Bota

Murtaja e Athinës e ngjashme me Ebolën, mbetet ende mister për shëndetësinë

Published

on

Epidemia e Athinës megjithëse kishte vrarë gati një të tretën e popullsisë, shkenca ende nuk ka mundur të identifikojë fajtorin e vërtetë.

Në pranverën e vitit 430 p.K. vendasit në Athinë, filluan të sëmuren me një sëmundje që askush nuk e kishte pasur më parë. Fillimisht u përhapën zërat se spartanët kishin helmuar puset atje në mënyrë që athinasit të sëmureshin duke pirë ujë të ndotur. Në pak javë, sëmundja ishte përhapur në zemër të qytetit dhe po prekte njerëz të të gjitha moshave. Në total, vlerësohet se midis 25 dhe 35 përqind e popullsisë së Athinës është zhdukur si rezultat i murtajës kur mbaroi pesë vjet më vonë.

Burimi kryesor i informacioneve vjen nga historiani Thukididi, i cili jo vetëm që ishte dëshmitar i ngjarjeve, por i mbijetoi vetë sëmundjes. Sipas tij, murtaja filloi në Afrikën Lindore, pastaj udhëtoi në Egjipt, Libi dhe në Greqi.

Në fillim të rrëfimit të tij, ai shkruan: “Unë do të tregojë se si ishte, dhe njerëzit mund ta studiojnë në rast se [sëmundja] do të sulmojë përsëri“. Përshkrimet e tij tregojnë mënyrën se si sëmundja përparoi te viktimat e saj: “Njerëzit me shëndet të mirë u sulmuan papritmas nga të nxehtit në kokë, skuqja dhe pezmatimi në sy, pjesët e brendshme, si p.sh. fytin ose gjuhën, duke u bërë me gjak dhe duke lëshuar një frymë të panatyrshme dhe të hollë”.


Simptomat përfshinin teshtitje dhe ngjirje të zërit para se sëmundja të sulmonte gjoksin, duke shkaktuar një kollë të fortë, dhe më pas stomakun, e që shkaktonte shkarkime të tëmthit, tërheqje joefektive dhe spazma të dhunshme. Në këtë pikë viktima ishte në “ankth shumë të madh”.

Thukididi përshkruan pamjen e lëkurës së pacientit:“Lëkura ishte e kuqërremtë, dhe që shpërthen në pustula të vogla dhe ulçera“. Të sëmurët përshkruanin ethe të forta, duke u ndjerë sikur një zjarr po i përpinte brenda. Ata përjetuan një “etje të pashuar”, e cila bëri që disa të zhyten edhe në rezervuarë uji. Sëmundja bëri që ata të vuanin edhe nga insomnia.

Trajtimi i të sëmurit

Thukididi raporton se shumë pacientë vdiqën në javën e parë pasi u infektuan. Nëse do ta kalonin fazën e parë, ata mund të pësonin ulçerë të rëndë të zorrëve të shoqëruara me diarre. Problemet kryesore në trajtimin e sëmundjes ishin risia dhe ngjitja e saj.

Nuk u gjet asnjë ilaç që mund të përdoret si specifik“, shkruan Thukididi, “për atë që bëri mirë në një rast, bëri dëm në një tjetër“.

Mjekët u goditën shumë keq. Në të vërtetë, kushdo që ushqeu të dashurit e tyre të sëmurë pagoi një çmim të lartë: “nëse ata u përpoqën ta bënin këtë, vdekja ishte pasoja“.

Infeksioni duket se ka sjellë me vete një imunitet: “I njëjti njeri nuk u sulmua kurrë dy herë – kurrë të paktën fatalisht“, thotë ai.

Ata që ishin infektuar, por e kishin kaluar, përjetonin një ndjenjë euforike se mund t’i mbijetonin gjithçkaje.

