Kulturë

Në labirintin e ligjit: A është i vlefshëm ndalimi i librit të Rushdie në Indi?

Published

on

Në një zhvillim që ka ngritur shqetësime dhe ka hapur diskutime të mprehta ligjore, një gjykatë e Lartë e Delhit ka sugjeruar se urdhri i ndalimit të importit të librit The Satanic Verses nga Salman Rushdie, i lëshuar në vitin 1988, mund të mos jetë më në fuqi, pasi qeveria nuk ka mundur ta gjejë atë dokument. Kjo ka bërë që të lindë një pyetje që ka ngatërruar ekspertët ligjorë: a është ende e vlefshme një ndalim kur nuk mund të gjendet asnjë kopje e urdhrit të tij?

Ky libër, që ka shkaktuar reagime të forta nga disa grupe myslimane, të cilët e cilësojnë si blasfemik, u ndalua menjëherë pas publikimit të tij, duke ndezur protesta dhe polemika në mbarë botën. Kjo çoi edhe në një fatwa të lëshuar nga Ajatollahu Khomeini në vitin 1989, i cili kërkoi vrasjen e Rushdie-s, duke e detyruar autorin të fshihej për pothuajse një dekadë.

Megjithëse libri mbetet ende i ndaluar në Indi, disa ekspertë ligjorë besojnë se mund të importohet nëse qeveria nuk e ribën të vlefshme ndalimin, ndërsa të tjerë paralajmërojnë se ende mund të ekzistojnë pengesa praktike.

Çështja u ngrit kur Sandipan Khan, një banor i shtetit të Bengalit Perëndimor, u përpoq të blinte librin, por mësoi se ai nuk mund të publikohej në Indi dhe nuk mund të importohej. Në vitin 2017, Khan paraqiti një kërkesë për të drejtën e informacionit (RTI) për të marrë njoftimin zyrtar që ndalonte importin e librit, por ai u dërgua përmes disa departamentesh pa mundur ta gjente. Në vitin 2019, Khan e çoi çështjen në Gjykatën e Lartë të Delhit, duke argumentuar se ndalimi po ndikonte në lirinë e tij për të lexuar.

Pas pesë vitesh kërkimesh dhe pa një përgjigje të qartë nga departamentet qeveritare, më 5 nëntor, gjykata shpalli se nuk kishte mundësi tjetër veçse të “presupozohej” se nuk ekziston një njoftim të tillë, dhe për këtë arsye nuk mund të vlerësohej vlefshmëria e tij.

Ky rast ngre një pyetje të mprehtë ligjore: a është një njoftim i vlefshëm nëse nuk mund të gjendet kopja e tij?

Përgjigja e thjeshtë është se ende nuk e dimë. Gjykata nuk ka sqaruar ende nëse libri mund të jetë i disponueshëm në Indi, por i ka këshilluar z. Khan të ndjekë mundësitë ligjore për ta siguruar atë. Avokati i tij, Uddyam Mukherjee, theksoi për BBC-në se as departamentet federale nuk mundën të ofronin një përgjigje të qartë kur u pyetën nga gjykata.

“Kam hasur në shumë raste, por asnjëherë në një situatë të tillë,” tha Madan Lokur, ish-gjyqtar në Gjykatën e Lartë të Indisë. Ai theksoi se, nëse nuk gjendet njoftimi, “teorikisht nuk ekziston ndalim dhe libri mund të importohet”. Megjithatë, ai shtoi se qeveria mund të lëshojë një njoftim të ri për ta ndaluar importin e librit.

Nga ana tjetër, disa ekspertë ligjorë mendojnë se ky sugjerim është pak ekstreme. Raju Ramachandran, një avokat i njohur, tha se gjykata nuk ka dhënë të drejtën për importimin e librit, por ka shpallur vetëm se ky peticion ka humbur vlefshmërinë, pasi nuk u gjet njoftimi. Avokati Sanjay Hegde e shpalli këtë situatë si një pasojë të një heshtjeje të madhë: “Në fund të fundit, askush nuk kishte guximin të e botojë atë libër në Indi”, tha ai.

