Kuriozitete

Shkencëtarët shprehin shqetësimin: Vrima e ozonit mund të mos rikuperohet

Published

on

Sipas hulumtimeve të fundit, vrima në shtresën e ozonit të Antarktikut është thelluar gjatë dy dekadave të fundit, pavarësisht një ndalimi global të kimikateve të dëmshme.

Shtresa e ozonit, e vendosur midis 11 dhe 40 kilometra mbi sipërfaqen e Tokës, filtron pjesën më të madhe të rrezatimit ultravjollcë të Diellit, i cili mund të shkaktojë kancer të lëkurës dhe katarakt.

Në vitet 1970, u zbulua se freonet (klorofluorokarbonet, CFC-të), dikur të përdorura gjerësisht në aerosole dhe frigoriferë, po shteronin nivelet e ozonit, duke krijuar vrima kryesisht në rajonin e Antarktikut.

Në Montreal, në vitin 1987 u miratua Protokolli i Montrealit, në të cilin vendet nënshkruese morën përsipër të reduktonin përdorimin e freonit me 50%. Në janar, një vlerësim i madh, i mbështetur nga OKB-ja, tregoi se marrëveshja po funksiononte. Ekspertët kanë anashkaluar që shtresa e ozonit mbi Antarktidë duhet të kthehet në nivelin e vitit 1980 rreth vitit 2066

Ata treguan se vrimat më të vogla mbi Arktik duhet të rikuperohen deri në vitin 2045, dhe në pjesën tjetër të botës në rreth dy dekada. Por studimi i fundit tregon se pavarësisht rënies së niveleve të CFC-së, ende nuk ka pasur një ulje të ndjeshme në zonën e mbuluar nga vrima e ozonit në Antarktik.

“Gjatë gjashtë nga nëntë vitet e fundit, ne kemi regjistruar sasi vërtet të ulëta të ozonit dhe vrima jashtëzakonisht të mëdha të ozonit. Ndoshta disa procese të tjera po ndodhin në atmosferë tani, me shumë gjasa që lidhen me ndryshimet klimatike, të cilat po reduktojnë rimëkëmbjen”, tha shkencëtari atmosferik Annika Seppala nga Universiteti i Otagos i Zelandës së Re.

Vrima e ozonit mbi Antarktidë zakonisht “formohet” në shtator dhe zgjat deri në nëntor, gjatë pranverës në hemisferën jugore.

Shkencëtarët raportojnë se vrima filloi të formohej më vonë në shtator, duke treguar një rikuperim të lidhur me reduktimin e CFC. Por në tetor, kur vrima është zakonisht në maksimumin e saj, nga viti 2004 në 2022, nivelet e ozonit në stratosferën e mesme ranë me 26 për qind, zbuloi studimi.

Fizikania Hannah Kessenich theksoi se Protokolli i Montrealit dhe reduktimet e CFC-së po tregojnë rezultate, por shtoi se të dhënat sugjerojnë se vrimat e mëdha të ozonit mund të mos shkaktohen vetëm nga CFC-të.

Gjatë analizës, ne përjashtuam të dhënat nga viti 2002 dhe 2019, kur kolapsi i papritur i vorbullës polare çoi në vrima shumë më të vogla të ozonit, shtoi Kessenich.

Shkencëtarja e njohur e atmosferës Susan Solomon, e cila nuk mori pjesë në hulumtim, beson se studimi i ri duhet parë në kontekstin e viteve të fundit, të cilat, siç thotë ajo, ishin mjaft të pazakonta.

Solomon ka treguar në hulumtimet e mëparshme se vrima e ozonit është zgjeruar me 10 për qind në vitin 2020 për shkak të zjarreve të mëdha pyjore në Australi. Ajo beson se rritja e fundit e vrimës u ndikua edhe nga shpërthimi i madh vullkanik në Ishujt Tonga që ndodhi në vitin 2022.

Klimatologu Martin Jucker nga Universiteti Australian i Uellsit të Ri Jugor është gjithashtu skeptik për rezultatet e studimit të fundit.

“Më duket e dyshimtë që shkencëtarët në fjalë kanë hequr nga studimi të dhënat e viteve 2002 dhe 2019, por jo mes 2020 dhe 2022 kur ka pasur edhe ngjarje të veçanta”, tha ai.

