Kuriozitete

Dhjetë koncepte japoneze për vetë-përmirësimin dhe për një jetë të ekuilibruar

Nga Hairej Younes.

Published

on

Nga Hairej Younes

Ishte e premte mbrëma, dhe unë po përgatitesha të shkoja në aeroport pas mbarimit të punës. U ndala në farmacinë ku shkoj zakonisht për të blerë një spraj kundër alergjive. Unë mbaj sprej sa herë që udhëtoj. Këtë herë po shkoja në Dubai. M’u duk sikur farmacistja më mbante mend.

Kur kërkova ilaçin tim, ajo më tha se kishte mbaruar. Qëndrova aty për një minutë, duke menduar se çfarë të bëja. Më duhej me patjetër spraji. Isha vonë, dhe duhej të shkoja menjëherë në aeroport. Para se të mund të thosha diçka tjetër, ajo veproi e para.

I telefonoi një farmacie aty pranë, më tha të prisja për disa minuta. Shkoi vetë atje dhe mori sprajin që më duhej. Unë u shtanga dhe u mahnita nga veprimi i saj. Ajo nuk ishte e detyruar që ta bënte atë veprim, por e kuptoi se unë kisha patjetër nevojë për atë spraj.

Nuk do të kisha arritur në kohë tek farmacia tjetër, ndaj ajo përdori kontaktet e saj për të ma zgjidhur këtë problem.

Mënyra se si veproi farmacistja, ishte ajo që në japonisht quhet “omoiyari”, që do të thotë të bësh gjithçka për t’i ofruar një shërbim të përsosur klientit. Ai gjest më kurseu kohë dhe shmangu një situatë stresuese. Unë jetoj në Japoni prej më shumë se 20 vitesh dhe kam histori të panumërta si kjo.

Kultura japoneze është shumë e pasur. Unë kam përpiluar një listë me 10 koncepte japoneze, të cilat mund t’i përdorim për të përmirësuar veten ose për të kuptuar se si funksionojnë gjërat në Japoni, dhe çfarë e bën kaq të veçantë shoqërinë japoneze.

Omoiyari

Në japonisht do të thotë të kujdesesh dhe të tregosh një konsideratë të sinqertë për të tjerët. Tifozët japonezë bënë bujë në mediat botërore në vitin 2018 kur pastruan stadiumin ku luajti ekipi i tyre kombëtar i futbollit gjatë botërorit në Rusi. Thuhet se praktikimi i omoiyari-t ndihmon në ndërtimin e dhembshurisë dhe ndjeshmërisë ndaj të tjerëve.

Ikigai

Sipas psikologut japonez Miçiko Kumano, është një term që përshkruan mirëqenien psiko-fizike të shkaktuar nga përkushtimi ndaj aktiviteteve të këndshme, dhe që të çon në pasjen e një ndjenje të përmbushjes personale. Thuhet se në Japoni, njerëzit që kanë një qëllim në jetë jetojnë më gjatë se të tjerët. Ikigai juaj është ai që ju zgjon çdo mëngjes dhe ju nxit të ecni përpara.

Wabi–sabi

Është një koncept që na inkurajon të përqafojmë papërsosmëritë tona dhe të pranojmë ciklin natyror të jetës. Çdo gjë në jetë, përfshirë edhe vetja jonë, është në një gjendje ndryshimi të vazhdueshëm. Pra ndryshimi është e vetmja konstante. Gjithçka është kalimtare dhe asgjë nuk është kurrë e plotë. Duke praktikuar wabi–sabi, ne mësojmë të jemi mirënjohës dhe pranues të realitetit dhe të përpiqemi të kemi sukses në gjërat që bëjmë por jo të fiksohemi pas përsosmërisë.

Mottainai

Ky koncept na mëson të respektojmë burimet që kemi, të mos i shpërdorojmë ato dhe t’i përdorim ato me një ndjenjë mirënjohjeje. Kompania Uniqlo përdor sloganin “Rroba të vjetra, jetë e re” për të pasur zero mbeturina. Ky koncept na fton të jemi mirënjohës dhe të qëllimshëm në veprimet tona dhe të mendojmë sesi të ndihmojmë që kjo botë të bëhet më e qëndrueshme.

Shin-Gi–Tai

Ky term do të thotë “mendje, teknikë, trup”. Ato janë 3 elementët kryesore për të pasur një performancë maksimale në artet marciale. Por këto koncepte mund të përdoren në çdo fushë. Për shembull, në lojën e shahut performanca juaj nuk varet vetëm nga aftësitë tuaja në këtë lojë.

