Lajmet

Jolie: Ëndrra për një Afganistan të lirë mund të duket një shpresë e largët, por është e mundur

Sipas saj, premtimet nga komuniteti ndërkombëtar u thyen.

Published

3 years ago

on

Nga Angelina Jolie, redaktore kontribuese e TIME, aktore fituese e çmimit Oscar dhe humaniste.

Kohët e fundit takova një refugjate të re afgane në Romë, e cila kishte muaj të tërë nga kualifikimi si mjeke kur talibanët përmbysën qeverinë afgane në gusht të vitit 2021. Motra e saj më e madhe po studionte për stomatologji në universitet. Dy motrat e saj më të vogla po bënin shkëlqyeshëm në shkollë.

Brenda natës, ato dhe 14 milionë gra dhe vajza të tjera afgane humbën të drejtën e tyre për të shkuar në shkollë të mesme ose universitet, të drejtën e tyre për të punuar dhe lirinë e lëvizjes. Ndërsa folëm, ajo përqafoi babanë e saj, i cili kishte punuar për dekada si ekspert në zhvillimin rural në Afganistan. Ai la gjithçka pas kur u arratis me familjen e tij. Me lot në sy, ajo më tha se nuk ishte e trishtuar për veten e saj, por për të gjitha gratë e vendit të saj.

Shumë kohë përpara 11 shtatorit, vrasja me gurë dhe fshikullimi i grave afgane dhe përjashtimi i tyre nga arsimi ishte një shkak i zemërimit global. Udhëheqësit amerikanë dhe të tjerë perëndimorë folën për rivendosjen e të drejtave themelore për gratë afgane në të njëjtën frymë me heqjen e talibanëve si justifikim për pushtimin e NATO-s në Afganistan.

Pamja e grave afgane që e ngritën veten përmes përpjekjeve të tyre gjatë njëzet viteve të fundit – me mbështetjen e shumë burrave afganë – ishte një dritë e ndritshme gjatë viteve të dhunës dhe vuajtjes së vazhdueshme për popullin e Afganistanit. Një vit më parë, gratë afgane punuan si mjeke, mësuese, artiste, oficere policie, gazetare, gjyqtare, avokate dhe politikane të zgjedhura.

Fëmijët afganë u përballën me sulme të përsëritura vetëvrasëse në shkollat ​​e tyre. Pamja për gratë e zonave rurale ishte shumë e ndryshme, veçanërisht në zonat ende të kontrolluara nga talibanët, por ndjenja e përgjithshme e përparimit ishte e pagabueshme. E gjithë kjo është përmbysur me shpejtësi të paimagjinueshme.

Vajzat e Afganistanit janë të jashtëzakonshme për forcën, qëndrueshmërinë dhe shkathtësinë e tyre. Kam takuar gra afgane, të cilat, si fëmijë të vegjël gjatë epokës së mëparshme talibane, duhej të visheshin si djem në mënyrë që të mund të shkonin fshehurazi në shkollë. Më pas ato u bënë gazetare dhe avokate dhe kontribuan në ndërtimin e një të ardhmeje më të mirë për vendin e tyre, duke besuar në premtimet e bëra nga udhëheqësit e tyre dhe komuniteti ndërkombëtar se do t’u garantohej një zë në shoqërinë afgane.

Ato premtime u thyen dhe është e vështirë të mendosh për një tradhti më të madhe. Gratë përsëri rrahen në rrugë ose merren nga shtëpitë e tyre natën dhe torturohen, dhe burgjet e vendit po mbushen me të burgosura politike femra.

Ka raportime për vajzat që janë rrëmbyer për martesë të detyruar me krerët talibanë. Si grua dhe nënë, më mundon të imagjinoj se si duhet të jetë për familjet afgane – veçanërisht ato që jetuan në epokën talebine të viteve 1990 – të ndihen kaq të pafuqishme… Megjithatë, pavarësisht nga rreziqet, rezistenca më e madhe ndaj përmbysjes së të drejtave të grave në Afganistan nuk erdhi nga fuqitë e huaja, por nga vetë gratë afgane, të cilat kanë dalë në rrugë.

Është e pamundur të mos mendosh se përpjekjet për të detyruar gratë afgane të kthehen në shtëpi do të dështojnë për një kohë të gjatë. Është kaq e qartë se gratë afgane janë një burim i jashtëzakonshëm për vendin dhe vendin e tij në botë, dhe se ekonomia – dhe shoqëria në tërësi – nuk do të funksionojnë pa pjesëmarrjen e tyre të plotë.

