NASA po sfidon publikun me një iniciativë inovative: të gjejë mënyra për të ricikluar mbetjet që krijohen në hapësirën e thellë. Për këtë, agjencia hapësinore është e gatshme të ofrojë deri në 3 milionë dollarë (2.74 milionë euro) për idetë më të mira që mund të transformojnë mbeturinat nga misionet hapësinore në produkte të përdorshme.

Me misionet e ardhshme hapësinore që do të zgjasin më shumë kohë dhe do të gjenerojnë mbetje si paketimet e ushqimit, veshjet e përdorura dhe materiale eksperimentale, NASA synon të gjejë zgjidhje që i kthejnë këto mbetje në burime të reja për eksplorim dhe shkencë.

Sfida e re, e quajtur LunaRecycle, ka për qëllim të zhvillojë teknologji që janë efikase në energji, kanë masë të ulët dhe ndikim minimal në mjedis, duke e bërë kështu eksplorimin hapësinor më të qëndrueshëm.

Amy Kaminski, një nga drejtueset e programit të NASA-s për çmimet dhe sfidat, theksoi se qëndrueshmëria është kyçe për çdo mision të ardhshëm: “Të operosh në mënyrë të qëndrueshme është një prioritet i madh për NASA-n, si për misionet në hapësirë, ashtu edhe për përparimet që bëjmë këtu në Tokë.”

Kjo sfidë përfshin dy kategori: njëra fokusohet në projektimin dhe zhvillimin e pajisjeve që mund të riciklojnë një ose më shumë lloje mbetjesh në sipërfaqen e Hënës, ndërsa tjetra përfshin krijimin e një sistemi virtual që mund të transformojë mbetjet në produkte të përdorshme për misionet e ardhshme, përcjellë UBTNews.

Kërkesa për menaxhimin e mbetjeve në hapësirë është e madhe. Astronautët gjenerojnë deri në 2,500 kilogramë mbeturina në vit, që mund të paraqesin rrezik për sigurinë e ekuipazhit. Aktualisht, në Stacionin Ndërkombëtar të Hapësirës, astronautët kanë në dispozicion një reaktor që përpunon disa mbetje, por kjo zgjidhje nuk mund të përdoret për misionet përtej orbitës së ulët të Tokës, siç janë ato në Hënë apo më tej.

Në përgatitje për misionet Artemis, NASA po shikon përpara drejt zgjidhjeve të qëndrueshme për menaxhimin e mbetjeve. Artemis II, që pritet të nisë në shtator të vitit 2025, do të jetë misioni i parë me ekuipazh që do të dërgojë njerëz afër Hënës që nga vitet ’70. Ky mision është pararendësi i Artemis III, që planifikon të zbarkojë astronautët e parë – përfshirë gruan e parë dhe personin e parë me ngjyrë – pranë Polit të Jugut hënor në vitin 2026.

NASA shpreson që zgjidhjet e sjella nga sfida LunaRecycle jo vetëm që do të ndihmojnë misionet e ardhshme hapësinore, por edhe të frymëzojnë praktika më të mira riciklimi këtu në Tokë./UBTNews/

Ramush Haradinaj, kryetar i Aleancës për Ardhmërinë e Kosovës, ka ngritur akuza ndaj qeverisë aktuale të Kosovës përmes një postimi në Facebook.

Ai theksoi se qeveria nuk respekton arritjet e Kosovës dhe trashëgiminë e Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës (UÇK).

“Kurrë nuk e kanë dashur asnjë të arritur të Kosovës ku ata s’kanë qenë protagonistë. Kurrë s’e kanë dashur UÇK-në as trashëgiminë e saj,” shkruan ish-kryeministri, duke sugjeruar një mungesë të thellë respekti për historinë e vendit. Haradinaj shkon edhe më tej, duke akuzuar qeverinë se nuk nderon komandantët e UÇK-së, përveç rasteve kur u shërben interesave të tyre politike. Edhe kur vizitojnë varret e dëshmorëve, i vizitojnë sepse nuk janë të gjallë. Po të ishin të gjallë, do t’i quanin kriminelë. Kosova po qeveriset nga një mentalitet krejt antikombëtar që flet shqip e abuzon shqip, por asgjë shqiptare nuk ka”, ka shkruar Haradinaj.

Deputeti i Partisë Demokratike të Kosovës, Enver Hoxhaj ka thënë se kryeministri Albin Kurti është duke krijuar vazhdimisht kriza me aleatët, teksa kërkoi nga ai që të sqarojë nëse ka ndryshuar vetëm protokolli i tavolinës apo nëse traktati i CEFTA-s mbetet i pandryshuar, ku UNMIK-u është ende palë.

Ish-ministri i jashtëm, Enver Hoxhaj tha se propaganda e qeverisë së udhëhequr nga Albin Kurti është ende duke vazhduar.

“Kryeministri Kurti vazhdimisht refuzon çështje dhe krijon kriza me aleatë, vetëm për t’i pranuar më vonë ato që i kishte refuzuar, pas presionit e sanksioneve që i bëhen, siç shihet me zbatimin e një Marrëveshjeje të Brukselit, të cilës i është kundërvënë prej vitesh. Qeveria nuk duhet të mashtrojë opinionin publik—Kosova do të përfaqësohet me asteriks dhe Kurti duhet të sqarojë nëse ka ndryshuar vetëm protokolli i tavolinës apo nëse traktati i CEFTA-s mbetet i pandryshuar, ku UNMIK-u është ende palë. Propaganda vazhdon të jetë fusha më e suksesshme e kësaj qeverie”, ka shkruar Hoxhaj në një postim në “Facebook”.

Nga ky muaj, Departamenti i Mikrobiologjisë, Laboratori Referent Nacional për Tuberkuloz në Institutin Kombëtar të Shëndetësisë Publike të Kosovës, ka filluar të ofrojë testimin për tuberkuloz te fëmijët duke përdorur metodën GeneXpert MTB/RIF, duke përfshirë gjithashtu mostrën e jashtëqitjes.

Sipas IKShPK-së, kjo metodë e re mundëson diagnozën më të saktë, më të shpejtë dhe më të lehtë për t’u realizuar te fëmijët.

“Për fëmijët, ekspektorimi i vështirë është një sfidë e zakonshme, sidomos kur dyshohet për tuberkuloz, prandaj përdorimi i fecesit si një mostër alternative për diagnozën e TB pulmonare pediatrike është një opsion i rëndësishëm”.

Përparësitë kryesore të kësaj qasjeje përfshijnë:

Senzitivitet dhe specifitet i lartë: GeneXpert MTB/RIF ofron ndjeshmëri të lartë në zbulimin e tuberkulozit, veçanërisht në rastet pediatrike ku metodat konvencionale mund të jenë më pak efektive;

Rezultate të shpejta: Testi jep rezultate të shpejta, që është thelbësor për diagnostikimin dhe trajtimin në kohë;

Zbulimi i rezistencës ndaj Rifampicinës: Ai gjithashtu zbulon rezistencën ndaj rifampicinës, një faktor i rëndësishëm në menaxhimin e tuberkulozit rezistent ndaj shumë barnave;

Implementimi i kësaj metode do të kontribuojë në një diagnozë më të saktë dhe më të shpejtë, duke ndihmuar në diagnostifikimin e hershëm të tuberkulozit te fëmijët.