Lajmet

A duhet t’i ringjallim speciet e zhdukura?

Nga Charlotte Meyer.

Published

on

Nga Charlotte Meyer

Në vitin 2700 Para Krishtit, arkitekti i parë i njohur i historisë, Imhotep, ndërtoi piramidën e Xhozer, e konsideruar si më e vjetra në botë. Gati në të njëjtën kohë, në Siberi po zhdukeshin mamuthët e fundit në planet. Mijëra vite më vonë, kjo specie vazhdon të shkaktojë kuriozitet dhe magjepsje tek njerëzit.

Tani, projektet e reja synojnë ta nxjerrin kafshën parahistorike nga librat e historisë dhe ta rikthejnë në jetë. Kompania australiane e mishit të kultivuar, Vow, i tregoi publikut një qofte gjigante të prodhuar nga qelizat e kopjuara nga një vigan i tillë i leshtë në një laborator. Sipas tyre, ky top proteinik nga e kaluara mund t’i hapë rrugën për ushqimin tonë të së ardhmes. Në nivelin shkencor, ne kemi tashmë aftësi për të rikrijuar specie që janë zhdukur më pak se 1 milion vjet më parë. Colossal Biosciences, një kompani start-up e themeluar në vitin 2021 nga gjenetisti i Universitetit të Harvardit, Xhorxh Çërç, synon të krijojë elefantë gjigantë leshatorë.

Gjenetikët shpresojnë të integrojnë përfundimisht “mamofantin” e tyre në natyrë, sidomos në Parkun Pleistocen, në rajonin ekstrem verilindor të Siberisë. Në këtë park, Sergei Zimov dhe djali i tij Nikita, janë përpjekur prej 25 vjetësh të rikrijojnë tundrën siç ishte disa qindra mijëra vjet më parë gjatë Epokës Akullnajore, me fusha të gjera me bar të populluara nga barngrënës të mëdhenj.

Renat, bizonët dhe drerët, bredhin tani lirshëm në parkun me një sipërfaqe prej 14.400 hektarë. “Me përparimet teknike të viteve të fundit, mundësia e suksesit në projekte të tilla po bëhet gjithnjë e më e besueshme”- thotë Lionel Kavin, paleontolog dhe kurator në Muzeun e Historisë Natyrore në Gjenevë, dhe bashkë–autor i librit “Ringjallja e specieve?” me biologunevolucionar Nadir Alvarez.

Por sado magjepsëse që mund të jetë, kjo ide nuk i lumturon të gjithë. “Teknikisht, nuk mjafton vetëm që të kesh sukses”– thotë Rezhis Debryjn, paleontolog në Muzeun Kombëtar të Historisë Natyrore në Paris, për të cilin këto krijesa do të mbeten gjithmonë “pseudo-mamuthë”.

Për të, këto përpjekje nuk marrin parasysh periudhën e pas-zhdukjes. “4 mijë vjet më parë, lagështia e klimës shënoi fundin e mjedisit të kësaj specie. Mamuthi u shfaros sepse u zhduk mjedisi në të cilin kishte lulëzuar për gati 1 milion vite. Si mund të mbijetonte në kushte tëtjera?” pyet ai.

Një specie mbart me vete kujtesën e historisë së saj. Që mamuthi të mbijetojë sot, ai duhet të evoluojë në një mjedis stepe. Megjithatë, siç e thekson studiuesi, gjerësitë e larta të Arktikut përbëhen nga tundra moçalore, të cilat janë shumë të lagështa për këtë kafshë.

“Aty ka një bimësi të ulët që nuk mund të ushqejë popullata barngrënësish të mëdhenj, ndaj do të na duhet t’i ushqejmë vazhdimisht dhe t’i zhvendosnim për të shmangur vdekjen e sigurt. Ideja e rikrijimit të stepës duke risjellë në jetë barngrënësit e mëdhenj, mund të tingëllojë e mrekullueshme në letër, por në realitet përbën një përmbysje të shkakut dhe pasojës” thekson eksperti.

