Lajmet

Roli i Ismail Qemalit në pavarësimin e Shqipërisë

Nga Sonja Methoxha.

Published

on

“Sido që të jetë, deshi Zoti që me veprën, trimërinë dhe guximin e pashoq të shqiptarëve, që sot e tutje të pushojnë fatkeqësitë dhe vuajtjet e Atdheut tonë, këtu dhe kështu, ne jemi të lirë, të pavarur dhe të vetëm, prandaj ju duhet të qeshni dhe të brohorisni!”

Këto fjalë Ismail Qemali ua tha shqiptarëve natën e 28 nëntorit më 1912, menjëherë pasi ai dhe 42 delegatë nënshkruan Deklaratën e Pavarësisë. Ky rresht është pjesë e fjalimit të tij drejtuar publikut shqiptar në Vlorë, teksa po përgatitej të ngrinte flamurin e kuq me shqiponjën e zezë dykrenare në ballkonin e shtëpisë së kushëririt të tij, Xhemil Bej Vlorës.

Në atë shtëpi u zhvillua referendumi i parë para nënshkrimit të deklaratës me delegatorët dhe takime të tjera vendimtare për të ardhmen e Shqipërisë.

Shqipëria, megjithatë, u njoh si një shtet autonom nga Fuqitë e Mëdha më vonë në 1913 në Konferencën e Londrës. Së pari, fuqitë e mëdha vendosën të njohin Shqipërinë si një shtet autonom nën sovranitetin e Perandorisë Osmane në maj 1913, por me këmbënguljen e delegatëve dhe me shpërthimin e Luftërave Ballkanike në korrik 1913, Fuqitë e Mëdha vendosën të njohin pavarësinë dhe autonominë e plotë të Republikës së Shqipërisë.

Më vonë, pas shpalljes së pavarësisë më 4 dhjetor 1912, u krijua një qeveri e përkohshme dhe senati në të cilin Qemali shërbeu si kryeministër deri në janar 1914. Megjithatë, ai u bë kryeministri i parë i njohur pas shpalljes së pavarësisë. Ai shërbeu edhe si Ministër i Punëve të Jashtme, duke mbajtur këtë detyrë derisa Fuqitë e Mëdha njohën pavarësinë e plotë të Shqipërisë, duke lënë detyrën në qershor 1913. Kështu, mund të thuhet se përveç të gjitha ngjarjeve në Ballkan, ai luajti edhe një rol kyç në lobimin për sovranitetin e Shqipërisë në Konferencën e Londrës.

Ismail Qemali nuk është vetëm themeluesi i Kombit Shqiptar për thjesht autorizimin dhe nënshkrimin e parë të deklaratës së pavarësisë. Ai ishte gjithashtu një nga njerëzit që dhanë dorë në nxitjen e revoltave kundër Perandorisë Osmane në territoret shqiptare. Sipas publicistit, intelektualit dhe delegatit Mid’hat Frashëri, Qemali ka udhëtuar nëpër Evropë për të kërkuar mbështetje nga Fuqitë e Mëdha për shpalljen e autonomisë së Shqipërisë. Ai mori mbështetje nga Austro-Hungaria, Rumania dhe Italia. Megjithatë, kur Qemali mbërriti në Durrës, pa se shqiptarët tashmë ishin në unison për rrëzimin e pushtuesve osmanë.

Në një takim të dyshuar sekret të mbajtur më 18 nëntor midis Qemalit dhe Bertchold-it, u la të kuptohet se Austro-Hungaria do të mbështeste pavarësinë e Shqipërisë, por jo autonominë e saj. Do të thotë se Shqipëria do të ishte ende nën kontrollin e Perandorisë. Megjithatë, Qemali mori vetëm ndihmën që do të merrte dhe refuzoi diplomatikisht të sakrifikonte autonominë e Shqipërisë.

Ismail Qemali jetoi shumë pak në Shqipëri. Ai ishte i mërguar nga Perandoria Osmane. Ai lindi në vitin 1844 në Vlorë, nga një familje e vjetër, tradicionale dhe e pasur. Në vitin 1847 klani i Vlorës bëri një kryengritje kundër Tanzimatit, e cila çoi në internimin e tyre. Burrat u dërguan në kampe në Konje, ndërsa gratë dhe fëmijët në Selanik. Ndërsa atje Ismail Qemali shkoi në shkollën fillore dhe mësoi turqisht. Në vitin 1852 u kthye në Vlorë ku u arsimua nga mësues privatë dhe prindërit e tij. Më 1855 u regjistrua në liceun Zosimea të Janinës, ku u diplomua më 1859.

