Vaçe Zela, zëri i pavdekshëm i këngës shqipe, është një emër që ka mbetur përjetësisht në zemrat e shqiptarëve, një pasuri e paçmueshme e muzikës dhe artit të këndimit. Më 6 shkurt të vitit 2014, ndërroi jetë një nga ikonat më të dashura të muzikës shqiptare, e cila i kishte dhënë botës këngën me një pasion dhe ndjenjë të veçantë që nuk mund të harrohet.

Lindur në Lushnjë më 7 prill 1939, Vaçe Zela nisi të spikaste që në moshë të re, duke tërhequr vëmendjen e publikut me talentin e saj të jashtëzakonshëm. Ajo ishte një soliste e veçantë, e cila arriti të ndriçonte skenën shqiptare me një repertor të pasur dhe të larmishëm, që vazhdon të gëzojë popullaritet edhe sot e kësaj dite.

Vaçja pati një karrierë të jashtëzakonshme dhe një kontribut të pazëvendësueshëm në zhvillimin e muzikës shqiptare, duke marrë pjesë në shumë festivale të muzikës që organizoheshin fillimisht në Radio dhe më pas në Radiotelevizionin shqiptar. Ajo u bë fituese e Festivalit të Parë të Muzikës, në vitin 1962, me këngën “Fëmija i parë”, një sukses i cili do të ishte vetëm fillimi i një sere fitoreje që do ta shoqëronin gjatë karrierës së saj.

Në vazhdim të rrugëtimit të saj artistik, Vaçe Zela do të merrte edhe 11 çmime të tjera të para, duke u afirmuar si një nga këngëtaret më të dashura të publikut shqiptar. Çdo këngë e saj, qoftë një baladë emocionuese, një këngë popullore, apo një kantatë e thurur me shpirt, ishte një pasuri e paharruar për artin shqiptar. Zëri i saj shquhej për ngrohtësinë, fuqinë dhe interpretimin mjeshtëror që përcillte emocion dhe ndjenja të thella.

Pas një periudhe të gjatë në skenë, Vaçe Zela do të tërhiqej përfundimisht nga muzika aktive në vitin 1992, duke lënë pas një trashëgimi të jashtëzakonshme artistike. Megjithatë, ndikimi i saj në muzikën shqiptare vazhdon të jetë i gjallë, pasi këngët e saj janë bërë pjesë e pandashme e traditës muzikore shqiptare.

Në shenjë vlerësimi për kontributin e saj të shquar dhe për pasurinë e vyer që krijoi në shkollën shqiptare të muzikës, Vaçe Zela u nderua me Urdhrin “Nderi i Kombit”. Ky çmim, i dhënë me motivacionin për vlerat e rralla që ajo shfaqi si artiste, ishte një reflektim i pashembullt i ndikimit të saj të jashtëzakonshëm në kulturën dhe artin shqiptar. Zëri i saj i pavdekshëm do të mbetet gjithmonë një frymëzim për brezat e ardhshëm, një simbol i dashurisë për muzikën dhe për popullin shqiptar./UBTNews/

Një studim i ri, i titulluar “Dialogu ndërfetar: Kontributi i Shqipërisë në Ballkan”, ka parë dritën e botimit në Itali, në fillim të këtij viti. Ky botim, i mbështetur nga Universiteti Papnor Gregorian dhe Qendra për Studime Ndërfetare në Romë, është një kontribuim i vyer nga një grup studiuesish të njohur nga Shqipëria dhe Italia. Ai vjen si një pasqyrë e thelluar dhe e kujdesshme mbi rëndësinë dhe ndikimin e dialogut ndërfetar, jo vetëm në Shqipëri, por edhe në rajonin e Ballkanit, i cili është shpesh i ndikuar nga tensione dhe ndryshime të theksuara kulturore dhe fetare.

Libri është një vepër kolektive, me kontribute nga autorë të shumtë si Ambrogio Bongiovanni, Dorian Mjeshtri, dr. Erjada Çela, dr. Rudina Çollaku, dr. Mario Imperatori, dr. Lello Lanzilli, Migena Kapllani, Stevan Minçi, Elona Mustafaraj, dr. Elisabeta Osmanaj dhe Gaetano Piccolo. Me një ndarje të kujdesshme dhe të pasur informacioni, ky vëllim shqyrton temat kyçe të dialogut ndërfetar dhe analizat historike që kanë formësuar modelin unik të bashkëjetesës fetare në Shqipëri, duke theksuar se ky vend ka arritur të ruajë një harmoni të jashtëzakonshme ndërmjet besimeve të ndryshme që ekzistojnë brenda tij.

Në prezantimin e librit, theksohet se “Dialogu ndërfetar: Kontributi i Shqipërisë në Ballkan” është një dëshmi se Shqipëria mbetet një model i pazëvendësueshëm i tolerancës fetare, një shembull që mund të ndihmojë për të forcuar lidhjet mes besimeve dhe kulturave në një kohë kur këto lidhje janë të rrezikuara nga polarizimi dhe përçarjet shoqërore. Ky studim tregon se, përkundër sfidave të jashtme dhe të brendshme, Shqipëria ka arritur të krijojë një hapësirë ku dialogu ndërfetar jo vetëm që ka mbijetuar, por është edhe i qëndrueshëm dhe frytdhënës.

Libri hulumton disa tema të rëndësishme, si ndikimi i edukatës dhe kulturës fetare në zhvillimin e Shqipërisë, rolin e institucioneve fetare në ndërtimin e një dialogu të qëndrueshëm dhe sfidat që mund të minojnë këtë model të harmoniisë. Po ashtu, ai shqyrton mundësitë për të promovuar më tej dialogun ndërfetar, si në nivelin rajonal ashtu edhe në atë ndërkombëtar.

Një nga aspektet më të rëndësishme që trajtohet është roli i edukatës, veçanërisht i edukatës së krishterë, në krijimin e një shoqërie të paqtë dhe të qëndrueshme. Libri ofron një pasqyrë të thellë mbi disa periudha historike të Shqipërisë, përfshirë momente të dhimbshme, të cilat kanë kontribuar në formimin e një të ardhmeje më të harmonizuar, ku dialogu ndërfetar është bërë një instrument i domosdoshëm për ruajtjen e paqes dhe balancës në shoqëri.

Përmes këtij vëllimi, studiuesit ofrojnë një reflektim të rëndësishëm mbi mënyrën se si Shqipëria mund të shërbejë si një model për shtetet e tjera të Ballkanit, duke treguar sesi mund të promovohen toleranca dhe mirëkuptimi ndërmjet grupeve të ndryshme fetare. Ky botim është një thirrje për vazhdimin e këtij dialogu të rëndësishëm, një hap përpara për të mbajtur të gjallë dhe të qëndrueshëm një nga vlerat më të çmuara të identitetit shqiptar: harmoni ndërfetar.