Qëndrueshmëria afatgjatë e specieve të ringjallura, nuk është aspak e sigurt. Përveç kësaj vështirësie mjedisore, shkencëtarët përmendim diversitetin gjenetik të nevojshëm për mbijetesën e kafshës. Sipas Debrujn, ky i fundit nuk është i mundur të krijohet artificialisht. Dhe ashtu si njerëzit, edhe këto kafshë mbështeten në transmetimin e brezave për të mësuarin e tyre. Si jetimë dhe pa një strukturë të vërtetë shoqërore, do të pakësoheshin shanset e tyre për të mbijetuar. “Në këtë pikë, ne të pyesim veten se si do të reagonte një vigan i lindur nga një elefant aziatik. Në këtë aspekt mund të kemi surpriza. Dhe pa kafshët që jetonin përkrah mamuthëve dhe që luajtën një rol të rëndësishëm në fiziologjinë e tyre, sjellja e tyre mbetet e paparashikueshme” shprehet Kavin.

Në përgjithësi, rikthimi i specieve të zhdukura mund të jetë një dhuratë e helmatisur. FlorensBurga, filozofe e specializuar në çështjet e kafshëve dhe drejtoreshë kërkimore në Institutin Kombëtar Francez për Kërkime Bujqësore, Ushqim dhe Mjedis, thotë:”Një specie mbart me vete kujtesën e historisë së saj. Imagjinoni sikur të ringjallim një njeri të species Neandertal. Ai do të ishte krejtësisht i çoroditur, sepse nuk ka kujtesën e gjithë këtij moderniteti, zhvillimi shkencor dhe teknik që formëson imagjinatën tonë, referencat tona, kush jemi ne. Një mamut i ringjallur do të ishte edhe më i çorientuar sesa një luan i futur në kafaz”.

Gjithsesi, themeluesit e Colossal kanë një argument bindës në favor të tyre. Ndërsa ndryshimet klimatike po shqetësojnë gjithnjë e më shumë mendjet e njerëzve, ata pretendojnë se kanë jo vetëm zgjidhjen për t’i dhënë fund zhdukjes së specieve, por edhe që kafsha gjigante ka aftësinë të ngadalësojë shkrirjen e permafrostit, duke kufizuar kështu emetimet e gazeve serrë.

“Toka e përhershme e ngrirë, po shkrihet gjithnjë e më shpejt. Sepse paradoksalisht bora që mbulon këtë zonë vepron si një izolim termik. Kjo e pengon tokën të qëndrojë e freskët. Ideja e Colossal, është që t’i dërgojë këta gjitarë të mëdhenj atje që të ngjeshin borën, në mënyrë që të ngadalësohet shkrirja e permafrostit dhe të reduktohen emetimet e gazit metanit” thotë Kavin.

Që të funksionojë projekti, duhet të rifuten në zonë disa qindra mijëra mamuthë. Ndaj Debrujn e sheh atë si asgjë më shumë sesa si një truk publicitar për të tërhequr financime.

Njerëzit janë përgjegjës për një zhdukje të gjashtë masive. Në 130.000 vjet, më shumë se 2.5 milionë specie janë zhdukur nga bota, me 500.000 vetëm 1500 vitet e fundit.

Duke premtuar se do të rikthejë në jetë kafshët, zhdukjen e të cilave ne mund ta kemi shkaktuar ne, kompania prek një nerv të ndjeshëm. Kjo mund të jetë vërtet zgjidhja për zhdukjen e specieve, por është e vështirë të mos shohësh edhe anë negative.

“Duke u përpjekur të na bëjnë të besojmë se do të zgjidhim problemet e biodiversitetit në këtë mënyrë, ata rrezikojnë të inkurajojmë mosveprimin e përditshëm në aspekte të tjera”–thotë Debrujn. Në vitin 2017, një studim i botuar në revistën shkencore “Nature Ecology & Evolution” vlerësoi se kostoja e ri–futjes së zogut me zile në ishullin Chatham, një zog i zhdukur në Zelandën e Re, është 360.000 dollarë vetëm për vitin e parë.

I njëjti dokument thotë se konvertimi i specieve të zhdukura, do të kërkonte 3-8 herë më shumë para sesa për speciet e kërcënuara. Nga ana tjetër, Colossal krenohet se ka mbledhurderi tani mbi 75 milionë dollarë, falë donatorëve të mëdhenj si Paris Hilton dhe Tomas Tull, ish-kreu i kompanisë së prodhimit të vitit 2018 “Jurassic World:Fallen Kingdom”. Këto shifra ngrenë pikëpyetje mbi prioritetet financiare që i janë dhënë botës së gjallë.