Hulumtimi u botua në revistën “Nature Communications”.

Kuriozitete

Këto katër gjëra trashëgohen vetëm nga nëna

Published

on

Çdo gjë e trashëgojmë nga prindërit, duke filluar nga sjellja e deri tek inteligjenca.Megjithëse gjenetika është diçka komplekse, hulumtimet kanë treguar se disa trajta të caktuara i trashëgojmë vetëm nga nëna. “Kopje e nënës” është një shprehje që mund të ketë kuptime të ndryshme, varësisht nga konteksti.

Në kuptimin biologjik – Përdoret për të përshkruar një fëmijë që i ngjan shumë nënës, në dukje, karakteristika fizike ose personaliteti. Në këtë kuptim, shprehja do të thotë që dikush është i ngjashëm me nënën.

Në kuptimin figurativ – Shprehja përdoret për të përshkruar personin që ka ndjekur shembullin e nënës, si në mënyrën e të vepruarit, sjelljen apo stilet e jetesës. Kjo mund të jetë referencë për ndikimin që një nënë ka në jetën e fëmijës së saj.

Por, një fëmijë i merr disa tipare nga nëna dhe ato janë:

Inteligjenca

Një anketim me mbi 12,000 njerëz mes moshave 14-22 vjet ka zbuluar çfarë faktorë ndikojnë në inteligjencë, status socio-ekonomik dhe edukim. Nëna e ka ndikimin më të madh gjenetik në inteligjencën e fëmijës. Sipas ekspertëve, inteligjenca e nënës dhe fëmijës dallon mesatarisht vetëm 15 pikë.

Shprehitë e gjumit

Studimi i publikuar në revistën “Sleep Medicine” kishte zbuluar se nënat u’a trashëgojnë fëmijëve shprehitë e gjumit dhe se bebet pushojnë më pak dhe flejnë më vonë nëse nënat kanë probleme me gjumë. Shkencëtarët nuk e kanë zbuluar të njëjtën lidhje me baballarët e tyre.

Shpejtësia e plakjes

Gjenet e nënës ndikojnë në shpejtësinë e plakjes. Shkencëtarët kanë zbuluar se një gjen të cilin e trashëgojmë vetëm nga nëna e kontrollon në mënyrë të pjesshme procesin e plakjes.

Menopauza

Edhe mosha në të cilën e kaloni menopauzën duket se trashëgohet nga nëna. Ekipi hulumtues ka zbuluar se nuk luan rol vetëm gjenetika, por edhe stili i jetesës. /UBT News/

Continue Reading

Kuriozitete

Qesharake por dhe e sikletshme, ministrja suedeze ka frikë nga ky frut!

Published

on

Ministrja suedeze për Barazinë Gjinore, Paulina Brandberg, ka një problem të çuditshëm. Ajo ka frikë nga bananet, dhe për këtë stafi me të cilin punon, detyrohet t’i heqë ato nga vendet që ajo shkon, përfshirë edhe gjatë vizitave zyrtare.

Në disa email-a të parë nga botimi suedez “Expressen”, stafi i zyrës së ministres Brandberg ka kërkuar që në mënyrë specifike çdo banane të largohet përpara vizitave zyrtare të saj.

“Paulina Brandberg ka një alergji të fortë ndaj bananeve, ndaj do të vlerësohej nëse nuk do të kishte banane në zonat ku ajo do të akomodohet”, thotë një nga email-at e ministrisë drejtuar Agjencisë Gjyqësore Norvegjeze përpara një dreke zyrtare.

Një tjetër email nga ekipi i saj dërguar një këshilli administrativ të qarkut thoshte se “bananet nuk lejohen në ambiente”.

Në një paralajmërim tjetër paraprak, stafi i tha kryetarit të parlamentit suedez, Andreas Norlen, se nuk duhet të ketë “gjurmë bananesh””në hapësirat ku Brandberg do të zhvillojë një takim.

