Lajmet

Ngrohja globale në pikën kulmuese

Published

4 years ago

on

Emetimet e karbonit, acidifikimi i oqeanit, shkatërrimi i Amazonës po gjenerojnë shifra të reja shqetësuese.

Një studim i ri që ka trajtuar shenjat jetësore të planetit ka zbuluar se shumica e treguesve kyç të krizës klimatike globale po përkeqësohen dhe se ose po u afrohen ose po i tejkalojnë pikat kyç, ngase Toka po nxehet fort.

Në përgjithësi, studimi ka zbuluar se 16 prej 31 sinjaleve jetësore të planetit, të cilat janë vrojtuar, përfshirë përqendrimet e gazeve serrë, përmbajtja e nxehtësisë së oqeanit dhe masës së akullit, kanë rezultuar me shifra shqetësuese, ka shkruar të enjten e përditshmja britanike “The Guardian”.

“Janë evidentuar shifra në rritje që tregojnë se po u afrohemi apo i kemi tejkaluar pikat kulmuese lidhur me pjesët e rëndësishme të sistemit të Tokës”, ka thënë William Ripple, ekolog në Universitetin Shtetëror të Oregonit, që është bashkautor i studimit të ri. “Shenjat e përditësuara jetike planetare, të cilat po i paraqesim, i pasqyrojnë kryesisht pasojat e biznesit të paepur si zakonisht”, ka thënë Ripple për “Guardian”, duke shtuar se “një mësim i madh i dalë nga COVID-19 është se edhe transporti, por edhe konsumi i ulur kolosalisht nuk janë as përafërsisht të mjaftueshëm dhe që, përkundrazi, kërkohen ndryshime të sistemit transformues”.

Ndonëse pandemia ka shpjerë në mbylljen e ekonomive dhe në ndryshimin e mënyrës se si njerëzit mendojnë për punën, shkollën dhe udhëtimet, ajo ka ndikuar pak në zvogëlimin e emetimeve të përgjithshme globale të karbonit. Përdorimi i karburanteve fosile ka shënuar rënie të lehtë në vitin 2020, por autorët e raportit të botuar në revistën “BioScience” thonë se dyoksidi i karbonit, metani dhe oksidi i azotit “kanë arritur nivele të reja rekorde për sa i përket përqendrimit në atmosferë si gjatë vitit 2020, ashtu edhe më 2021”.

Në prillin e 2021-s përqendrimi i dyoksidit të karbonit arriti në 416 njësi për milion, përqendrimi ky mesatar më i lartë mujor global i regjistruar ndonjëherë. Pesë vjetët më të nxehtë të regjistruar kanë ndodhur që nga viti 2015, kurse viti 2020 ishte i dyti më i nxehti në histori, ka raportuar “Guardian”.

Për më tepër, shkalla e humbjes së pyjeve në Amazonën braziliane ka shënuar rritje në vitet 2019 dhe 2020, duke arritur shifrat më të larta 12-vjeçare, prej 1.11 milionë hektarësh të shpyllëzuar më 2020.

“Acidimi i oqeanit është afër një rekordi të të gjitha kohërave dhe kur kombinohet me temperaturat e ngrohta të oqeanit, kërcënon shkëmbinjtë koralorë, nga të cilët më shumë se gjysmë miliardi njerëz varen për ushqim, turizëm dhe mbrojtje nga stuhia”, ka shkruar gazeta britanike.

Megjithëkëtë, ka edhe disa shenja të mira të shpërfaqura në studim, përfshirë subvencionet e karburanteve fosile që po arrijnë shifra të ulëta dhe uljen e karburanteve fosile. Ashtu që të ndryshohet mënyra se si trajtohen emergjencat klimatike, autorët e studimit kanë shkruar se duhet të ndërmerren ndryshime rrënjësore. Ata kanë shkruar se bota duhet të vendosë një çmim global për karbonin, i cili është i lidhur me një fond të drejtë shoqëror për t’i financuar politikat e zbutjes dhe përshtatjes së klimës në botën në zhvillim.

Autorët e kanë theksuar njashtu nevojën për një ndalim të përkohshëm të lëndëve djegëse fosile dhe zhvillimin e rezervave globale strategjike të klimës për t’i mbrojtur dhe rivendosur zhytjet natyrore të karbonit dhe biodiversitetin.

Arsimimi klimatik duhet që po ashtu të jetë pjesë e kurrikulave shkollore në të gjithë globin, kanë bërë të ditur studiuesit.

