Lajmet

Pesë rregulla për një botë që plaket

Cilat janë ato?

Published

on

Nga Ross Douthat

Në botë ekzistojnë dy lloje njerëzish: Ata që besojnë se sfida përcaktuese e shekullit XXI-të do të jetë ndryshimi i klimës, dhe ata që e dinë se do të jetë mungesa e lindjeve, rënia demografike, dhe plakja e botës. Gjatë 15 viteve të fundit, disa nga skenarët më të këqij në lidhje me ndryshimin e klimës janë bërë më pak të mundshme se më parë.

Por në të njëjtën kohë, forca të ndryshme, sidomos pandemia e COVID-19, i kanë pakësuar më shpejt lindjet, duke e përshpejtuar epokën e plakjes së botës. Dëshmia më e fundit është lajmi i javës së kaluar se popullsia në Kinë ra për herë të parë.

Parashikohej prej kohësh një moment rënieje, por deri vonë ajo nuk pritej të mbërrinte para viteve 2030. Megjithatë rënia ka mbërritur më herët, me lindshmërinë në Kinë që vitin e kaluar ka arritur nivelin më të ulët të regjistruar të të gjitha kohërave. Kjo do të thotë se teksa Kina që po shfaqet si gati një superfuqi, po shikon drejt një të ardhme të errët, ku do të plaket dhe ngecë në vend përpara se të pasurohet si vendet e Perëndimit.

Sfida të ngjashme kanë shumica e vende të pasura. Gjithsesi ia vlen të mendohet për disa rregulla mbi epokën e dekadencës demografike, tendencat që duhen parë, parimet që do të ndajnë fituesit dhe humbësit, që janë udhëzuese për cilindo që kërkon dinamizëm në një botënë stanjacion.

Rregulli nr.1: Bota e pasur do të ketë nevojë për rishpërndarje nga të vjetrit te të rinjtë

Dekadat e fundit ne kemi parë shumë raste të teknokratëve që kanë gabuar në supozimet e tyre. Nga besimi i përhapur se thuajse menjëherë pas krizës financiare kishim nevojë për një reduktim të deficitit, tek optimizmi i pamatur për efektet e tregtisë së lirë me Kinën.

Por në një botë të plakur, dëshira teknokratike për të reformuar të drejtat e të moshuarve do të bëhet gjithnjë e më thelbësore dhe korrekte, për sa kohë që kursimet mund të përdoren për ta bërë më të lehtë për të rinjtë që të krijojnë një familje, të hapin një biznes dhe të kenë një shtëpi. Dhe vendet që gjejnë një mënyrë për ta bërë këtë transferim me sukses, do të jenëshumë përpara atyre që sapo do të zhyten në një gerontokraci (sundim nga të moshuarit).

Rregulli nr.2: Inovacioni nuk mjafton; sfida do të jetë zbatimi dhe adoptimi i saj

Nëse dëshironi rritje ekonomike në një botë të plakur, atëherë do të keni nevojë për përparime teknologjike. Por siç vuri në dukje ekonomisti Eli Dourado në një artikull të kohëve të fundit në lidhje me efektet e teknologjisë së re të Inteligjencës Artificiale, pengesat e mëdha nuk janë gjithmonë tek vetë shpikja.

Ato vërehen në testim, infrastrukturë, vendosje dhe tek kufizimet rregullatore. Dhe meqenëse shoqëritë e plakura, të vendosura në mënyrat e tyre, mund të jenë më të prirura për të lënë mënjanë shpikjet, pastrimi i këtyre pengesave mund të bëhet sfida kryesore e novatorit.

Rregulli nr.3: Lufta tokësore do të jetë kundër kufijve të popullsisë

Ju mund ta shihni tashmë këtë dinamikë në luftën Rusi-Ukrainë. Përpjekjet për mobilizimin e rekrutëve të rinj nga Vladimir Putinit, nuk janë ato që me sa duket do të ishin, nëse perandoria e tij do të kishte më shumë të rinj. Ukraina, me nivele edhe më të ulëta të lindjeve edhe se Rusia, përballet me një thellim të krizës demografike, në rast se lufta do të zgjasë me vite. E njëjta gjë vlen për Tajvanin dhe vatrat e tjera të nxehta:edhe aty ku ambiciet strategjike kërcënojnë me një luftë të afërt, dhimbja e çdo viktimë do të komplikohet në mënyrë dramatike.

Rregulli nr.4: Në “mbretërinë’ e të moshuarve, do të vlejë pak rini dhe vitalitet shtesë

Kjo është e vërtetë në nivel global:Vendet që arrijnë të mbajnë ose rrisin nivelet e tyre të lindjeve afër nivelit të zëvendësimit, do të kenë një avantazh afatgjatë ndaj vendeve që zhyten në një krizë të lindshmërisë si Koreja e Jugut dhe nivelit të gjysmë–zëvendësimit.