Sëmundje misterioze

Ende nuk është identifikuar burimi i saktë i epidemisë. Për shkak të përdorimit të fjalës “murtajë” nga Thukididi, disa kanë hipotezuar se ishte një shpërthim i murtajës bubonike, shkaku i vdekjes së zezë në shekullin e 14-të. Sidoqoftë, leximi nga afër nuk tregon asnjë nga simptomat famëkeqe të vdekjes së zezë: nyjet limfatike të fryra që nxihen dhe ndonjëherë shpërthejnë.

Me kalimin e kohës, studiuesit kanë propozuar disa fajtorë, bakterialë dhe viralë, duke përfshirë kolerën, gripin, linë dhe fruthin. Rrëfimi i Thukididit është për një sëmundje, llojet e të cilave nuk ishin parë kurrë më parë.

Shumë nga simptomat e përputhen me ato të Ebolës. Ndryshe nga sëmundjet me origjinë bakteriale, gjetja e provave gjenetike të viruseve si Ebola ose fruthi, është shumë sfiduese.

Për t’i identifikuar ata, gjenetistët duhet të studiojnë ARN, e cila është më e paqëndrueshme se ADN dhe degradon më lehtë me kalimin e kohës. Gjetja e një shembulli të zbatueshëm nga shekulli i pestë para Krishtit është e vështirë, kështu që nëse murtaja e Athinës është shkaktuar nga një virus, identiteti i tij i saktë do të vazhdojë të mbetet mister edhe për një kohë./UBTNews

(Arjeta Ibishi, studente në Media dhe Komunikim)

Bota

​Trump shtyn për tre muaj tarifat ndaj Meksikës

Published

on

Presidenti i SHBA-së Donald Trump tha se do të shtyjë vendosjen e tarifave ndaj Meksikës për tre muaj, për të arritur një marrëveshje tregtare, që do të thotë se tarifat më të larta të shpallura nuk do të hyjnë në fuqi për momentin.

Trump shkroi në Truth Social se diskutoi në telefon me presidenten meksikane Claudia Sheinbaum, duke e përshkruar bisedën si “shumë të suksesshme”.

Tarifat prej 25 për qind për shumicën e mallrave nga Meksika do të mbeten në fuqi ndërsa negociatat vazhdojnë. Trump kërcënoi të rriste tarifat në 30 për qind më parë këtë muaj.

Presidenti amerikan shkroi në Truth Social se tarifat për veturat do të mbeten 25 për qind dhe se tarifat prej 50 për qind për çelikun, aluminin dhe bakrin do të vazhdojnë të zbatohen.

Ndërsa Sheinbaum shkroi në X: “Ne shmangëm rritjen e tarifave të njoftuara për nesër dhe na u dhanë 90 ditë për të krijuar një marrëveshje afatgjatë përmes dialogut,”rtheksoi ajo.

Nesër, do të hyjnë në fuqi më shumë tarifa për shumë vende kur bëhet fjalë për importet në SHBA, ndërsa fillon faza tjetër e politikës tregtare të Trump.

Disa vende, përfshirë Britaninë e Madhe dhe Japoninë, kanë arritur tashmë marrëveshje me qeverinë amerikane për të ulur tarifat. Pas muajsh negociatash, Bashkimi Evropian ra dakord për një marrëveshje tregtare me SHBA-në katër ditë më parë, sipas së cilës norma bazë e tarifës për eksportet e Bashkimit Evropian në SHBA do të jetë 15 për qind.

Continue Reading

Bota

​Policia u del në ndihmë 5 shtetasve që rrezikonin të mbyteshin në Durrës

Published

on

Shërbimet e Njësisë Policore Detare u kanë dalë në ndihmë pesë shtetasve që kërkonin ndihmë, pasi gomonia e tyre rrezikonte të fundosej për shkak të erërave të forta në afërsi të Gjirit të Durrësit.

Menjëherë pas konstatimit, efektivët e Njësisë, me mjete lundruese, ndërhynë në kohë dhe bënë të mundur nxjerrjen në breg të qytetarëve, të cilët ndodheshin në gjendje të mirë shëndetësore.