Paqja e ndërtuar mbi shtypjen e grave nuk është aspak paqe, por një shoqëri vazhdimisht në luftë me vetveten. Është kulmi i kotësisë, për autoritetet në çdo vend që të burgosin dhe torturojnë gra, krimi i vetëm i të cilave është të kenë kontribuar në suksesin, shëndetin, stabilitetin dhe edukimin e popullit të tyre. Dhe është absurde, në shekullin e 21-të, që të ketë ndonjë debat rreth asaj se sa arsimim është ‘i përshtatshëm’ që një grua të ketë, kjo nuk zbulon diçka tjetër përveç frikës nga fuqia e një gruaje të lirë dhe të pavarur… Shpresoj se udhëheqësit talibanë mund të kuptojnë se çfarë humbet duke u mohuar grave afgane hapësirën për të ekzistuar lirisht duke arritur potencialin e tyre. Por unë jam e mbushur me frikë nga realiteti i asaj që gratë afgane ka të ngjarë të durojnë dhe për sa kohë këto sisteme represive mund të mbajnë pushtetin.

Për Amerikën dhe vendet e tjera me të cilat kemi qenë aleatë, hapi më i keq i mundshëm do të ishte të tërhiqemi nga Afganistani, sepse jemi të lodhur nga dy dekadat e fundit dhe të turpëruar për dështimin tonë. Por ne duhet të kujtojmë se pse ishim të përfshirë në Afganistan në radhë të parë: Asnjë nga këta faktorë nuk është zhdukur!

Ne kishim të drejtë që ishim të indinjuar nga keqtrajtimi i grave në Afganistan në vitet 1990, dhe duhet të jemi të indinjuar edhe sot. Në vitet e fundit, Amerika u tërhoq vazhdimisht nga premtimet e saj për gratë afgane, duke përfshirë vendimin për të negociuar me talibanët pa asnjë parakusht për të drejtat e grave ose pjesëmarrjen e grave afgane dhe shoqërisë civile.

Ne nuk duhet të bëjmë lëshime të mëtejshme diplomatike në kurriz të grave dhe në vend të kësaj duhet të kërkojmë mënyra për t’i mbështetur ato. Ka vajza të mbyllura jashtë shkollës, të cilat janë të uritura për të mësuar dhe që kanë nevojë për mbështetje për të vazhduar shkollimin e tyre. Ka mbrojtës të fshehur të të drejtave të njeriut, të cilët duhet të dinë se nuk janë harruar dhe se autoritetet do të mbajnë përgjegjësi për mënyrën se si trajtohen.

Në burg ka gra që duhet të lirohen. Ka afganë në vend dhe në mërgim që kanë nevojë për ndihmë për të vazhduar të mbajnë gjallë idenë e të drejtave të grave në vend, të tilla si organizata si Rukhshana Media, e cila vazhdon të raportojë për fatin e grave në Afganistan.

Dhe ka mbi gjashtë milionë refugjatë afganë dhe njerëz të zhvendosur brenda vendit që luftojnë për të mbijetuar, situata e të cilëve po përkeqësohet si rezultat i luftës në Ukrainë dhe mungesës së ndihmës ndërkombëtare, të cilët nuk duhet të harrohen. Kjo është çështje interesi vetjak po aq edhe parimor. Nëse do të duhej ndonjëherë prova se ekziston një lidhje e drejtpërdrejtë midis sistemeve që shtypin gratë dhe kërcënimeve për sigurinë ndërkombëtare, është që udhëheqësit e Al Kaedës edhe një herë ndjehen të lirë të kthehen në Afganistan.

Dhe për miqtë e mi afganë, unë kam besim në ju dhe qëndrueshmërinë dhe forcën tuaj. Ëndërroj të vizitoj [Afganistanin] me vajzat e mia, të bëj miq, të udhëtoj nëpër vendin tuaj të bukur dhe t’ju shoh të lirë për të përcaktuar të ardhmen tuaj. Ka pasur kapituj të ndryshëm në historinë e Afganistanit dhe shumë momente të errëta. Ky është padyshim një prej tyre. Por jam i sigurt se ky nuk është kapitulli i fundit. Ëndrra e një Afganistani pluralist dhe të hapur, të ndërtuar mbi përpjekjet e barabarta dhe zërat e lirë të të gjithë njerëzve të tij mund të duket të jetë – dhe në realitet – një shpresë e largët. Por e di që është e mundur. Kjo nuk mbaron këtu./UBTNews/

Related Topics:
Continue Reading

Lajmet

Hoti reagon pas vendimit të Gjykatës Komerciale për tregun e lirë të energjisë

Published

57 minutes ago

on

August 13, 2025

By

Ish-kryeministri dhe deputeti i LDK-së, Avdullah Hoti, ka shprehur habinë e tij për, siç e ka quajtur ai, entuziazmin e Zyrës së Rregullatorit për Energji (ZRrE) pas vendimit të Gjykatës Komerciale që legjitimon tregun e lirë të energjisë elektrike.

