Lajmet

Kush duhet ta drejtojë rindërtimin në Ukrainë?

Opinion nga Barry Eichengreen.

Published

on

Rindërtimi i ekonomisë së Ukrainës pas përfundimit të luftës do të kushtojë me miliarda dollarë. Mirëpo, realiteti është se donatorët do të dhurojnë fonde vetëm nëse ata mund të monitorojnë dhe ushtrojnë kontroll të arsyeshëm të fondeve të tyre.

Qeveritë e krahut të djathtë po furnizojnë Ukrainën me pajisje ushtarake dhe infuzione financiare, edhe pse disa prej tyre kanë qenë më bujarë se tjerët, që t’u mundësojnë ukrainasve të luftojnë kundër agresionit rus. Në të njëjtën kohë, po bëhen përpjekje për të vlerësuar çmimet e rindërtimit të pasluftës dhe planit për akokimin e ndihmës së rikonstrukcionit.

Sa më shumë entitete që përfshihen aq më mirë. Rindërtimi i ekonomisë së Ukrainës do të kushtojë me qindëra biliona dollarë. Ky projekt nuk mund të financohet vetëm nga një ose disa burime të vogla. Qeveritë kombëtare dhe nënkombëtare do të japin ndihmë bilaterale. Bankat multilaterale dhe të zhvillimit regjional do të shkruajnë projektet. Organizatat joqeveritare do të mobilizojnë donacionet. Mërgimtarët do të furnizojnë remitencat. Korporatat do të mundësojnë investimin e huaj të drejtpërdrejtë.

Çka është më e rëndësishmja nga e gjithë kjo, përpjekjet e tyre duhet të koordinohen. Përndryshe, Ukraina do të ketë hekurudha të rindërtuara në përputhje me standardet perëndimore evropiane, por nuk ka mjete të përshtatshme transporti. Ajo do të ketë shkolla, por jo libra shkollorë ose kompjutera, meqenëse donatorët nguten për të marrë kredit për projektet e dukshme ndërtimore.

Disa organizata duhet të veprojnë si ‘truri’, ose entitet koordinues për planin e rindërtimit. Është tunduese të thuhet se kështu duhet të jetë qeveria ukrainase. Askush nuk i di nevojat e rindërtimit të Ukrainës më mië sesa ata vetë. Rindërtimi do të shkojë më lehtë nëse Ukraina merr pronësinë e procesit.

Mirëpo, realiteti është që donatorët do të dhurojnë vetëm nëse ata mund të monitorojnë dhe ushtrojnë kontrollë të arsyeshëm në fondet e tyre. Shqetësimet për korrupcion dhe oligarkët ukrainas mund të zvogëlohen, për shkak të përgjigjjes efektive të luftës të qeverisë së Zelensky-t, por ata nuk janë larguar.

Aq më tepër, problemi i koordinimit është dukshëm më i komplikuar sesa që ishte nën Planin Marshall, kur Shtetet e Bashkuara ishin të vetmit donatorë dhe pritën deri tre vjet pas Luftës së Dytë Botërore për të formuar Administratën e Bashkëpunimit Ekonomik, e cila u angazhua me administrimin e ndihmave në Evropë. Me “Luftën e re të Ftohtë”, e cila u bë “e nxehtë”, nevojat e Ukrainës janë të menjëhershme. Padyshim, shumë donatorë do të përfshihen.

Kush atëherë duhet të koordinojë këtë entitet, nëse jo Ukraina? Mundësi për këtë punë mbetet Komisioni Evropian. Anëtarësimi në Bashkimin Evropian është fundi i lojës për Ukrainën. Duke e vendosur Komisionin në krye mund të sigurohet që infrastruktura e rëndë dhe e butë e Ukrainës u përshtatet standardeve të BE-së. Komisioni veç e administron Planin e Rikuperimit për Evropë, fondet e të cilit shfrytëzohen për të ndihmuar financiin e tranzicioneve të gjelbërta dhe dixhitale të shteteve anëtare të BE-së. Qeveritë paraqesin plane gjithëpërfshirëse të shpenzimeve, të cilat më pas verifikohen dhe miratohen nga Komisioni përpara se të shpërndahen fondet.

Ky është një model logjik për rindërtimin e Ukrainës. Jo çuditërisht, Komisioni ka ofruar vullnetarisht shërbimet e tij.