Policia fton qytetarët apo turistët që ndodhet në vështirësi dhe kanë nevojë për ndihmë të kontaktojnë menjëherë Shërbimet e Njësisë Policore Detare.

Continue Reading

Bota

​Stuhi e madhe në Greqi, përmbytje në Selanik, valë të mëdha në Halkidiki

Published

on

Stuhi të fuqishme me bubullima goditën Greqinë veriore, duke shkaktuar përmbytje dhe kaos në rrugët e Selanikut. Ndryshimi dramatik i motit shkaktoi kaos në Selanik kur stuhitë e fuqishme përmbytën rrugët dhe çrregulluan jetën e përditshme në qytetin e dytë më të madh të Greqisë.

Reshjet e dendura e kthyen infrastrukturën kryesore rrugore në lumenj, ndërsa raportet lokale thonë se kapakët e puseve u shpërthyen nga presioni i ujit.

Një motoçiklist u lëndua pasi humbi kontrollin në një rrugë të rrëshqitshme në qendër të qytetit, konkretisht në bulevardin e njohur Tsimiski.

Në lagjen Vardar, drejtuesit e automjeteve patën vështirësi në lëvizje pasi niveli i ujit i bëri rrugët të pakalueshme.

Sipas të dhënave të shërbimit kombëtar meteorologjik, moti i paqëndrueshëm do të vazhdojë deri të premten, duke sjellë reshje të forta shiu, breshër dhe erëra të fuqishme në disa rajone.

Reshje të mëdha janë regjistruar në Maqedoninë Qendrore dhe Lindore, përfshirë Selanikun, Halkidikin dhe Kilkisin, në Maqedoninë Perëndimore dhe zonat malore të Epirit, Thesalisë (veçanërisht në Karditsa dhe Trikala), ishujt Sporade dhe disa pjesë të Thrakës. Autoritetet u bëjnë thirrje qytetarëve për kujdes, veçanërisht në zonat ku priten vetëtima dhe breshër.

 

Continue Reading

Bota

​Marrëdhëniet e tensionuara me Putin dhe Netanyahu po pengojnë agjendën e jashtme të Trump

Published

on

Presidenti amerikan Donald Trump nuk i ka gjetur inkurajuese telefonatat e tij të fundit me udhëheqës të përfshirë në luftë.

“Shumë i zhgënjyer”, tha Trump për bisedën e tij të fundit me Presidentin rus Vladimir Putin, lufta e të cilit në Ukrainë po përshkallëzohet vetëm, pavarësisht përpjekjeve të Trump për ta përfunduar atë, transmeton CNN.

“Ishte disi zhgënjyese”, tha Trump të premten për një telefonatë me kryeministrin izraelit Benjamin Netanyahu, lufta e të cilit në Gaza vazhdon mes një krize të tmerrshme humanitare.

Me këto dy konflikte deri më tani të pazgjidhura -duke penguar shanset e tij për një Çmimin Nobel për Paqen , Trump po zbulon kufizimet e lidhjeve të tij të ndërlikuara personale me Putinin dhe Netanyahun, luftërat përkatëse të të cilëve Trump dikur këmbënguli se mund t’i zgjidhte shpejt.

Ai është qartësisht i frustruar që nuk duket se mund t’i zgjidhë krizat më mirë se ish-Presidenti Joe Biden, të cilin ai e konsideron si një dështim në politikën e jashtme në veçanti.

Ndërkohë, Netanyahu e ka vënë në provë durimin e Trump me sulmet ajrore në Siri dhe Gaza, ku imazhet e fëmijëve të uritur kanë çuar në protesta ndërkombëtare dhe përçarje të reja brenda partisë së Trumpit rreth mbështetjes së Izraelit. Të dy burrat ndajnë një histori të trazuar, me marrëdhënien e tyre që po bëhet gjithnjë e më e nxehtë, ndërsa Trump kërkon t’i japë fund luftës.

 

Continue Reading

Të kërkuara