Po ashtu, fitorja gjithashtu është një mentalitet që mund të përballojë stresin dhe pengesat gjatë orëve të përqendrimit të pandërprerë. Por ky koncept mund të zbatohet gjithashtu për zakonet e ndërtimit. Korniza mund të krahasohet me Modelin e Sjelljes, që shprehet si një formulë e shkurtër: Sjellja = Motivimi (Mendja), Aftësia (Teknika) dhe Modeli (Trupi). Një trup i shëndetshëm dhe një mendje e shëndoshë janë themeli për zhvillimin dhe përsosjen e çdo aftësie.

Shu-Ha-Ri

Përkthehet “ndiqe, shkëputu dhe kapërceje”. Është një mënyrë e të menduarit se si të mësosh dhe zotërosh një teknikë. Përvetësimi i njohurive kalon në 3 faza: Shu do të thotë të mësosh bazat duke ndjekur mësimet e një mjeshtri. Ha: nisni që të eksperimentoni, mësoni nga mjeshtrit dhe e integrojeni mësimin në praktikë. Ri: Faza e tretë fokusohet tek inovacioni dhe përshtatja e të mësuarit në situata të ndryshme.

Kaizen

Është një metodë e përmirësimit të vazhdueshëm, bazuar tek teoria se mund të jenë të rëndësishme ndryshimet e vogla pozitive të vazhdueshme. Kaizen na kujton të heqim dorë nga supozimet dhe përsosmëria. Na mëson të kemi një qasje përsëritëse dhe progresive ndaj ndryshimit.

Mono no aware

Ky koncept përshkruan ndjeshmërinë ndaj gjërave dhe kalimin e tyre të pashmangshëm. Ky koncept na kujton se asgjë në jetë nuk është e përhershme. Ne duhet të heqim dorë me dëshirë dhe me hijeshi nga lidhjet tona me gjërat kalimtare.

Omotenashi

Koncepti ka të bëjë me ofrimin e shërbimit më të mirë pa pritur një shpërblim. Është një pjesë e rëndësishme e kulturës japoneze, dhe e rrënjosur thellë në mënyrën se si funksionon shoqëria japoneze.

Ho-Ren-So

Përkthehet si “raporto, informo dhe konsultohu”. Koncepti formon bazën e të gjithë komunikimit, bashkëpunimit dhe shkëmbimit të shëndetshëm të informacionit në një organizatë japoneze. Ai fokusohet tek rrënjët e linjës së komunikimit, duke përmirësuar rrjedhën e informacionit dhe duke parandaluar përsëritjen e problemeve.

Argumenti japonez është se përmes bashkëpunimit dhe komunikimit, Ho-Ren-So forcon marrëdhëniet punonjës-vartës dhe ofron një platformë që vartësi të mësojë nga eprori i tyre. Është praktikë e mirë që të inkurajohen të gjithë të raportojnë menjëherë problemet dhe pengesat. Edhe nëse nuk gjendet një zgjidhje, kostoja e një problemi që nuk raportohet mund të jetë e lartë./bota.al

Continue Reading

Kuriozitete

Pesë vende ku nuk duhet ta lini kurrë celularin

Published

on

Sot është e vështirë të gjesh një person që nuk zotëron një telefon celular. Jemi të varur nga këto pajisje që nuk luajnë më vetëm rolin e një telefoni, por edhe të një kalendari, një axhende, një radioje e lista mund të mos mbarojë kurrë.

Lënia e telefonave në vende të caktuara mund të jetë e rrezikshme për shëndetin. Shumë studime e kanë lidhur rrezatimin e tyre me shfaqjen e kancerit të trurit, tumoreve dhe problemeve riprodhuese.

Në shtrat ose nën jastëk

Të flesh me telefonin nën jastëk është ide e keqe për disa arsye. Njoftimet nuk ndalen natën. Drita nga ekrani na zgjon e çon në probleme afatgjata me gjumin. Ekspozimi i vazhdueshëm ndaj dritës ndikon në prodhimin e melatoninës, hormonit të gjumit, i cili është i rëndësishëm për pushimin tonë. Ekspozimi ndaj fushave elektromagnetike të krijuara nga telefonat shkakton dhimbje koke, ka shumë raste shpërthimesh që kanë ndodhur në të gjithë botën për shkak të temperaturave të rritura që zhvillohen kur pajisjet mbulohen nën pëlhura për një kohë të gjatë.

Në xhep

Lëvizja më e zakonshme që bëjmë të gjithë. E fusim celularin në xhepin e pantallonave dhe vazhdojmë para. Mendojmë se në këtë mënyrë nuk do të humbasim asnjë njoftim. Megjithatë, sado logjike që mund të tingëllojë, ky veprim bën shumë dëm. Rrezatimi i emetuar nga një telefon kur është në xhepin e pantallonave rritet ndjeshëm krahasuar me kur është në çantë. Rrezatimi i telefonit ndikon në strukturën e ADN-së, të shkakton probleme me fertilitetin ose të kontribuojë në zhvillimin e tumoreve. Gjithashtu, mbajtja e telefonit celular pranë kofshëve dobëson kockat e legenit.

