Kulturë, Lifestyle

Historia e jashtëzakonshme e Tomas EdisonIt

Shpikjet e Edisonit e transformuan rrënjësisht qytetërimin modern.

Publikuar

Tomas Alva Edison, ishte një shpikës unik, dhe ndikimi i tij mund të ndihet ende sot në jetën tuaj të përditshme. I lindur në Ohajo të ShBA-së më 11 shkurt 1847. Shpikjet e Edisonit, ku përfshihet edhe përsosja e llambës elektrike dhe gramafonit, e transformuan rrënjësisht qytetërimin modern, dhe ndihmuan që shekulli XX-të të bëhej një nga epokat teknologjikisht më progresive në historinë e njerëzimit.

Përveç llambës elektrike, ishte autor i shumë shpikjeve të tjera

Ndërsa kontributi më i qëndrueshëm i Edisonit në jetën moderne, do të mbetet përgjithmonë llamba inkandeshente, ai mori gjithsej 1093 patenta për shpikjet që realizoi së bashku me stafin e tij. Disa nga shpikjet e Edisonit përfshinin:fonografin, makinerinë e parë që mund të kapte dhe riprodhonte zërin; stilolapsin me shabllon, një instrument shkrimi i fuqizuar nga energjia elektrike; transmetuesin prej karboni, që përmirësoi volumin dhe qartësinë e zërave në telefon. Po ashtu, ai gjithashtu ndihmoi në përmirësimin e shpikjeve ekzistuese, si treguesi i aksioneve dhe telegrafi automatik.

Pati shumë fëmijë, të cilët i edukoi me të gjitha mënyrat me dashurinë për dijen

Në dy martesat e tij, e para me Meri Stilluell nga viti 1871 dhe deri në vdekjen e saj në vitin 1884, dhe e dyta me Mina Miller në vitin 1886, Edisoni pati 6 fëmijë:Merion, Tomas EdisonXhunior, Uilliam, Medlin, Çarls dhe Teodor. Ai u përpoq të rrënjoste tek secili prej fëmijëve dashurinë për dijen, edhe pse metodat e tij nuk ishin gjithmonë të këndshme.

Kështu kur e pyeste për detyrat e shtëpisë çdo mëngjes, Edisoni e prekte Medlin me një lugë të nxehtë në dorë, nëse ajo do të përgjigjej shumë ngadalë apo gabim. Por një mjedis i tillëishte me sa duket shumë toksik për një nga djemtë e tij, Tomas Edison Xhunior.

Ky e e braktisi shkollën përgatitore që në moshën 17-vjeçare, dhe më vonë u sulmua ngamedia për propagandimin e shpikjeve të dyshimta si “Vitalizer”, një kapele, për të cilin ai pretendoi se e bënte të mendohej më shpejt cilindo që e mbante në kokë.

U akuzua për ekzekutimin e një elefanti për qëllime eksperimentale

Në vitet 1890, fuqia elektrike e rrymës direkte (DC) e Edisonit po konkurronte për epërsi me fuqinë e rrymës alternative (AC) të Nikola Teslës. Gjatë kësaj kohe, Edisoni dhe mbështetësit e tij argumentuan se AC ishte e rrezikshme, dhe u përpoqën ta vërtetonin këtë duke goditurkafshët me këtë rrymë.

Sigurisht, edhe rryma direkte DC mund të vriste po aq lehtë. Në vitin 1903, energjia elektrike u përdor për të vrarë Topsin, një elefant cirku që ishte dënuar me vdekje, pasi kishte vrarë një spektator. Megjithëse Edison akuzohej shpesh për ekzekutimin e kafshës, një artikull i Smithsonian në vitit 2017, pretendon se ai nuk ka pasur dijeni mbi atë ngjarje

“Menlo Park” ishte një vend triumfesh dhe tragjedish

Kur Edison ishte 28 vjeç, ai bleu një fermë në Raritan Taunship, Nju Xhersi, të cilën e përdori si shtëpi dhe laborator. Pikërisht aty përgjatë një dekade, Edisoni dhe stafi i tij shpikën më shumë se 400 artikuj. Por ai vend ishte edhe vendndodhja e disa tragjedisë. Kështu gruaja e parë e Edisonit, Meri, vdiq nga një mbidozë e morfinës në vitin 1884, ndërsa po përpiqej të menaxhonte dhimbjet pas lindjes së fëmijës së tyre të tretë.

Pas asaj ngjarjeje Edison u zhvendos nga atje, duke e shkatërruar shtëpinë dhe objektet përreth. Qyteti u riemërua Edison në vitin 1954. Sot në “Menlo Park” gjendet Qendra TomasEdison, ku vizitorët mund të shohin disa nga shpikjet e shkencëtarit të madh.

Disa nga vëllezërit e motrat e tij patën një fat të keq

Tomas Edison kishte 6 vëllezër e motra, Merion, Uilliam, Harriet, Karlil, Samuel dhe Eliza.

