

Bota
Murtaja e Athinës e ngjashme me Ebolën, mbetet ende mister për shëndetësinë
Published
4 years agoon
By
Betim GashiEpidemia e Athinës megjithëse kishte vrarë gati një të tretën e popullsisë, shkenca ende nuk ka mundur të identifikojë fajtorin e vërtetë.
Në pranverën e vitit 430 p.K. vendasit në Athinë, filluan të sëmuren me një sëmundje që askush nuk e kishte pasur më parë. Fillimisht u përhapën zërat se spartanët kishin helmuar puset atje në mënyrë që athinasit të sëmureshin duke pirë ujë të ndotur. Në pak javë, sëmundja ishte përhapur në zemër të qytetit dhe po prekte njerëz të të gjitha moshave. Në total, vlerësohet se midis 25 dhe 35 përqind e popullsisë së Athinës është zhdukur si rezultat i murtajës kur mbaroi pesë vjet më vonë.
Burimi kryesor i informacioneve vjen nga historiani Thukididi, i cili jo vetëm që ishte dëshmitar i ngjarjeve, por i mbijetoi vetë sëmundjes. Sipas tij, murtaja filloi në Afrikën Lindore, pastaj udhëtoi në Egjipt, Libi dhe në Greqi.
Në fillim të rrëfimit të tij, ai shkruan: “Unë do të tregojë se si ishte, dhe njerëzit mund ta studiojnë në rast se [sëmundja] do të sulmojë përsëri“. Përshkrimet e tij tregojnë mënyrën se si sëmundja përparoi te viktimat e saj: “Njerëzit me shëndet të mirë u sulmuan papritmas nga të nxehtit në kokë, skuqja dhe pezmatimi në sy, pjesët e brendshme, si p.sh. fytin ose gjuhën, duke u bërë me gjak dhe duke lëshuar një frymë të panatyrshme dhe të hollë”.
Simptomat përfshinin teshtitje dhe ngjirje të zërit para se sëmundja të sulmonte gjoksin, duke shkaktuar një kollë të fortë, dhe më pas stomakun, e që shkaktonte shkarkime të tëmthit, tërheqje joefektive dhe spazma të dhunshme. Në këtë pikë viktima ishte në “ankth shumë të madh”.
Thukididi përshkruan pamjen e lëkurës së pacientit:“Lëkura ishte e kuqërremtë, dhe që shpërthen në pustula të vogla dhe ulçera“. Të sëmurët përshkruanin ethe të forta, duke u ndjerë sikur një zjarr po i përpinte brenda. Ata përjetuan një “etje të pashuar”, e cila bëri që disa të zhyten edhe në rezervuarë uji. Sëmundja bëri që ata të vuanin edhe nga insomnia.
Trajtimi i të sëmurit
Thukididi raporton se shumë pacientë vdiqën në javën e parë pasi u infektuan. Nëse do ta kalonin fazën e parë, ata mund të pësonin ulçerë të rëndë të zorrëve të shoqëruara me diarre. Problemet kryesore në trajtimin e sëmundjes ishin risia dhe ngjitja e saj.
“Nuk u gjet asnjë ilaç që mund të përdoret si specifik“, shkruan Thukididi, “për atë që bëri mirë në një rast, bëri dëm në një tjetër“.
Mjekët u goditën shumë keq. Në të vërtetë, kushdo që ushqeu të dashurit e tyre të sëmurë pagoi një çmim të lartë: “nëse ata u përpoqën ta bënin këtë, vdekja ishte pasoja“.
Infeksioni duket se ka sjellë me vete një imunitet: “I njëjti njeri nuk u sulmua kurrë dy herë – kurrë të paktën fatalisht“, thotë ai.
Ata që ishin infektuar, por e kishin kaluar, përjetonin një ndjenjë euforike se mund t’i mbijetonin gjithçkaje.
Sëmundje misterioze
Ende nuk është identifikuar burimi i saktë i epidemisë. Për shkak të përdorimit të fjalës “murtajë” nga Thukididi, disa kanë hipotezuar se ishte një shpërthim i murtajës bubonike, shkaku i vdekjes së zezë në shekullin e 14-të. Sidoqoftë, leximi nga afër nuk tregon asnjë nga simptomat famëkeqe të vdekjes së zezë: nyjet limfatike të fryra që nxihen dhe ndonjëherë shpërthejnë.
Me kalimin e kohës, studiuesit kanë propozuar disa fajtorë, bakterialë dhe viralë, duke përfshirë kolerën, gripin, linë dhe fruthin. Rrëfimi i Thukididit është për një sëmundje, llojet e të cilave nuk ishin parë kurrë më parë.
Shumë nga simptomat e përputhen me ato të Ebolës. Ndryshe nga sëmundjet me origjinë bakteriale, gjetja e provave gjenetike të viruseve si Ebola ose fruthi, është shumë sfiduese.
Për t’i identifikuar ata, gjenetistët duhet të studiojnë ARN, e cila është më e paqëndrueshme se ADN dhe degradon më lehtë me kalimin e kohës. Gjetja e një shembulli të zbatueshëm nga shekulli i pestë para Krishtit është e vështirë, kështu që nëse murtaja e Athinës është shkaktuar nga një virus, identiteti i tij i saktë do të vazhdojë të mbetet mister edhe për një kohë./UBTNews
(Arjeta Ibishi, studente në Media dhe Komunikim)