Në banjo

Nëse jeni mësuar ta merrni me vete në banjo ose të dëgjoni muzikë kur jeni në dush, mos e bëni më! Bakteret në sipërfaqe, pavarësisht sa mirë i pastrojmë, “ngjiten” në pajisje e transferohen në duart, fytyrën e rroba. Bakteret qëndrojnë në hapësirë ​​për një kohë të gjatë, aq sa ngjiten lehtësisht në sipërfaqe të tjera.

Në vende shumë të ftohta ose shumë të nxehta

Nëse temperaturat e ambientit janë të larta ose shumë të ulëta, është më mirë të mos e merrni telefonin celular me vete ose mbani në çantë. Luhatjet e temperaturës janë të rrezikshme për pajisjet elektronike. Tkurrja e zgjerimi i shkaktuar çon në probleme me funksionet e tij apo në shpërthime fatale.

Në prizë

Jo, ta lësh telefonin në karikim për orë të tëra nuk do të dëmtojë shëndetin tënd, por do të dëmtojë xhepin, telefonin e mjedisin. Është më mirë të mos e lësh telefonin duke u karikuar natën ose për shumë orë. Kjo shkurton jetëgjatësinë dhe performancën e baterisë së telefonit. Gjithashtu kontribuon në rritjen e konsumit të energjisë dhe, rrjedhimisht, në faturën e energjisë elektrike.

Continue Reading

Kuriozitete

Këto janë dy periudhat e jetës sonë kur plakemi më shpejt

Published

on

Plakja mund të duket si proces i ngadaltë dhe gradual por jo gjithmonë është kështu, zbulojnë studimet e fundit.

Nëse një mëngjes zgjoheni, shikoni veten në pasqyrë dhe mendoni se plakja është përshpejtuar papritur, mund të mos jeni duke imagjinuar gjëra.

Sipas një studimi të fundit mbi ndryshimet molekulare që lidhen me plakjen, njerëzit përjetojnë dy shpërthime të mëdha ndryshimesh, një në moshën mesatare 44 vjeç dhe tjetrin në moshën mesatare 60 vjeç.

“Ne nuk po ndryshojmë gradualisht me kalimin e kohës — ndodhin disa ndryshime vërtet dramatike”, shpjegoi gjenetisti Michael Snyder nga Universiteti i Stanfordit në gusht 2024, kur u botua studimi.

“Sipas të dhënave, mesi i të 40-ave është një periudhë e ndryshimeve të mëdha – ashtu si edhe fillimi i të 60-ave. Dhe kjo vlen pavarësisht se cilën klasë molekulash shqyrton,” thuhet në studim.

Plakja është një proces kompleks dhe lidhet me rritjen e rrezikut për sëmundje të ndryshme. Snyder dhe kolegët e tij studiuan biologjinë e plakjes për të kuptuar më mirë se çfarë ndryshimesh ndodhin dhe si mund të zbuten ose të trajtohen më mirë këto gjendje.

Ata ndoqën një grup prej 108 të rriturish, që dhanë mostra biologjike çdo disa muaj për disa vite. Vëzhgimet treguan se për disa gjendje, si sëmundja e Alzheimerit dhe sëmundjet kardiovaskulare, rreziku nuk rritet në mënyrë të qëndrueshme, përshkallëzohet ndjeshëm pas një moshe të caktuar.

Studiuesit analizuan biomarkuesit e plakjes për të identifikuar ndryshime të mundshme përkatëse, duke përdorur mostrat, identifikuan lloje të ndryshme biomolekulash, përfshirë ARN, proteina, lipide dhe taksona nga mikrobioma e zorrëve, lëkurës, hundës dhe gojës – gjithsej 135,239 tipare biologjike.

Çdo pjesëmarrës dha 47 mostra gjatë një periudhe 626 ditë, një pjesëmarrës i vetëm dha deri në 367 mostra. Kjo gjeneroi mbi 246 miliardë pika të dhënash, të cilat studiuesit i analizuan për të identifikuar modele të ndryshimeve. Studimet kanë vërejtur ndryshime jolineare në bollëkun molekular që lidhen me plakjen te minjtë dhe njerëzit. Studimet mbi mizat e frutave, minjtë dhe peshqit zebra kanë konfirmuar proces të vazhdueshëm dhe gradual plakjeje.

Schneider dhe kolegët e tij vërejtën ndryshime shumë të qarta në bollëkun e shumë llojeve të ndryshme molekulash në trupin e njeriut në dy faza të veçanta.

