pezulluar ndihmën ushtarake dhe ndarjen e informacioneve të inteligjencës. Gjithashtu, një marrëveshje e rëndësishme për mineralet mes SHBA dhe Ukrainës ka mbetur e papërfunduar.

Në kuadër të kësaj, Zelensky ka shprehur shpresë për përparim në bisedimet e ardhshme, ndërsa një rund i ri i bisedimeve po zhvillohet në Arabinë Saudite. Bisedimet do të përfshijnë edhe takime me princin saudit të kurorës, Mohammed bin Salman, dhe delegacionin amerikan të udhëhequr nga sekretari i Shtetit, Marco Rubio.

Continue Reading

Bota

Ushtria izraelite sulmon kampin e refugjatëve në Gaza, ka të vdekur dhe të plagosur

Published

on

By

Ushtria izraelite ka sulmuar me mjete ajrore pa pilot (dronë) kampin e refugjatëve Bureij në pjesën qendrore të Rripit të Gazës dhe thuhet se si pasojë ka të vdekur dhe të plagosur.

Sipas informacioneve të siguruara nga burimet shëndetësore në rajon, dronët izraelitë vunë në shënjestër palestinezët që u mblodhën në kampin Bureij.

Raportohet se ambulancat që u dërguan në rajon pas sulmit i transportuan të vdekurit dhe të plagosurit në spitale, por nuk u nda asnjë informacion i qartë në lidhje me numrin e viktimave dhe të plagosurve.

Sulmi shkaktoi shqetësim të madh te popullata vendase dhe pak para incidentit u njoftua se një palestinez u plagos si pasojë e zjarrit të hapur nga ushtria izraelite në qytetin Rafah në jug të Rripit të Gazës.

Pavarësisht armëpushimit të arritur mes Izraelit dhe Hamasit më 19 janar, ushtria izraelite vazhdon shkeljet e saj në pjesë të ndryshme të Rripit të Gazës.

Në sulmet që Izraeli filloi në Rripin e Gazës më 7 tetor të vitit 2023, jetën e kanë humbur 48.467 palestinezë, përfshirë rreth 17.881 fëmijë dhe 12.316 gra, ndërsa janë plagosur 111.913 njerëz.

Nën rrënoja ende ka mijëra të vdekur ndërsa është shkatërruar edhe infrastruktura civile duke synuar spitalet dhe institucionet arsimore ku janë strehuar njerëzit.

Continue Reading

Bota

SHBA arreston dhe kërkon të dëbojë liderin e protestës studentore pro-palestineze

Published

on

By

Një aktivist pro-palestinez, i cili luajti një rol të rëndësishëm në protestat e Universitetit të Kolumbias kundër luftës Izrael-Hamas në Gaza, u arrestua në Nju Jork të shtunën në mbrëmje, tha avokati i tij.

Arrestimi i Mahmoud Khalil shënon një zhvillim të madh në premtimin e administratës Trump për të arrestuar dhe dëbuar studentë ndërkombëtarë të përfshirë në ato që i quan demonstrata antisemite kampus kundër Izraelit.

Agjentët e Emigracionit dhe Zbatimit të Doganave (ICE) arrestuan Khalilin në banesën e tij në pronësi të universitetit në Nju Jork të shtunën në mbrëmje, sipas avokates së tij Amy Greer, e cila tha se, që nga e diela në mbrëmje, ajo nuk e dinte se ku po ndalohej klienti i saj.

Zyrtarët e ICE kërcënuan se do të arrestonin gruan e Khalilit, e cila është tetë muajshe shtatzënë, shtoi Greer.

Në një telefonatë që pati me një nga agjentët gjatë arrestimit, Greer tha se i ishte thënë se Departamenti i Shtetit po kërkonte të anulonte vizën studentore të Khalilit.

Pasi ajo i informoi ata se Khalil në fakt jetonte në SHBA me rezidencë të përhershme të Kartës së Gjelbër, zyrtari tha se ata do të përpiqeshin ta revokonin atë në vend të kësaj, shtoi Greer.

Nuk kemi mundur të marrim më shumë detaje se pse ai po ndalohet. Ky është një përshkallëzim i qartë. Administrata po ndjek kërcënimet e saj”, tha avokati.

Arrestimi i Khalil u konfirmua të dielën nga Tricia McLaughlin, një zëdhënëse e Departamentit të Sigurisë Kombëtare, e cila tha se ai u krye “në mbështetje të urdhrave ekzekutivë të Presidentit (Donald) Trump që ndalojnë antisemitizmin”.

McLaughlin pretendoi se Khalil, një shtetas algjerian me origjinë palestineze, kishte “udhëhequr aktivitete të lidhura me Hamasin, një organizatë e caktuar terroriste”. Ajo nuk ka ofruar asnjë provë për të mbështetur pretendimet.

Duke iu përgjigjur arrestimit të tij, Sekretari Amerikan i Shtetit Marco Rubio shkoi në X për të thënë se ndalimi i Khalilit ishte vetëm fillimi.

Ne do të revokojmë vizat ose kartat jeshile të mbështetësve të Hamasit në Amerikë, në mënyrë që ata të mund të deportohen”, tha ai të dielën, pa dhënë asnjë provë kundër Khalilit.

