Lajmet

Ngrohja globale në pikën kulmuese

Published

on

Emetimet e karbonit, acidifikimi i oqeanit, shkatërrimi i Amazonës po gjenerojnë shifra të reja shqetësuese.

Një studim i ri që ka trajtuar shenjat jetësore të planetit ka zbuluar se shumica e treguesve kyç të krizës klimatike globale po përkeqësohen dhe se ose po u afrohen ose po i tejkalojnë pikat kyç, ngase Toka po nxehet fort.

Në përgjithësi, studimi ka zbuluar se 16 prej 31 sinjaleve jetësore të planetit, të cilat janë vrojtuar, përfshirë përqendrimet e gazeve serrë, përmbajtja e nxehtësisë së oqeanit dhe masës së akullit, kanë rezultuar me shifra shqetësuese, ka shkruar të enjten e përditshmja britanike “The Guardian”.

“Janë evidentuar shifra në rritje që tregojnë se po u afrohemi apo i kemi tejkaluar pikat kulmuese lidhur me pjesët e rëndësishme të sistemit të Tokës”, ka thënë William Ripple, ekolog në Universitetin Shtetëror të Oregonit, që është bashkautor i studimit të ri. “Shenjat e përditësuara jetike planetare, të cilat po i paraqesim, i pasqyrojnë kryesisht pasojat e biznesit të paepur si zakonisht”, ka thënë Ripple për “Guardian”, duke shtuar se “një mësim i madh i dalë nga COVID-19 është se edhe transporti, por edhe konsumi i ulur kolosalisht nuk janë as përafërsisht të mjaftueshëm dhe që, përkundrazi, kërkohen ndryshime të sistemit transformues”.

Ndonëse pandemia ka shpjerë në mbylljen e ekonomive dhe në ndryshimin e mënyrës se si njerëzit mendojnë për punën, shkollën dhe udhëtimet, ajo ka ndikuar pak në zvogëlimin e emetimeve të përgjithshme globale të karbonit. Përdorimi i karburanteve fosile ka shënuar rënie të lehtë në vitin 2020, por autorët e raportit të botuar në revistën “BioScience” thonë se dyoksidi i karbonit, metani dhe oksidi i azotit “kanë arritur nivele të reja rekorde për sa i përket përqendrimit në atmosferë si gjatë vitit 2020, ashtu edhe më 2021”.

Në prillin e 2021-s përqendrimi i dyoksidit të karbonit arriti në 416 njësi për milion, përqendrimi ky mesatar më i lartë mujor global i regjistruar ndonjëherë. Pesë vjetët më të nxehtë të regjistruar kanë ndodhur që nga viti 2015, kurse viti 2020 ishte i dyti më i nxehti në histori, ka raportuar “Guardian”.

Për më tepër, shkalla e humbjes së pyjeve në Amazonën braziliane ka shënuar rritje në vitet 2019 dhe 2020, duke arritur shifrat më të larta 12-vjeçare, prej 1.11 milionë hektarësh të shpyllëzuar më 2020.

“Acidimi i oqeanit është afër një rekordi të të gjitha kohërave dhe kur kombinohet me temperaturat e ngrohta të oqeanit, kërcënon shkëmbinjtë koralorë, nga të cilët më shumë se gjysmë miliardi njerëz varen për ushqim, turizëm dhe mbrojtje nga stuhia”, ka shkruar gazeta britanike.

Megjithëkëtë, ka edhe disa shenja të mira të shpërfaqura në studim, përfshirë subvencionet e karburanteve fosile që po arrijnë shifra të ulëta dhe uljen e karburanteve fosile. Ashtu që të ndryshohet mënyra se si trajtohen emergjencat klimatike, autorët e studimit kanë shkruar se duhet të ndërmerren ndryshime rrënjësore. Ata kanë shkruar se bota duhet të vendosë një çmim global për karbonin, i cili është i lidhur me një fond të drejtë shoqëror për t’i financuar politikat e zbutjes dhe përshtatjes së klimës në botën në zhvillim.