Më 1860 shkoi në Stamboll duke qëndruar me familjarët, ku një kushëri e gjeti atë si përkthyes në Ministrinë e Jashtme atje. Këtu nis karriera e gjatë e Ismail Qemalit në administratën e Perandorisë Osmane. Pasi mbaron studimet, në vitin 1868 emërohet drejtor i Zyrës Gjyqësore në Sofje, Bullgari (në atë kohë ishte nën pushtimin osman). Më 1870 shërbeu si drejtor i Komisionit Evropian të Danubit, si delegat osman.

Më vonë ai u caktua si Vali në Varna, për projektin e portit. Nga viti 1873-1876 ai shërbeu si sekretar privat i Mid’hat Pashës, i cili më pas u caktua si Ministër i Drejtësisë në Stamboll. Në vitin 1876 u caktua sekretar i përgjithshëm në Ministrinë e Punëve të Jashtme, ku qëndroi një vit, gjë që i dha atij një njohuri thelbësore se si funksionon Perandoria Osmane. Atje ai filloi të shfaqte ndjenja nacionaliste shqiptare, të cilat për pak e dërguan në një kamp internimi në Anadolou. Administrata turke i bëri presion Sulltanit që ta dërgonte si Vali në rrethin Bolou të Turqisë, në të cilin ai shërbeu nga 1884 deri në dorëheqjen e tij në 1890.

Megjithatë, më vonë ai u dërgua si Vali në Bejrut ku gjeti mikun e tij Vaso Pasha, i cili më vonë vdiq. Duhet të theksojmë se në vitin 1892 Qemali i dërgoi një memorandum të gjerë Sulltan Abdul Hamidit për reformat liberale për Rumelinë. Ai kishte shkruar edhe një sërë artikujsh liberalë për gazetat osmane. Poashtu kishte shërbyer edhe si këshilltar i Sulltan Hamidit dhe vezirëve të tjerë.

Në vitin 1900 caktohet Vali në Tripoli, por duke pasur parasysh zhurmat e ndryshme kundër emrit të tij, ai u arratis në maj të po këtij viti. Për këtë, Sulltani e dënoi me vdekje. Ai u mor nën mbrojtjen e britanikëve. Për tetë vjet Qemali udhëtoi në Evropë, u takua me Faik Konicën, drejtoi botimin e revistës Albania në Bruksel, përfaqësoi shqiptarët në një Kongres të vitit 1902 në Paris dhe më 1908 u kthye në atdhe.

Ai mbante kontakte me të gjithë miqtë e tij. Në dhjetor 1908 zgjidhet deputet i Beratit. Së bashku me deputetë të tjerë nga trevat shqiptare formuan Lëvizjen Kombëtare për decentralizimin e Perandorisë Osmane nga trevat shqiptare. Historiani Paskal Milo shkruan në një artikull për gazetën Panorama se kontributi i Qemalit mori një peshë më të madhe pas rënies së Lidhjes së Prizrenit.

“Shqiptarët filluan të shohin qartë dhe të konsiderojnë situatën e re të krijuar në Ballkan, si dhe rrezikun që i kanoset kombit të tyre”, ka shkruar Qemali në ditarët e tij.

Ajo që ai do të thotë është se Perandoria Osmane ishte dukshëm duke u dobësuar dhe të dyja Fuqitë e Mëdha do të ndërhynin pas rënies së saj për të absorbuar territoret e saj të pushtuara më parë. Kishte një revolucion nga xhonturqit në vitin 1908, që frymëzoi revolta të armatosura në të gjitha territoret e pushtuara në Ballkan. Kryengritjet shqiptare filluan në vitet 1910-1910. Një revoltë e përgjithshme shpërtheu në fillim të vitit 1912 dhe Serbia, Bullgaria, Greqia, Mali i Zi dhe Rumania i shpallën luftë Perandorisë Osmane, duke dëbuar të gjithë ushtarët e saj nga territoret e tyre.

