Lajmet

A pritet të ketë krizë energjetike në Kosovë?

Zyrtarë dhe ekspertë të energjisë, megjithatë thonë se nuk mund të parashikojnë një krizë energjetike.

Published

on

Muajt e dimrit, së bashku me motin e ftohtë, sjellin edhe kërkesë më të madhe për përdorim të energjisë elektrike.

Me rritjen e kësaj kërkese, tejkalohen edhe kapacitetet e shtetit të Kosovës për prodhim të energjisë dhe importi i energjisë bëhet i pashmangshëm në një kohë kur çmimet e rrymës në Evropë janë të larta.

Zyrtarë dhe ekspertë të energjisë, megjithatë thonë se nuk mund të parashikojnë një krizë energjetike apo rritje të çmimit të rrymës në Kosovë, që tashmë ka nisur të prekë shumë vende të Evropës përfshirë edhe Shqipërinë.

Ndërkaq, Ministria e Ekonomisë thotë se do të krijojnë një task-forcë “për koordinimin për dhënie të informacioneve dhe sugjerimeve se si duhet të përgatitemi në rast të thellimit të kësaj krize në Evropë dhe ndikimit të saj në Kosovë”.

Momentalisht nëpër gjithë Evropën, faturat për energji janë shumë të larta, për shkak të rritjes globale të çmimeve të energjisë elektrike dhe gazit.

Përveç rritjes sezonale të kërkesës për energji elektrike që çon në ngritje të çmimeve, tani ato janë rritur për shkak të rezervave të vogla të magazinimit të gazit dhe çmimeve të larta për prodhim të energjisë nga qymyri në vendet e Bashkimit Evropian.

Në këtë situatë po ndikojnë furnizimet më të vogla me gaz të lëngshëm për shkak të kërkesave më të mëdha në Azi, furnizimeve më të vogla me gaz nga Rusia dhe prodhimit më të vogël të energjisë së ripërtërishme.

Çmimet standarde të gazit evropian në qendrën holandeze TTF janë rritur për më shumë se 250 për qind qysh në janar, ndërsa kontratat standarde të Gjermanisë dhe Francës për rrymë janë dyfishuar.

Qeveria e Shqipërisë ka deklaruar emergjencë për furnizimin me energji elektrike, pas rritjes së çmimit të energjisë në javën e fundit. Shqipëria ka thënë se do të ndaj 200 milionë euro për tejkalimi të krizës energjetike.

KEDS: Nuk mund të parashikohet rritja e çmimit

Kosova prodhon energji elektrike përmes termocentraleve me qymyr dhe në sasi shumë të vogla nga energjia e ripërtërishme, siç janë hidrocentralet.

Kjo energji shpërndahet te konsumatorët nga Kompania e Distribucionit të Furnizimit me Energji Elektrike (KEDS)

Me vetëm rreth 6 centë për kilovatë në orë, konsumatorët e Kosovës paguajnë më së liri energjinë elektrike në rajon.

Sipas të dhënave që Zyra e Rregullatorit të Energjisë (ZRRE) i ka dhënë për Radion Evropa e Lirë, kapaciteti total i gjenerimit të energjisë elektrike në Kosovë në vitin 2020 ka qenë 1,110 megavatë.

Nga kjo sasi 86.5 për qind janë nga termocentralet dhe pjesa tjetër janë hidrocentrale dhe burimet të ripërtërishme të energjisë (hidrocentrale, centrale me erë dhe panele fotovoltaike).

Viktor Buzhala, zëdhënës i KEDS-it, thotë për Radion Evropa e Lirë se një rritje eventuale e çmimit varet nga nevoja që Kosova do të ketë për import të energjisë.

“Çmimet aktuale në berza janë tepër të larta, pra janë katër-pesëfishuar. Sigurisht që këto çmime kanë ndikim direkt në Kosovë pasi ne jemi pjesë e këtij tregu”, thekson Buzhala.

Ai thotë se sezoni i dimrit zakonisht shoqërohet me një rritje të konsumit të energjisë elektrike deri në 50 për qind, por sipas tij, kjo nuk do të thotë se mund të pritet një krizë energjetike.

“Nuk mund të paragjykojmë çka do të ndodhë, pasi këto janë vetëm pritje dhe nuk e dimë saktë sesa do të jetë konsumi, sa do të përdoret energjia elektrike për ngrohje, çfarë moti do të mbajë, sa do të jetë prodhimi vendor etj”, thotë Buzhala.

Rritje të çmimit të energjisë nuk parasheh për vitin 2021 as Zyra e Rregullatorit të Energjisë.