Ndërkohë, kritikët thanë se administrata Trump po vepronte për interesa vetjake.

Kjo ka pamjen e një veprimi hakmarrës kundër dikujt që shprehu një mendim që administrata Trump nuk i pëlqente,” tha Camille Mackler, themeluese e Immigrant ARC, një koalicion i ofruesve të shërbimeve ligjore në Nju Jork.

Khalil, i cili kohët e fundit u diplomua në Universitetin e Kolumbisë me një master në çështjet ndërkombëtare, shërbeu si negociator për studentët në bisedimet e tyre me zyrtarët e universitetit gjatë protestave në Kolumbia.

Një nga kërkesat e demonstruesve ishte që universiteti të largohej nga kompanitë e lidhura me Izraelin.

Si rezultat i rolit të dukshëm të Khalilit, aktivistët pro-izraelitë kanë kërkuar javët e fundit që administrata Trump të ndërmarrë veprime kundër tij.

Që nga fillimi i mandatit të tij të dytë presidencial, Trump ka premtuar se do të ndjekë njerëzit e përfshirë në ato që ai i quan “protesta të paligjshme” kundër Izraelit.

Agjitatorët do të burgosen/ose do të kthehen përgjithmonë në vendin nga kanë ardhur. Studentët amerikanë do të dëbohen përgjithmonë ose, në varësi të krimit, do të arrestohen”, tha ai në faqen e tij të mediave sociale Truth Social të martën e kaluar.

Të premten, qeveria amerikane tha se po shkurtonte 400 milionë dollarë (368.7 milionë euro) në grantet dhe kontratat federale për Universitetin e Kolumbisë për shkak të protestave të kampusit të tij kundër luftës në Gaza.

Continue Reading

Bota

Flet i dërguari i Trump për bisedime me Hamasin: Nuk po japim para

Published

on

By

I dërguari i administratës Trump si negociator për lirimin e pengjeve i cilësoi si “të dobishme” takimet e tij të fundit me përfaqësuesit e Hamasit, grupit që është përcaktuar si terrorist nga Shtetet e Bashkuara.

Diskutimet u përqëndruan në lirimin e një pengu amerikano-izraelit që po mbahet nga Hamasi.

Siç njofton korrespondenti i Zërit të Amerikës, Arash Arabasadi, Izraeli po planifikon dërgimin në Katar të një delegacioni për të diskutuar mbi armëpushimin.

Këtë fundjavë mijëra izraelitë u mblodhën jashtë Ministrisë së Mbrojtjes në Tel Aviv. Protestuesit kërkuan nga qeveria izraelite arritjen e një marrëveshjeje me Hamasin për lirimin e pengjeve.

Javën e kaluar në Uashington, Presidenti Donald Trump konfirmoi se administrata e tij zhvilloi për herë të parë bisedime të drejpërdrejta me Hamasin, një ndryshim i politikës së kahershme amerikane për të mos negociuar me terroristët.

Po diskutojmë me Hamasin. Jemi duke ndihmuar Izraelin në diskutime, sepse po flasim për pengjet izraelite. Ne nuk po bëjmë asgjë në lidhje me Hamasin. Nuk po japim para. Në fakt, unë sigurova lirimin e 59 pengjeve pa dhënë asgjë”, thotë Presidenti Trump.

Të dielën në mëngjes, mbështetësit dhe familjarët e pengjeve u zgjuan në tenda jashtë Ministrisë izraelite të Mbrojtjes.

Mesazhi i tyre ishte i qartë: jo konflikte të reja me Hamasin dhe sigurimi i një marrëveshjeje për lirimin e pengjeve.

Ka dhjetëra njerëz që u bashkuan në thirrjen tonë për qeverinë që lufta të ndalohet dhe të gjitha pengjet të kthehen në shtëpi”, thotë Ayala Metzger, familjare e një pengu të vrarë.

Ditëve të fundit, një negociator i administratës Trump u takua me Hamasin për të diskutuar një marrëveshje për lirimin e pengjeve, një takim që ai e quajti “shumë të dobishëm”.

Mendoj se brenda disa javësh mund të shohim rezultate. Besoj se ka hapësirë për të vepruar midis asaj që Hamasi dëshiron dhe asaj që ata do të pranonin dhe asaj që Izraeli dëshiron dhe që është e pranueshme për ta. Mendoj se mund të arrihet një marrëveshje për lirimin e të gjithë të burgosurve, jo vetëm atyre amerikanë”, thotë Adam Boehler, i dërguar amerikan për pengjet.

Ndërkohë, palestinezët në Khan Younis të Gazës po përballen me mungesë të gjërave thelbësore.

Izraeli vendosi një bllokadë totale për të gjitha mallrat në enklavë – duke përfshirë ushqimin, karburantin dhe ilaçet, deri në lirimin e 59 pengjeve, që po vazhdojnë të mbahen në Gazë nga Hamasi.

Paletinezët thonë se po presin me orë të tëra për të marrë një bukë, për shkak të mungesës së energjisë elektrike dhe drurit të zjarrit për gatim.

Izraeli thotë se të hënën do të dërgojë në Katar një delegacion për të vazhduar negociatat me ndërmjetësuesit nga Egjipti dhe Katari.

Continue Reading

Të kërkuara