

Kuriozitete
Si u krijuan mumiet?
Një analizë e thellë mbi procesin e ndërlikuar se si u krijuan mumiet.
Published
2 years agoon
By
Betim GashiShkencëtarët kanë zbuluar një objekt të lashtë balsamimi në Egjipt, një zbulim i paprecedentë që ofron një pasqyrë të thellë mbi procesin e ndërlikuar se si u krijuan mumiet.
Objekti që është rreth 30 kilometra në jug të Kajros, daton rreth viteve 664-525 p.e.s dhe ka një strukturë mbitokëse dhe disa dhoma nëntokësore deri në 30 metra nën tokë. Substancat e gjetura brenda objektit janë me prejardhje nga Azia Juglindore e largët.
Një recetë e fshehur
Deri më tani, shumicën e informacioneve lidhur me procesin e mumifikimit shkencëtarët i kanë marrë nga tekstet e vjetra të papirusit, historianët grekë dhe vetë mumiet egjiptiane. Këto burime tregojnë se balsamimi është një proces kompleks që realizohet me përzierje të ndryshme vajrash të veçantë, rrëshirave dhe katranit.
Edhe pse shkencëtarët e përcaktuan lirshëm pse dhe ku disa nga këto substanca përdoreshin për balsamim, ata nuk mund t’i bënin këto dallime për të gjithë përbërësit. Edhe pse në tekstet e vjetra ka emra përbërësish, megjithatë përkthimi i tyre është sfidues. Andaj ende vazhdon debati se cilat janë ato substanca, ku dhe si përdoren.
Në një studim të ri të botuar të mërkurën në revistën Nature, autorët gjetën dhe analizuan saktësisht se çfarë u nevojitet studiuesve për të mbushur këto boshllëqe, 31 enë qeramike, mbetje, nga një punëtori balsamimi e vitit 600 para Krishtit. Disa madje përmbajnë udhëzime se si dhe ku të përdoren substancat specifike.
Për shembull, në një enë shkruhej se substanca duhet përdorur për balsamimin e kokës. Kurse një tjetër i udhëzoi balsamuesit që të përdorin këtë substancë për një erë më “të këndshme”.
“Para këtij studimi ne i dinim emrat e disa substancave, por ne kurrë nuk e dinim se çfarë ishin ato”, tha Salima Ikram, një profesore e Egjiptologjisë në Universitetin Amerikan në Kajro për DW. Ajo nuk ishte e përfshirë në këtë hulumtim.
Më shumë informacion mbi gjuhën egjiptiane
I kryer në Saqqara, një nekropol antik masiv, studimi mblodhi së bashku arkeologë, ekspertë të gjuhës së lashtë dhe kimistë.
“Ne [klasifikuam përbërësit] duke identifikuar substancat kimike brenda anijes dhe duke e lidhur atë me jashtë”, tha në një konferencë për shtyp bashkëautori Philipp Stockhammer, një profesor i arkeologjisë në Universitetin Ludwig Maximilian të Mynihut, Gjermani.
Këto korrelacione i mundësuan studiuesve të debatojnë mbi kuptimet e mëparshme të termave egjiptiane, sikurse “antiu”, i cili identifikohet me mirrën dhe “sefet”, i përshkruar tradicionalisht si një vaj i paidentifikuar.
Këtu studiuesit zbuluan se “antiu” nuk ishte mirrë, por më tepër një përzierje vajrash halorë të përzier me yndyrë shtazore – një substancë – dhe se “sefet” ishte gjithashtu një substancë aromatike që përmban aditivë bimorë si vaj selvi ose elemi.
Shkencëtarët gjetën gjithashtu rrëshira tropikale si elemi, të cilat kanë prejardhje nga Azia Juglindore ose pyjet tropikale afrikane, dhe dammar, gjithashtu nga Azia Juglindore. Të dyja janë të njohura për aromat e tyre të këndshme dhe vetitë antibakteriale dhe antifungale.
“Kjo na tregon se në thelb industria e balsamimit ishte një vrull që çoi përpara globalizimin e hershëm, sepse do të thoshte se ju duhej vërtet t’i transportonit këto substanca në distanca të mëdha nga e gjithë Azia Juglindore”, tha Stockhammer.
Një bashkëpunim Egjipt-Evropë
Kontejnerët qeramikë të rikuperuar duhej të përgatiteshin dhe analizoheshin, por ligji egjiptian nuk i lejon studiuesit të heqin mostrat e lashta nga vendi.
Kështu, shkencëtarët bashkëpunuan me Qendrën Kombëtare të Kërkimit në Kajro, një qendër lokale kërkimi dhe zhvillimi, për të analizuar mostrat në Egjipt.
“Mungesa e këtij lloji të bashkëpunimit është arsyeja pse kërkimet e mëparshme të këtij lloji nuk kanë qenë të mundshme deri më tani”, tha bashkautori Susan Beck në një konferencë për media./UBTNews/
You may like
Kuriozitete
Fotoja e vitit: Portreti i një djali palestinez të plagosur shpallet fitues i “World Press Photo”
Published
2 days agoon
April 22, 2025
Një portret i mahnitshëm i një djali të ri palestinez, Mahmoud Ajjour, i cili humbi të dy duar në një sulm ajror izraelit në qytetin e Gazës, ka fituar titullin e fotos më të mirë të “World Press Photo”.
Fotografja Samar Abu Elouf, gjithashtu nga Gaza, takoi nëntëvjeçarin Mahmoud pas tre muajsh, kur ai dhe familja e tij u evakuan në Doha, Katar, për trajtim mjekësor. Ajjour kishte pësuar dëmtime të rënda nga shpërthimi që ia këputi njërin krah dhe ia gjymtoi tjetrin.
Në shënime Abu Elouf tregon për momentin kur nëna e Mahmudit i shpjegoi se fjalët e para pas operacionit ishin: “Si do të jem në gjendje të të përqafoj?”
Foto e publikuar në “The New York Times”, është pasqyrë e dhimbshme e pasojave të luftës në Gaza, e cila ka shkaktuar dhjetëra mijëra të vdekur.
Kjo foto përfaqëson më shumë se një histori personale; ajo tregon një luftë të gjerë që ka pasoja të thella për brezat. Gjyqtarët e “World Press Photo” ishin tërhequr nga kontrastet mes dritës dhe errësirës, bukurisë dhe dhimbjes në imazhin fitues.
Nga më shumë se 60,000 aplikime nga 3,778 fotografë në mbi 140 shtete, ky imazh u zgjodh si më i miri.
Dy vepra të tjera janë nderuar si nënkampione, duke përfshirë një imazh të emigrantëve kinezë që ngrohen nga një zjarr pas kalimit të kufirit SHBA-Meksikë dhe një fotografi tronditëse e një të riu që kalon një shtrat lumi të shkretëtiruar në Amazonë.
Imazhet fituese janë ekspozuar në Amsterdam dhe do të shfaqen gjithashtu në Londër, Sidnej, Xhakartë dhe Mexico City.