Mirëpo, SHBA, Kanada, Japonia dhe donatorët jo-evropianë nuk do të jenë të lumtur me këtë plan. Ata nuk duan të japin fonde në një enë që kontrollohet nga një trup që nuk i japin llogari. Edhe, dhënia e donacioneve së tyre ndaras, rrezikon hapësirat e rindërtimit dhe dyfishimit.

Një tjetër kandidat për këtë rol është Organizata për Bashkëpunim dhe Zhvillim Ekonomik (OECD), e cila ka shqyrtuar arranzhimet për investime publike të Ukrainës, menaxhmentin e administratës publike dhe programet për zhvillim regjional, ndër politikat tjera. Por, fuqia e OECD-së është në analiza politike, e jo në ekzekutime të projekteve. Ajo është më tepër si një dyqan që flet sesa motor i zhvillimit.

Tjetër mundësi janë institucionet Bretton Woods, të cilat kanë qenë të përfshira në planet e rindërtimit postkonfliktuoz për shumë vjet. Fondi Ndërkombëtar Monetar mund të ofrojë përkrahje të menjëhershme buxhetore dhe koordinojë rikonstruktimin e borxhit. Banka Botërore do të ndajë fonde për projekte të rindërtimit.

Por, Banka Botërore është burokraci e madhe dhe komplekse që thjesht është shumë e ngadalshme në kryerjen e punëve. Me shumë projekte në qindëra vende në gjithë botën duke udhëhequr nga larg në Washington, DC.

Fondi gjerman Marshall ka rekomanduar të caktohet një amerikan nga BB si car i rindërtimit. Por, ai individ do të jetë car pa një ushtri. Dhe pse amerikan, mund të pyet dikus, kur shumica e fondeve të rindërtimit vijnë prej dikund tjetër?

Kjo punë i mbetet Bankës Evropiane për Rindërtim dhe Zhvillim (BERZH). BERZH u themelua në vitin 1991 për ndërtimin e tregjeve ekonomike dhe promovuar demokracinë në Evropën Lindore dhe ish-Bashkimin Sovjetik. Rindërtimi ekonomik është thelbësor në mandatin e saj. Është e fokusuar në regjion. Kishte staf prej më shumë se 100 vetash në Ukrainë para luftës. SHBA, Kanada dhe Japonia janë ndër aksionarët e saj.

Përderisa BERZH-i ka kompetencat e duhura, nuk ka organizuar deri tash ndonjë iniciativë të profilit të lartë si drejtimin e planit për rindërtimin ukrainas.

Argumenti përfundimtar për BERZH është se Kina iu bashkua si aksionare në vitin 2016. Tensionet midis Kinës dhe Perëndimit vazhdojnë të intensifikohen. Dhe Kina ka refuzuar të ndërprejë lidhjet me Moskën për Ukrainën. Krijimi i një mjeti përmes së cilës Kina mund të kontribojë në rindërtimin e Ukrainës do të lehtësojë bashkëpunimin me Perëndimin. Kjo, nëse jo tjetër çka, mund të jetë rresht argjendi i konfliktit në Ukrainë.

Autori i këtij opinioni, Barry Eichengreen, profesor i Ekonomisë në Universitetin e Kalifornisë, Berkeley, është ish-këshilltari i lartë politik në Fondin Ndërkombëtar Monetar. Ai është autor i disa librave, si In Defense of Public Debt (Oxford University Press, 2021.

(Publikuar në Project Syndicate, përkthyer nga Klankosova.tv)

Lajmet

Gavrillo Millosavleviq lirohet nga akuza për krime në burgun e Dubravës më 1999

Published

on

By

Gjykata Themelore në Prishtinë ka liruar të hënën serbin Gavrillo Millosavleviqin, të akuzuar për krime lufte kundër popullatës civile, gjatë kohës së luftës në Kosovë.

Gjykatësi Vesel Ismaili ka deklaruar se nuk është vërtetuar se i dyshuari – në cilësinë e zyrtarit në burgun e Dubravës – e ka kryer veprën penale për të cilën akuzohej, dhe kështu i është ndërprerë edhe masa e paraburgimit, ka raportuar mediumi i specializuar për fushën e sundimit të ligjit në Kosovë, Betimi për Drejtësi.

Atij i ishte ngritur aktakuza më 29 nëntor të vitit 2023 dhe në të përmendej se Millosavleviq, bashkë me disa persona tjera, kishte vrarë, rrahur, maltretuar dhe torturuar të burgosurit civilë shqiptarë.