Marrë me shkurtime nga “Worldcrunch” – Bota.al

Continue Reading

Lajmet

Nga arti te teknologjia: Konferenca Ndërkombëtare e Dizajnit e UBT-së sjell idetë më të fundit

Published

on

Në kuadër të Konferencës së 14-të Ndërkombëtare Shkencore të UBT-së, u zhvillua Konferenca Ndërkombëtare për Dizajn të Integruar (IC-ID 2025), e cila mblodhi studiues, ekspertë dhe profesionistë nga vendi dhe nga vende të ndryshme të botës për të ndarë përvoja, ide dhe kërkime shkencore mbi zhvillimet më të fundit në dizajn, teknologji dhe inovacion.

Një nga momentet kulmore të konferencës ishte ligjërata kryesore e Prof. Dr. Gjoko Miratovskit, i cili foli për temën “How AI is Changing the Field of Design”, duke trajtuar mënyrën se si inteligjenca artificiale po revolucionarizon proceset krijuese dhe mënyrën se si perceptojmë estetikën, funksionalitetin dhe qëndrueshmërinë në dizajn.

Gjatë gjithë ditës, u zhvilluan katër sesione shkencore me prezantime që përfshinë temat nga dizajni grafik, arkitektura e brendshme, moda, estetika, kultura vizuale, e deri te teknologjia dhe qëndrueshmëria mjedisore.

Sesioni 1

Chair: Aferdita Statovci
Co-Chair: Arbresha Hoxha
Keynote Speaker: Prof. Dr. Gjoko Miratovski – How AI is Changing the Field of Design

  • Prof. Dr. Gjoko Miratovski – How AI is Changing the Field of Design
  • Milot Gusia – Artistic Illustrations in “Jeta e Re” (1970–1973)
  • Arbresha Hoxha – The Influence of Visual Aesthetics on the Perception of Functionality in Graphic Designs
  • Mevludin Shabani, Sasko Milev – Statistical Modeling of Polyester’s Environmental Profile for Eco-Efficient Design
  • Naim Ostergllava et al. – Innovative Design of High-Pressure Vertical Pumps: Tribological Analysis
  • Ylber Limani, Erolina Osmani – Visualizing Transformation: The Intersection of Graphic Design, Sustainability, and Technology
  • Ylber Limani, Olisa Boshnjaku – Visual Identity as Strategy: Branding and Marketing Challenges
  • Ariana Gjoni – Circular Aesthetics: Designing for Longevity and Emotional Durability

Sesioni 2

Chair: Aferdita Statovci
Co-Chair: Arbresh Hoxha

  • Muharrem Sejdiu, Jeta Bejtullahu – Design and Production of Furniture in Gjakova
  • Besfort Salihu – Typography in Furniture Design: Minimalism & Postmodernism
  • Kaltrina Veselaj Shllaku et al. – From Advertising to Reality: Fast-Food Products and Consumer Perceptions
  • Hana Zeqa, Rita Hasani – Living Thread – Materia Nova: Material Experiments
  • Aferdita Statovci – Fashion as Language of Resistance and Change
  • Ardita Rizvanolli, Trim Basha – Redesigning Municipal Logos in Kosovo
  • Ardita Rizvanolli – Symbolic Reflection in Fashion Design (1990–2025)
  • Ardita Rizvanolli, Elita Gruda – Impact of Design and Aesthetics on Interior Space

Sesioni 3

Chair: Aferdita Statovci
Co-Chair: Arbresha Hoxha

  • Zymer Veliu – 8K Immersive Environments: New Dimensions in Art and Design
  • Vlera Mejzinolli et al. – The Role of Natural Lighting in Minimalist Interior Design
  • Benara Bytyqi et al. – Interior Design in Kosovo: Student Experience Perspective
  • Mimoza Hoxha et al. – Excessive Modernism in Interior Design: Case of “Mon Oncle”
  • Enisa Gashi et al. – How Colours Affect Psychology in University Environments
  • Bora Thaqi et al. – The Echo of Tradition: Albanian Domestic Life and Its Impact on Interior Design
  • Albulena Bilalli – Integration of Colour and Light Standards in Education and Industry
  • Nexhat Cocaj – National Symbols in Traditional Textiles

Sesioni 4

Chair: Aferdita Statovci
Co-Chair: Arbresha Hoxha

  • Cennet Lika, Laura Ymeri – Fashion and Cultural Identity in a Globalized Digital World
  • Arbresha Hoxha – Typography as Visual Art – Between Design
  • Arbresha Hoxha, Kaltrina Veselaj Shllaku – Promoting Cultural Identity Through Interactive Design

Në përmbyllje të konferencës, pjesëmarrësit u pajtuan se dizajni i integruar është më shumë sesa art – është një filozofi zhvillimi, që bashkon kreativitetin me inovacionin për të ndërtuar një të ardhme më të qëndrueshme dhe humane.