Më 7 tetor, Bordi i ZRRE-së ka aprovuar të hyrat e lejuara maksimale për operatorët e rregulluar.

Sipas ZRRE-së për Furnizuesin me Shërbim Universal (FSHU)/KESCO janë aprovuar të hyrat maksimale në vlerë prej 290.1 milion euro, për Operatorin e Sistemit të Transmetimit dhe Tregut (KOSTT) janë aprovuar në vlerë prej 38.94 milionë euro ndërsa për Operatorin e Sistemit të Shpërndarjes (KEDS) janë aprovuar të hyra në vlerë prej 90.51 milionë euro.

ZRRE-ja ka thënë se kanë marrë në konsideratë edhe rritjen e çmimeve të importit, çmime këto që janë jashtë kontrollit të operatorëve.

“Megjithatë, rritja e të hyrave si rezultat i rritjes së konsumit të energjisë elektrike, ka neutralizuar kostot e përgjithshme të furnizimit me energji elektrike, prandaj të hyrat e lejuara nuk do të reflektojnë në ngritje të çmimeve të energjisë elektrike për konsumatorët fundorë në vitin tarifor 2021”, thuhet në përgjigjen e ZRRE-së.

Sipas Qeverisë së Kosovë, madje, në Evropë ka indikacione që tregu do të stabilizohet.

INDEP: Qeveria të përgatitet për krizë energjetike

Një rritje e menjëhershme e çmimeve të energjisë nuk po parashihet as nga ekspertë të fushës.

Dardan Abazi, hulumtues i lartë në Institutin për Politika Zhvillimore (INDEP) thotë se kostoja që shkaktohet nga rritja e çmimeve mund të vërehet në pranverën e vitit të ardhshëm.

“Sa do të jenë përmasat e kësaj kostoje mbetet të shihet në muajt në vazhdim, sidomos në muajt maj dhe prill kur do të bëhet barazimi vjetor i kostove që na janë shkaktuar dhe kur të bëhet rishikimi vjetor i tarifave të energjisë elektrike”, thotë Abazi.

Abazi thekson nevojën e pashmangshme të Kosovës për importin e energjisë elektrike gjatë muajve të dimrit.

Ndërkaq, nga Ministria e Ekonomisë në një përgjigje për Radion Evropa e Lirë ka treguar se tani për tani rekomandohet që qytetarët të jenë të kujdesshëm në përdorimin e energjisë elektrike.

“Ekspertët rekomandojnë që aq sa është e mundur të mos përdoret energjia elektrike për ngrohje gjatë dimrit. Masat adekuate do të merren varësisht nga nevoja. Aktualisht nuk ka nevojë për masa të tilla por jemi pro-aktiv në rast se do të ketë nevojë në të ardhmen”, thuhet në përgjigjen e Ministrisë së Ekonomisë.

Sipas Abazit, duhet siguruar që do të ketë energji të mjaftueshme për të gjithë, për të shmangur rrezikun e krizës me furnizim.

“Pastaj duhen masa sa i takon sigurimit që ekziston një fond i konsumatorëve në nevojë, që mund të preken më së shumti nga ndonjë rritje eventuale e çmimit të energjisë dhe ky fond duhet themeluar menjëherë nga Ministria e Financave bashkë me Ministrinë e Ekonomisë”, thotë ai.

Krizë apo jo, nuk ndihet në veri

Sado të që të jetë çmimi i energjisë elektrike në Kosovë, kjo nuk vërehet në disa komuna të Kosovës.

Qytetarët që jetojnë në katër komunat në veri të Kosovës me shumicë serbe (Mitrovicë e Veriut, Zubin Potok, Zveçan dhe Leposaviq), që nga përfundimi i luftës më 1999, nuk i kanë paguar faturat e energjisë elektrike, edhe pse janë furnizuar nga Kosova, e sipas nevojës edhe nga Serbia.

Megjithatë, qytetarëve në veri i shkojnë faturat për energjinë elektrike nga “Elektrokosmet” i Serbisë, kompani të cilën Kosova e konsideron ilegale.

Qeveria e Kosovës e udhëhequr nga Albin Kurti në maj të këtij viti ka ndarë 11 milionë euro për pagesën e rrymës për qytetarët në komunat e veriut.

Vazhdimi i pagesës së kësaj energjie të shpenzuar po konsiderohet e pakuptimtë edhe nga hulumtuesi Abazi.

“Tashmë kemi koston që është e paarsyeshme. Një pjesë e qytetarëve në mënyrë diskriminuese nuk do ta kenë hallin e rritjes së çmimeve të energjisë sepse nuk e paguajnë”, thotë ai.