Sipas aktakuzës, ai kishte qenë pjesë e grupit të ushtarëve serbë, të cilët kishin gjuajtur në drejtim të të burgosurve me mitralozë, mortajë dhe armë tjera, në një operacion të nisur më 22 maj 1999 deri më 24 maj 1999, si pasojë e të cilit ishin vrarë 109 të burgosur.

Në shkurt të vitit 2024, nga akuza për krime lufte ishte liruar edhe serbin tjetër Zllatan Arsiniqi, i cili akuzohej se me pjesëtarë të policisë serbe dhe grupeve paramilitare në kohë lufte, kishte marrë pjesë në dëbimin dhe shpërnguljen me dhunë të banorëve të Kamenicës.

Fondi për të Drejtën Humanitare pati vlerësuar në rastin e Arsiniqit se trupi gjykues i Gjykatës Themelore në Prishtinë, kishte mbajtur proces të drejtë gjyqësor.

Në luftën e viteve 1998-1999 në Kosovë besohet se janë vrarë mbi 13.000 civilë, ndërsa mijëra të tjerë janë zhdukur. Të pagjetur, edhe sot e kësaj dite, mbeten mbi 1.600 persona – shumica prej të cilëve shqiptarë./REL

Continue Reading

Lajmet

​Të akuzuarit për masakrën e Mejës gjykohen në Prishtinë, por pa prezencë në seancë

Published

on

By

Në Gjykatën Themelore në Prishtinë sot është mbajtur seanca e shqyrtimit fillestar ndaj 53 të akuzuarve për masakrën e Mejës. Prezent në seancës ishin avokatët e tyre, por jo edhe të akuzuarit, pasi autoritetet kosovare nuk kanë arritur ta sigurojnë vendndodhjen e tyre.

I dyshuari kryesor është Momir Stojanoviq, ish-shef i Departamentit për Siguri në Komandën e Korpusit të Prishtinës, i cili ka qenë edhe drejtor i Agjencisë Ushtarake dhe të Sigurimit të Serbisë.

Prokurori i Prokurorisë Speciale të Kosovës, Ilir Morina kërkoi që për këtë rast të zhvillohet gjykimi në mungesë, pasi janë shtjerr të gjitha përpjekjet procedurale ligjore për sigurimin e prezencës së të akuzuarve.

Morina tregoi se gjyqtari i procedurës paraprake më datën 10 mars 2020, ka lëshuar fletërreshtim ndërkombëtar për 18 të akuzuarit, ndërsa për 35 të tjerët e lëshoi fletërreshtimin ndërkombëtarë më 01.10.2023.

“Aktakuza paraqitet në këtë gjykatë, pasi që të pandehurit janë të paarritshëm për organet e ndjekjes dhe me këtë rast janë shtjerr të gjitha përpjekjet procedurale të paraprake…në rastin konkreti prokurori i shtetit i ka shtjerr të gjitha këto mundësi procedurale ligjore për sigurimin e prezencës së të pandehurve duke marrë parasysh këto zhvillime procedurale dhe në bazë të neni 303 paragrafi 7 i Kodit të Procedurës Penale, konsiderojmë se është krijuar mundësia ligjore që gjykata të zhvilloj gjykim në mungesë ndaj këtyre të pandehurve”, tha ai.

Gjyqtarja në këtë rast, Violeta Nimani tha se meqenëse nuk kanë asnjë informacion për vendndodhjen e të akuzuarve dhe janë plotësuar kushtet ligjore, ky gjykim do të zhvillohet në mungesë.

“Të pandehurit nuk prezantojnë në gjykatë, për të njëjtët Gjykata Themelore në Prishtinë, departamenti special më datën 15.04. 2025 në gazetën zyrtare në ëeb faqen e Prokurorit të Shtetit dhe Gjykatës ka publikuar ftesën për seancë së bashku me aktakuzën e ndryshuar dhe përmes ftesës ka ftuar të lartëcekurit me të dhënat personat si në shkresat e lëndës që të marrin pjesë në seancën fillestare…Në bashkëkryerje kanë kryer veprën penale krime lufte kundër popullsisë civile e sanksionua…. Gjykata konstaton se në këtë seancë nuk janë prezent asnjë nga të akuzuarit e lartëcekur dhe nuk kemi asnjë informacion nga ndonjë person apo Policia për vendndodhjen e këtyre të pandehurve, ndaj të njëjtëve janë aktiv urdhërarrest ndërkombëtarë…Gjyakat konform nenit 303 para 4 i Kodit të Procedurës Penale, merr aktvendim të mbahet gjykimi në mungesë ndaj të akuzuarve Momir Stojanoviq e të tjerë për shkak se janë plotësuar kushtet ligjore”, tha ajo.

