Histori

Çfarë ndodh kur një vend kriminalizon muzikën?

Vitet 1980 ishin një nga periudhat më të vështira në historinë e Iranit.

Publikuar

Këngët perëndimore u ndaluan, dyqanet e disqeve u zhdukën dhe sallat e koncerteve ranë në heshtje…

Kushdo që kapet me muzikë që konsiderohet ‘joislamike’ mund të gjobitet, rrihet me kamxhik ose burgoset për ‘shkaktim të korrupsionit në tokë’ sipas ligjit iranian.

Megjithatë, kjo nuk i pengoi njerëzit të dëgjonin muzikë.

Para revolucionit, Irani drejtohej nga një Shah (Mbreti) pro-perëndimor, modernizues, Mohammad Reza Pahlavi, i cili lejonte njëfarë lirie kulturore.

Shumica e iranianëve, pasi e kaluan tërë jetën e tyre duke shijuar muzikën perëndimore, thjesht vazhduan të dëgjonin grupet e tyre të preferuara, ndërsa ata të lindur pas revolucionit ishin kureshtarë për kulturat e tjera.

Ashtu si tregu i paligjshëm i drogës në Evropë, kaseta dhe LP u kontrabanduan në Iran nga jashtë dhe u shpërndanë mes njerëzve në fshehtësi.

Vendet fqinje, si Turqia dhe Iraku, ishin burimet më të njohura të kontrabandës muzikore, por disa me fat morën muzikë nga miqtë dhe të afërmit në Perëndim.

“Ishte e vështirë të qasesh në kaseta origjinale me cilësi të lartë”, tha Darya Hosseini, e cila ishte adoleshente gjatë viteve 1980. “Zakonisht kishim akses vetëm në një kopje të një kopjeje.

“Sigurisht, cilësia nuk ishte më e mira. Por gjatë atyre ditëve, ne ishim disi të pakujdesshëm për cilësinë. Gjithçka që donim ishin publikimet më të reja”.

Ndërsa qeveria islamike shtrëngoi kontrollin e saj, muzika perëndimore ishte e vështirë për t’u gjetur dhe e shtrenjtë, me çmimet që shpejt u dyfishuan, trefishuan e katërfishuan.

Por, me kalimin e kohës, u bë më e lehtë për t’u gjetur pasi u zhvillua një treg i madh i zi. Deri në vitin 1986, hitet e fundit në Perëndim do të arrinin në rrugët e Iranit brenda vetëm një jave.

“Ju mund të merrni gjithçka në tregun e zi” tha Maziar Bahari, një gazetar dhe regjisor iranio-kanadez. “Edhe llojet më të errëta të muzikës”.

Artistët e tij të preferuar në atë kohë ishin Led Zeppelin, Pink Floyd dhe David Bowie.

“Unë fusja kokën midis dy altoparlantëve të mëdhenj dhe do i lëshoja zërin as shumë sa mundja”, tha ai. Nëna e tij e frikësuar do të nxitonte në dhomën e tij dhe do t’i thoshte të ulë zërin, nga frika se fqinjët do të thërrisnin policinë.

“Popullariteti i Pink Floyd në Iran ishte në një nivel tjetër” thotë Bahari, “nëse ata do të vinin këtu edhe tani, do të kishte 10 milionë njerëz në koncert”.

Disponueshmëria e gjerë e muzikës ishte kryesisht për shkak të përpjekjeve të tregtarëve të përkushtuar që fitonin jetesën e tyre duke ecur në rrugicat e pasme dhe rrugët anësore të Iranit.

“Në disa zona të qytetit, kur ne po kalonim, një djalë i rastësishëm pëshpëriste kaseta, kaseta, kaseta” tha Hosseini.

“Shumicën e kohës, ne merrnim përditësime nga vetë tregtarët. Ndërsa ecnim në rrugë, ata pëshpëritnin gjëra të tilla si “Albumi i ri i Metallica është këtu”.

Me dënime kaq të ashpra, një shqetësim i vazhdueshëm ishte nëse shitësve mund t’u besohej, pasi ekzistonte gjithmonë rreziku i kurthit ose tradhtisë.

“Ne ishim të frikësuar dhe kishte rreziqe të mëdha” tha Hosseini. “Por kjo ishte pjesë e procesit. Bërja e diçkaje të konsideruar të paligjshme u bë argëtuese dhe emocionuese pas një kohe”.