Rreth 81% e të gjitha molekulave të studiuara treguan ndryshime të rëndësishme në një ose të dyja këto faza. Kulmi i parë ndodhi në mesin e të 40-ave dhe i dyti në fillim të të 60-ave, me profile të ndryshme për secilën fazë. Në mesin e të 40-ave u vunë re ndryshime në molekulat që lidhen me metabolizmin e lipideve, kafeinës dhe alkoolit, si dhe me sëmundjet kardiovaskulare dhe funksionimin e lëkurës e muskujve.

Në fillim të të 60-ave, ndryshimet përfshinin metabolizmin e karbohidrateve dhe kafeinës, sëmundjet kardiovaskulare, funksionin e lëkurës dhe muskujve, sistemin imunitar dhe funksionin e veshkave.

Kulmi i parë, në mesin e të 40-ave, është koha kur shumica e grave përjetojnë menopauzën ose perimenopauzën. Studiuesit e përjashtuan këtë si faktor kryesor, pasi edhe burrat përjetuan ndryshime të ngjashme molekulare në të njëjtën moshë.

“Kjo sugjeron se, edhe pse menopauza mund të kontribuojë në ndryshimet e vërejtura tek gratë, ka faktor tjerë të rëndësishëm që ndikojnë në këto ndryshime, si tek burrat ashtu tek gratë,” shpjegoi autorja Xiaotao Shen, ish-studente në Stanford dhe në Universitetin Teknologjik Nanyang në Singapor.

“Identifikimi dhe studimi i këtyre faktorëve duhet të jetë një përparësi për kërkimet e ardhshme.” Studiuesit theksojnë se madhësia e mostrës ishte relativisht e vogël dhe përfshinte individë të moshës nga 25 deri në 70 vjeç.

Studimet e ardhshme pritet të thellohen në këtë fenomen, duke e analizuar më hollësisht dhe në një grup më të gjerë pjesëmarrësish, për të kuptuar më mirë se si ndryshon trupi i njeriut me kalimin e kohës.

Continue Reading

Kuriozitete

I fshehur nën rrënoja për më shumë se një shekull, zbulim i rrallë nga anija e Titanikut

Published

on

Pas më shumë se 100 vitesh nën ujë, një relike e rrallë nga Titaniku është restauruar.

Kjo pjesë e historisë, dikur e humbur në thellësitë e Atlantikut të Veriut, u zbulua me kujdes nga një ekip konservatorësh.

Gjerdani prej qelqi të zi, i zbuluar më 17 qershor 2025, në Ekspozitën Titanic: The Artifact në Orlando, shënon një moment të rëndësishëm për studiuesit dhe entuziastët e Titanikut.

I zbuluar në copa gjatë një ekspedite më 2000 në vendin e rrënojave, gjerdani mbeti i fshehur brenda rrënojave për më shumë se një shekull, forma mbeti mister. U gjet i mbështjellë me beton, masë e fortë dhe e ngurtë e formuar kur objekte të ndryshme në vendin e rrënimit u shkrinë nën një presion të jashtëzakonshëm dhe kushtet ekstreme të dyshemesë së oqeanit.

Ekipi hoqi betonimin, zbuluan gjerdanin e endur në mënyrë të ndërlikuar, të bërë nga rruaza tetëkëndëshe e në formë zemre prej qelqi të zi.

Rruazat, disa të vogla e delikate, të tjera më të mëdha dhe tërheqëse, zbuluan një dizajn të detajuar e kompleks që do të kishte humbur në kohë nëse artefakti nuk do të ishte gjetur. Gjerdani u gjet gjatë një ekspedite të vitit 2000 të udhëhequr nga RMS Titanic, Inc., e cila ka qenë në ballë të eksplorimit nënujor të Titanikut.  Pasi u gjet, gjerdani u konservua përmes një procesi pune të kujdesshëm, që përfshinte punë delikate manuale për të hequr me kujdes betonimin.

Ky proces u lejoi ekspertëve të gjurmonin çdo rruazë dhe fije rruaze, duke e shpëlarë gjerdanin copë pas cope derisa forma origjinale të zbulohej plotësisht.

Gjerdani prej qelqi të zi ekspozohet me krenari në Ekspozitën Titanic: The Artifact Exhibition Orlando, duke ofruar pamje të rrallë të jetës së atyre që dikur lundruan në anijen fatkeqe. Ekspozita, e hapur shtatë ditë të javës, u lejon vizitorëve ta përjetojnë nga afër këtë dhe objekte tjera të rikuperuara nga Titaniku.

Ky gjerdan, tani i restauruar, është më shumë sesa thjesht një bizhuteri. Është një simbol i jetëve dhe historive të humbura atë natë fatale të vitit 1912, duke ofruar një vështrim në të kaluarën që pak veta kanë pasur mundësinë ta shohin.

Continue Reading

Kuriozitete

E thotë studimi: Truri i njerëzve me mbipeshë, 10 vjet më i plakur

Published

on

Continue Reading

Të kërkuara