Continue Reading

Lajmet

Studiuesit dhe ekspertët e marrëdhënieve ndërkombëtare diskutojnë sfidat globale në Konferencën e Shkencave Politike dhe Marrëdhënieve Ndërkombëtare

Published

on

By

Në kuadër të Konferencës Ndërkombëtare Shkencore të UBT-së, u zhvillua sesioni i dedikuar për Shkencat Politike dhe Marrëdhëniet Ndërkombëtare, ku studiues e ekspertë nga vendi dhe jashtë tij trajtuan zhvillimet më aktuale që lidhen me politikën ndërkombëtare, sigurinë, diplomacinë dhe ndikimin e teknologjisë në sistemet politike bashkëkohore. Diskutimet u përqendruan në sfidat e reja të sigurisë, rolin e institucioneve ndërkombëtare dhe ndikimin e politikave mjedisore në stabilitetin rajonal e global.

Në këtë sesion, pjesëmarrësit prezantuan hulumtime të thelluara që ndriçojnë marrëdhëniet ndërmjet shteteve, rolin e aktorëve ndërkombëtarë dhe tendencat që po formësojnë rendin politik global. Përmes analizave të bazuara në raste konkrete – nga Ukraina e deri te Kosova – konferenca ofroi një platformë të rëndësishme për shkëmbimin e ideve, duke promovuar bashkëpunimin akademik dhe diplomacinë shkencore në rajon.

Sesioni I

Co-Chair: Karol Nagy
Co–Chair: Arian Kadriu
Co–Chair: Giuseppe Morabito

  • Ius Commune Balkan and Regional Security: Historical Continuities and Legal TransformationsKarol Nagy, Edmond Hajrizi, Hajdi Xhixha, Luna Sheimeh, Ferenc Gemesi et al.
  • Two-Speed Peripheries: Kosovo, Georgia, and the Toxic Legacy of Bucharest 2008Giordano Gomato
  • Deterrence without Detonation: The Strategic Use of Nuclear Rhetoric in the Ukraine War – Alfred Marleku, Dea Selimi, Hajdi Xhixha.
  • Security versus Resilience in the Age of Artificial Intelligence: Rethinking the Conceptual Order – Karol Nagy, Edmond Hajrizi, Hajdi Xhixha, Luna Shemeih, Ferenc Gemesi et al.
  • From Doctrine to Duty: The Responsibility to Protect (R2P) and the Accountability of the International CommunityGjon Culaj
  • The Role of Environmental Policies in Protecting Air Quality in KosovoNexhat Balaj, Filloreta Balaj, Vezir Januzi, Hyzer Rizani
  • The Role of Strategic Planning of Artificial Intelligence in National Security and PoliciesBahri Gashi, Ngadhnjim Brovina, Arian Kadriu
  • Environmental Security – John Doone

Sesioni II

Co-Chair: Marzena Zakowska
Co–Chair: Besnik Tahiri

  • Confidence, Coalition, and Sustainable Governance in the 21st CenturyBesnik Tahiri
  • The Humanitarian Age: A Transformative Framework for Governing Emerging TechnologiesKarol Nagy, Edmond Hajrizi, Hajdi Xhixha, Luna Shemeih, Ferenc Gemesi
  • Depoliticisation of Public Administration: Myth or RealityAvni Alidemaj, Alban Maliqi
  • Consuming More of the Package Instead of the Product ContentRuzhdi Matoshi, Isa Mulaj
  • Constitutional Legacies and Strategic Dependence: The U.S. Role in Shaping Japan’s and Kosovo’s Security PolicyArbenita Sopaj
  • Combating Disinformation by Democratic States through Digital DiplomacyViona Rashica
  • The European Union’s Foreign Policy and External Actions in KosovoLlokamn Mirtezani, Muazam Halili
  • Secret Diplomacy as an Instrument for the Resolution of Contemporary ConflictsVeton Zejnullahu, Erion Zejnullahu

Continue Reading

Lajmet nga UBT

UBT bëhet epiqendra e ideve inovative në ekonomi, menaxhment dhe teknologji

Published

on

By

Studiues, ekspertë dhe profesionistë nga e gjithë bota marrin pjesë në Konferencën Ndërkombëtare të Menaxhmentit, Biznes dhe Ekonomisë në UBT, që fokusohet mbi zhvillimet më të fundit në ekonominë, menaxhimin, teknologjinë dhe inovacionin. Pjesëmarrësit ndanë studime dhe analiza mbi ndikimin e inteligjencës artificiale, digjitalizimit, praktikave të qëndrueshme mjedisore, reformave rregullatore dhe zhvillimeve në marketing, turizëm dhe financa.