Kur Edison lindi në Milano të Ohajos në vitin 1847, ai ishte fëmija i shtatë dhe i fundit i prindërve Samuel Edison dhe Nensi Edison.

Fatkeqësisht, Edisoni nuk pati mundësinë të njihte të gjithë vëllezërit e motrat e tij. Nga 7 fëmijët e prindërve të tij vetëm 4 mbijetuan deri në moshë madhore. Karlil, Samuel dhe Eliza, vdiqën që kur ishin fëmijë të vegjël.

Lufta Civile e SHBA-së, nxiti interesin e Edisonit për shpikjet

Kur Tomas ishte 7 vjeç, familja e tij u zhvendos me banim në Port Huron, Miçigan. Edisoniishte një nxënës i pa interesuar për shkollën, ndaj u arsimua në shtëpi nga nëna e tij. Në moshën 15-vjeçare, ai vendosi të udhëtonte në mbarë SHBA–në, duke dërguar dhe marrë mesazhe përmes telegrafit për trenat dhe Ushtrinë e Unionit gjatë Luftës Civile. Ajo përvojë frymëzoi edhe pasionin e tij të përjetshëm për shpikjet.

Sëmundja ishte çuditërisht një faktor kyç në suksesin e tij

Edison vuajti që nga fëmijëria nga probleme të theksuara me dëgjimin. Askush nuk është saktësisht i sigurt se çfarë i shkaktoi ato. Edhe pse vetë Edison fajësoi një drejtues treni, që nënjë rast e ngriti në ajër duke e kapur nga veshët, dhe duke i shkaktuar në këtë mënyrë dëme tëpariparueshme.

Më shumë gjasa, infeksionet e veshit ndikuan në aftësinë e tij për të dëgjuar. MegjithatëEdisoni thoshte se humbja e dëgjimit, i dha aftësinë e tij të jashtëzakonshme për t’u përqendruar shumë në çdo detyrë që kishte në dorë.

Citate të famshme të Tomas Edison:

“Gjeniu është 1 për qind frymëzim, dhe 99 për qind djersë”.

“Vlera e një ideje, qëndron tek përdorimi i saj”.

“Unë nuk kam dështuar. Sapo kam zbuluar 10.000 mënyra që nuk do të funksionojnë!”./bota.al

Art

​Zbulohet piktura e vjedhur me vlerë 5 milionë euro në Spanjë

Publikuar

nga

Policia spanjolle njoftoi sot se gjeti një pikturë të vjedhur të piktorit irlandez-britanik Francis Bacon me vlerë 5 milionë euro.

Piktura u gjet në Madrid rreth nëntë vjet pasi u vodh për herë të parë nga një shtëpi private në kryeqytetin spanjoll.

Kjo pikturë ishte një nga pesë veprat e hequra nga banesa e bankierit spanjoll Jose Capelo, një mik i ngushtë i piktorit, në vitin 2015. Tri piktura u gjetën në vitin 2017.

Tani, kjo pikturë e katërt që do të rikthehet është një portret i Capelo-s që është pikturuar në vitin 1989.

Edhe pse hetimi ka vazhduar që nga viti 2015, policia tha në një deklaratë se ata kapën gjurmët e pikturës shkurtin e kaluar pasi arrestuan dy persona të akuzuar për marrjen e dy pikturave të mbetura të vjedhura të Francis Bacon.

Në total janë arrestuar 16 persona që dyshohet se janë përfshirë në grabitjen. Por hetimi mbetet i hapur, pasi piktura e mbetur e vjedhur mbetet në tregun e zi. Policia tha se ata po i drejtohen shtetasve spanjollë që kanë marrëdhënie me grupet e krimit të organizuar nga Evropa Lindore.

Francis Bacon njihet si një nga gjigantët e artit bashkëkohor, i njohur për imazhet e tij të papërpunuara me fokus brutalitetin. Ai vdiq në moshën 82-vjeçare nga një atak në zemër teksa po pushonte në Madrid./AA

Vazhdo të lexosh

Kulturë, Lifestyle

Rruga e librit në Prishtinë: 100 Botues, 2 mijë tituj të rinj në Panairin e Librit në edicionin e 24-të

Publikuar

nga

Në një njoftim të botuar nga Shoqata e Botuesve të Kosovës, u bënë të ditura datat për hapjen e edicionit të 24-të të Panairit të Librit “Prishtina 2024”. Ky panair, i cili është pritur me padurim nga dashamirësit e librit, do të organizohet me spektakël dhe ngjarje të mahnitshme që do të mbushin faqet e tij.

Me një numër prej rreth 100 shtëpive botuese dhe mbi 2 mijë botues, ky panair shpalos një gamë të gjerë të titujve të rinj, duke sjellë në vëmendje vlerat e kulturës letrare shqiptare dhe botërore. Në këtë vit, veçori të veçanta do të jenë përvjetorët e rëndësishëm të At Zef Pllumit dhe Franz Kafkës, si dhe botimi dhe promovimi i vëllimit testament të Rexhep Qosjes.