“Është diçka si një lloj alergjie”, konfirmoi Brandberg për “Expressen”, duke shtuar: “Është diçka për të cilën marr ndihmë profesionale”. /UBT News/

 

Continue Reading

Kuriozitete

Këto janë 10 profesionet më të paguara në 2024

Published

on

Nëse jeni student, praktikant ose po mendoni për një ndryshim karriere, ky informacion mund të jetë i dobishëm. Zgjedhja e profesionit tuaj të ardhshëm varet nga disa faktorë, por shpërblimi mbetet një element i rëndësishëm. Në lajmin e mëposhtëm ju kemi listuar profesionet të cilat kanë qenë më të paguarat, të paktën për këtë vit.

Kardiolog – Kardiologët janë specialistë të zemrës dhe sistemit kardiovaskular, një fushë me kërkesë të lartë për shkak të rritjes së problemeve shëndetësore të lidhura me stilin e jetesës. Paga mesatare vjetore për një kardiolog mund të kalojë $400,000 në disa vende.

Kirurg – Veçanërisht ata që specializohen në fusha si neurokirurgjia apo kirurgjia plastike, janë ndër profesionistët më të paguar. Një kirurg me përvojë fiton mbi $350,000 në vit.

Drejtor Ekzekutiv – CEO-të janë përgjegjës për suksesin e një kompanie dhe shpërblehen mirë për rolin e tyre. Paga vjetore për një CEO mund të variojë nga $200,000 deri në miliona, në varësi të madhësisë dhe suksesit të kompanisë.

Inxhinier i Inteligjencës Artificiale (AI) – Me zhvillimin e teknologjisë së AI, kërkesa për inxhinierë të kësaj fushe është rritur ndjeshëm. Paga mesatare kalon $150,000 në vit, dhe në kompani të mëdha si Google apo OpenAI, mund të jetë shumë më e lartë.

Pilot i Avionëve Komercialë – Pilotët, veçanërisht ata që punojnë për linja ajrore ndërkombëtare, janë ndër profesionistët më të paguar në transport. Paga mesatare vjetore është rreth $140,000, me përfitime shtesë si udhëtimet dhe sigurimet.

Avokat i Korporatave – Avokatët që specializohen në ligjin e biznesit dhe fuzionet apo blerjet korporative janë shumë të kërkuar. Paga e tyre mesatare arrin deri në $130,000 në vit, me bonuse të majme.

Menaxher i IT-së dhe Sistemeve të Teknologjisë – Menaxherët e IT-së luajnë rol kritik në funksionimin e organizatave. Ata fitojnë rreth $120,000 në vit, me paga më të larta në industritë e teknologjisë.

Specialist i të Dhënave (Data Scientist) – Të dhënat janë nafta e re, dhe specialistët e të dhënave janë të kërkuar. Një profesionist i kualifikuar në këtë fushë mund të fitojë deri në $130,000 në vit, duke përfituar gjithashtu mundësi karriere globale.

9. Doktor i Anestezisë – Janë ndër profesionistët më të rëndësishëm në një ekip kirurgjik. Paga mesatare është rreth $300,000 në vit, me përfitime shtesë.

Ekspert i Financave dhe Investimeve – Menaxherët e fondeve dhe analistët e financave kanë potencial për paga të larta, veçanërisht në firmat ndërkombëtare. Paga mesatare për këta profesionistë është rreth $150,000 në vit, pa përfshirë bonuset. /UBT News/

 

 

Continue Reading

Kuriozitete

Për të huajt, ky qenka qyteti më i shtrenjtë në botë

Published

on

Hong Kongu është qyteti më i shtrenjtë në botë për të huajt, vlerëson një studim i kompanisë amerikane Mercer. Studimi mat koston e 200 gjërave – përfshirë strehimin, transportin, ushqimin, veshjet, sendet shtëpiake dhe argëtimin – në 209 qytete.

Për shkak të çmimeve të larta të banesave, Hong Kongu zë vendin e parë për të dytin vit radhazi.

Pas tij vjen kryeqyteti i Turkmenistanit, Ashgabati.

Çmimet e larta në Ashgabat thuhet se janë pasojë e inflacionit të lartë në Turkmenistan, i treti në listën e Mercerit është Tokio dhe pas tij vjen Cyrihu i Zvicrës.

Zvicra ka edhe dy qytete të tjera në dhjetë vendet e para: Bernin dhe Gjenevën.

Studimi i Mercer-it përdoret edhe nga korporatat për të vendosur pagat e përfitimet për punonjësit e tyre jashtë shtetit. /UBT News/

 

Continue Reading

Të kërkuara