“Ne u ndjemë si rebelë”, shtoi ajo.

Një ish-shitës, i cili dëshironte të mbetej anonim, tha për Euronews se filloi të shiste kaseta pasi një i afërm i solli atij një kasetë Metallica nga SHBA.

Ai bëri kopje të saj në shtëpi dhe ua shiste miqve të tij, madje edhe tekstin e këngës i përkthente fjalë për fjalë në gjuhën persiane.

“Asgjë që përkthej nuk kishte kuptim, por fitova 200 dollarë atë verë” kujton ai.

Por gjërat nuk ishin të gjitha të thjeshta për shitësit!

Pas revolucionit, automjetet kontrolloheshin në mënyrë rutinore në pikat e kontrollit të policisë. Nëse do të gjendeshin shirita, ato do të kalonin përmes një pajisjeje të madhe magnetike për të fshirë përmbajtjen e tyre.

“Ndonjëherë ata do t’ju kthenin edhe kasetën bosh, dhe unë do të përpiqesha ta regjistroja përsëri” tregoi teksa qeshte ish-shitësi.

Gjithsesi, kjo po kalonte lehtë. “Policia e moralit” kishte në shënjestër shpërndarësit, duke i çuar ata në burg ose duke i gjobitur rëndë.

Në moshën 17-vjeçare, Bahari u arrestua dhe u fut në një qeli prej 30 personash të mbushur me “vrasës, kontrabandistë droge dhe përdhunues”, pasi u kap në një kafene me të dashurën e tij dhe disa kaseta nga “The Doors” dhe “Queen”.

“Policia e mori vërtet seriozisht” thotë Bahari. “Ata e quajtën atë muzikë të adhuruesit të djallit dhe thanë se do të më bënte imoral”.

Megjithatë, me gjithë përpjekjet e tyre më të mira, autoritetet nuk mundën ta ndalonin valën e kasetave dhe LP-ve që futeshin në Iran jo vetëm nga shitësit, por nga njerëzit e zakonshëm.

Vitet 1980 ishin një nga periudhat më të vështira në historinë e Iranit.

Rreth 500,000 iranianë u vranë në luftën e përgjakshme të vendit me Irakun, ndërsa qeveria e re zbatoi një regjim islamik të linjës së ashpër dhe shtypi pamëshirshëm të gjithë ata që i rezistuan.

“Muzika ishte vërtet e dobishme për ne mendërisht” tha Hosseini. “Na dha kurajo kur e luanim në festat dhe mbledhjet tona të fshehta.

“Kjo muzikë për mua, njerëzit përreth meje dhe mendoj se shumica e njerëzve në vendin tim nuk ka datë skadimi. Është bërë pjesë e historisë iraniane pas revolucionit”.

Më shumë se arratisja nga vështirësitë, muzika kishte një pikë politike.

“Kasetat ishin si një armë në Iran” tha Bahari. “Ato u përdorën nga Khomeini [ish-udhëheqësi suprem i Iranit] përpara revolucionit për të shpërndarë fjalime dhe për t’u dhënë njerëzve mesazhe ndërsa ai ishte jashtë vendit.

“Pas revolucionit, dëgjimi i muzikës dhe kërcimi së bashku … u bë një akt rezistence sepse ne nuk donim të përputheshim me atë që qeveria na thoshte të bënim.

“Ishte një formë proteste” shtoi ai.

Ajo që doli nga kjo situatë i ka mbetur Baharit për gjithë jetën.

“Dëgjimi i muzikës nuk është diçka që unë e marr si të mirëqenë, sepse mbaj mend gjithmonë se si duhej të luftonim dhe të luftonim për ta dëgjuar atë” tha ai.

Kjo e la Baharin me një “vlerësim më të thellë” se sa e fuqishme ishte kultura në sfidimin e regjimeve autoritare.

“Fillova të shoh se muzika, filmat dhe pikturat me të vërtetë thyejnë sipërfaqen e diktaturës duke prekur zemrat dhe mendjet e njerëzve. Ndërsa dhënia e njerëzve lajme ose aktivizmi politik mund të ketë një efekt të rëndësishëm në afat të shkurtër, ndikimi i kulturës është shumë më afatgjatë dhe më i thellë.