Konferenca ofroi një mundësi unike për shkëmbimin e ideve, përmirësimin e praktikave profesionale dhe nxitjen e bashkëpunimeve ndërkombëtare, duke reflektuar rëndësinë e inovacionit dhe teknologjisë në zhvillimin ekonomik dhe arsimor të rajonit.

Sesioni I A

Chair: Muhamet Gërvalla
Co-Chair: Sema Kazazi

  • Do Environmental Practices Enhance Productivity? A Micro Level Analysis of Emerging EconomiesArta Mulliqi
  • The Impact of Regulatory Reform on Microfinance Performance and Protection in KosovoShpresim Vranovci
  • Motivational Policies of Private and Public Enterprises and Their Impact on Workers’ MigrationEngelbert Zefaj
  • The Economic Impact of University–Industry Collaboration: The Case of AlbaniaKlaudja Guga, Ilira Pulaj
  • The Impact of Circular Economy on the Development of Firms in KosovoRiona Bajrami
  • Advancing Green Finance for Sustainable Development in Kosovo: Lessons and Regional Perspectives Florida Beqiri, Shpresa Alija, Liridona Seferi, Driton Asani
  • Review of Implementing Energy Efficiency in Buildings at Global and European LevelMimoza Fejzullahu, Jehona Hoxha, Fuat Pallaska, Visar Hoxha

Sesioni II – Menaxhim dhe Administratë Publike

Chair: Ermal Lubishtani
Co-Chair: Ardian Uka

  • Innovation and Technological Change Management in AI EraErmira Shehu, Osman Sejfijaj
  • Impact of the COVID-19 Pandemic on Public Procurement and Market PricesRezelina Uka
  • Employee Perceptions of the Work Environment in Kosovo’s Public AdministrationNazmi Zeqiri, Fisnik Bytyqi
  • Employment and the Impact of Nepotism in Human ResourcesArsim Gjinovci, Dren Gjinovci
  • The Role of External Audit in Improving the Quality of Financial Statements and Financial Sustainability of LLCs in KosovoDafina Abdullahu
  • BIOAQUA COST Action: Biomolecular Pathways to Sustainable AquacultureBesa Shahini
  • The Role of Organizational Culture and Management Strategies in Sales Employee PerformanceDorjana Feimi
  • The Impact of Stress Factors on Employee PerformanceBlerina Gerbeshi, Kujtim Zylfijaj

Sesioni II B 

Chair: Gonxhe Beqiri
Co-Chair: Fisnik Bytyqi

  • Estimating Informal Economic Activity through Import-Income Gaps: A Structural Approach Applied to Kosovo and AlbaniaFilloreta Brahimi
  • Impact and Prospects of ICT as a Source of Economic Growth in the Information AgeBlerim Morina
  • Integrating Fuzzy Graphs for Enhanced Real Estate Investment Decision-MakingVisar Hoxha
  • Public Debt Management in North Macedonia: Challenges and Opportunities in the Context of EU AccessionSani Saidi
  • Comparative Analysis of Inflation Rate in The Western BalkansMarigonë Plakaj Vërbovci, Atdhetar Gara
  • The Application Challenges and Impact of Lean Management Principles in Public and Private Sectors in Developing CountriesMirinda Jashanica Gashi, Edmond Hajrizi, Ylber Limani
  • System Models in Family Businesses and Measuring Trust Through Sustainable Family Business Model: An Application on Family Businesses in Tirana Oltjan Hamza
  • Relationship Between Inflation, Economic Growth and Unemployment: Empirical Analysis for Balkan CountriesGetoar Lubeniqi