Dhe kjo do të jetë e vërtetë edhe brenda shoqërive. Për të parashikuar shtetet dhe qytetet më dinamike amerikane, traditat dhe ideologjitë fetare më me ndikim, duhet të kërkoni vende dhe grupe që janë më miqësore jo vetëm për të rinjtë, por edhe për të rinjtë që kanë vetë fëmijë.

Rregulli nr.5: Diaspora afrikane do të riformësojë botën

Sa më shpejt që të ndodhë plakja në botën e pasur dhe me të ardhura mesatare, aq më i rëndësishëm është fakti që popullsia e Afrikës është ende në rrugën e duhur për të arritur në 2.5 miliardë në vitin 2050, dhe për të arritur 4 miliardë deri në vitin 2100.

Lëvizja edhe e një pjese të kësaj popullsie, do të jetë ndoshta transformimi global më domethënës i shekullit XXI-të. Dhe ekuilibri midis asimilimit të suksesshëm nga njëra anë, dhe destabilizimit dhe reagimit nga ana tjetër, do të ndihmojë në përcaktimin nëse epoka e rënies demografike do të përfundoje në një rigjallërim apo në një kolaps.

Lajmet

Kurteshi: Nis numërimi votave në të gjitha qendrat komunale të numërimit

Published

on

By

Anëtari i Komisionit Qendror të Zgjedhjeve (KQZ) nga radhët e LVV-së, Sami Kurteshi ka thënë se problemet me shpalljen e rezultateve preliminare, ishin të natyrës teknike, për shkak të dështimit të sistemit digjital. Sipas tij, me këtë problem tani janë duke u marrë ekspertët edhe nga policia e kosovës dhe prokuroria.

Sidoqoftë, ai tha se me gjithë këto probleme të cekura, nuk ka vend për shqetësim.

Kurteshi ka thënë po ashtu se fletëvotimet, formularët e numërimit nga vendvotimet dhe materialet tjera nga vendvotimet janë të gjitha të ruajtura.

Tani ka filluar rinumrimi i të gjitha kutive të votimit në Qendrat Komunale të Numërimit. Do të rinumërohen të gjitha kutitë nga vendvotimet. Çdo votë do të rinumërohet për subjektet politike”, ka shkruar ai në Facebook.

Sipas tij, të gjitha gabimet dhe lëshimet mund të identifikohen me lehtësi dhe të eliminohen.

Çdo qytetar e qytetare, çdo votues që identifikon, vëren apo gjen çfarëdo gabimi, lëshim në votat e publikuara, gjen dëshmi konkrete, të drejtohet në KQZ, qoftë në rezultatet preliminare, qoftë edhe pas rinumërimit, i lutem mirësisht të lajmërohet në KQZ me telefon, email apo personalisht, duke i ofruar dëshmitë konkrete”, ka shkruar ai.

Në ndërkohë, sipas tij pas ardhjes së të gjitha votave nga mërgata, do të fillojë verikimi dhe numërimi i votave nga mërgata, i votave me kusht dhe i votave të personave me nevoja të veçanta, në QNR, në mënyrë publike, transparente nën syrin e vëzhguesve vendorë e ndërkombëtarë.

Ai në fund ka thënë se “vullneti i popullit, i qytetares e qytetarit, i votuesit, është i paprekshëm, i pandryshueshëm dhe i patjetërsueshëm dhe do të mbrohet me të gjitha mjetet në dispozicion të shtetit! Nuk ka vend e as arsye për shqetësim”.

Mbrëmjen e 9 shkurtit pas mbylljes së qendrave të votimit, Komisioni Qendror i Zgjedhjeve filloi me publikimin e të dhënave mbi rezultatet preliminare, mirëpo më pas filloi të ketë probleme teknik dhe kishte rënë i gjithë sistemi, duke u pamundësuar edhe qasja në platformën e KQZ-së. Lidhur me këtë problem të KQZ-së, Zyra e Kryeprokurorit të Shtetit ka njoftuar se Prokuroria Themelore në Prishtinë, gjatë ditës së djeshme, pasi ka pranuar informacion rreth mos-funksionimit të platformës së KQZ-së, ka kërkuar nga ky institucion marrjen e informatave të nevojshme për të vërtetuar nëse ka elemente kryerjes së ndonjë vepre penale apo jo. Më 9 shkurt qytetarët e Kosovës votuan për të zgjedhur përfaqësuesit e tyre për katër vitet e ardhshme. Ky proces zgjedhor është konsideruar demokratik dhe i qetë.

Continue Reading

Lajmet

Qeveria hedh poshtë akuzat e drejtuara ndaj saj për problemet teknike të KQZ-së

Published

on

By

Qeveria e Kosovës ka reaguar pas akuzave për problemet teknike të sistemit digjital të KQZ-së, duke thënë se ato janë përpjekje e ulët për të shkaktuar huti, me qëllim që të ulet besimi në procesin zgjedhor dhe në rezultatin e tij.