Në vitin 2012, qeveria e shtetit të Rajasthan kërkoi arrestimin e katër shkrimtarëve indianë pasi ata lexuan disa pasazhe nga The Satanic Verses në një festival letrar, duke shkaktuar një tjetër valë të protestave. Megjithatë, kopjet online të librit janë të vështira për t’u gjetur në Indi.

Salman Rushdie, 76 vjeç, vazhdon të përballet me kërcënime për shkak të pikëpamjeve të tij të hapura për Islamin. Në vitin 2022, ai humbi një sy dhe kaloi gjashtë javë në spital pas një sulmi me thikë, ku ai u qëllua deri në dhjetë herë gjatë një ngjarjeje në shtetin e New York-ut. Autoritetet kanë ngritur akuza për tentativë vrasjeje ndaj të dyshuarit Hadi Matar.

Në memorien e tij të fundit, Rushdie kritikon përgjigjen ndaj librit të tij, duke theksuar se “asnjë organ i autorizuar [në Indi] nuk e ka shqyrtuar librin, dhe as që ka pasur një proces gjyqësor”./BBC/D.E.

Kulturë

Në Tiranë promovohet “Libri im i kujtimeve” i Rafet Rudit

Published

on

Në kuadër të Javës Kombëtare të Kulturës, në Tiranë u promovua libri “Libri im i kujtimeve” i kompozitorit, dirigjentit dhe muzikologut të njohur Rafet Rudi, me pjesëmarrjen e personaliteteve të shumta nga fusha akademike dhe artistike.

Ceremonia u hap me fjalën e Kryetarit të Akademisë së Shkencave të Shqipërisë, Skënder Gjinushi, e dorëzoi çmimin “Nderi i Akademisë”.

Vlerësimi u shoqërua me një motivacion të detajuar, ku theksohej kontributi i jashtëzakonshëm i tij në muzikën mbarëshqiptare, roli i rëndësishëm në jetën kulturore që nga vitet ’70, si dhe angazhimi i tij në forcimin e bashkëpunimeve mes Kosovës dhe Shqipërisë.

Rudin u përshkrua si figurë kyçe në interpretimin e veprave të kompozitorëve shqiptarë në skenat ndërkombëtare, si mbështetës i brezave të rinj dhe si themelues i festivalit prestigjioz muzikor ReMusica.

Në panel morën fjalën muzikologia Prof. Zana Shuteriqi, kompozitori dhe nënkryetari i Akademisë së Shkencave Prof. Vasil S. Tole, muzikologia Prof. Rreze Kryeziu dhe ushtruesi i detyrës së drejtorit të Filharmonisë së Kosovës, Dardan Selimaj.

Gjatë aktivitetit u interpretua  vepra “Preludium – Këmbanat Arbëreshe” nga pianistja Ardita Bufaj, duke i dhënë promovimit një dimension artistik të veçantë. Ngjarja u organizua në kuadër të Javës Kombëtare të Kulturës, me mbështetjen e Akademisë së Shkencave të Shqipërisë.

Java Kombëtare e Kulturës mbyllet sot me koncertin e ansamblit “Zánat”, që zhvillohet nga ora 19:00 në Hollin Koncertor të TKOB-it. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Kulturë

Armata prezanton filmat më të mirë evropianë të metrazhit të gjatë

Published

on

Armata i është bashkuar edhe këtë vit iniciativës për promovimin e filmave evropianë, në kuadër të partneritetit me @europeanfilmacademy.

Nga nëntori deri në janar, do të shfaqen filma të metrazhit të gjatë evropian, si pjesë e European Award Season dhe Lux Audience Award.

Filmi i radhës që do të prezantohet është “Jeanne Dielman, 23 quai du Commerce, 1080 Bruxelles” i regjisores Chantal Akerman, i vitit 1976. Shfaqja është planifikuar për më 10 dhjetor, duke filluar nga ora 19:00.

Ky film ndjek tre ditë nga jeta e përditshme e Jeanne Dielman, një gruaje të ve, që jeton me djalin e saj adoleshent në Bruksel.

Me një ritëm të ngadaltë dhe rigoroz, filmi dokumenton rutinën e saj të shtëpisë: gatimin, pastrimin, pazarin dhe ritualet e përditshme.