“Politikat për ta lehtësuar krizën klimatike ose ndonjë kërcënim tjetër për planetin nuk duhet të përqendrohen në lehtësimin e simptomave, por në adresimin e shkakut të tyre rrënjësor: shfrytëzimin e tepërt të Tokës”, thuhet në raport. Sipas autorëve, vetëm duke u marrë me këtë çështje thelbësore, njerëzit do të mund të jenë në gjendje që të “sigurojnë qëndrueshmëri afatgjatë të qytetërimit njerëzor dhe t’ua japin brezave të ardhshëm mundësinë për të lulëzuar”./theguardian/koha.net

Related Topics:
Continue Reading

Aktualitet

Kirurgu vaskular Krasniqi rekomandon personat pas moshës 55 vjeçare: Bëni një ultrazë për arteriet, mund t’ju shpëtojnë jetën

Published

6 hours ago

on

September 7, 2025

By

Kirurgu vaskular, Halil Krasniqi ka dhënë një këshillë të rëndësishme për të gjithë personat mbi moshën 55-vjeçare gjatë podcastit “Shëndeti në rend të parë”, i cili mbështetet nga United Hospital.

Sipas tij, kontrolli i arterieve përmes ultrazërit është jetik në këtë grupmoshë, pasi mund të zbulojë në kohë ndryshime të rrezikshme që nëse nuk trajtohen mund të çojnë në pasoja fatale.

“Është e rëndësishme që mbi moshën 55-vjeçare të bëhet një ultrazë. Me ultrazë nuk shkaktohet dhimbje, janë vetëm 5 minuta kohë që mund të shohësh nëse është apo jo e zgjeruar (arteria). Pastaj vijnë ekzaminimet tjera”, Krasniqi.

Ai shtoi se përmes këtij ekzaminimi, mjekët mund të identifikojnë herët proceset patologjike dhe të vendosin për trajtimin e duhur.

“Pacienti duhet të shikohet me ultrazë që nga koka, sepse truri, koka dhe zemra janë më të rëndësishmet. Bëhet një ultrazë nga lart deri poshtë dhe bëjmë një ultrazë të qafës. Në qafë shihet arteria e cila furnizon trurin me gjak, këtu shihen edhe gjëndrat tiroide, limfatike, ndryshimet tjera morfologjike”, ka thënë Krasniqi.

Ushqimi i pashëndetshëm dhe ndikimi në shëndetin vaskular, kirurgu Halil Krasniqi tregon se çfarë duhet të dimë?

Sipas studimeve të fundit siç tha Krasniqi kontrolli me ultrazë e ul me mbi 50 për qind vdekshmërinë tek kjo kategori e popullatës.

Në rastet kur zbulohet zgjerim i arterieve mbi 5 cm, trajtimi mund të bëhet me procedurë minimale invazive – pa ndërhyrje kirurgjikale klasike.

“Nëse kalon mbi 5 cm, fillon trajtimi me stentim, pa operacion. Bëhen vetëm dy shpuarje në ije dhe vendoset stenti – dhe njeriu mbijeton”, shpjegoi kirurgu vaskular, Halil Krasniqi.

Për më shumë shikoni të plotë podcastin “Shëndeti në rend të parë”:

Continue Reading

Aktualitet

Votoni për UBT-në dhe Rektorin Hajrizi në Triple E Awards: Dy nominime të reja ndërkombëtare për institucionin dhe Kosovën

Published

1 day ago

on

September 6, 2025

By

UBT vazhdon të shënojë suksese në arenën ndërkombëtare të arsimit dhe inovacionit, duke hyrë edhe këtë vit në finalen e Triple E Awards me dy nominime të reja prestigjioze:

“University Leader of the Year – Global Award”

Rektori i UBT-së, Prof. Dr. Edmond Hajrizi, është nominuar si një nga liderët universitarë më me ndikim në botë, falë vizionit dhe punës së tij për të shndërruar UBT-në në qendër të inovacionit, sipërmarrjes dhe zhvillimit shoqëror.

“Engaged University of the Year”

UBT është vlerësuar si një universitet i angazhuar, që lidh ngushtë akademinë me komunitetin, duke krijuar mundësi për studentët, sipërmarrësit e rinj dhe projekte me ndikim të drejtpërdrejtë shoqëror.

Ky vlerësim është një dëshmi se Kosova po bëhet pjesë e hartës globale të arsimit cilësor dhe inovativ.