Përparim Kryeziu, në një postim në Facebook, ka thënë se Qeveria e Kosovës nuk ka të bëjë as me serverët e as me softuerin e KQZ-së për digjitalizimin e procesit zgjedhor, duke përfshirë raportimin e daljes së votuesve në zgjedhje dhe rezultateve preliminare.

Akuzat në drejtim të Qeverisë për problemet teknike të sistemit digjital të KQZ-së janë përpjekje e ulët për të shkaktuar huti me qëllim që të ulet besimi në procesin zgjedhor dhe në rezultatin e tij”, ka thënë zëdhënësi i Qeverisë së Kosovës.

Kryeziu ka përkujtuar se KQZ ka pranuar serverë dhe pajisje përcjellëse për Qendrën e Numërimit dhe Rezultateve si donacion nga Gjermania, ndërsa prokurimi për softuerin e KQZ-së është bërë nga OSBE, gjithashtu si donacion.

Falënderojmë qytetarët për pjesëmarrjen e madhe në zgjedhjet e 9 shkurtit, qytetarinë e lartë të treguar përgjatë procesit të votimit dhe për aktivizmin qytetar për të raportuar çdo lëshim apo gabim të evidentuar gjatë numërimit të votave. Vota e gjithsecilit do të mbrohet, vullneti i qytetarëve nuk do të tjetërsohet”, ka përfunduar Kryeziu.

Ueb faqja e KQZ-së gjatë ditës së zgjedhjeve ishte pothuajse shumicën e kohës jashtë funksionit, gjë e cila shkaktoi konfuzion te publiku që priste publikimin e rezultatit të zgjedhjeve.

Kryetari i KQZ-së Kreshnik Radoniqi, njoftoi të dielën vonë se softueri i numërimit të votave ka dështuar, duke mos dhënë më shumë detaje

Ueb faqja e KQZ-së u rikthye në funksion të hënën, por vazhdoi të kishte probleme të kohëpaskohshme.

Numërimin e saktë e ka kërkuar edhe presidentja Vjosa Osmani menjëherë pas njoftimit për dështimin e softuerit.

Deri më tash janë numëruar 99.57 për qind, Lëvizja Vetëvendosje prin me 40.87 për qind, pason Partia Demokratike e Kosovës me 22.03 për qind, Lidhja Demokratike e Kosovës me 17.61 për qind dhe Aleanca për Ardhmërinë e Kosovës – Nisma me 7.46 për qind.

Dje ka filluar procesi i numërimit të votave të kandidatëve për deputetë.

Në rezultatet preliminare nuk janë përfshirë votat me kusht, ato të personave me nevoja të veçanta dhe votat e diasporës. Ato do të numërohen në një fazë të mëvonshme pasi të përfundojë numërimi në qendrat komunale të numërimit.

Continue Reading

Lajmet

Minimi i masave shkëmbore, në këtë rrugë nesër ndërpritet qarkullimi i trafikut

Published

on

By

Nga udhëkryqi i Gjakovës në Klinë e deri të ai i rrugës për Gjurgjevik do të ketë ndërprerje të qarkullimit të trafikut nga ora 15:00 të enjten. Ministria e Infrastrukturës njoftoi se kjo do të ndodh për shkak se në trasenë e zgjerimit të rrugës Nacionale N9, Segmenti Kijevë-Dollc LOT-3 “do të realizohet minimi Nr.7 i masave shkëmbore nga ana e majtë e rrugës”.

Me këtë rast do të bëhet ndërprerja e qarkullimit të trafikut nga udhëkryqi i Gjakovës në Klinë e deri te udhëkryqi i rrugës për Gjurgjevik. Ndërprerja e trafikut do të bëhet në intervalin kohor: 15.00 deri në pastrimin e rrugës”, thuhet në njoftim.

Continue Reading

Bota

Adel Jomaa, ministër i shtetit, plagoset pas një atentati në Liban

Published

on

Ministri i Shtetit i Qeverisë së Tripolit, Adel Jomaa, është plagosur gjatë një atentati të realizuar në kryeqytetin libian. Ngjarja ndodhi kur autorët qëlluan në drejtim të tij ndërsa ai ndodhej brenda makinës së tij. Sipas njoftimeve nga Qeveria e Unitetit Kombëtar, Jomaa është shtruar në spital dhe gjendja e tij është e qëndrueshme, megjithatë mediat lokale raportojnë se ai ka marrë plagë në këmbë.

Libia, e cila ka qenë në kaos që nga përmbysja e regjimit të Muammar Gaddafit në vitin 2011, ka dy qeveri që funksionojnë në paralel: një në perëndim dhe një në lindje. Qeveria e Pajtimit Kombëtar, e cila është e njohur ndërkombëtarisht dhe ka qendrën në Tripoli, mori pushtetin në vitin 2021 përmes një procesi të mbështetur nga Kombet e Bashkuara, por parlamenti i lindjes ka refuzuar ta njohë atë për vite me radhë./UBTNews/

Continue Reading

Të kërkuara