Për të përballuar financat, Jeanne pranon klientë në shtëpi dhe kryen marrëdhënie seksuale kundrejt pagesës.

Me kalimin e ditëve, një çarje e ngadaltë fillon të shfaqet në rutinën e saj perfekte, dhe veprime të vogla jashtë zakonshmërisë tregojnë shpërbërjen e kontrollit të saj emocional. Kulmi i tensionit shpërthen në një akt të papritur që prish qetësinë e saj të jashtme.

Filmi trajton tema të rëndësishme si puna e papaguar e grave, monotoninë urbane, presionin social mbi feminitetin dhe izolimin psikologjik. Në vitin 2022, revista Sight & Sound e renditi këtë film në vendin e parë të listës së 100 filmave më të mirë të të gjitha kohërave.

Chantal Akerman (1950–2015) ishte regjisore, skenariste dhe artiste belge, një nga zërat më të rëndësishëm të kinemasë eksperimentale.

E lindur në Bruksel në një familje hebreje polake, ku nëna e saj ishte mbijetuar e Auschwitz-it, kjo përvojë ndikoi në temat e shumë filmave të saj, duke përfshirë motivet e traumës, shtegtimit dhe identitetit. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Kulturë

Shqiptarja e vogël pushton Italinë, Emma Dakoli fituese e Zecchino d’Oro

Published

on

Ajo është nëntë vjeçe, jeton në Monza me prindërit dhe motrën e saj të vogël Mia, dhe ëndërron të bëhet “piktore, stiliste mode”, por mbi të gjitha, do të donte të bëhej këngëtare, dhe tashmë është në rrugën e duhur për ta arritur këtë.

Shqiptarja Emma Dakoli është fituesja e edicionit 2025 të Zecchino d’Oro, konkursit historik të këngës kushtuar fëmijëve.

E shoqëruar nga Piccolo Coro dell’Antoniano me regji nga Margherita Gamberini, vajza e vogël këndoi “Ci pensa il vento” në skenën e Antonianos në Bolonja (teksti nga Francesco Marruncheddu dhe Lodovico Saccol, muzika nga Lodovico Saccol), kushtuar temave të shpresës dhe paqes, të cilat janë më aktuale se kurrë.

“Edhe pse nuk mund ta shihni, era bën kaq shumë gjëra për ne. Than rrobat e varura dhe lotët në fytyrat tona, kthen faqet e librave, sjell polen dhe këngë”, këndoi artistja e vogël. “Dhe ndonjëherë, nëse ndalesh për të dëgjuar, do të ndjesh paqen që fryn përtej kufijve, ndërsa flamuj me shumë ngjyra valëviten në qiell”.

Një këngë që Emmës i pëlqeu shumë sepse “në fillim bëhet fjalë për një vajzë të vogël që mërzitet sepse nuk është verë dhe nuk mund të notojë më në det”, shpjegon ajo, “Por pastaj vjen gjyshja e saj dhe i shpjegon gjithçka që mund të bëjë era”.

Kënga u vlerësua në fund të finales, u transmetua drejtpërdrejt në Rai Uno dhe u prezantua nga drejtori artistik Carlo Conti.

“Kur u zgjodh si soliste për Zecchino d’Oro të 68-të, vajza ime Emma përmbushi një nga ëndrrat e saj më të mëdha”, shkroi babai i saj Flori disa ditë më parë në grupin e Facebook-ut ‘Monza Info’. “Është një vajzë e vogël nga Monza. Nëse mundeni, ndiqeni dhe bëni tifo për të”.

Bashkëqytetarët e këngëtares nuk u kursyen: fitorja e Emmës u përshëndet me dhjetëra komente entuziaste.

“Çfarë emocionesh. Këtu në shtëpi kemi brohoritur me ju, na dëgjuan edhe fqinjët” shkroi dikush. Një tjetër përdoruese ia kthen: “Urime Emma, ky është vetëm fillimi i një karriere të jashtëzakonshme, vazhdo ta bësh zërin tënd të shkëlqejë”. Ka edhe nga ata që sigurojnë se “e kuptova që do të fitonte që kur e dëgjova. Kënga është shumë e bukur dhe ajo është fantastike. E ka merituar”.

