Kulturë

Moda, më e rrezikshme se aviacioni

Industria e modës është më e dëshme për mjedisin se sa vetë aviacioni.

Published

on

Kontributi njerëzor në ndryshimin e klimës duket shpesh abstrakt, prandaj në këtë mënyrë është shumë i lehtë të injorohet. Rritja e niveleve të detit, rritja e temperaturave dhe emetimet e dioksidit të karbonit… të gjitha tingëllojnë pak të largëta. Sidoqoftë, është një tjetër çështje kur vjen puna tek rrobat tona, sepse çdo mëngjes kur ne vishemi, ndjejmë në lëkurë ndikimet njerëzore të ndryshimit klimatik.

Kjo ndodh sepse industria e tekstileve është shndërruar në një prej ndotësve dhe nxitësve më të dëmshëm në planet. Merrni përshembull xhinset, veshja më e preferuar mbarëbotërore. Bërja e një pale të vetme xhinsesh kërkon deri në 10.000 litra ujë – sasi thuajse e mjaftueshme për të shuar etjen e një rrituri për 13 vite me radhë.

Moda, më e rrezikshme se aviacioni

Industria e modës është më e dëshme për mjedisin se sa vetë aviacioni. Shumë më e dëmshme! Në vitin 2018, udhëtimet ajrore – si të mallrave, ashtu edhe të pasagjerëve – numëruan një emetim të dioksidit të karbonit në shkallë botërore prej rreth 2.5 %. Industria e modës ishte përgjegjëse për një emetim 4 herë më të lartë.

Shkaktimi i ndotjes është vetëm njëra anë e medaljes. Krijimi i rrobave thith gjithashtu burime të shterueshme, duke përdorur rreth 93 miliardë kub ujë në vit. Pambuku, një nga materialet bazike më të preferuara të kësaj industrie, është përgjegjës për përdorimin e 2.6% të përdorimit botëror të ujit.

Sipas një studimi të fundit, ka rezultuar se industria e tekstilit është kthyer gjithashtu në kontribuesin kryesor të ndotjes nga mikroplastika. Kjo ndotje shkaktohet nga tekstilet sintetike si poliestra dhe najloni, të cilat shpërndajnë mikroplastikë, copëza të vogla plastike.

Këto fibra – shpesh shumë të vogla për t’u parë me sy të lirë – gjejnë rrugën drejt oqeaneve dhe dëmtojnë habitatin, duke ndryshuar sjelljen e të ushqyerit, duke ngadalësuar oreksin dhe bllokuar tretjen e gjallesave të detit. Ato përfundojnë gjithashtu në ujin dhe ushqimin tonë. Studiuesit vlerësojnë se një konsumator europian i frutave të detit merr bashkë me to edhe 11.000 copëza mikroplastike në një vit. Është ende e paqartë se çfarë dëmesh shkakton konkretisht kjo sasi në trupin e njeriut.

“Nuk i ha frutat e detit dhe s’më intereson moda”

Kjo nuk do të thotë se nuk ka përfitime nga industria e “modës së shpejtë”. Nuk ka rëndësi nëse garderoba juaj po “shpërthen” nga rrobat e shumta ose për Krishtlindje merrni si dhuratë vetëm një palë çorape. Mbiprodhimi në industrinë e modës i ka bërë rrobat e arritshme për të gjitha kategoritë e konsumatorëve, duke mos lënë si mundësi zgjedhjeje vetëm çmimet e larta dhe të papërballueshme. Si përshembull: prodhuesi britanik Pretty Little Thing, i cili vitin e kaluar shiti një fustan për 0.11 Dollarë (0.09 Euro).

“Moda e shpejtë” është një model biznesi që inkurajon dhe nxit impulsin e blerjeve. Kjo, nga ana tjetër, nxit prodhimin e veshjeve. Nëse rritja e popullsisë do të vijojë sipas parashikimeve, disa ekspertë vlerësojnë se industria botërore e modës mund të shkojë nga 62 milionë tonë veshje të shitura në vitin 2017, në 102 milionë tonë në vitin 2030.