“Duhet ta vlerësoni atë” shtoi ai./UBTNews/

Histori

“Kur paqja dukej e mundur“

Publikuar

nga

Nga Enrico Franceschini

Nuk ka pasur gjithmonë luftë mes izraelitëve dhe palestinezëve. Ishte një periudhë në gjysmën e dytë të viteve nëntëdhjetë, kur unë isha korrespondent në Jerusalem, në të cilën procesi i paqes i nisur nga Rabini dhe Arafat jepte shpresë të madhe dhe atmosfera midis dy popujve të thirrur nga historia për të ndarë të njëjtën tokë, ishte paqësore.

Bashkëpunëtorim im palestinez largohej rregullisht nga Ramallahu, kryeqyteti i Territoreve Autonome të qeverisura nga Arafati në Bregun Perëndimor, për të ardhur me makinë me të dashurën e tij dhe notuar në plazhin e Tel Avivit, e më pas ndaleshin për darkë në breg të detit.

Shumë izraelitë shkonin për të bërë pazar në Bregun Perëndimor sepse produktet ishin më të lira. Më shumë se njëqind mijë palestinezë në ditë largoheshin nga Gaza për të punuar në vende të ndryshme izraelite. Dhe pelegrinët e krishterë, pasi vizitonin Varrin e Shenjtë brenda mureve të Qytetit të Vjetër, merrnin një autobus ose taksi për të parë Kishën e Lindjes së Krishtit në Betlehem.

Turizmi po lulëzonte, e ardhmja dukej premtuese, krijimi i një shteti palestinez të gatshëm për të jetuar në paqe dhe siguri reciproke përkrah Izraelit dukej i afërt.

Nuk ka rëndësi se kush ishte më përgjegjës për dështimin e këtij projekti dhe kthimin (për fat të keq, mjaft shpejt: ndërsa jetoja ende në Jerusalem) tek terrorizmi dhe lufta.

Por kujtimet e mia tregojnë se një zgjidhje e konfliktit është e mundur, pavarësisht se ekstremistët e shtyjnë atë. Megjithatë, si një udhëheqës izraelit ashtu edhe një udhëheqës palestinez duhet të dëshirojnë të arrijnë në zgjidhje. Duhen dy për të kërcyer tangon, siç thotë një shaka e vjetër, dhe gjithashtu për të bërë paqe mes armiqve./bota.al

Vazhdo të lexosh

Histori

George Washington u këshillua ta shpallte veten sundimtar të SHBA-së, por refuzoi

Publikuar

nga

Gjenerali George Washington para 240 vjetësh ishte komandanti i Ushtrisë Kontinentale dhe më 4 dhjetor 1783, u takua me oficerët e tij të lartë në një tavernë të Nju Jork-ut për t’u lënë lamtumirën.

Oficerët ishin të emocionuar ngaqë gjenerali Washington nuk ishte vetëm komandanti, por edhe heroi i tyre.

Historianët thonë se disa nga oficerët e këshilluan që ta shpallte veten sundimtar të Shteteve të Bashkuara. Ata e siguruan se do të kishte edhe mbështetjen e ushtarëve.

Washington hodhi poshtë idenë si të gabuar, duke thënë se nuk dëshironte asgjë tjetër veçse të kthehej në plantacionet e tij në Mount Vernon në Virgjinia.

Megjithatë, katër vjet më vonë ai doli përsëri në skenë, jo si sundimtar fuqiplotë, por si presidenti i parë i zgjedhur i Shteteve të Bashkuara të Amerikës.

Vazhdo të lexosh

Histori

Sot ditëlindja e Enver Hoxhës, çfarë dihet për fëmijërinë e tij

Ai ishte djalë i një familjeje modeste gjirokastrite.

Publikuar

nga

Enver Hoxha ishte djalë i një familjeje modeste gjirokastrite. Ai besohet se ka lindur më 16 tetor 1908 në lagjen Palorto, në familjen e Halil dhe Gjyle Hoxhës. Pavarësisht se 16 tetori ishte festa e ditëlindjes së tij, kërkimet dokumentare për të janë të rrëmujshme.

Në Arkivin Qendror të Shtetit në Tiranë, për Enver Hoxhën, janë shënuar 5 ditëlindje të ndryshme. Regjistri i bashkisë Gjirokastrës, nr. 6, fleta 75 shënimet për lagjen “Teqe-Meçite-Hazmurat”, shënon se Enver Hoxha, ka lindur më 12 maj 1908.