Në videomesazhin e prezantimit, të publikuar në kanalet sociale të Zecchino d’Oro para garës, Emma shpjegoi se “kafsha ime e preferuar është macja sepse është shumë e lezetshme dhe ushqimi im i preferuar janë lazanjat. Kam një motër të vogël pesëvjeçare që quhet Mia dhe në kohën e lirë pas shkollës luaj gjithmonë me të dhe me shoqet e mia”.

Për ta mbështetur atë nga shtëpia ishte edhe i gjithë Piccolo Coro MiMiSol i Monzas, ku vajza ushqen pasionin e saj për këngën: “Dhe jemi në tre. Pas Sara Maria Corrado dhe Diana Giorcelli, Emma Dakoli është fëmija i tretë i korit MiMiSol që fluturon drejt Zecchino d’Oro – shkruhej në postimin e shpërndarë në Facebook para se e vogla të niste aventurën e saj.

Një arritje që dëshmon seriozitetin dhe suksesin e shoqatës sonë, që vazhdon t’i udhëheqë të rinjtë drejt sukseseve të mëdha”.

Për korin e Monzas, ky ka qenë “një vit galaktik në çdo kuptim: jemi futur në koralet e Galassia dell’Antoniano, për herë të parë koristët tanë kanë mundur të dëgjojnë dhe të votojnë këngët duke shprehur mendimin e tyre dhe ndonjëherë kanë qenë të rreptë kanë festuar dje nga MiMiSol – Dhe në fund të puntatës, Zecchino d’Oro u fitua nga kënga e kënduar nga mikja jonë e aventurave muzikore Emma, autore e një interpretimi të mrekullueshëm”.

E intervistuar nga stafi i konkursit muzikor, ylli i vogël kishte bërë pak ditë më parë një apel: “Do të doja shumë një qen ose një mace, por mami nuk ma lejon, ndaj do të më mjaftonte edhe një hardhucë e vogël. Mami, të lutem, a ma dhuron një qen ose një mace?”. Kush e di nëse pas kësaj performance në Antoniano dëshira e saj do të realizohet. Ndërkohë ajo vazhdon të ëndërrojë: “Për ta ndryshuar botën, do të më pëlqente të kisha fuqinë e ujit. Do të duhej për t’u ushqyer dhe pastaj për t’u larë kur të doje, sepse mund të krijoje një det ku të notoje edhe në dimër. Dhe pastaj do të mund t’i ndihmoja zjarrfikësit me ujin”./La Repubblica/

 

Continue Reading

Kulturë

Galeria e Artit prezanton ekspozitën ‘Qoftë e shëndetshme dora që krijon’

Published

on

Në Galerinë e Artit Tiranë është hapur ekspozita “Qoftë e shëndetshme dora që krijon”, një udhëtim vizual që bashkon fijet, dritat dhe trashëgiminë e lashtë të endjes me qasjet bashkëkohore artistike.

Ekspozita filloi më 19 nëntor 2025 dhe do të qëndrojë e hapur për publikun deri më 20 janar 2026.

 Ky projekt prezanton një ndërthurje të harmonishme mes traditës dhe modernitetit, duke treguar sesi teknikat e lashta të punës me dorë mund të rilindin në forma artistike bashkëkohore.

Instalacionet, kompozimet me dritë dhe veprat artizanale krijojnë një hapësirë të pasur simbolikash, ku vizitorët mund të zbulojnë histori që udhëtojnë përtej brezave dhe kulturave.

“Qoftë e shëndetshme dora që krijon” vendos në qendër mjeshtërinë dhe identitetin kulturor, duke kthyer galerinë në një vend reflektimi mbi bukurinë e traditave që vazhdojnë të frymëzojnë artin modern.

Galeria e Artit Tiranë është e hapur çdo ditë, nga ora 09:00 deri në 19:00, duke ofruar mundësinë për të eksploruar lirshëm këtë botë të ndërtuar me delikatesë, kreativitet dhe shpirt artistik. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Të kërkuara