Teknologji

Bitcoin bëhet monedhë zyrtare në Republikën e Afrikës Qendrore

Republika e Afrikës Qendrore (CAR) ka miratuar Bitcoin si mjet ligjor – vetëm vendi i dytë që e bën këtë.

Published

3 years ago

April 28, 2022

Betim Gashi

CAR është një nga vendet më të varfra në botë, por është e pasur me diamante, ar dhe uranium.

Ajo është shkatërruar nga konflikti për dekada dhe është një aleat i ngushtë rus, me mercenarë nga Grupi Wagner që ndihmojnë në luftimin e forcave rebele.

Ligjvënësit votuan njëzëri për miratimin e Bitcoin si mjet ligjor, thuhet në një deklaratë nga presidenca e CAR.

Lëvizja e vendos CAR “në hartën e vendeve më të guximshme dhe më vizionare në botë”, tha ai.

El Salvador u bë vendi i parë që miratoi Bitcoin si monedhë zyrtare në shtator 2021 – një veprim i kritikuar nga shumë ekonomistë, duke përfshirë Fondin Monetar Ndërkombëtar, i cili tha se rrit rrezikun e paqëndrueshmërisë financiare.

Të tjerë kanë ngritur frikën se kriptovalutat si Bitcoin mund ta bëjnë më të lehtë për kriminelët pastrimin e parave dhe se ato janë të dëmshme për mjedisin sepse përdorin kaq shumë energji elektrike për të prodhuar.

Interneti është i nevojshëm për të përdorur çdo kriptomonedhë, por në vitin 2019, vetëm 4% e njerëzve në CAR kishin akses në ueb.

Vendi aktualisht përdor frangun CFA të mbështetur nga Franca si monedhën e tij, së bashku me shumicën e ish-kolonive të tjera franceze në Afrikë.

Disa e shohin adoptimin e Bitcoin si një përpjekje për të minuar AQF-në, mes një gare për ndikim mbi vendin e pasur me burime midis Rusisë dhe Francës.

“Konteksti, duke pasur parasysh korrupsionin sistemik dhe një partner rus që përballet me sanksione ndërkombëtare, inkurajon dyshimin,” analisti francez Thierry Vircoulon.

Në kryeqytetin Bangui, reagimi ishte i përzier.

“Biznesmenët nuk do të duhet të shëtisin më me valixhe me franga CFA që do të duhet të konvertohen në dollarë apo në ndonjë monedhë tjetër për të bërë blerje jashtë vendit”, tha ai.

Ai gjithashtu argumentoi se AQF-ja nuk po përdorej “për të përfituar Afrikën”. Ka thirrje në rritje në disa vende që monedha të hiqet nga ata që e shohin atë si një relike të epokës koloniale, duke i mundësuar Francës të vazhdojë të ushtrojë kontroll ekonomik.

Megjithatë, shkencëtari kompjuterik Sydney Tickaya tha se ai mendonte se adoptimi i kriptomonedhës ishte “i parakohshëm” dhe “i papërgjegjshëm”.

“Qasja në internet është ende e pazhvilluar në vend, ndërsa Bitcoin varet tërësisht nga interneti,” tha ai, duke shtuar se CAR kishte çështje më të ngutshme si siguria, arsimi dhe aksesi në ujin e pijshëm.

Teknologji

Ndërprerje e madhe globale prek Google, Snapchat, Canva e dhjetëra platforma tjera

Published

3 hours ago

October 20, 2025

UBT News

Disa nga aplikacionet e faqet më të mëdha në botë, përfshirë Amazon, Google, Snapchat, Roblox, dhe Canva u goditën nga një ndërprerje teknologjike të hënën në mëngjes, duke shkaktuar probleme për miliona përdorues anembanë botës.

Sipas faqes së monitorimit Down Detector, problemet nisën rreth orës 09:00 të mëngjesit (CET) dhe u përhapën shpejt në platforma të shumta që mbështeten në Amazon Web Services (AWS) – një nga ofruesit më të mëdhenj të infrastrukturës cloud në botë.

Shkaku i ndërprerjes

AWS, që u ofron kompanive akses në serverë, ruajtje dhe baza të dhënash pa nevojën e ndërtimit të infrastrukturës së tyre fizike, raportoi se deri në orën 12:35 pasdite (CET) problemi ishte “zbutur plotësisht” dhe se shumica e shërbimeve ishin në proces rikuperimi.

Ndërprerja preku një gamë të gjerë faqesh dhe aplikacionesh, nga lojërat online deri te shërbimet qeveritare dhe financiare.

Platformat e prekura

Sipas Down Detector, ndër platformat e goditura ishin: Snapchat, Slack, Signal, Tinder, Ring, Roblox, Clash Royale, Life360, MyFitnessPal, Xero, Canva, Amazon, Amazon Web Services, Amazon Music, Prime Video, Clash of Clans, Fortnite, Wordle, Duolingo, Coinbase, HMRC, Vodafone, PlayStation dhe Pokémon Go.

Po ashtu, ndërprerja ndikoi edhe tek ofruesit francezë të telekomunikacionit SFR dhe Free, si dhe tek autoriteti tatimor britanik HMRC.

Platforma e kriptomonedhave Coinbase siguroi klientët e saj se “të gjitha fondet janë të sigurta”, pavarësisht problemeve të aksesit.

Ndikim global dhe në transportin ajror

Gazeta The New York Times raportoi se ndërprerja preku edhe udhëtimet ajrore në SHBA, me vonesa të gjata në sportelet e regjistrimit në Aeroportin LaGuardia të Nju Jorkut, pasi disa kioska dhe sisteme digjitale dolën jashtë funksionit.