Në seancën e sotme të shqyrtimit fillestar për 53 të akuzuarit për masakrën e Mejes dhe vrasjeve në fshatrat përreth komunës së Gjakovës nga prokurori special, Ilir Morina u lexua edhe aktakuza.

Sipas aktakuzës së Prokurorisë Speciale të Kosovës forcat policore dhe ushtarake serbe, duke vepruar nën komandën e të akuzuarve kanë zhvilluar një sulm të gjerë dhe sistematik ndaj popullsisë civile të nacionalitetit shqiptar.

Referuar aktakuzës Momir Stojanovig, Nikolla Miqunovig, Sreten Çamovia, Millovan Kovageviq dhe Sergej Peroviq, me pretekstin e pastrimit të terrenit nga forcat e UÇK-së, krijuan planin e spastrimit etnik të popullsisë shqiptare të ashtuquajtur “Reka e Keqe” në zonën e Caragojit, ku planifikuan vrasjen e mbi 100 personave dhe djegien e të gjitha shtëpive në shenjë hakmarrje për vrasjen e pesë policive serbë nga UÇK-ja.

“Vrasjet: Nga data 27 prill 1999 deri me datë 29 prill 1999, në Komunën e Gjakovës, saktësisht në fshatrat : Mejë, Korenicé, Junik, Vogovë, Devë, Zhub, Batushë, Koshare, Molliq, Brovinë, Nivokaz, Morinë, Berjahë, Ponoshec, Pacaj, Dobrosh, Sheremet, Dallashaj, Rracaj, Stubell, Nec, Smolicë, Popoc, Shishman, Babaj Bokës, Ramoc, Rrypaj, Madanaj, Orize, Duzhnjë, Guskë dhe Brekoc, forcat policore dhe ushtarake serbe, duke vepruar nën komandën e të pandehurve të lartcekur, kanë zhvilluar një sulm të gjerë dhe sistematik ndaj popullsisë civile te nacionalitetit shqiptare, ashtu që në muajin prill 1999, pas vrasjes së policit Millutin Prashçeviqit (Milutin Prascevic) dhe katër policëve të tjerë , në fshatin Meje të pandehurit u mblodhën për një takim të fshehtë në një shtëpi private në Gjakovë ku morën pjesa udheheqësit e formacioneve ushtarake, policore dhe sigurimit shtetëror te ish Jugosllavise: Momir Stojanovig, Nikolla Miqunovig, Sreten Çamovia, Millovan Kovageviq dhe Sergej Peroviq, me pretekstin e pastrimit te terrenit nga forcat e UÇK-se, ata krijuan planin e spastrimit etnik te popullsisë shqiptare të ashtuquajtur “Reka e Keqe” në zonën e Caragojit, ku planifikuan vrasjen e mbi 100 personave dhe djegien e të gjitha shtëpive në shenjë hakmarrje për vrasjen e pesë policive nga UÇK, ashtu që në implementim te këtij plani forcat serbe fillimisht i rrethuan fshatrat e lartcekura me automjetet ushtarake dhe policore”, thuhet në aktakuzë.

Aktakuza thotë se si pasojë e këtij operacioni të planifikuar forcat serbe vranë 370 civil shqiptarë, prej tyre në fshatin Meje, u vranë 283 civil, ndërsa, trupat e 370 të vrarëve u gjetën në tetë varreza masive në Batajnicë të Serbisë.

“Forcat serbe i ndajnë burrat nga grat dhe fëmijët, këta të fundit nën kërcënimin e armeve i urdhërojnë që të largohen në drejtim të Shqipërisë, kurse burrat i ekzekutojnë në mënyrë më barbarë në vende të ndryshme, me ç’rast në fshatin Meje, u vranë 283 civil, në fshatin Korenicë, u vranë 66 civil, në fshatin Pacaj, një civil, në fshatin Dobrosh, tre civil, në fshatin Rracaj, tre civil, në fshatin Nec, dy civil, në fshatin Ramoc, pesë civil, në fshatin Bishtazhin, shtatë civil, gjithsej 370, civil të nacionalitetit shqiptar, trupat e të cilëve janë gjetur në tetë varreza masive ne Batajnicë të Serbisë”, thotë aktakuza.