Autorët e kanë theksuar njashtu nevojën për një ndalim të përkohshëm të lëndëve djegëse fosile dhe zhvillimin e rezervave globale strategjike të klimës për t’i mbrojtur dhe rivendosur zhytjet natyrore të karbonit dhe biodiversitetin.

Arsimimi klimatik duhet që po ashtu të jetë pjesë e kurrikulave shkollore në të gjithë globin, kanë bërë të ditur studiuesit.

“Politikat për ta lehtësuar krizën klimatike ose ndonjë kërcënim tjetër për planetin nuk duhet të përqendrohen në lehtësimin e simptomave, por në adresimin e shkakut të tyre rrënjësor: shfrytëzimin e tepërt të Tokës”, thuhet në raport. Sipas autorëve, vetëm duke u marrë me këtë çështje thelbësore, njerëzit do të mund të jenë në gjendje që të “sigurojnë qëndrueshmëri afatgjatë të qytetërimit njerëzor dhe t’ua japin brezave të ardhshëm mundësinë për të lulëzuar”./theguardian/koha.net

Rajoni

Ujërat e Kosovës: Sfida dhe zgjidhjet e qëndrueshme sipas Profesor Hazir Çadrakut

Published

on

Profesor i UBT-së, Hazir Çadraku, ishte mysafirë i radhës në podcastin tonë, ku foli për gjendjen aktuale të ujërave në Kosovë, duke theksuar rëndësinë e menaxhimit të qëndrueshëm dhe parandalimit të krizave të mundshme ujore në të ardhmen.

Sipas Profesor Çadrakut, sfidat që përballet Kosova janë të dyfishta: ndikimet klimatike dhe aktiviteti i pakontrolluar i njeriut.

Institucionet arsimore dhe kërkimi shkencor, sipas Profesor Çadrakut, luajnë një rol kyç në parandalimin e krizave ujore. Ai nënvizoi rëndësinë e punës intensive kërkimore në terren dhe publikimeve ndërkombëtare për të siguruar vendimmarrje të bazuar në të dhëna dhe fakte shkencore.

Për më shumë ndiqni podcastin: PODCAST

Continue Reading

Lajmet nga UBT

Profesori bullgar Dimitar Keranov ligjëroi në UBT mbi të ardhmen evropiane të Kosovës dhe përvojën e Bullgarisë

Published

on

Në kuadër të aktiviteteve akademike dhe ligjëratave tematike me ekspertë ndërkombëtarë, UBT ka mirëpritur Dr. Dimitar Keranov, politolog dhe ekspert i sigurisë ndërkombëtare, i cili mbajti ligjëratën me temën “Kosova’s European Future: What Bulgaria’s Experience Can Offer”, para studentëve të programit të Studimeve të Sigurisë.

Ligjërata u fokusua në rrugëtimin evropian të Kosovës, sfidat e integrimit, si dhe mësimet që mund të nxirren nga përvoja e Bullgarisë në proceset e anëtarësimit në Bashkimin Evropian, duke vënë theks të veçantë në çështjet e sigurisë, qëndrueshmërisë demokratike dhe përballjes me kërcënimet hibride.

Në këtë aktivitet akademik ishin të pranishëm edhe dekania e Fakultetit, Hajdi Xhixha, si dhe prodekani Arian Kadriu, të cilët vlerësuan rëndësinë e përfshirjes së ekspertëve ndërkombëtarë në procesin mësimor dhe në zgjerimin e perspektivës akademike të studentëve të UBT-së.

Dr. Dimitar Keranov është anëtar i Bordit Drejtues të Bulgarian Institute for International Politics (BIIP) dhe njihet si një nga zërat e rëndësishëm në fushën e politikës së jashtme, sigurisë dhe demokracisë në Evropën Juglindore. Fushat e tij të specializimit përfshijnë kërcënimet hibride, reziliencën demokratike dhe sigurinë ndërkombëtare, me fokus të veçantë në vendet që përballen me presione gjeopolitike.