Sekretari i përgjithshëm i NATO-s Mark Rutte ka siguruar presidentin Volodomyr Zelensky se Aleanca Veri-Atlantike do të vazhdojë të mbështesë Kievin zyrtar në përballje me agresionin ushtarak rus.
Ai në një konferencë për media në Kiev me presidentin e Ukrainës theksoi se ndihma e NATO-së do të vazhdojë të rritet.
“Tri vjet e gjysmë pas pushtimit në shkallë të plotë të Rusisë, Ukraina vazhdon të qëndrojë e fortë. Dhe miqtë dhe partnerët tuaj në NATO vazhdojnë të qëndrojnë me ju. Mbështetja jonë është e palëkundur dhe vazhdon të rritet. Përfshirë, siç thatë edhe ju, përmes Listës së re të Kërkesave me Prioritet për Ukrainën- PURL- që mbështet një rrjedhë të rëndësishme të armëve vdekjeprurëse amerikane në Ukrainë përmes financimit të ofruar nga Aleatët e NATO-s. Në më pak se një muaj, kjo tashmë ka nënkuptuar 1.5 miliardë dollarë shtesë në pajisje thelbësore, mbrojtje ajrore. Municione. Dhe më shumë. Paketa të mëtejshme do të pasojnë”, tha Rutte.
Ai shtoi se po punojnë së bashku në NSATU, komandën e NATO-s në Gjermani – për të siguruar që forcat ukrainase të kenë atë që u nevojitet.
Rutte ka folur edhe mbi takimin e së hënës në Uashington, së bashku me presidentin e SHBA-së dhe shumë udhëheqës evropianë, për të shfrytëzuar mundësinë për t’i dhënë fund kësaj lufte të tmerrshme dhe për të sjellë paqe dhe siguri pas kaq shumë vuajtjesh.
“Presidenti Trump e ka bërë këtë një përparësi – jo vetëm duke thyer bllokimin me Putin, por duke e bërë të qartë se Shtetet e Bashkuara do të përfshihen në ofrimin e garancive të sigurisë për Ukrainën. Garancitë e forta të sigurisë do të jenë thelbësore – dhe kjo është ajo që po punojmë tani për ta përcaktuar. Në mënyrë që kur të vijë koha që ju të hyni në atë takim dypalësh – të keni forcën e padyshimtë të miqve të Ukrainës pas jush. Duke siguruar që Rusia do të mbështesë çdo marrëveshje. Dhe kurrë, kurrë më nuk do të përpiqet të marrë një kilometër katror të Ukrainës”, tha Rutte.
Bota
Pekini kundërshton tarifat e SHBA-së për tarifat 50% ndaj Indisë
Published
1 day agoon
August 22, 2025By
UBT News
Ambasadori kinez në Indi, Xu Feihong, tha se Pekini kundërshton fuqimisht tarifat e larta të Uashingtonit ndaj Delhit dhe bëri thirrje për bashkëpunim më të madh midis Indisë dhe Kinës.
Xu e krahasoi SHBA-në me një ngacmues, duke thënë se ajo kishte përfituar prej kohësh nga tregtia e lirë, por tani po përdor tarifat si një “kartolinë negociuese” për të kërkuar çmime të tepruara nga vendet e tjera.
“SHBA-të kanë vendosur tarifa deri në 50% ndaj Indisë dhe madje kanë kërcënuar për më shumë. Kina e kundërshton fuqimisht këtë. Heshtja vetëm sa e trimëron ngacmuesin”, tha Xu të enjten, shkruan BBC.
Më parë këtë muaj, Trump vendosi një gjobë prej 25% ndaj Indisë, përveç tarifave prej 25% për blerjen e naftës dhe armëve nga Rusia. Shkalla e re do të hyjë në fuqi më 27 gusht.
Importet e shtuara të naftës së papërpunuar ruse të lirë nga Delhi që nga lufta në Ukrainë kanë shkaktuar një tendosje në lidhjet e saj me SHBA-në dhe kanë ndikuar në negociatat për një marrëveshje tregtare.
India ka mbrojtur blerjet e saj të naftës ruse, duke argumentuar se si një importuese e madhe e energjisë, duhet të blejë naftën më të lirë të disponueshme për të mbrojtur miliona indianë të varfër nga rritja e kostove. Ajo gjithashtu ka theksuar se administrata Biden i kishte thënë Indisë të blinte naftë ruse për të krijuar tregje botërore të energjisë.