Panairi do të hapet zyrtarisht më 5 qershor në orën 12:00, vizitorët do të kenë mundësinë të shijojnë hapësirën e panairit çdo ditë nga ora 9:00 deri në 21:00, derisa ngjarja do të përfundojë më 9 qershor në orën 19:00.

Me hyrje falas për vizitorët, pritet të ketë një frekuencë të lartë të ndjekësve të kësaj ngjarje të rëndësishme kulturore. Përveç kësaj, mbi 40 aktivitete, promovime dhe prezantime do të jenë në fokus, duke përfshirë edhe prezencën e shkrimtarit francez Éric Faye dhe botimin e vëllimit testament të Rexhep Qosjes.

Panairin pritet ta vizitojnë rreth 40,000 vizitorë, duke përfshirë studentë, nxënës të shkollave të mesme dhe fillore, si dhe personalitete të shquara nga bota akademike, letrare, politike dhe intelektuale e Kosovës. Në këtë ngjarje të madhe pritet të jenë të pranishëm shkrimtarë ndërkombëtarë dhe kombëtarë, profesionistë të librit, botues, përkthyes dhe librarë./UBTNews/

 

Vazhdo të lexosh

Kulturë, Lifestyle

Një koleksion nga kujtesa: Ngjarja e ‘Qilim Fest’ në Gjirokastër

Publikuar

nga

Në Gjirokastër, një ngjarje e rrallë u mbajt nën diellin e majit, “Qilim Fest”, një festë e vërtetë e motiveve dhe qilimash që kanë mbuluar kalldrëmet e qytetit. Ky event i bukur, që ka mbajtur edicionin e tij të tretë, ka bërë që qyteti të shndërrohet në një arenë të gjallë të kulturës dhe traditës.

Demonstrime publike të punës në tezgjah, shoqëruar me këndime muzikore të polifonisë, muzikë instrumentale dhe artistë nga treva të tjera, kanë bërë që qyteti të frymëzojë dhe të gëzojë praninë e mijëra vizitorëve.

Disa prej qilimave të ekspozuar në treg janë një pjesë e trashëgimisë së qytetit, realizuar që prej fillim shekullit të kaluar. Megjithatë, sfidat e kohës së sotme, si mungesa e lëndës së parë dhe konkurrenca e produkteve të fabrikuara, e bëjnë këtë art tradicional të përballë vështirësive të reja, raporton Top Channel.

Për disa nga banorët dhe bizneset lokale, kjo është një mundësi për të promovuar artin e qilimave dhe për të mësuar të tjerët për këtë traditë të veçantë.

Në fund, pjesë e eventit u bënë qindra vizitorë vendas dhe të huaj, të cilët u mahnitën nga bukuria dhe trashëgimia e Gjirokastrës. Kjo ngjarje jo vetëm që përforcoi turizmin në qytet, por gjithashtu ndihmon në mbrojtjen dhe promovimin e trashëgimisë kulturore vendase./UBTNews/

 

 

Vazhdo të lexosh

Kulturë, Lifestyle

40-vjetori i revoltës antikomuniste të Qafë Barit

Publikuar

nga

Në këtë ditë të 22 majit, Muzeu Historik Kombëtar kujtoi ngjarjen e rëndësishme të revoltës së Qafë Barit, një moment shkëputës në historinë e luftës antikomuniste në Shqipëri.

Revolta e Qafë Barit ndodhi në burgun me të njëjtin emër, ku 500 të burgosur politikë u ngritën kundër kushteve të rënda të burgosjes dhe dhunës së sistemit komunist. Të burgosurit, të dënuar me burgje të gjata prej 25 vitesh, u organizuan për të kërkuar drejtësi dhe liri, duke refuzuar të pranonin shtypjen e tyre.

 

Në mëngjesin e asaj dite, ata u mblodhën në shesh, duke denoncuar komunizmin, diktaturën dhe diktatorin. Përgjigjja e regjimit komunist ishte brutale, me forca të armatosura që rrethuan burgun dhe qëlluan mbi të dënuarit me armë zjarri. Në këtë sulm të dhunshëm, shumë prej tyre u plagosën dhe disa humbën jetën.

Sandër Sokoli, njëri nga të burgosurit, ndërroi jetë nga torturat, ndërsa disa të tjerë u dënuan me burgje të gjata. Tom Ndoja dhe Sokol Sokoli u dënuan me pushkatim për guximin e tyre për të ngritur zërin kundër padrejtësisë së regjimit komunist.

Kjo ngjarje shënon një moment të rëndësishëm në historinë e luftës për lirinë dhe drejtësinë në Shqipëri, duke theksuar guximin dhe vendosmërinë e atyre që nuk u mundën për të luftuar për lirinë e tyre./UBTNews/

Vazhdo të lexosh

Të kërkuara