Veshje të përshtatshme për mjedisin

Disa stilistë po mendojnë të krijojnë veshje krejtësisht në favor të ruajtjes së mjedisit, por produkte të tilla nuk janë për xhepin e gjithkujt. Marka të njohura veshjesh i janë përgjigjur pozitivisht shqetësimeve ambientaliste dhe kanë hedhur në treg linja veshjesh të qëndrueshme. H&M, për shembull, krijoi koleksionin “Conscious” (Vetëdije), ku 50% e produkteve përbëhen nga material ‘eco-friendly’.

Por fjalë të paqarta dhe të papërcaktuara si: “vetëdije”, “etike” dhe “e qëndrueshme”, kanë sjellë akuza të reja për “greenwashing”, një strategji e rreme marketingu që reklamon përgjegjshmërinë ndaj mjedisit por në fakt vijon praktikën e dëmtimit të mjedisit.

Si duhet zgjidhur ky problem?

Së pari, duhet rregulluar legjislacioni. Për të pastruar industrinë e tekstilit, këto ligje duhen miratuar së pari nga ndotësit e mëdhenj si Kina dhe Shtetet e Bashkuara të Amerikës, vende të cilat ishin tregu më i madh i modës për vitin 2019. Zgjedhja e presidentit Joe Biden në 2020-ën solli ngjyrime të reja në politikën amerikane, pasi ai iu ribashkua Marrëveshjes së Parisit për Klimën e dha sinjale për angazhim e më shumë transparencë. Se çfarë do të thotë kjo për industrinë e modës në SHBA, mbetet ende për t’u parë.

Nga ana e tij, Bashkimi Europian ka miratuar një plan veprimi ekonomik, i cili përcakton objektivat për të rritur riciklimin dhe pakësuar mbetjet në landfill-e. Qëllimi kryesor është detyrimi i shteteve anëtare të ndajnë veçmas mbetjet tekstile brenda vitit 2025./DW

Continue Reading

Magazinë

Ekskluzive: ‘Pasaporta’ me premierë në Prishtinë, Eduart Grishaj flet për prapaskenat e filmit

Published

on

Filmi më i ri ‘Pasaporta’ nga regjisori Eduart Grishaj vjen me premierë edhe në Prishtinë. Në rolet kryesore luajnë Kaona Sylejmani dhe Indri Shiroka të cilit ishin të pranishëm në këtë event.

Para mikrofonit të ‘n’Ritëm’ me autore dhe moderatore Albina Zeneli ishte Edi i cili u shpreh i kënaqur se si audienca në Kosovë e mirëpriti dhe e përqafoi projektin e tij të ri.

‘Bëra shumë audicione dhe nuk ma merrte mendja që Kaona do të i’a kalonte mamit të saj, Adriana Matoshi. Puna me kastin e aktorëve ka qenë jashtëzakonisht e mirë, vështirësia e vetme ishte që Meksika nuk e njeh pasaportën e Kosovës’, rrëfeu Grishaj i cili renditi arsyet se pse shikuesit duhet të vijnë për ta parë ‘Pasaporta’.

Indri Shiroka, luan rolin e Edonit e për ‘n’Ritëm’ u shpreh se sfiduese për të ka qenë gjuha shqipe dhe dialekti i Kosovës sepse ai jeton
prej kohësh në Itali e për më tepër është hera e tij e parë që vjen në Kosovë e ky vend i la përshtypje të hatashme.

Përndryshe, ky film i zhanrit dramë-romancë trajton dy personazhe që duan ta kalojnë kufirin ilegalisht, e pastaj njoftohen dhe duhet të shtiren si çift, por përfundojnë të dashuruar.

Radio Campus vazhdon të udhëhiqet nga një staf profesional, të cilët, synim kryesor kanë dhënien e informacioneve të sakta, të shpejta dhe edukative.