Ushtarët osmanë të mbetur ishin vendosur në territoret shqiptare. Ismail Qemali ishte tashmë zëri që Fuqitë e Mëdha kanë dëgjuar gjatë dy viteve të fundit duke kërkuar mbështetje për autonominë e Shqipërisë. Ushtarët serbë po i afroheshin territoreve shqiptare, kështu që shqiptarët duhej të punonin shpejt dhe të shpallnin autonominë para çdo ndërhyrjeje të mundshme nga serbët dhe vendet e tjera të Ballkanit. Shpallja e Pavarësisë dhe dëbimi i osmanëve, dërgoi mesazhin se ky është një shtet autonom, jo ​​më nën dominimin osman.

Qemali u kishte deklaruar tashmë Fuqive të Mëdha se Shqipëria do të shpallej e pavarur. Para se të kthehej në Shqipëri nga Trieste, ai u dërgoi telegrame 83 delegatëve, por vetëm 43 arritën të mbërrinin më 28 nëntor. Pjesa tjetër erdhi më vonë. Ai dërgoi edhe telegrame në Tiranë dhe Elbasan për të shpallur pavarësinë dhe për të ngritur flamurin më 26 nëntor, në mënyrë që serbët të merrnin mesazhin se kjo është një republikë e pavarur, autonome.

Siç u përmend, ai u bë kryeministri i parë, qeveria e tij krijoi në aktin e parë Forcat e Armatosura të Shqipërisë më 4 dhjetor 1912.

Ai mbrojti qeverinë dhe dha kontributin e tij si një burrë shteti vizionar dhe me përvojë evropiane. Ai u përpoq të përthithte përmes diplomacisë territoret e tjera shqiptare të Kosovës, Tetovën, Malin e Zi dhe Greqinë, ndonëse ato projekte mbetën të pezulluara.

Edhe pas largimit të tij nga administrata, ai nuk pushoi kurrë së mbrojturi autonominë e Shqipërisë, të kërkonte mbështetje dhe të mbante konferenca ndërkombëtare për identitetin dhe Kombin shqiptar./tiranatimes/UBTNews/

Rajoni

Presidenti i Austrisë nderon Rektorin e UBT-së, Dr. Edmond Hajrizi, me Medaljen e Artë të Meritave

Published

on

Presidenti i Austrisë, Alexander Van der Bellen e ka dekoruar Presidentin dhe Rektorin e UBT-së, Prof. Dr. Edmond Hajrizi me Medaljen e Artë të Meritave, një çmim që u jepet personaliteteve të larta botërore.

Dekorata e lartë iu dorëzua Rektorit Hajrizi, në një ceremoni solemne organizuar sot në Parkun Inovativ të UBT-së, nga Ambasadori i Austrisë në Kosovë, z. Georg Schnetzer.

Kjo dekoratë është ndarë me dekret shtetëror nga Presidenti Austrisë, Van der Bellen, më 23 prill 2025. Ajo nderon kontributin e jashtëzakonshëm të Rektorit Hajrizit në zhvillimin dhe avancimin e sistemit arsimor në Kosovë, si dhe në forcimin e marrëdhënieve akademike, shkencore dhe kulturore ndërmjet Austrisë dhe Kosovës.

Në fjalën e tij, ambasadori Schnetzer vlerësoi ndikimin afatgjatë që Rektorit Hajrizi ka pasur në fushën e arsimit dhe bashkëpunimit ndërkombëtar.

“Është një nder i veçantë për mua që sot, në emër të Republikës së Austrisë, t’ia dorëzoj këtë medalje të rëndësishme Profesor Edmond Hajrizit. Ky çmim, i ndarë nga Presidenti Federal Alexander Van der Bellen, përfaqëson mirënjohjen e Austrisë për kontributin e tij të jashtëzakonshëm në përmirësimin e cilësisë së arsimit në Kosovë dhe për forcimin e lidhjeve të qëndrueshme ndërmjet dy vendeve tona në fushën e shkencës, kërkimit dhe shkëmbimeve akademike”, deklaroi ambasadori Schnetzer.

Ai shtoi se UBT është shndërruar në një urë të fortë akademike mes Austrisë dhe Kosovës, duke nxitur partneritete të qëndrueshme dhe bashkëpunime të frytshme në shumë fusha.

Në fjalën e tij falënderuese, Prof. Dr. Edmond Hajrizi e cilësoi këtë medalje si një nder të jashtëzakonshëm dhe me domethënie të veçantë personale.

“Kjo medalje ka një kuptim jashtëzakonisht të veçantë për mua, sepse më jepet nga shteti i Austrisë, një vend që për më shumë se 30 vjet e kam quajtur shtëpinë time të dytë. Në një kohë kur Kosova po kalonte periudha të vështira, Austria ishte vendi që hapi dyert për ne, duke na dhënë mundësinë të ëndërrojmë, të zhvillohemi dhe të kontribuojmë për të ardhmen”, theksoi Rektori Hajrizi.