Ndërsa, dispozivi dy i kësaj aktakuze i akuzon 53 të serbët edhe për dëbim, shkatërrim dhe plaçkitje pasurie.

Prokurori Special, Ilir Morina tha se si pasojë e implementimit të planit të ashtu quajtur “Reka e Keqe”, u dëbuan mbi 20 mijë banorë duke u deportuar për në Shqipëri. Më këtë rast të akuzuarit ngarkohen për veprën penale “Krim i luftës kundër popullsisë civile”.

“Mbi 20 mije banor u depërtuan për Shqipëri në dy pika kufitare, në Qafë Prushë dhe Morinë, ndërsa pasuria e tyre u plaçkit dhe shtëpitë e tyre u dogjën me objekte banimi përcjellëse, me ç’ rast e tërë ekonomia familjare e këtyre fshatrave u shkatërrua tërësisht, duke shkaktuar dëme të mëdha materiale. Me këtë, në bashkëkryerje, e kanë kryer vepër penale Krim i luftës kundër popullsisë civile, e sanksionuar me nenin 142 lidhur me nenin 22 të Ligjit penal të Republikës Socialiste Federative te Jugosllavisë, aktualisht e inkriminuar si Krimet kundër njerëzimi”, thotë aktakuza.

Në shqyrtimin e sotëm fillestar patën ankesa disa avokat për pajisjen në shkresa të lëndës, por që Prokuroria Speciale e Kosovës shprehu gatishmërinë për bashkëpunim në këtë drejtim.

Gjyqtarja Violeta Namani i njoftoi palët se brenda afatit të caktuar mund të kërkojnë hedhjen e aktakuzës.

Prokuroria Speciale e Kosovës, në dhjetor të vitit 2023 ngriti aktakuzë për masakrën e Mejës, por që më pas u plotësua në prill të vitit 2024./KP/

Continue Reading

Lajmet

​Tensionet Izrael-Iran mund të ndikojnë në çmimin e naftës në Kosovë

Published

on

By

Tensionet e fundit mes Izraelit dhe Iranit kanë shkaktuar lëkundje të ndjeshme në tregjet ndërkombëtare të naftës, duke ndikuar drejtpërdrejt në rritjen e çmimeve. Sipas Fadil Berjanit, kryetarit të Shoqatës së Naftëtarëve të Kosovës, përshkallëzimi i situatës në Lindjen e Mesme po ngjall frikë për ndërprerje të furnizimit global me naftë.

“Irani është ndër prodhuesit kryesorë të naftës në botë dhe kontrollon ngushticën strategjike të Hormuzit, nëpër të cilën kalon rreth 20% e naftës botërore. Çdo përshkallëzim i mëtejmë i këtij konflikti do të sjellë rritje të mëtejshme të çmimeve të naftës në tregjet globale”, deklaroi Berjani.

Në të njëjtën kohë, ai tha se një marrëveshje paqeje e mundshme, e ndërmjetësuar nga Shtetet e Bashkuara të Amerikës, mund të qetësojë tregjet dhe të stabilizojë çmimet.

Edhe Kosova, e cila varet nga importi i naftës, nuk ka mbetur pa u ndikuar. Çmimet aktuale në tregun vendas janë: Diesel: 1.14 euro – 1.24 euro për litër, Benzinë: 1.15 euro – 1.25 euro për litër./KP/

Continue Reading

Lajmet

​Vetëplagoset në këmbë, policia i gjen armë në shtëpi

Published

on

By

Një person ka pranuar ndihmë mjekësore në emergjencën e qytetit në Ferizaj pasi ishte vetëplagosur në këmbë.

Në raportin e Policisë së Kosovës, bëhet e ditur se gjatë kontrollit në shtëpinë e tij, policia ka sekuestruar një pushkë ajrore me 223 diabolla dhe një pushkë gjysmë automatike me 71 fishekë.

Është raportuar se i dyshuari mashkull kosovar ka pranuar tretman mjekësor në emergjencën e qytetit në Ferizaj për shkak se ishte vetë-plagosur në këmbë. Njësitë policore kanë dalë në vendin e ngjarjes, në shtëpinë e të dyshuarit ku kanë gjetur dhe konfiskuar: një pushkë ajrore me 223 copë municion (diabolla), një pushkë gjysmë automatike me 71 copë fishekë”, thuhet në raport.

Në konsultim me prokurorin i dyshuari pas intervistimit është liruar në procedurë të rregullt.

Continue Reading

Të kërkuara