Bota
Kallas paralajmëron për ‘kurthin’ rus për shtyrjen e Kievit për lëshime tokash
Published
1 day agoon
August 22, 2025By
UBT News
Kryediplomatja evropiane paralajmëroi kundër detyrimit të Ukrainës për të hequr dorë nga territori, duke thënë se ky është në fakt një “kurth” në të cilin Rusia dëshiron që ne të hyjmë.
“Dua të them, diskutimi është rreth asaj që duhet të heqë dorë Ukraina, cilat janë lëshimet që Ukraina është e gatshme të bëjë”, tha Kaja Kallas për BBC-në.
Kallas tha se Rusia është ajo që filloi luftën dhe nuk ka bërë ende asnjë lëshim, transmeton KosovaPress.
“Nëse biem në këtë kurth që po i bëjmë presion Ukrainës, çfarë janë të gatshme të heqin dorë, atëherë do ta shohim përsëri këtë, sepse agresioni do të jep fryte,” shtoi ajo.
Duke iu referuar samitit të javës së kaluar në Alaskë midis presidentit të SHBA-së Donald Trump dhe atij rus Vladimir Putin, Kallas tha se Putin mori “gjithçka që donte”.
“Putin thjesht po qesh, jo duke i ndaluar vrasjet, por duke i rritur ato”, shtoi ajo.
Duke folur për nevojën për garanci sigurie të besueshme dhe të forta për Ukrainën, Kallas, megjithatë, pranoi se nuk kishte shumë hapa konkretë për një forcë penguese në këtë fazë të negociatave.
Kallas tha se i takon shteteve anëtare të Koalicionit të Gatshëm të përcaktojnë saktësisht se çfarë mund të ofrojnë.
Trump tha të enjten se perspektivat për paqe midis Ukrainës dhe Rusisë do të bëhen të qarta brenda dy javësh.
Rusia aneksoi rajonet Donetsk, Luhansk, Kherson dhe Zaporizhzhia të Ukrainës në shtator 2022.
Bota
Kolera në Sudan vret gati 1100 njerëz, ndërsa sëmundja përhapet në të gjithë vendin
Published
1 day agoon
August 22, 2025By
UBT News
Shpërthimi i kolerës në Sudan po përkeqësohet këtë vit, duke vrarë gati 1100 njerëz që nga janari dhe duke i tendosur sistemet tashmë të brishta të kujdesit shëndetësor, njoftoi sot Organizata Botërore e Shëndetësisë (OBSH).
Të gjitha 18 shtetet e Sudanit kanë raportuar raste të kolerës, u tha gazetarëve në Gjenevë zëdhënësi i OBSH-së, Christian Lindmeier.
“Mbi 100,000 raste dhe më shumë se 2,741 vdekje janë raportuar që nga korriku 2024,” tha ai.
Sipas zëdhënësit, janë raportuar 6491 raste dhe 130 vdekje, dhe 52% e të gjitha vdekjeve u raportuan nga Darfurit Jugor.
Ai tha se po bëhen përpjekje për të nisur urgjentisht një fushatë vaksinimi kundër kolerës në lokalitetet prioritare të Darfurit Jugor. El Fasher në Darfurin e Veriut po vuan nga një krizë e rëndë humanitare dhe e shëndetit publik e shkaktuar nga rrethimi, zhvendosja dhe mungesa e ushqimit, me kolera që shton presion mbi shërbimet e kufizuara, vuri në dukje Lindmeier.
Në të gjithë vendin, 38% e objekteve shëndetësore janë jofunksionale dhe 62% funksionojnë vetëm pjesërisht, shtoi ai.
Ai tha se shkalla e vaksinimit të fëmijëve ka rënë nga më shumë se 90% në vitin 2022 në vetëm 48%. Ndërkohë, gati 20 mijë fëmijë janë shtruar në qendrat e stabilizimit këtë vit për kequshqyerje të rëndë akute me ndërlikime.
OBSH-ja ka verifikuar 177 sulme ndaj institucioneve të kujdesit shëndetësor që nga prilli i vitit 2023, duke çuar në 1176 vdekje dhe 362 lëndime.
Lindmeier tha se OBSH-ja vazhdon të ofrojë furnizime dhe të mbështesë qendrat shëndetësore, por qasja mbetet shumë e kufizuar.