Ndërkaq më parë, rryma e shpenzuar në veri ishte paguar nga qytetarët e zonave të tjera të Kosovës.

Lidhur me këtë, Gjykata Themelore në Prishtinë, më 11 tetor ka marrë vendim që detyron KEDS-in që të bëjë kthimin e mbi 40 milionë eurove, për t’iu kompensuar dëmin konsumatorëve që janë faturuar për shpenzimin e energjisë elektrike në veri./REL

Bota

Fermerët francezë vazhdojnë protestat kundër marrëveshjes së tregtisë së lirë

Published

on

Fermerët në Francë kanë vazhduar protestat e tyre të forta, duke hyrë në ditën e katërt të mobilizimit kundër marrëveshjes së tregtisë së lirë midis Bashkimit Evropian dhe vendet e Mercosur (Argjentina, Brazili, Paraguaji dhe Uruguaji). Këto protesta janë shtrirë në disa qytete të Francës, ndërsa fermerët kërkojnë më shumë mbështetje dhe mbrojtje për industrinë e bujqësisë franceze, duke thënë se marrëveshja do të dëmtojë ndjeshëm të ardhurat e tyre dhe do të krijojë konkurrencë të padrejtë.

Në një akt demonstrativ, dhjetra fermerë, të organizuar nga sindikata Koordinimi Rurale du Lot-et-Garonne, montuan një kortezh me traktorë dhe bllokuan hyrjen në portin e madh të Bordos në Bassens (Gironde), një pikë kyçe për importin e drithërave. Protestuesit hodhën goma për të bllokuar rrugët që çojnë në portin, duke kërkuar që Ministri i Bujqësisë të nënshkruajë një dokument që garanton barazi të rregullave për të gjithë prodhuesit, duke i detyruar eksportuesit e vendeve të Mercosur të përmbushin standardet e BE-së për produktet bujqësore.

Një protestues nga sindikata Koordinimi Rurale shprehu shqetësimin se “na e imponojnë këtë produkt apo atë produkt dhe i ndalojnë produktet tjera, por këto produkte janë të ndaluara në vendin tonë, ndërsa në vendin e tyre janë të lejuara. Më pas këto produkte të parregulluara i blejmë nga jashtë”. Kjo është një akuza e fortë që synon të nënvizojë mangësitë e marrëveshjes për sa i përket standardeve të sigurisë dhe cilësisë së produkteve që mund të importohen pa tarifa doganore.

Sindikatat, duke përfshirë edhe Koordinimin Rurale, që është një grup bujqësor me lidhje me të djathtën ekstreme, kanë paralajmëruar një “revoltë bujqësore”, me bllokada të mallrave ushqimore që do të vazhdojnë në qytete të tjera, si në Auch dhe Agen në jugperëndim të Francës. Ata po ashtu janë të angazhuar në një fushatë të gjerë për të kundërshtuar importin e mishit të viçit, shpendëve dhe sheqerit nga vendet e Mercosur, të cilat, sipas tyre, krijojnë konkurrencë të pandershme për fermerët francezë dhe evropianë.

Përkrahësit e marrëveshjes BE-Mercosur argumentojnë se kjo marrëveshje do të përmirësojë lidhjet ekonomike midis Evropës dhe Amerikës së Jugut, duke hequr tarifat për eksportet evropiane, sidomos për makineritë, kimikatet dhe automjetet. Ata besojnë se kjo do të rrisë mundësitë e tregtisë për bizneset evropiane dhe do të kontribuojë në rritjen ekonomike të rajonit.

Megjithatë, shumë sindikata të fermerëve dhe organizata bujqësore e shohin këtë marrëveshje si një kërcënim për sektorin e bujqësisë, duke konsideruar se ajo nuk merr parasysh kostot e larta të prodhimit në Evropë dhe kushtet më të ulëta të prodhimit në disa shtete të Amerikës së Jugut. Ata e cilësojnë marrëveshjen si të paekuilibruar, pasi nuk ofron mbrojtje të mjaftueshme për prodhuesit evropianë dhe mund të çojë në një rënie të çmimeve dhe cilësisë së produkteve bujqësore franceze.

Në përgjigje të protestave, Ministrja e Bujqësisë e Francës, Annie Genevard, ka kundërshtuar publikisht marrëveshjen e tregtisë së lirë, duke përmendur rreziqet e shpyllëzimit dhe shqetësimet shëndetësore të lidhura me mishin e trajtuar me hormone, si dhe me praktikat e tjera që janë të ndaluara në Bashkimin Evropian. Po ashtu, Presidenti Emmanuel Macron ka shprehur shqetësimin e tij për mundësinë që prodhuesit e Amerikës së Jugut të mos përmbushin standardet e larta mjedisore dhe shëndetësore të BE-së.