Shënimi sqaron se prindërit e tij janë Halil (babai) dhe Gjylo (nëna)”. Në Liceun e Korçës, Hoxhës i janë shënuar dy ditëlindje: 17 qershor dhe 3 tetor (vitet 1929 e 1930).

Në Francë, figuron me ditëlindje 3 tetor ndërsa gazeta “Bashkimi” 1946 vendoste si ditëlindje 3 shtatorin. 16 Tetori, ditëlindja që ai festonte vetë u bë publike në gazetën Bashkimi më 16 tetor 1947. Por këto të dhëna s’kanë luajtur ndonjë rol në biografinë e tij. Janë me gjasë produkt i kaosit që shoqëronte Shqipërinë në atë kohë.

Ai kishte një vëlla më të madh të quajtur Beqir, i cili vdiq në moshë të re nga tuberkulozi, dhe tre motra Fahrien, Haxhon dhe Sanijen.

Enver Hoxha e kaloi fëmijërinë dhe adoleshencën e tij në dy qytete të Shqipërisë, në Gjirokastër dhe në Korçë.

Gjirokastra luajti rol pothuajse modest në formimin e tij, ndërsa Korça është qyteti ku ai u formua vërtet. Transferimi i Hoxhës në Korçë ndodhi në mbarim të vitit të dytë liceal.

Në tetor 1930, Enver Hoxhës iu dha një bursë nga qeveria e Zogut për të studiuar biologji në Fakultetin e Shkencave të Natyrës të Universitetit të Montpeljesë, Francë.

Në korrik të vitit 1936, Enver Hoxha kthehet përfundimisht në Shqipëri. Për disa ai drejtoi Shqipërinë me nder për 40 vite, kurse për pjesën tjetër, Hoxha sundoi Shqipërinë gjatë kësaj periudhe. Ai ishte kryetar i Frontit Demokratik të Shqipërisë dhe komandant i përgjithshëm i forcave të armatosura nga viti 1944 deri në vdekjen e tij.

Ai shërbeu si kryeministër i Shqipërisë, 1944-1954 dhe në kohë të ndryshme ka shërbyer si ministër i jashtëm dhe si ministër i mbrojtjes.

Vitet e fundit të jetës ishin rënduar për Hoxhën për shkak të diabetit që i ishte diagnostikuar shumë vite më parë. Fillimi i prillit do të shënojë edhe fundin e jetës së tij. Pasi i janë paralizuar këmbët edhe goja, pëson një ishemi më 9 prill 1985 vdes më 11 prill 1985.

Vazhdo të lexosh

Histori

Historia e rebelimit të madh në burgjet amerikane

Nëntë pengje dhe më shumë se 30 të burgosur u vranë nga plumbat e policisë gjatë sulmit.

Publikuar

nga

Më 13 shtator 1971, afro 1 mijë e 500 policë dhe roje burgu sulmuan burgun shtetëror të Atikës në shtetin New York për të shtypur një nga rebelimet më të mëdha të burgjeve në historinë amerikane.

Nëntë pengje dhe më shumë se 30 të burgosur u vranë nga plumbat e policisë gjatë sulmit. Rebelimi kishte shpërthyer më 9 shtator, kur një grup të burgosurish nuk pranoi të ndahej në grupe më të vegjël për të kryer punët e zakonshme të mëngjesit.

Revolta u përhap, ndërkohë që të burgosurit filluan të thyenin dritaret dhe të digjnin orenditë e burgut. Brenda disa orësh, 1 mijë e 500 të burgosur iu bashkuan revoltës dhe morën peng dhjetëra punonjës të burgut.

Vendimi për dërgimin e policisë u mor katër ditë pas dështimit të bisedimeve të vështira për lirimin e pengjeve.

Të burgosurit u kishin paraqitur zyrtarëve një listë kërkesash, përfshirë përkujdesje më të mirë mjekësore, heqjen e censurës mbi materialet për lexim, lirinë fetare dhe një program për ”rehabilitim real” për t’i përgatitur të burgosurit për jetën jashtë mureve të burgut. Zyrtarët plotësuan disa prej kërkesave.

Mirëpo, zyrtarët kundërshtuan kërkesat e të burgosurve që ata të mos gjykoheshin për vdekjen e rojeve të burgut dhe për pjesëmarrjen në rebelim./KosovaPress/

Vazhdo të lexosh

Të kërkuara