Ai ka një përvojë të pasur profesionale në institucione prestigjioze ndërkombëtare, përfshirë German Marshall Fund of the United States dhe Institut für Europäische Politik në Berlin, ku ka kontribuar në analiza politike dhe kërkime shkencore mbi zgjedhjet, ndikimin e huaj dhe qeverisjen demokratike.

Publikimet dhe analizat e Dr. Keranov janë cituar nga media ndërkombëtare me ndikim të madh, si The New York Times dhe Euronews, duke e bërë atë një referencë të rëndësishme në debatet bashkëkohore mbi sigurinë dhe demokracinë. Ai është gjithashtu anëtar i American Political Science Association dhe flet rrjedhshëm më shumë se dhjetë gjuhë, çka i mundëson një qasje krahasuese dhe ndërkombëtare ndaj sfidave globale të sigurisë.

Ligjërata u prit me interes të veçantë nga studentët, të cilët patën mundësi të diskutojnë drejtpërdrejt me ligjëruesin për rolin e Kosovës në arkitekturën evropiane të sigurisë, sfidat aktuale rajonale dhe rëndësinë e përgatitjes akademike për profesionistët e ardhshëm të kësaj fushe.

Përmes aktiviteteve të tilla, UBT vazhdon të forcojë profilin e tij ndërkombëtar dhe të ofrojë një arsim cilësor, të lidhur ngushtë me zhvillimet aktuale globale dhe me praktikat më të mira akademike dhe profesionale.

Continue Reading

Vendi

Zgjerimi urban i Prishtinës analizohet shkencërisht në një temë masteri nga studentja e UBT-së, Eglantina Buja

Published

on

Prishtina ka qenë në fokus të një analize të thelluar shkencore mbi zhvillimin dhe zgjerimin e saj urban, përmes temës së masterit të kandidates nga UBT, MSc. Eglantina Buja, e cila u mbrojt me sukses në kuadër të studimeve pasuniversitare.

Tema me titull “Analizë sasiore e shtrirjes dhe zgjerimit urban në Prishtinë për periudhën 1990–2024” u prezantua para komisionit profesional, i përbërë nga Prof. Dr. Egzon Bajraktari (kryetar), Prof. Dr. Edon Maliqi (mentor) dhe Dr. sc. Elvida Pallaska (anëtare).

Studimi trajton transformimet urbane të kryeqytetit gjatë një periudhe 34-vjeçare, duke përfshirë kohën e okupimit, periudhën e pasluftës dhe zhvillimet pas shpalljes së pavarësisë së Kosovës. Përmes përdorimit të të dhënave të hapura dhe metodave bashkëkohore shkencore, tema ofron një pasqyrë të qartë dhe të matshme të zgjerimit urban të Prishtinës.

Analiza është realizuar mbi bazën e imazheve satelitore Landsat 5 TM dhe Landsat 8 OLI, të përpunuara përmes klasifikimit të mbikëqyrur (Supervised Classification) në platformën Google Earth Engine, si dhe përmes analizave hapësinore me sisteme GIS. Si rezultat, janë gjeneruar harta tematike dhe produkte vizuale që dokumentojnë ndryshimet urbane ndër vite.

Të dhënat tregojnë një rritje të ndjeshme të sipërfaqes së ndërtuar në Prishtinë – nga 437.5 hektarë në vitin 1990 në mbi 1,410 hektarë në vitin 2024, që përfaqëson një zgjerim urban mbi 220%, një ritëm që tejkalon dukshëm rritjen e popullsisë. Ky zhvillim ka ndikuar në kalimin nga një strukturë urbane kompakte drejt një forme më të shpërndarë dhe të fragmentuar, duke sjellë sfida serioze për planifikimin hapësinor, infrastrukturën dhe përdorimin efikas të tokës.