Nuk dini çfarë të bëni në fundjavë? Ja disa sugjerime për ju!

Insta360 ka një kamerë të re aksioni Go Ultra

Një vit pas divorcit, ç’po ndodh me Jennifer Lopez?

Ekspertët tregojnë pse natyra e forcon përqendrimin

Zakoni i mëngjesit që ju ndihmon të reduktoni dhjamin rreth barkut

Zhvillohet pajisja e re me bazë diamanti që detekton më lehtë kancerin

Lidership, strategji dhe politika publike në një program të vetëm në Master në UBT

Taylor Swift nuk shkëlqen vetëm në skenë, Zoë Kravitz zbulon “dhuntinë e fshehtë” të saj

Nga Serie A te Liga e Kampionëve, Allegri zbulon objektivat e Milanit këtë sezon
Të kërkuara
-
Lajmet nga UBT2 months ago
UBT organizon debat rreth zgjerimit të BE-së dhe ruajtjes së vlerave evropiane
-
Lajmet nga UBT3 months ago
UBT – Institucioni privat me më së shumti programe të akredituara nga Agjencia e Akreditimit të Kosovës
-
Lajmet nga UBT3 months ago
UBT rilicencohet nga MAShTI për ofrimin e arsimit profesional në katër drejtime të rëndësishme shëndetësore
-
Lajmet nga UBT3 months ago
UBT organizoi Akademi Përkujtimore në nder të Prof. Dr. Naser Kamberit