Kuriozitete

Studim: A e pastrojnë ajrin lulet që mbajmë brenda shtëpive apo zyrave?

Një studim nga Universiteti i Prinstonit zbulon se kopshtaria është e dobishme për shëndetin fizik dhe mendor.

Published

on

Mbajtja në ambientet e brendshme e luleve dhe bimëve të tjera, është një praktikë tepër popullore vitet e fundit.

Por a e pastrojnë ajrin këto bimë dhe në çfarë mase? Që nga fillimi i pandemisë së Covid-19 , ka pasur një fokus më të madh mbi rëndësinë e cilësisë së ajrit të brendshëm, pasi shumë nga ne kanë kaluar shumë kohë brenda.

Për më tepër, Agjencia për Mbrojtjen e Mjedisit në SHBA (EPA), raporton se amerikanët kalojnë deri në 90 për qind të kohës së tyre në ambiente të mbyllura, ku nivelet e ndotësve mund të jenë deri në 5 herë më të larta sesa në ajrin e jashtëm.

Kjo është një nga arsyet, pse është thelbësore të sigurohemi që ajri që thithim brenda të jetë sa më i pastër që të jetë e mundur. Lulet dhe bimët që kultivojmë në shtëpisë, reklamohen shpesh si pastruese të ajrit. Por a është e vërtetë kjo gjë?

Siç mund ta dini tashmë, cilësia e ajrit në përgjithësi, varet nga niveli i dioksidit i karbonit , monoksidi i karbonit, oksidi i azotit, si dhe komponimet organike të paqëndrueshme (VOC), të cilat mund të ekzistojnë në disa nga produktet dhe materiale brenda shtëpive tona.

Nëpërmjet procesit të fotosintezës , bimët e konvertojnë dioksidin e karbonit që ne nxjerrim përmes frymëmarrjes, dhe largojnë gazrat e dëmshëm nga ajri përmes një procesi të quajtur përthithje.

Në një raport të NASA-s të vitit 1989 , shkencëtari Bill Uollverton pohoi se bimët shtëpiake mund të ofrojnë një “zgjidhje ekonomike premtuese për zvogëlimin e ndotjes së ajrit të brendshëm”. Ai studioi aftësinë e bimëve për të hequr komponimet organike të paqëndrueshme nga mjedisi, dhe potencialin e tyre për t’u përdorur në misionet hapësinore. Por kërkimet më të fundit nuk janë aq entuziaste mbi këtë ide.

Shkencëtarët që studiojnë efektivitetin e bimëve në ambientet e brendshme për heqjen pasive të ozonit, zbuluan se këto të fundit japin “në rastin më të mirë, një kontribut modest prej rreth 0.9-9 për qind në zhdukjen e gazrave të dëmshëm”, raportuan ata në një studim të viti 2017, të botuar në revistën “Building and Environment”.

Që të ketë një ndryshim domethënës në cilësinë e ajrit të shtëpisë tuaj, do t’ju duhet të mbushni me lule gjithë dhomën, dhe nga lart poshtë. Në një studim të botuar në vitin 2020 në ‘Journal of Environmental Management”, shkencëtarët arritën në përfundimin se një mur i gjelbër i mbushur me specie të përshtatshme bimore “mund të përdoret për të përmirësuar indeksin e shëndetit në mjediset e brendshme të një godine”.

Pra në sasi shumë të larta, bimët mund ta përmirësojnë cilësinë e ajrit. Por çfarë duhet të blejmë? Mjerisht, shkenca nuk ka një përgjigje për këtë, pasi deri tani ka pak kërkime se cilat specie janë më efektive. Ndotësit më të zakonshëm, të dëmshëm që gjenden në ambiente të mbyllura përfshijnë trikloroetilenin, formaldehidin, benzenin, ksilenin dhe amoniakun.

Në përqendrime të larta, këta 5 ndotës mund të shkaktojnë marramendje, dhimbje koke dhe acarim në hundë, gojë, fyt, si dhe dëmtim të mëlçisë dhe veshkave.

Rezultatet e studimit të NASA-s treguan dy bimë që janë shumë efektive në reduktimin e niveleve të këtyre 5 ndotësve nga ambientet e brendshme. Këto janë zambakët e paqes (Spatiphyllum Mauna Loa) dhe krizantemat (Chrysanthemum morifolium).

Ndërkohë një studim i fundit nga Universiteti i Prinstonit zbulon se kopshtaria është e dobishme për shëndetin fizik dhe mendor. Edhe një studim tjetër i cituar në “Journal Physiological Anthropology” që përfshinte meshkuj të rritur, zbuloi se kopshtaria në ambiente të mbyllura redukton ndjeshëm nivelet e stresit. / Livescience – Bota.al

Kuriozitete

Ndalohen 1.7 tonë kokainë në ujërat e Atlantikut, katër persona arrestohen

Published

on

Autoritetet portugeze kanë arrestuar katër persona pas ndalimit të një nëndetëseje në Oqeanin Atlantik, e cila transportonte më shumë se 1.7 tonë kokainë drejt Gadishullit Iberik.

Nëndetësja u lokalizua dhe u sekuestrua ditët e fundit. Pamjet tregojnë momentin kur policia e marina portugeze rrethojnë mjetin e hipin në bord, duke sekuestruar lëndën narkotike të klasës A dhe arrestuar ekuipazhin, i përbërë nga katër persona me origjinë nga Amerika e Jugut.

Policia njoftoi se të arrestuarit, dy ekuadorianë, një venezuelas dhe një kolumbian, janë lënë në paraburgim pas paraqitjes në gjykatë në ishujt Azore. Shefi i Njësisë Portugeze Kundër Trafikut të Drogës, Vítor Ananias, deklaroi se kombësitë e ndryshme të të dyshuarve tregojnë se organizata pas tyre operon ndërkombëtarisht.