Ai shtoi se modeli austriak i arsimit ka qenë një nga frymëzimet kryesore në ndërtimin e filozofisë akademike të UBT-së:

“Austria është një lider global në inovacion, arsim dhe zhvillim. Ajo ka krijuar një ekosistem të jashtëzakonshëm që lidh ngushtë akademinë me industrinë, duke u ofruar studentëve mundësinë të aplikojnë dijen në praktikë. Kjo qasje është bërë pjesë thelbësore e punës sime dhe e modelit që kemi ndërtuar në UBT”, tha Rektori Hajrizi.

Hajrizi, i nderuar për këtë çmim jetësor, falënderoi të gjithë bashkëpunëtorët e shumtë, ndërkombëtarë e vendorë, që ndihmuan në rrugëtimin dhe të arriturat e tij jetësore.

Ai theksoi mbështetjen e familjen së tij, si një nga elementet më të rëndësishme të suksesit dhe të arritjeve së tij, veçanërisht bashkëshorten e tij, Fisnete Hajrizi, e cila ishte bashkrijuese, përkrahëse e vazhdueshme e vizionit dhe ideve të tij, nga fillimi deri në realizimin final.

Përveç rolit të tij akademik, Prof. Hajrizi është ndërmarrës vizionar që ka themeluar më shumë se 30 kompani dhe laboratorë inovacioni, si dhe Parkun e parë të Shkencës, Inovacionit dhe Teknologjisë në Kosovë. Ai është anëtar i Akademisë Evropiane të Shkencave dhe Arteve, fitues i disa çmimeve ndërkombëtare dhe pjesëmarrës aktiv në iniciativa që promovojnë arsimin, kërkimin shkencor, inovacionin dhe zhvillimin e qëndrueshëm.

UBT, i themeluar në vitin 2001 nga Prof. Hajrizi, ku mandej nisi me vetëm 29 studentë dhe sot numëron mbi 10000 studentë në disa kampuse. Institucioni është ndërtuar mbi modelet dhe standardet akademike austriake, me një qasje ndërdisiplinore dhe të orientuar drejt praktikës. Në vitet e para të funksionimit, UBT ka përfituar ndjeshëm nga ekspertiza e profesorëve dhe hulumtuesve të Universitetit Teknik të Vjenës (TU Wien) dhe institucioneve të tjera akademike austriake.

Sot, institucioni vazhdon bashkëpunime të shumta me universitete, institute kërkimore dhe qendra ekselence në Austri, ndërsa programi EUROTRIP i UBT-së u mundëson studentëve vizita studimore dhe eksperienca praktike në institucione austriake.

Përveç dimensionit akademik, UBT ka kontribuar ndjeshëm edhe në forcimin e marrëdhënieve ekonomike ndërmjet Austrisë dhe Kosovës, përmes bashkëpunimeve me Dhomën Ekonomike Federale të Austrisë (WKÖ), organizatën austriake për zhvillim ekonomik WIFI, si dhe institucione të tjera partnere. Universiteti organizon rregullisht aktivitetin tradicional “Ditët e Austrisë”, që ka shërbyer si platformë për shkëmbim idesh, përvoja dhe mundësi bashkëpunimi.

Gjithashtu, UBT ka qenë një nga promotorët kryesorë të futjes së modelit austriak të arsimit profesional dual në Kosovë, duke kontribuar në reformimin e sistemit arsimor në vend.

Ceremonia e dorëzimit të medaljes u mbyll me një pritje solemne, ku morën pjesë përfaqësues institucionesh, profesorë, studentë, bashkëpunëtorë ndërkombëtarë dhe miq të institucionit.

Continue Reading

Lajmet

​KQZ nuk certifikon kandidatët e Listës Serbe

Published

on

By

Komisioni Qendror i Zgjedhjeve (KQZ) ka certifikuar sot kandidatët për deputetë të subjekteve politike që marrin pjesë në zgjedhjet e parakohshme parlamentare të 28 dhjetorit, me përjashtim të Listës Serbe, e cila nuk mori miratimin e komisionit.