Gjykata Komerciale, Dhoma e Shkallës së Dytë, të martën vendosi në favor të ZRrE-së për kalimin në treg të hapur të energjisë për rreth një mijë e 300 bizneseve.

“Çfarë entuziazmi i Zyrës së Rregullatorit të Energjisë për t’i detyruar bizneset të blejnë energjinë në treg të hapur, ku çmimi është disa herë më i shtrenjtë se çmimi që paguajnë tani?!”, ka shkruar Hoti të mërkurën në Facebook.

Ai ka kritikuar edhe qëndrimin e Qeverisë për këtë çështje, duke thënë se situata është e papranueshme.

“Çfarë apatie e Qeverisë për këtë situatë të krijuar?! Kësaj situate, jo vetëm që i vjen era, por kundërmon”,është shprehur Hoti.

 

Continue Reading

Lajmet

Provimi i Maturës, kandidatët mund të aplikojnë përmes e-Kosova për afatin e dytë

Published

1 hour ago

on

August 13, 2025

By

Ministria e Arsimit, Shkencës, Teknologjisë dhe Inovacionit (MAShTI) ka hapur sot, më 13 gusht 2025, procesin e aplikimit për Afatin e Dytë të Provimit të Maturës Shtetërore.

Aplikimi bëhet vetëm përmes platformës e-Kosova dhe do të jetë i hapur deri më 22 gusht 2025.

Sipas MAShTI-t, aprovimi i aplikimeve nga koordinatorët e shkollave do të zhvillohet nga data 18 deri më 22 gusht 2025. Provimi do të mbahet më 28 gusht 2025, ndërsa rezultatet pritet të publikohen më 1 shtator 2025. Kandidatët që e kalojnë testin do të mund të shkarkojnë certifikatën digjitale direkt nga platforma e-Kosova.

Provimi organizohet në një ditë të vetme dhe përfshin katër lëndë: Gjuhë Shqipe, Gjuhë Angleze, Matematikë dhe një lëndë me zgjedhje. Çdo lëndë ka 25 pyetje, gjithsej 100 pyetje.

 

Continue Reading

Aktualitet

​Situatë kritike nga zjarri në Delvinë, nis ndërhyrja nga ajri me helikopter

Published

2 hours ago

on

August 13, 2025

By

Ministri i Mbrojtjes i Shqipërisë, Pirro Vengu së bashku me Shefin e Shtabit të Përgjithshëm të Forcave të Armatosura, gjenerallejtënant Arben Kingjim zhvilluan një mbledhje në Delvinë.

Aktualisht situata mbetet kritike në Delvinë, ku zjarri ka vazhduar me intensitet të lartë edhe gjatë orëve të natës. Flakët kanë vijuar në kodrat përreth qytetit, ndërsa ka nisur edhe ndërhyrja nga ajri me helikopter madje edhe energjia elektrike është ndërprerë.

Flakët, e nisura fillimisht në Finiq, kaluan në territorin e Delvinës , ku banorët u evakuuan, ndërsa zhvendosje u bë edhe për pacientët dhe stafin mjekësor të spitalit.

Prej godinës së spitalit u zhvendosën edhe bombolat e oksigjenit, pasi rrezikoheshin nga zjarri. Zjarri rrezikoi edhe puset e naftës. Banorët theksuan se flakët u përhapën shumë shpejt. Autoritetet theksojnë se nuk ka më rrezik për banesat.

Më herët, gjatë mesditës së djeshme, situata u paraqit kritike edhe në disa fshatra të Gramshit. Në Kullollas, u shënua dhe viktima e parë në Gramsh, një 80 vjeçar, i cili humbi jetën nga asfiksia. Ishte zjarri që ai ndezi në oborrin e shtëpisë së tij, që u përhap me shpejtësi duke përfshirë dhe fshatra të tjerë të zonës.

Continue Reading

Lajmet

Raporti 24-orësh i Policisë së Kosovës: Arrestime për armë, dhunë në familje dhe një aksident me fatalitet

Published

2 hours ago

on

August 13, 2025

By

Policia e Kosovës ka publikuar raportin 24-orësh, ku janë evidentuar një sërë incidentesh kriminale dhe ngjarjesh të tjera nëpër rajone të vendit, përfshirë raste të dhunës në familje, posedimit të paautorizuar të armëve, kanosje, narkotikë, si dhe një aksident trafiku me fatalitet.