Qendra për Analizë dhe Operacione Detare me seli në Lisbonë kishte marrë informacione se një organizatë kriminale po përgatiste nisjen e një nëndetëseje të ngarkuar me kokainë, e destinuar për tregjet evropiane.

Pak ditë më vonë, një anije portugeze lokalizoi mjetin rreth 1.000 milje detare (rreth 1.850 km) nga brigjet e Lisbonës, në një operacion të mbështetur nga Agjencia Kombëtare Britanike e Krimeve dhe Administrata Amerikane Kundër Drogës (DEA).

Pas sekuestrimit, mjeti nuk mund të tërhiqej drejt bregut për shkak të motit të keq dhe strukturës së brishtë, ndaj u fundos në det të hapur.

“Mes nxehtësisë, avujve të karburantit dhe dallgëve të larta, qëndrimi në bord është jashtëzakonisht i vështirë. Pas 15-20 ditësh, gjithçka që dëshiron është të shpëtosh,” tha Ananias për gazetarët.

Në mars, një tjetër mjet i ngjashëm që transportonte 6.5 tonë kokainë u ndalua 1.200 milje detare nga Lisbona. Ngjarja ndodh në një kohë kur administrata amerikane ka intensifikuar goditjet ndaj mjeteve që dyshohen për trafik droge drejt SHBA-ve.

Javën e kaluar, tre persona u vranë në një sulm amerikan ndaj një mjeti të dyshuar për trafik droge në Karaibe, sipas sekretarit amerikan të mbrojtjes, Pete Hegseth.

Veprimet e tilla kanë ngjallur debate mbi ligjshmërinë e tyre sipas së drejtës ndërkombëtare dhe janë kritikuar ashpër nga liderë të Amerikës Latine, qytetarë të të cilëve janë shpesh mes viktimave të këtyre operacioneve. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Kuriozitete

NASA: Hemisfera veriore e Tokës po errësohet më shpejt se ajo jugore

Published

on

Qendra kërkimore Langley e NASA-s ka zbuluar se hemisfera veriore po humbet reflektimin e dritës më shpejt se ajo jugore, një ndryshim që mund të ndikojë tek reshjet dhe modelet e motit në dekadat e ardhshme.

Normalisht, ekziston një simetri mes dy hemisferave: ato reflektojnë pothuajse të njëjtën sasi të dritës së diellit në hapësirë.

Ky ekuilibër konsiderohet i çuditshëm, pasi hemisfera veriore ka më shumë tokë, qytete dhe ndotje, që teorikisht duhet të çojnë në një reflektim më të lartë të dritës, ndërsa hemisfera jugore, kryesisht oqeanike, është më e errët dhe thith më shumë rrezatim.

Megjithatë, studimi i fundit i publikuar në Proceedings of the National Academy of Sciences tregon se ky ekuilibër po ndryshon.

Analiza e 24 viteve të të dhënave nga misioni CERES ka zbuluar se hemisfera veriore po thith më shumë dritë sesa ajo jugore – pra, po errësohet.

Ky ndryshim në ekuilibrin e energjisë së Tokës përshpejton ngrohjen globale, pasi çdo objekt që thith më shumë dritë rrit temperaturën e tij.

Kjo mund të ketë pasoja të drejtpërdrejta tek reshjet dhe modelet e motit, duke ndikuar në klimën globale për dekadat e ardhshme. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Kuriozitete

Çfarë i bën vetmia trupit dhe mendjes së njeriut?

Published

on

Secili prej nesh, ndoshta në një moment të jetës, është ndier i vetmuar.

Mund të ketë raste kur nuk keni me kë të shkoni në kinema apo thjesht me kë të bisedoni.

Të gjithë jemi të ndryshëm, dhe kur përballemi me vetminë, nuk dimë si të reagojmë apo çfarë të bëjmë për ta përballuar.

Si pasojë, njerëzit hanë më shumë, vuajnë nga pagjumësia dhe besojnë se vetmia është fati i tyre i pashmangshëm.

Trupi dhe mendja jonë reagojnë ndaj  ndryshimeve, dhe disa prej shenjave më të zakonshme të ndikimit të vetmisë janë:

Ndiheni gjithmonë të uritur.

Nuk keni ëndrra apo plane për të ardhmen dhe nuk gëzoheni për sukseset e të tjerëve.

Filloni të besoni se vetmia është e vetmja rrugë për ju.

Nuk arrini të relaksoheni asnjëherë plotësisht.

Keni vështirësi për të fjetur ose vuani nga pagjumësia.

E kaloni shumicën e kohës së lirë duke parë televizion.

Nuk ndieni dëshirë të kujdeseni apo të kaloni kohë me veten.

Ndiheni sikur nuk jeni të rëndësishëm për askënd.

Nuk keni provuar diçka të re prej një kohe të gjatë.  /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Kuriozitete

Më shumë se dieta: Si të jetosh gjatë sipas ChatGPT?

Published

on

Një përdorues pyeti ChatGPT se si mund të jetojë deri në 140 vjeç.

Përgjigja nuk kishte të bënte me dietën, gjenetikën apo pasurinë, por me stresin.

Sipas ChatGPT, njerëzit që jetojnë më gjatë kanë disa tipare të përbashkëta: lëvizin rregullisht, qëndrojnë të lidhur me të tjerët dhe shmangin stresin kronik, i cili vepron si një helm për trupin dhe mendjen.

Ata jetojnë momentin, pushojnë kur ndihen të lodhur dhe nuk presin deri në pension për të filluar të shijojnë jetën.

Pra, jeta e gjatë ka më shumë të bëjë me mënyrën si ndihesh dhe me kë kalon kohën, sesa me atë që hani. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Të kërkuara