Vota juaj është vendimtare! Për të votuar për UBT-në duhet të klikoni në këtë link: LINKU PËR VOTIM, duke e dhënë fillimisht e-mail adresën tuaj.

Procesi i votimit është si në vijim: Klikoni në link, shkoni tek pjesa – |Have a say and vote for this entry to win the People’s Choice Award!|, shënoni emailin tuaj personal në hapësirën e votimit, klikoni VOTE, pastaj në email ju vjen një konfirmim së bashku me linkun që ju duhet të klikoni për të verifikuar votën tuaj.

Tutje, për të dhënë votën tuaj edhe në platformat sociale, ju lusim të ndiqni procedurat e më poshtme:

Për Facebook, mund të bëni një postim me këtë përmbajtje: 

I vote for UBT’s nomination for the “Engaged University of the Year” award by Triple E Awards 2025.

https://2025.triple-e-awards.com/finalist/id/1136

#ACEEUAWARDS2025

#2025Entry1136

ose të bëni share postimin e UBT-së: POSTIMI NË FACEBOOK

Për Platformën LinkedIn mund të bëni një postim me këtë përmbajtje:  

I vote for UBT’s nomination for the “Engaged University of the Year” award by Triple E Awards 2025.

https://2025.triple-e-awards.com/finalist/id/1136

@ACEEU

#ACEEU_Awards

#2025Entry1136

ose të bëni repost postimin e UBT-së: POSTIMI NË LINKEDIN

Për Platformën Instagram mund të bëni një postim me këtë përmbajtje:  

I vote for UBT’s nomination for the “Engaged University of the Year” award by Triple E Awards 2025.

https://2025.triple-e-awards.com/finalist/id/1136

@aceeu_live

#ACEEU_Awards

#2025Entry1136

Për Platformën TikTok mund të bëni një postim me këtë përmbajtje:  

https://2025.triple-e-awards.com/finalist/id/1136

#ACEEU_Awards

#2025Entry1136

Për të votuar për Rektorin e UBT-së, Prof. Dr. Edmond Hajrizi në këto dy kategori, klikoni në linkun përkatës, vendosni e-mail-in tuaj dhe konfirmoni votën: LINKU PËR VOTIM 

Procesi i votimit është si në vijim: Klikoni në link, shkoni tek pjesa – |Have a say and vote for this entry to win the People’s Choice Award!|, shënoni emailin tuaj personal në hapësirën e votimit, klikoni VOTE, pastaj në email ju vjen një konfirmim së bashku me linkun që ju duhet të klikoni për të verifikuar votën tuaj.

Tutje, për të dhënë votën tuaj edhe në platformat sociale, ju lusim të ndiqni procedurat e më poshtme:

Për Facebook, mund të bëni një postim me këtë përmbajtje: 

I vote for Prof. Edmond Hajrizi’s nomination for the “University Leader of the Year” award by Triple E Awards 2025.

https://2025.triple-e-awards.com/finalist/id/1146

#ACEEUAWARDS2025

#2025Entry1146

ose të bëni share postimin e UBT-së: POSTIMI NË FACEBOOK

Për Platformën LinkedIn mund të bëni një postim me këtë përmbajtje:  

https://2025.triple-e-awards.com/finalist/id/1146

@ACEEU

#ACEEU_Awards

#2025Entry1146

ose të bëni repost postimin e UBT-së: POSTIMI NË LINKEDIN

Për Platformën Instagram mund të bëni një postim me këtë përmbajtje:  

https://2025.triple-e-awards.com/finalist/id/1146

@aceeu_live

#ACEEU_Awards

#2025Entry1146

Për Platformën TikTok  mund të bëni një postim me këtë përmbajtje:

https://2025.triple-e-awards.com/finalist/id/1146

#ACEEU_Awards

#2025Entry1146

Continue Reading

Lajmet

Irlanda e Veriut triumfon ndaj Maltës në kualifikuese të Botërorit 2026

Published

2 days ago

on

September 5, 2025

By

Një fitore miqësore 3-0 ndaj Maltës erdhi nga Irlanda e Veriut në kualifikuese të Kupës së Botës 2026, ku Jordan Jones, Gavin Whyte dhe Ali McCann shënuan në Austri.

Pjesa më e madhe e ndeshjes u zhvillua në një mënyrë tipike miqësore të fundsezonit dhe nuk pati lojtarë që të spikasnin gjatë gjithë 90 minutave.