Atë mund ta dëgjoni në frekuencën 100.7 FM. /UBT News/

Pjesë nga intervista: https://www.facebook.com/campusradio100.7/videos/979172227598514

 

Continue Reading

Kulturë

“Trashëgimi me ngjyra”, platformë digjitale për të njohur fëmijët me kulturën dhe historinë e Prishtinës

Published

on

Ministria e Kulturës dhe Sportit e Kosovës ka shpallur lançimin e platformës digjitale “Trashëgimi me ngjyra”, një iniciativë e re për të njohur fëmijët me pasuritë kulturore dhe historike të Prishtinës. Ky projekt, i cili synon të ofrojë një përvojë edukative dhe argëtuese, përfshin një libër interaktiv të dedikuar fëmijëve, i cili mund të shkarkohet në të gjitha pajisjet digjitale, qofshin ato IOS apo Android.

Platforma “Trashëgimi me ngjyra” është një mjet inovativ që përdor metoda përfshirëse dhe emocionuese për t’i mësuar fëmijët rreth trashëgimisë kulturore të Prishtinës. Përmes aktiviteteve kreative, fëmijët mund të njohin dhe të lidhin veten me thesaret historike dhe kulturore të qytetit. Ata mund të përfshihen në ngjyrosjen e ilustrimeve, duke përdorur ngjyrat për të sjellë në jetë pasuritë e trashëguara, ndërkohë që luajnë dhe zbaviten.

Platforma është e pasuruar me ilustrime të shumta që mund të ngjyrosen, lojëra argëtuese dhe aktivitete që u kërkojnë fëmijëve të jenë aktivë dhe të përfshihen në mësimin e trashëgimisë kulturore. Secili aktivitet është shoqëruar me udhëzime hap pas hapi, duke e bërë procesin e mësimit më të thjeshtë dhe më të kuptueshëm për fëmijët. Përveç aktiviteteve, platforma përmban edhe tregime të shkurtra që shpjegojnë rëndësinë e trashëgimisë kulturore të Prishtinës dhe të ruajtjes së saj për brezat e ardhshëm.

Qëllimi i kësaj platforme është të zhvillojë ndërgjegjësimin e fëmijëve për rëndësinë e trashëgimisë kulturore që i rrethon dhe t’i inkurajojë ata të vlerësojnë dhe të ruajnë historinë për brezat që do të vijnë. Me anë të kësaj platforme digjitale, fëmijët mund të kuptojnë më mirë se si kultura dhe historia e qytetit të tyre janë thelbësore për identitetin dhe zhvillimin e shoqërisë kosovare.

Ky projekt është një hap i rëndësishëm për mbrojtjen dhe promovimin e trashëgimisë kulturore, duke përdorur teknologjinë për t’i afruar fëmijët me pasuritë historike dhe kulturore të qytetit të Prishtinës në një mënyrë tërheqëse dhe kreative. “Trashëgimi me ngjyra” është një mundësi e shkëlqyer për të formuar një lidhje të thellë mes brezave të rinj dhe historisë së qytetit të tyre, duke i bërë ata të ndihen të lidhur me të kaluarën, por edhe të motivuar për të kontribuar në ruajtjen e saj për të ardhmen./UBTNews/

Continue Reading

Magazinë

Chris Brown padit kompaninë Warner Bros për 480 milionë euro

Published

on

Chris Brown ka ngritur një padi prej 480 milionë eurosh kundër Warner Bros pasi një dokumentar pretendonte se ai ishte një “përdhunues dhe abuzues”.

Padia për shpifje – e depozituar në Los Angeles dhe duke kërkuar një gjyq të jurisë – pretendon se dokumentacioni i Investigation Discovery, “Chris Brown: A History of Violence”, ka qenë ‘i dëmshëm’ për këngëtarin e hitit “With You” dhe është ‘plot me gënjeshtra’.

“Të themi thjesht, ky rast ka të bëjë me mediat që vendosin fitimet e veta mbi të vërtetën”, vijon ankesa.