Studimi identifikon gjithashtu zonat kryesore të zgjerimit urban dhe vë në pah ndikimin e ndërtimeve informale dhe mungesës së planifikimit të qëndrueshëm urban. Në përfundim, tema ofron rekomandime konkrete për vendimmarrësit, duke theksuar nevojën për zhvillim kompakt, forcim institucional dhe përdorim sistematik të teknologjive gjeohapësinore në monitorimin urban.

Me rastin e diplomimit, kandidatja u vlerësua për qasjen serioze akademike, rigorozitetin metodologjik dhe kontributin e vlefshëm në studimet e zhvillimit urban të Prishtinës.

UBT vazhdon të dëshmojë përkushtimin e tij ndaj kërkimit shkencor dhe formimit të kuadrove profesionale që kontribuojnë drejtpërdrejt në analizën dhe zgjidhjen e sfidave zhvillimore të vendit.

Continue Reading

Lajmet nga UBT

Rektori i UBT-së, Edmond Hajrizi, bëhet zyrtarisht anëtar i Akademisë Evropiane të Shkencave

Published

on

Rektori i UBT-së, Edmond Hajrizi bëhet anëtar i Akademisë Evropiane të Shkencave, në bazë të kontributit të tij të jashtëzakonshën në shkencë dhe teknologji, si dhe duke u bërë i vetmi dhe i pari shkencëtar nga Kosova që i bashkohet këtij institucioni prestigjioz. Diploma e anëtarësimit iu dorëzua gjatë një ceremonie solemne nga Kryetari dhe Nënkryetari i Akademisë, në Qendrën Evropiane për Shkencë (CERN) në Gjenevë, Zvicër.

Ky anëtarësim përfaqëson një njohje ndërkombëtare për kontributin e Rektorit Hajrizi në avancimin e arsimit të lartë, kërkimit shkencor dhe inovacionit në Kosovë, si dhe forcon lidhjet e vendit me komunitetin akademik evropian dhe botëror.

“Ky është një moment jashtëzakonisht i rëndësishëm, jo vetëm për mua personalisht, por edhe për Kosovën dhe komunitetin tonë shkencor. Anëtarësimi im në Akademinë Evropiane të Shkencës hap dyert e kësaj akademie prestigjioze për vendin tonë dhe për gjeneratat e reja të shkencëtarëve kosovarë,” ka thënë Rektori Hajrizi.

Rektori Hajrizi theksoi rëndësinë dhe domethënien e këtij anëtarësimi, duke shprehur falënderimet e tij dhe duke ndarë vizionin për të ardhmen.

“Ky anëtarësim përfaqëson vlerësimin e punës sime mbi 30-vjeçare në fushën e shkencës dhe teknologjisë, dhe më jep një motiv shtesë për të vazhduar angazhimin në forcimin e arsimit cilësor, avancimin e kërkimit shkencor dhe lidhjen e institucioneve akademike të Kosovës me rrjetet evropiane të dijes dhe inovacionit. Dëshiroj të shpreh mirënjohjen time të thellë për të gjithë ata që kontribuan në nominimin dhe vlerësimin tim. Një falënderim i veçantë shkon për familjen time dhe për kolegët e mi, për mbështetjen e vazhdueshme dhe bashkëpunimin profesional gjatë gjithë këtyre viteve”, u shpreh Rektori Hajrizi.

Akademia Evropiane e Shkencave është e njohur për promovimin e ekselencës shkencore, kërkimit ndërdisiplinar dhe inovacionit, duke përfshirë në radhët e saj studiues me reputacion të lartë ndërkombëtar, përfshirë edhe laureatë të Çmimit Nobel.

Nën udhëheqjen e Prof. Dr. Edmond Hajrizi, UBT është pozicionuar si një institucion lider në arsimin e lartë, kërkimin shkencor, inovacionin dhe sipërmarrjen në rajonin e Evropës Juglindore, duke krijuar mundësi të reja për studentët, akademikët dhe institucionet partnere.

Continue Reading

Të kërkuara