Dallasi arriti një fitore si kapiten i Irlandës së Veriut në mungesë të Steven Davis dhe kjo është një përvojë jetësore për lojtarin në formë të mirë të Leeds.

Jones shfrytëzoi mbrojtjen e dobët për të shënuar një gol të hershëm përpara se Josh Magennis të shihte penalltinë e tij të pritej nga portieri i Maltës, Henry Bonello, në një pjesë të parë kryesisht të çrregullt.

Irlanda e Veriut u përmirësua në pjesën e dytë me dy gola në tre minuta.

Fitorja në 90 minuta më në fund erdhi për trajnerin e Irlandës së Veriut, por ishte e pakëndshme ta shikoje në pjesën e parë pavarësisht golit të hershëm.

Pasimi i gabuar i Ferdinando Apap i dha mundësinë Jones dhe anësori i Rangers e shfrytëzoi me një gjuajtje të ulët që e rrëzoi Bonellon përpara se të fluturonte drejt portës.

Bonello u ul për të pritur penalltinë e Magennis në minutën e 21-të – e akorduar për faullin e Kurt Shaw ndaj Whyte – dhe humbja e penalltisë përmblodhi një fillim të vështirë prej 45 minutash nga Irlanda e Veriut.

Malta hyri në ndeshje 127 vende poshtë kundërshtarëve të saj në renditjen botërore, por ata e kaluan pjesën e parë me Joseph Mbong dhe Luke Montebello që u afruan shumë.

Irlanda e Veriut kishte më shumë shpejtësi dhe vendosmëri në rifillimin e ndeshjes dhe Whyte shënoi me shpejtësi nga një pasim i Stuart Dallas për ta bërë rezultatin 2-0 pas 53 minutash.

Pastaj u pasua shpejt nga numri tre, pasi McCann u kap nga Paddy McNair dhe ai dha një gjuajtje të shkathët përtej Bonellos për ta çuar ndeshjen përtej një skuadre të Maltës që po shkatërrohej./S.K/BBC/

Continue Reading

Lajmet

​Sulm në parkingun e kopshtit në Vushtrri dhe arsenal armësh në shtëpi, një muaj paraburgim për dy persona

Published

2 days ago

on

September 5, 2025

By

Prokuroria Themelore në Mitrovicë ka paraqitur kërkesë për caktimin e masës së paraburgimit në Gjykatën Themelore në Mitrovicë – Dega në Vushtrri, ndaj të dyshuarve K.M. dhe K.M., për shkak të dyshimit të bazuar se kanë kryer disa vepra penale.

Të dyshuarit ngarkohen me veprat penale: “Mbajtja në pronësi, kontroll ose posedim të paautorizuar të armëve”, si dhe “Përdorimi i armës apo mjetit të rrezikshëm”, ndërsa njëri prej tyre, K.M., dyshohet gjithashtu për veprën penale “Lëndimi i rëndë trupor”.

Sipas Prokurorisë, ngjarja ka ndodhur më 20 maj 2025, rreth orës 08:55, në parkingun e një kopshti fëmijësh në Vushtrri, ku i dyshuari K.M., së bashku me persona të tjerë, e kanë sulmuar fizikisht të dëmtuarin L.O., në momentin që ai po zbriste nga automjeti për të shoqëruar vajzën në kopsht.

Sipa sprokurorisë, sulmi është kryer me një shufër metalike, duke i shkaktuar viktimës lëndime të rënda në kokë, këmbë dhe pjesë të tjera të trupit.

Pas sulmit, të dyshuarit janë larguar nga vendi i ngjarjes me motoçikleta.

Gjatë bastisjes së shtëpisë së të dyshuarve në fshatin Ropicë të Vushtrrisë, janë sekuestruar elektroshokë, sprej, telefona mobil, si dhe një sasi e konsiderueshme armësh dhe municioni, përfshirë armë të gjata dhe të shkurtra, snajperë, pistoleta me silenciatorë. Në telefonat e të dyshuarve janë gjetur video dhe fotografi ku ata shihen duke përdorur armë, përfshirë edhe një imazh ku njëri prej tyre shihet duke shënjestruar një automjet të policisë me revole.

Gjykata Themelore në Mitrovicë – Dega në Vushtrri ka aprovuar kërkesën e Prokurorisë dhe ka caktuar masën e paraburgimit prej një muaji ndaj të dyshuarve K.M. dhe K.M./D.B/KP

Continue Reading

Të kërkuara