Fermerët francezë dhe sindikatat që i përfaqësojnë shpresojnë që protestat e tyre të krijojnë një presion të mjaftueshëm mbi qeverinë dhe zyrtarët e BE-së për të rinegociuar ose për të bllokuar marrëveshjen, duke kërkuar mbështetje më të madhe për sektorin bujqësor të Francës dhe të gjithë Evropës./UBTNews/

 

 

Continue Reading

Bota

Itali, mjekët në grevë, shkak buxheti i ulët i parashikuar për vitin 2025

Published

on

Në Itali, punonjësit e shëndetësisë kanë nisur një grevë njëditore në të gjithë vendin, duke protestuar kundër buxhetit të ulët të parashikuar për sektorin e shëndetësisë për vitin 2025. Sindikatat e mjekëve dhe stafit shëndetësor kanë deklaruar se shkalla e pjesëmarrjes në grevë është rreth 85 për qind, duke theksuar shqetësimet e tyre për financimin e pamjaftueshëm të këtij sektori kaq të rëndësishëm.

Një nga arsyet kryesore të grevës është buxheti i shëndetësisë për vitin 2025, i cili parashikon më pak të ardhura për këtë sektor, duke vënë në dyshim mundësitë e ofrimit të shërbimeve të nevojshme për popullatën. Mjekët dhe infermierët janë të shqetësuar për pamjaftueshmërinë e burimeve dhe për pasojat që mund të ketë kjo situatë mbi shërbimin shëndetësor në të gjithë vendin.

Përveç shqetësimeve për buxhetin, punonjësit e shëndetësisë kanë protestuar gjithashtu për sigurinë e pamjaftueshme gjatë punës në spitale. Ata kanë denoncuar kushtet e punës dhe mungesën e mbrojtjes adekuate, duke i bërë thirrje qeverisë që të ofrojë kushte më të sigurta për punonjësit shëndetësor, të cilët janë vazhdimisht të ekspozuar ndaj stresit dhe rreziqeve të tjera.

Mjekët kanë shprehur shqetësime për pasojat e mundshme të buxhetit të ulët, duke parashikuar se mund të shtyhen mbi 15,000 operacione jo urgjente dhe 100,000 kontrolle mjekësore. Ky është një shqetësim serioz për pacientët që presin trajtim dhe për gjithë sistemin shëndetësor, që mund të përballet me vonesa të mëdha dhe ngarkesa të mëtejshme në shërbimet e tij.

Gjatë protestës, mjekët dhe punonjësit e tjerë të shëndetësisë mbajtën pankarta me mbishkrimin “Respekt”, duke kërkuar që të tregohen më shumë vlerësim dhe respekt ndaj personelit shëndetësor, të cilët luajnë një rol të rëndësishëm në mbrojtjen e shëndetit publik, veçanërisht gjatë periudhave të krizave shëndetësore si pandemia e COVID-19.

Ndërkohë, kryeministrja italiane Giorgia Meloni ka reaguar ndaj kritikave të sektorit shëndetësor dhe opozitës, duke mbrojtur pozicionin e qeverisë lidhur me buxhetin e vitit 2025. Ajo ka theksuar se qeveria e saj ka ndarë “sasi të paprecedentë burimesh” për shërbimet shëndetësore kombëtare, duke u angazhuar për përmirësimin e kushteve të punës dhe mbështetje për sistemin shëndetësor.

Në këtë kuadër, përplasja midis sindikatave të sektorit shëndetësor dhe qeverisë duket se do të vazhdojë, pasi mjekët kërkojnë financim të mjaftueshëm për të garantuar shërbime të sigurta dhe cilësore për të gjithë qytetarët italianë./UBTNews/

Continue Reading

Bota

Sekuestrohen artefaktet e vjedhura nga një varrezë etruske në Itali

Published

on

Autoritetet italiane kanë njoftuar sekuestrimin e një sërë artefaktesh të gërmuara ilegalisht nga një varrezë etruske në rajonin e Umbrias, ndërkohë që po hetohen dy persona të dyshuar për vjedhjen dhe tentativën për t’i shitur ato në tregun e zi. Sipas njoftimeve të policisë, artefaktet që përfshijnë urnat, sarkofagët dhe sende të tjera të çmuara, vlerësohen në rreth tetë milionë euro.