“Që nga fillimi i tetorit 2024, Ample LLC dhe Warner Brothers u njoftuan se po promovonin e publikonin informacione të rreme në ndjekje të pëlqimeve, klikimeve, shkarkimeve dhe dollarëve dhe në dëm të Chris Brown. Më 27 tetor 2024, transmetuan “Chris Brown: A History of Violence” (‘Dokumentari’), duke e ditur se ishte plot gënjeshtra dhe mashtrime dhe duke shkelur parimet bazë të gazetarisë. Padia gjithashtu tha se dokumentari bazohej në një padi të Jane Doe, në lidhje me një incident të raportuar të vitit 2020 në një jaht, për të cilin ata pretenduan se ishte “diskredituar vazhdimisht” dhe se ajo ishte “një autore e dhunës nga partneri intim dhe vetë agresore”. Përmbledhja e dokumentarit të tetorit, i cili trajton pretendimet për sulm seksual në një jaht dhe marrëdhënien e tij me Rihannan, thotë: “Pas një sulmi famëkeq, Chris Brown ka arritur një rikthim muzikor, por një listë në rritje e akuzave për sulme seksuale ngre alarmin”.

Në vitin 2009, reperi amerikan u deklarua fajtor për një sulm kundër të dashurës së atëhershme Rihanna, dhe më parë ajo ka pretenduar se ishte sulmuar shumë herë gjatë marrëdhënies së tyre.

Continue Reading

Kulturë

111 vjet nga dorëheqja e Ismail Qemalit si kryeministri i parë i Shqipërisë

Published

on

111 vjet më parë, më 22 janar 1914, Ismail Qemali, kryeministri i parë i Shqipërisë, dha dorëheqjen nga posti, duke lënë pas një periudhë të pasigurt dhe turbulente për vendin. Ky akt shënonte një moment kyç në historinë e shtetit shqiptar, i cili kishte shpallur pavarësinë vetëm disa vjet më parë.

Studiuesi Evarist Beqiri, autor i librit “Themeluesi, Lidershipi i Ismail Qemalit”, sjell një pasqyrë të detajuar të këtij akti, duke përshkruar letrën që Ismail Qemali i dërgoi prefektit të Elbasanit, Aqif Pashës, në fillim të vitit 1914, vetëm pak ditë para dorëheqjes së tij. Në këtë letër, Qemali analizonte me qartësi situatën politike të Shqipërisë dhe theksonte sfidat e mëdha që ndodhnin brenda vendit, duke theksuar: “Shqipërinë e shpëtuam, por nuk e durojmë dot njëri-tjetrin.”

Dorëheqja e Ismail Qemalit krijoi një boshllëk të thellë, pasi administrata e Komisionit Ndërkombëtar të Kontrollit nuk arriti ta mbushte atë, duke shkaktuar pasiguri të mëtejshme. Pas këtij akti, Qemali dhe familja e tij u larguan nga Vlora dhe shkuan fillimisht në Itali dhe më pas në Francë. Edhe pse në një situatë dramatike, Ismail Qemali nuk humbi shpresën dhe e shihte largimin si një periudhë të përkohshme. Ai u dha këshilla njerëzve të tij për të vazhduar bashkëpunimin, duke thënë se një ditë “do të vinte ora e bardhë e fatit të Shqipërisë.”

Studiuesi Beqiri paraqet edhe procesverbalin e dorëheqjes së Qemalit, ku thuhet se, për të shpëtuar Shqipërinë nga përçarjet dhe anarkia, Ismail Qemali kërkoi që Komisioni Ndërkombëtar i Kontrollit të merrte pushtetin, duke e deleguar atë për të administruar vendin. Ky akt u pranuar me respekt nga Komisioni, dhe u shënua si një hap për të stabilizuar Shqipërinë në atë periudhë kaotike.

Aqif Pasha, një nga bashkëpunëtorët më të afërt të Ismail Qemalit, i dërgoi një telegram ku e vlerësonte lartë aktin atdhetar të Qemalit dhe shërbimin e tij të çmuar për Shqipërinë.

Pas dorëheqjes, Ismail Qemali kaloi një periudhë pushimi në Nicë, përpara se të kthehej në Shqipëri në maj 1914. Pavarësisht zhgënjimit të tij nga zgjedhjet e Fuqive të Mëdha për një sovran anonim, Qemali e mbështeti këtë vendim, duke shpresuar që ai do të çonte në një stabilizim të vendit. 111 vjet pas këtij momenti historik, dorëheqja e Ismail Qemalit mbetet një ngjarje kyçe në rrugën e mundimshme të krijimit të shtetit shqiptar të pavarur./UBTNews/

 

Continue Reading

Të kërkuara