Shkencëtarët kanë gjetur prova të reja, por paraprake, se një botë e largët që rrotullohet rreth një ylli tjetër mund të jetë shtëpia e jetës.
Një ekip i Kembrixhit që studion atmosferën e planetit të quajtur K2-18b ka zbuluar shenja të molekulave që në Tokë prodhohen nga organizma të thjeshtë.
Rezultatet janë pikasur nga teleskopi hapësinor James Webb i NASA-s, por ekipi dhe astronomët e pavarur theksojnë se nevojiten më shumë të dhëna për të konfirmuar këtë gjë.
Studiuesi, Prof Nikku Madhusudhan, tha në laboratorin e tij në Institutin e Astronomisë të Universitetit të Kembrixhit se shpreson të marrë provat kryesore.
“Kjo është prova më e fortë. Ende që ka gjasa të ketë jetë atje. Mund të them realisht se ne mund ta konfirmojmë këtë sinjal brenda dy vitesh”.
K2-18b është dy herë e gjysmë më i madh se Toka dhe është shtatëqind trilionë milje larg nesh.
Kuriozitete
Studimi: Fëmijët e dytë kanë më shumë gjasa të shfaqin probleme sjelljeje
Published
1 week agoon
April 17, 2025
Një studim nga MIT zbuloi se fëmijët e dytë të familjes – veçanërisht djemtë kanë më shumë gjasa të shfaqin sjellje problematike krahasuar me vëllezërit apo motrat më të mëdha.
Duke analizuar të dhëna nga familje në SHBA dhe Danimarkë, studiuesit zbuluan se djemtë e lindur të dytë kanë 20% deri në 40% më shumë gjasa të kenë probleme në shkollë apo me ligjin.
Një nga arsyet mund të jetë fakti që fëmijët e parë përfitojnë vëmendje të plotë nga prindërit dhe kanë si shembull modele më të pjekura, ndërsa fëmijët e dytë shpesh marrin si shembull vëllezërit e motrat e tyre që janë ende duke u zhvilluar.
Megjithatë, kjo nuk është një rregull që vlen për të gjithë, pasi sjellja ndikohet edhe nga mënyra e rritjes, dinamika familjare dhe personaliteti i fëmijës.
Kuriozitete
Diamanti blu ne ankand/ Guri i çmuar, pjesë e trashëgimisë mbretërore të Indisë
Published
1 week agoon
April 15, 2025
Një diamant blu i rrallë nga Golconda mbi 23 karat do të dalë në ankand në Christie’s.
Guri i çmuar dikur zotërohej nga Maharajt e Indorit ëdhe është diamanti blu më i rëndësishëm që është nxjerrë ndonjëherë në ankand.
Diamanti u zbulua në minierat legjendare Golconda në Indinë jug-qendrore, e njohur për prodhimin e disa prej diamanteve më të famshëm në botë, duke përfshirë Diamantin Hope.
Ajo që është unike është se guri nuk ka ndryshuar në më shumë se 100 vjet, 23.24 karat dhe nuk ka ndryshuar formë, peshë apo madhësi.
Grui i çmuar ishte një pjesë e trashëgimisë mbretërore të Indisë dhe dikur zotërohej nga Maharajt e Indorit. Diamantet Golconda janë gurët më të mirë transparentë dhe të rrallë në botë.
Shitja pritet të shënojë një rekord. Vlerësimet shkojnë nga 35 deri në 50 milionë dollarë.
Me 45,52 karat, Diamanti Hope është diamanti më i madh blu që është zbuluar ndonjëherë.