Kundër certifikimit të kandidatëve të Listës Serbe votuan anëtarët e KQZ-së nga Lëvizja Vetëvendosje, Sami Kurteshi dhe Alban Krasniqi. Sipas tyre, kjo parti është e përkrahur nga Beogradi zyrtar dhe nuk duhet të certifikohet për pjesëmarrje në zgjedhje.

Pas votimit, rezultati ishte tre vota për, dy kundër dhe gjashtë abstenime. Me këtë balancë votash, kryesuesi i KQZ-së njoftoi se certifikimi i listës së kandidatëve të Listës Serbe refuzohet.

Lista Serbe kishte dorëzuar gjithsej 33 kandidatë për zgjedhjet e parakohshme për Kuvendin e Kosovës, që do të mbahen më 28 dhjetor.

Continue Reading

Lajmet

Specialja liron me kusht Isni Kilajn

Published

on

Dhomat e Specializuara dhe Zyra e Prokurorit tё Specializuar tё Kosovёs kanë njoftuar se është liruar me kusht Isni Kilaj.

Njoftimi thekson se Kilaj mbetet i akuzuar në gjykimin aktual dhe për lirimin e tij janë caktuar disa kushte që synojnë të zvogëlojnë rrezikun e ndikimit të tij ndaj dëshmitarëve në ҫështjen gjyqësore kundër të tij  dhe po ashtu përcaktohet se në rast se Kilaj do të shkelë cilindo prej kushteve të lirimit të tij, do të lëshohet një fletarrestim për arrestimin e tij të menjëhershëm.

Në vendimin e tij të 3 dhjetorit, 2025, Gjykatësi konstatoi se rrethanat kishin ndryshuar që prej rishikimit të paraburgimit të  Kilajt në tetor 2025 dhe se mbajtja e tij në paraburgim nuk ishte më as e arsyeshme, as proporcionale.

Megjithëse Gjykatësi konstatoi se ekzistonte njëfarë rreziku që në qoftë se lirohet, Kilaj mund të pengojë ecurinë e procesit ose të kryejë vepra penale të tjera, ai arriti në përfundimin se në rrethanat konkrete e drejta themelore e Kilajt për liri peshon më shumë se këto rreziqe tjera gjyqësore në Dhomat e Specializuara, bëhet e ditur në njoftim.

Në njoftim thuhet po ashtu se ndër faktorë të tjerë, Gjykatësi mori parasysh se koha që Kilaj ka kaluar në paraburgim në këtë moment tejkalon dënimin minimal sipas ligjit me të cilin ai do të përballej në qoftë se do të shpallej fajtor për veprat penale për të cilat është akuzuar.

Kilaj mbetet i akuzuar në gjykimin aktual dhe për lirimin e tij janë caktuar disa kushte që synojnë të zvogëlojnë rrezikun e ndikimit të tij ndaj dëshmitarëve në ҫështjen gjyqësore kundër të tij ose në ҫështje të Në vendim përcaktohet se në qoftë se z. Kilaj do të shkelë cilindo prej kushteve të lirimit të tij, do të lëshohet një fletarrestim për arrestimin e tij të menjëhershëm./S.K/EO/

Continue Reading

Sport

Vdes në moshën 74-vjeçare boksieri Nazif Gashi

Published

on

Presidentja Vjosa Osmani ka ngushëlluar familjen e boksierit, Nazif Gashi i cili ndërroi jetë në moshën 74-vjeçare.

Ajo ka thënë se kujtimi për Gashin do të mbetet i paharruar dhe inspirues për brezat që vijnë.

“Me pikëllim të thellë morëm lajmin për ndarjen nga jeta të Nazif Gashit, njërit prej emrave më të shquar në historinë e sportit të Kosovës dhe pjesëtar i gjeneratës së artë të boksit prishtinas.Si boksier i klubit “Prishtina”, u bë simbol i guximit, disiplinës dhe përkushtimit. Fitoret dhe paraqitjet e tij na bënë krenar dhe e shndërruan Prishtinën në njërin prej klubeve më të suksesshme të kohës. Ju shpreh ngushëllime të sinqerta familjes, të afërmve, Federatës së Boksit të Kosovës dhe gjithë komunitetit sportiv”, thuhet në telegramin e ngushëllimit të presidentes.

Gashi ishte pjesë e gjeneratës së artë të Prishtinës që për shumë vite, dominoi në shtetin e dikurshëm federativ.

Për vdekjen e Gashit kanë njoftuar familjarë të tij./S.K/EO/

 

Continue Reading

Të kërkuara