Vjedhja e këtyre objekteve historike ka ndodhur në një varrezë etruske që u zbulua nga një fermer në vitin 2015, i cili gjeti një numër sendesh antike. Disa nga artefaktet që janë sekuestruar në operacionin e fundit janë identifikuar si të njëjtat që u shfaqën më parë në tregun ilegal, duke sugjeruar se këto sende mund të ishin pjesë e një rrjeti të madh të trafikimit të objekteve historike.

Për të zbardhur këtë çështje, policia italiane ka përdorur teknologjinë moderne, duke përdorur dronë për të fotografuar vendndodhjen e gërmimit dhe duke realizuar përgjime telefonike për të lokalizuar dy personat e dyshuar. Gjatë hetimit, janë gjetur dy sarkofagë të princeshave etruske, disa urnat mortore, kontejnerë parfumi dhe një krehër të gjitha këto sende që tregojnë nivelin e lartë të kulturës dhe artit të etrusqve.

Qytetërimi etrusk ka ekzistuar për disa shekuj, duke mbuluar një periudhë të rëndësishme historike që shtrihet nga rreth vitit 900 para Krishtit deri në vitin 27 para Erës Sonë. Ky qytetërim ka pasur një ndikim të madh në kulturën e lashtë të Italisë, kryesisht në rajonet e Toskanës, Umbrias dhe Lacios, të cilat ishin vendet e banuara nga etrusqit. Artefaktet e zbuluara në këtë rast përfaqësojnë jo vetëm një thesar të pasur arkeologjik, por dhe një dëshmi të rëndësishme të trashëgimisë kulturore të këtij qytetërimi të lashtë.

Hetimet janë ende në vazhdim dhe autoritetet janë të angazhuara për të zbuluar të gjithë rrjetin e individëve të përfshirë në këtë trafikim të artefakteve të çmuara./UBTNews/

Continue Reading

Bota

Karlo Akutis, “patron shenjti i internetit”, do të bëhet shenjtor në prill të 2025

Published

on

Karlo Akutis, i njohur si “patron shenjti i internetit” dhe “influenceri i Perëndisë”, do të shpallet shenjtor nga Kisha Katolike në prill të vitit 2025, duke u bërë kështu i pari milenial që do të arrijë këtë nder të lartë.

Acutis, një djalë i lindur në Londër dhe i njohur për aftësitë e tij online, ndërroi jetë në vitin 2006 në moshën 15-vjeçare nga leukimia, pas një periudhe të gjatë sëmundjeje. Gjatë jetës së tij, ai kishte krijuar një ndikim të jashtëzakonshëm në internet, duke regjistruar mrekulli dhe duke menaxhuar faqe web për organizata katolike. Përmes aktivitetit të tij në rrjetet sociale dhe internet, Akutis bëri të mundur që besimi katolik të lidhej më shumë me brezin e ri në këtë epokë digjitale.

Pas vdekjes së tij, trupi i Akutis u transferua në Assisi, Itali, ku tani ndodhet i ekspozuar në një shenjë, së bashku me relikte të tjera që lidhen me jetën e tij. Historia e jetës së tij, mes dhimbjes dhe besimit të palëkundur, ka shërbyer si një burim frymëzimi për shumë të rinj.

Për shpalljen e tij si shenjtor, Kisha Katolike kërkon verifikimin e dy mrekullive të lidhura me ndërmjetësimin e kandidatit. Mrekullia e parë për Akutis u njoh në vitin 2020, kur një fëmijë brazilian, i cili vuante nga një sëmundje kongjenitale, u shërua në mënyrë të jashtëzakonshme pas lutjeve të bëra për nder të tij. E dyta, një mrekulli e verifikuar këtë vit, përfshin shërimin e një studenti universitar në Firence, i cili u rikuperua nga një gjakderdhje e rëndë në tru.

Acutis është parë si një shenjë shprese për Kishën Katolike, e cila po përpiqet të lidhet më afër brezave të rinj në një kohë ku teknologjia dhe digitalizimi kanë bërë një ndryshim të madh në mënyrën se si besohet dhe praktikohet feja. Papa Françesku, një admirues i flaktë i Akutis, do ta shpallë atë shenjtor në një ceremoni solemne që do të mbahet në Vatikan më 26 prill 2025.

Historia e Karlo Akutis, përmes mirësisë dhe besimit të tij të pandashëm, përfaqëson një udhërrëfyes të fuqishëm për një epokë moderne, ku besimi dhe teknologjia mund të bashkohen në një mënyrë të mrekullueshme dhe transformative./Euronews/

Continue Reading

Të kërkuara