Një studim i kryer nga Boston University School of Medicine, i publikuar në revistën Menopause, tregon se gratë që mund të lindin natyralisht pas moshës 33 kanë probabilitet më të lartë të arrijnë jetëgjatësi të avancuar.

Ky zbulim ka tërhequr vëmendjen e komunitetit shkencor dhe po shqyrtohet si lidhje interesante mes funksionit riprodhues e jetëgjatësisë.

Sipas të dhënave të studimit, gratë që kanë lindjen e fundit pas 33 vjeç janë dyfish më të gjasa të jetojnë deri në 95+, krahasuar me gratë që lindin për herë të fundit para moshës 30.

Kërkuesit shpjegojnë se kjo nuk është vetëm një çështje biologjike, por mund të lidhet edhe me shëndetin e përgjithshëm, stilin e jetesës dhe faktorë të tjerë socio-ekonomikë që ndikojnë në jetëgjatësi.

Studimi thekson se aftësia për të pasur fëmijë më vonë në jetë mund të jetë tregues i shëndetit riprodhues dhe metabolik, që lidhet me jetëgjatësi më të madhe.

Shkencëtarët theksojnë se rezultatet nuk duhet interpretuar si këshilla për kohën ideale për të lindur, por si një vëzhgim interesant mbi lidhjen midis biologjisë riprodhuese dhe jetëgjatësisë.

Ky zbulim ofron një perspektivë të re mbi mënyrën se si moshimi i lindjes mund të lidhet me shëndetin afatgjatë dhe hap rrugën për studime të mëtejshme mbi ndikimin e faktorëve biologjikë dhe mjedisorë në jetëgjatësi.  /A.Z/UBT News/

Të dhënat nga 27 vende evropiane tregojnë se përdorimi i disa gjuhëve mund të ngadalësojë plakjen dhe të forcojë rezervën kognitive.

Studimi i kryer në Trinity College Dublin, me mbi 86,000 pjesëmarrës, tregoi se njerëzit që flasin më shumë se një gjuhë kanë më pak shenja të plakjes së përshpejtuar, edhe pasi u morën parasysh faktorë si arsimimi, aktiviteti fizik dhe ndikimet sociale.

Rezultatet treguan gjithashtu se sa më shumë gjuhë të flasësh, aq më i madh është efekti mbrojtës.

Shkencëtarët supozojnë se kalimi i vazhdueshëm mes gjuhëve vepron si “stërvitje mendore”, duke mbajtur rrjetet kognitive aktive dhe duke ngadalësuar plakjen e trurit.

Ekspertët theksojnë se efektet më të mëdha arrihen kur shumëgjuhësia është e pranishme që në moshë të hershme. Megjithatë, përdorimi i gjuhëve të mësuara më herët mbetet i dobishëm për të qëndruar aktiv mendërisht dhe fizikisht.

Këto gjetje mund të nxisin politika dhe programe edukative që promovojnë mësimin e disa gjuhëve për të parandaluar plakjen e përshpejtuar. /A.Z/UBT News/

Shkencëtarët e ETH Zürich kanë zhvilluar mikrorobota më të vegjël se 2 mm, të cilët mund të lëvizin në enët e gjakut dhe të dërgojnë barnat drejtpërdrejt në zonat problematike, për të parandaluar ose trajtuar goditjet në tru.

Testimet te kafshët e mëdha kanë treguar rezultate premtuese, ndërsa provat te njerëzit nuk janë kryer ende.

Mikroroboti ka formë kapsule sferike, përbëhet nga gel biokompatibël që mban ilaçe, përmban nanopjesëza hekuri për kontroll magnetik dhe elementë kontrasti për monitorim me rreze X.

Ai drejtohet nga jashtë trupit me magnete dhe mund të lëvizë kundër rrjedhës së gjakut.

Kur arrin në vendin e bllokimit, nxehet për të liruar ilaçin direkt në mpiksje.

Teknologjia redukton efektet anësore, rrit efikasitetin dhe ul rrezikun e dëmtimit të indeve të shëndetshme.

Testimet treguan shpejtësi deri në 4 mm/s dhe tre strategji navigimi për t’u përballur me rrjedhën e gjakut.

Në të ardhmen, kjo teknologji mund të përdoret për trajtimin e tumoreve, infeksioneve të lokalizuara dhe bllokimeve vaskulare, duke hapur një epokë të re të mjekësisë precize. /A.Z/UBT News/

Një tekst i lashtë Maja që përshkruan parashikimin e eklipseve diellore ka mbetur mister për shekuj, por dy studiues duket se kanë gjetur më në fund zgjidhjen.

Qytetërimi Maja krijoi kalendarë jashtëzakonisht të zhvilluar para ardhjes së evropianëve, por shumica u zhdukën gjatë inkuizicionit spanjoll. Një nga të paktët që mbijetuan, Kodi i Dresdenit, konsiderohet çelësi i kuptimit të astronomisë së tyre, shkruan Science Alert.

Për Majat, të cilët e lidhën jetën e fenë me lëvizjet qiellore, parashikimi i saktë i eklipseve ishte thelbësor. Historiania Kimberley Breuer nga Universiteti i Teksasit shpjegon se regjistrimi i cikleve qiellore u lejonte elitave të përgatiteshin për ngjarje të rëndësishme.

Gjatë eklipseve, p.sh fisnikëria kryente rituale gjakderdhjeje për të “forcuar” perëndinë e diellit. Priftërinjtë dhe sundimtarët duhet të dinin çfarë ritualesh të kryenin e sakrificash të ofronin.

Kodi i Dresdenit, që daton nga shekulli XI është libër prej 78 faqesh i pikturuar me ngjyra, i cili përmban informacione mbi astronominë, astrologjinë dhe mjekësinë. Një tabelë brenda tij u shërbente “rojtarëve të ditës” për të parashikuar eklipset për 700 vjet me radhë. Tabela përfshin 405 muaj hënorë (11,960 ditë), por mënyra e përdorimit të saj ka qenë e paqartë për dekada.

Në një studim të botuar së fundmi në Science Advances, gjuhëtari John Justeson dhe arkeologu Justin Lowry ofrojnë një shpjegim të ri.

Besohej se tabela rifillohej në fund të muajit të 405-të, por shkaktonte gabime me kalimin e kohës. Dy studiuesit propozojnë që rivendosja të bëhet në muajin e 358-të, duke ulur devijimin në vetëm 2 orë e 20 minuta.

Për të korrigjuar grumbullimin e vogël të gabimeve, tabela në raste të caktuara do të rifillohej në muajin e 223-të. Duke e krahasuar metodën me të dhënat moderne astronomike, zbuluan se Majat parashikonin çdo eklips diellor të dukshëm nga viti 350 deri në 1150.

Studimi tregon jo vetëm nivelin e avancuar matematikor të Majave, por edhe rolin e rëndësishëm të “rojtarëve të ditës”, të cilët e lidhën praktikën fetare me një kuptim të sofistikuar të cikleve qiellore. /A.Z/UBT News/