Çdo ditë bëni këtë gabim derisa i lani dhëmbët, prandaj ju bëhen të verdhë!

Babai i Lindsay Lohan dënohet me nëntë muaj burg për ryshfet dhe shkelje të kushtit

Rektori Hajrizi vizitoi Panairin Ndërkombëtar të Farmacisë dhe Kozmetikës “Cosmofarma Exhibition” në Bolonja

UBT në krye të fuqizimit të vajzave në ICT

Rektori Hajrizi takohet me Alessandro Alberanin, ish-presidentin e Interportos dhe Acer-it

Rektori Hajrizi në takim me kontabilistin e njohur arbëresh, Luigi Laffusa

Rektori Hajrizi viziton fabrikën “Pensi” në Bolonja – shembull suksesi i diasporës shqiptare në Itali

Rektori Hajrizi folës kryesor në Konferencën Ndërkombëtare për Sistemet Biomjekësore dhe Inteligjente në Universitetin e Bolonjës

Xherdan Shaqiri për mentalitetin e tij: Në fushë jam shqiptar, në jetën e përditshme zviceran!
Të kërkuara
-
Bota3 months ago
Marrëveshja për pranimin e pakufizuar të emigrantëve, Shtëpia e Bardhë tërhiqet nga tarifat ndaj Kolumbisë
-
Bota3 months ago
Shtëpia e Bardhë: Armëpushimi në Liban do të zgjatet deri më 18 shkurt
-
Lajmet nga UBT2 months ago
Përgatituni për të udhëhequr politikën e të ardhmes me Fakultetin e Shkencave Politike në UBT
-
Lajmet2 weeks ago
Studentët e Psikologjisë në UBT zhvilluan një vizitë studimore në qendrën psikologjike “Radix” dhe Asociacionin Kosovar për Psikoterapi Trupore