Në Prishtinë, u arrestuan dy persona për dhunë në familje, njëri për dhunë fizike dhe tjetri për dhunë psikike.

“Prishtinë 12.08.2025-00:35. Është arrestuar i dyshuari mashkull kosovar pasi që dyshohet se pas një mosmarrëveshje ka sulmuar fizikisht viktimën femër kosovare. Viktima ka pranuar tretman mjekësor. Me vendim të prokurorit, i dyshuari është dërguar në mbajtje.”

“Prishtinë 02.08.2025-10:12. Ankuesja femër kosovare dyshohet se ka pasur dhunë psikike nga i dyshuari mashkull kosovar. Me vendim të prokurorit, pas intervistimit palët janë liruar dhe rasti shkon në procedurë të rregullt.”

Po ashtu, pati disa raste të konfiskimit të armëve të zjarrit në Lipjan, Gllogoc, Obiliq dhe Fushë Kosovë, si dhe një arrestim për posedim të 5.07 gram marihuanë. Në Gllogoc u raportua një aksident trafiku me pasojë vdekjen e shoferit.

“Lipjan 29.05.2025-08:30. Është shoqëruar në stacionin policor e dyshuara femër kosovare pasi që muaj më parë kishte publikuar një video në rrjet social duke shtënë me armë zjarri. Pistoleta është sekuestruar dhe me vendim të prokurorit e dyshuara është liruar dhe rasti shkon në procedurë të rregullt.”

“Gllogoc 12.08.2025-18:30. Raportohet se njësiti policor nga i dyshuari mashkull kosovar  ka konfiskuar armën e zjarrit me një karikator me 27 fishekë pasi që i njëjti gjatë ahengut familjar dyshohet se ka shtënë me të. I dyshuari është intervistuar dhe me vendim të prokurorit është liruar në procedurë të rregullt.”

“Plemetin, Obiliq 12.08.2025-20:40. Njësiti policor gjatë patrullimit ka hasur të dyshuarin mashkull kosovar i cili me vete kishte një armë zjarri. Nga i dyshuari arma e zjarrit me shtatë fishekë dhe dy gëzhoja janë konfiskuar, ndërsa me vendim të prokurorit i dyshuari është liruar në procedurë të rregullt.”

“Rr. Gjergj Fishta, Fushë Kosovë 12.08.2025-18:12. Është arrestuar i dyshuari mashkull kosovar pasi që, i njëjti pas një mosmarrëveshje ka kanosur viktimën mashkull kosovar duke i drejtuar armën e zjarrit. Nga i dyshuari është konfiskuar arma e zjarrit me një karikator me 9 fishekë. Pas intervistimit, me vendim të prokurorit i dyshuari dërgohet në mbajtje”

“Rr. Holger Petersen, Prishtinë 12.08.2025-19:30. Është arrestuar i dyshuari mashkull kosovar  pasi që gjatë kontrollit tek i njëjti janë gjetur dhe konfiskuar 5.07 gram substancë narkotike e llojit marihuanë. Pas intervistimit, me vendim të prokurorit i dyshuari lirohet në procedurë të rregullt.”

Në Gllogoc u raportua një aksident trafiku me pasojë vdekjen e shoferit.

“Raportohet se drejtuesi mashkull kosovar me veturë nga pakujdesia është vetë aksidentuar dhe si pasojë, ka ndërruar jetë.  Me vendim të prokurorit, trupi i pa jetë dërgohet në IML për obduksion.” thuhet në njoftim.

Ndërsa në Ferizaj, policia arrestoi një person të dyshuar për sulm seksual, i cili u dërgua në mbajtje me vendim të prokurorit.

“Është arrestuar i dyshuari mashkull kosovar me dyshimin e bazuar se i njëjti ka sulmuar seksualisht viktimën femër kosovare. Me vendim të prokurorit i dyshuari dërgohet në mbajtje.”

Në Prizren, një aksident trafiku la të lënduar lehtë një pasagjere.

“Raportohet se ka ndodhur aksident trafiku në mes dy automjeteve. Si pasojë një pasagjere femër kosovare ka pësuar lëndime trupore dhe pas pranimit të tretmanit mjekësor është liruar.”

Në Deçan, gjatë një bastisjeje policia gjeti armë, municion, thika, sasi të vogël droge dhe dy automjete të dyshuara për shmangie doganore. Tre persona u liruan në procedurë të rregullt.