Disa orë pas incidentit, Down Detector vuri re një ulje të ndjeshme të raportimeve për probleme, duke treguar se shumica e shërbimeve ishin rikthyer në normalitet. /A.Z/UBT News/

Teknologji

Kina akuzon SHBA-në për sulm kibernetik

Published

5 hours ago

October 20, 2025

UBT News

Kina ka akuzuar Shtetet e Bashkuara të Amerikës për infiltrim në Qendrën Kombëtare të Kohës, duke paralajmëruar se këto shkelje mund të ndikojnë në rrjetet e komunikimit, sistemet financiare, furnizimin me energji elektrike dhe orarin standard ndërkombëtar, raporton Reuters.

Në një deklaratë të Ministrisë së Sigurisë Shtetërore të Kinës, thuhet se Agjencia Kombëtare e Sigurisë (NSA) e SHBA-së ka kryer një operacion sulmi kibernetik ndaj kësaj qendre për një periudhë të gjatë.

Ministria thekson se ka zbuluar prova lidhur me të dhënat dhe kredencialet e vjedhura, të cilat datojnë nga viti 2022 dhe u përdorën për spiunimin e pajisjeve mobile dhe sistemeve të rrjetit të punonjësve të qendrës.

Po ashtu, u bë e ditur se agjencia amerikane kishte shfrytëzuar një dobësi në shërbimin e mesazheve të një marke të huaj telefonash inteligjentë për të pasur qasje në pajisjet e stafit në vitin 2022, pa u përmendur emri i markës.

Qendra Kombëtare e Kohës është një institut kërkimor nën Akademinë e Shkencave të Kinës, e cila krijon, mirëmban dhe po ashtu transmeton orarin standard të vendit.

Hetimi i ministrisë ka zbuluar gjithashtu se SHBA-ja ka kryer sulme ndaj sistemeve të brendshme të rrjetit të qendrës, duke theksuar seriozitetin e këtyre sulmeve kibernetike. /A.Z/UBT News/

Teknologji

Studim i ri: ChatGPT jep përgjigje më të sakta kur përdoruesit janë më pak të sjellshëm

Published

9 hours ago

October 20, 2025

UBT News

Një studim i ri nga Universiteti Penn State ka zbuluar një rezultat befasues: ChatGPT performon më mirë kur përdoruesit nuk përdorin fraza të sjellshme si “të lutem” dhe “faleminderit”.

Sipas analizës së kryer me 250 pyetje testuese, kërkesat me ton më të drejtpërdrejtë arritën saktësi prej 84.8%, ndërsa ato të formuluara në mënyrë më të sjellshme arritën vetëm 80.8%.

Studiuesit shpjegojnë se fjalët e tepërta dhe strukturat e ndërlikuara që shoqërojnë pyetjet e sjellshme mund të shtojnë konfuzion, duke e bërë më të vështirë për inteligjencën artificiale të kuptojë qëllimin e saktë të përdoruesit.

Në të kundërt, komandat e qarta dhe të drejtpërdrejta si “Më jep përgjigjen” e bëjnë kërkesën më të kuptueshme për sistemin.

Ironikisht, toni që mund të tingëllojë i ashpër për njerëzit, ndihmon që makinat të kuptojnë më qartë se çfarë kërkohet prej tyre.

Pra, a është ide e mirë të jesh i pasjellshëm me AI? Studiuesit thonë se nuk ka nevojë të jesh i vrazhdë, por qartësia dhe shkurtësia janë çelësi për të marrë përgjigje më të sakta dhe efikase. /A.Z/UBT News/

Teknologji

Apple heq aplikacionin ICEBlock pas shqetësimeve për sigurinë e agjentëve

Published

3 days ago

October 17, 2025

UBT News

Apple ka hequr nga App Store aplikacionin ICEBlock, i cili lejonte përdoruesit të shënonin në hartë vendndodhjet ku kishin parë agjentë të Shërbimit për Imigracion (ICE).

Gjithashtu, janë larguar edhe aplikacione të tjera me funksion të ngjashëm.

Sipas raportimeve të Fox Business, prokurorja e shtetit Pam Bondi kërkoi heqjen e këtyre aplikacioneve, duke theksuar se “janë krijuar për të vënë në rrezik agjentët e ICE, vetëm sepse po bëjnë punën e tyre.”

Apple deklaroi se App Store është krijuar për të qenë një vend i sigurt dhe i besueshëm për të zbuluar aplikacione.

Bazuar në informacionet e marrë nga autoritetet ligjzbatuese mbi rreziqet që paraqiste ICEBlock, kompania vendosi të heqë aplikacionin dhe të ngjashmit me të, sipas Engadget.

Kërkesa për heqjen e aplikacioneve erdhi pas raportimeve se një sulmues në Dallas, i cili hapi zjarr ndaj një objekti të ICE, kishte përdorur aplikacione për gjurmim – përfshirë ICEBlock – për të qëlluar nga çatia.

Sulmuesi vrau dy emigrantë dhe plagosi një të tretë, edhe pse synimi i tij ishin agjentët e ICE.

Zhvilluesi i aplikacionit, Joshua Aron, i tha Fox Business se ishte “jashtëzakonisht i zhgënjyer” nga vendimi i Apple.

ICEBlock kishte arritur majat e listave të App Storepas kritikave nga zyrtarët e administratës, që rritën popullaritetin e aplikacionit.

Zyrtarët paralajmëruan Aronin se po e ndiqnin, e këshilluan të ishte i kujdesshëm, pasi aplikacioni rrezikonte jetët e oficerëve të rendit. /A.Z/UBT News/