“Janë arrestuar tre të dyshuar, një mashkull kosovar dhe dy femra, njëra kosovare dhe tjetra me shtetësi të huaj, pasi që gjatë bastisjes në pronat e tyre janë gjetur dhe konfiskuar;  një pistoletë (me leje) me 16 fishekë, një pushkë,  një pistoletë (me leje) me karikator dhe me 24 fishekë, pajisje për mirëmbajtje të armëve, një pushkë, gjithsej 110 fishekë të kalibrave të ndryshëm, katër thika si dhe sasi të vogla substancë të dyshuar narkotike të llojit marihuanë me peshë rreth 1.5 gram. Po ashtu, janë sekuestruar dy automjete për shmangie doganore, të cilat janë proceduar tek Dogana e Kosovës. Pas intervistimit, me vendim të prokurorit të dyshuarit janë liruar në procedurë të rregullt.”

Në Rahovec, dy persona u arrestuan për të shtëna me armë, ndërsa në qytetin e Gjakovës dy të tjerë për pengim të policisë gjatë shqiptimit të një gjobe. Po ashtu, u raportua një rast i një personi të zhdukur.

“Fsh. Xërxë, Rahovec 12.08.2025-01:00. Është arrestuar i dyshuari mashkull kosovar pasi që, dyshohet se kishte shtënë me armë zjarri. Pistoleta me një karikator me pesë fishekë dhe pesë gëzhoja janë sekuestruar. Me vendim të prokurorit, i dyshuari është dërguar në mbajtje.”

“Fsh. Polluzhë, Rahovec 11.08.2025-21:00. Është arrestuar i dyshuari mashkull kosovar pasi që dyshohet se kishte shtënë me armë zjarri në një aheng familjar. Pistoleta me një karikator është sekuestruar. Me vendim të prokurorit, i dyshuari është liruar dhe rasti shkon në procedurë të rregullt.”

“Gjakovë 12.08.2025-00:18. Janë arrestuar dy të dyshuar meshkuj kosovarë pasi që, kishin penguar zyrtarët policor gjatë shqiptimit të gjobës së trafikut. Me vendim të prokurorit, të dyshuarit janë dërguar në mbajtje.”

“Gjakovë 10.08.2025-20:00. Më 12.08.2025, është raportuar se viktima femër kosovare është larguar nga shtëpia dhe nuk dihet asgjë për vendndodhjen e saj. Rasti nën hetime.”

Në Mitrovicë të Jugut, u hetua një vdekje e dyshimtë në Vushtrri dhe një shpërthim në Mitrovicë që dëmtoi dy automjete. Në Skenderaj u arrestua një person që kanosi me armë.

“Vushtrri 12.08.2025-01:25. Lidhur me rastin në vendin e ngjarjes kanë dalur njësitet përkatëse policore, ndërsa ekipi mjekësor ka konstatuar vdekjen e viktimës femër kosovare. Me vendim të prokurorit, trupi i pajetë është dërguar në IML për obduksion.”

“Rr. Dëshmorët e Kombit, Mitrovicë Jugu 10.08.2025-00:50. Raportohet se si pasojë e një shpërthimi janë dëmtuar dy automjete prona të dy ankuesve meshkuj kosovarë. Në vendin e ngjarjes është gjetur një dorëz e granatës dhe e njëjta është konfiskuar si dëshmi materiale. Lidhur me rastin është konsultuar prokurori kujdestar i cili rastin e ka cilësuar si më lartë dhe rasti mbetet nën hetime.”

“Fsh. Abri e Poshtme, Skenderaj 12.08.2025-19:30. Është arrestuar i dyshuari kosovar pasi që, i njëjti  kishte ekspozuar një armë të zjarrit. Nga i dyshuari është sekuestruar  një revole. Me vendim të prokurorit i dyshuari pas intervistimit dërgohet në mbajtje.”

Në Mitrovicë të Veriut, u raportua një rast i vjedhjes së pyllit në Zveçan dhe një aksident trafiku pa të lënduar në Uglar.

“Zveçan 07.08.2025-18:20. Është raportuar se persona të panjohur u kanë vjedhur pyllin gjashtë ankuesve meshkuj kosovarë. Lidhur me rastin është njoftuar prokurori. Rasti është duke u hetuar.”

“Fsh. Uglar, Mitrovicë Veri 12.08.2025-08:45. Raportohet se ka ndodhur aksident trafiku në mes dy veturave me ngasës kosovarë. Përveç dëmeve materiale, nuk raportohet për të lënduar.”

Policia ka bërë të ditur se hetimet po vazhdojnë për të gjitha rastet, ndërsa disa të dyshuar janë dërguar në mbajtje, e të tjerë janë liruar në procedurë të rregullt./UBTNews

Continue Reading

Të kërkuara