Sesioni III A – Marketing dhe Digitalizim

Chair: Arta Mulliqi
Co-Chair: Kujtim Zylfijaj

  • Online Second-Hand Shopping Motivations According to Consumer Age Groups: An Empirical EvaluationMeryem Koca, Gülay Keskin, Afërina Skeja
  • The Impact of Digital Advertising on Consumer Awareness of New ProductsGonxhe Beqiri, Riona Rushiti
  • Digitalization and International Marketing: How E-Commerce is Reshaping Global TradeMohammad Esa Isar
  • The Impact of AI-Generated Personalized Advertising on Consumer Trust, Privacy Violation Perceptions, and Purchase IntensityRajan Arapi, Ajsel Xheladini
  • The Impact of Innovation on Regional Economic Development in KosovoMirjeta Domniku, Arta Jahiu
  • The Role of Strategic Marketing in Increasing the Competitiveness of Kosovar Businesses in the Regional MarketHamëz Rama
  • Modeling Consumer Behavioral Dimensions in Multicultural Societies: Out-group and In-group Dynamics – Irfan Ishaq, Rana Muhammad Ayyub
  • The Impact of Marketing and Accompanying Campaigns of the “Golden Eagle” Energy Drink on Consumer Choice of This Product and the Application of Machine Learning for Market Segmentation and Consumer Behavior PredictionAlbrim Badallaj

Sesioni III B – Turizëm dhe Financa

Chair: Shpresim Vranovci
Co-Chair: Engelbert Zefaj

  • Smart Tourism Cities – Arta Kadriu
  • The Importance of Green Hotels in the Hospitality Industry; Best PracticesAseda Banushaj, Doriana Matraku (Dervishi)
  • An Analysis of Economic Growth and Happiness in the Western BalkansElirjeta Beka, Ermal Lubishtani
  • Accommodation and Hospitality Services in the Development of Tourism in KosovoKushtrim Dreshaj, Fatmire Shala Dreshaj, Sali Krasniqi
  • The Impact of Transformational Leadership on Employee Performance Rubjana Zguro, Kujtim Zylfijaj
  • Digital Technologies and Financial Innovations: Effect of AI and BlockchainYlber Limani, Mjellma Ejupi, Diellza Hajrizi
  • Strategic Priorities for Real Estate Investment in Prishtina: An Integrated DEMATEL and Quantum Spherical Fuzzy TOPSIS ApproachVisar Hoxha
  • Empirical Analysis of the Impact of FDI, Trade Openness and Human Capital on Economic Growth Case: Western Balkans (WB6)Ardian Uka, Erzana Uka

Sesioni IV A – Inteligjenca Artificiale dhe Menaxhim Financiar

Chair: Ylber Limani
Co-Chair: Mirjeta Domniku

  • MACHINE LEARNING – Project Data Analysis: Linear, Multiple, and Logistic Regression. Diamond Price Prediction. Diamond Price Category PredictionArdian Uka, Teuta Shala
  • Interaction of Monetary Incentives, Feedback, and Recognition to Improve Performance of State Universities Lecturers: An Experimental StudyFajar Gustiawaty Dewi, Rindu Rika Gamayuni, Liza Alvia, Eha Nugraha, Effriyanti
  • Investigating the Digital Technology Impact on Cyber-Security in Financial SectorYlber Limani, Rrezarta Zukaj
  • Defending Your Brand from AI Misuse: A Practical Playbook Against Image/Video Deepfakes in the Age of Sora2 & WAN2Labinot Gashi
  • International Financial Management Albania Exchange Rate Regimes Ardian Uka
  • Engaging Communities in ESG Integration: Narratives and Practices for Sustainable Accounting in Financial ReportingEjona Duçi, Eda Tabaku
  • Review of Evolution of the Role of the Real Estate Broker at the Global Market, Professionalism, Post-Pandemic Changes During the Period (2020-2025)Dea Gerdovci, Veli Lecaj, Jehona Hoxha, Visar Hoxha
  • Quantum-Enhanced Multi-Criteria Group Decision-Making for Real Estate Investment Prioritization in PrishtinaVisar Hoxha
  • Management Optimal Combination of Production Two Products Shaqir Elezaj, Rame Elezaj

Sesioni IV B – FinTech, Inovacion dhe Transformim Digjital

Chair: Ermira Shehu
Co-Chair: Kestrim Avdimetaj

  • Adoption of Financial Technology (FinTech) in Businesses in Kosovo: Owners’ Readiness to Use Digital Payments Rozafa Sahiti, Ermira Shehu
  • Leadership and Organizational Culture as Catalysts of Innovation and Business SustainabilityFisnik Ferizi, Kujtim Zylfijaj
  • The Use of Artificial Intelligence in Business Managers’ Decision-Making ProcessesVenet Shala, Demir Lima, Qamil Xhaferi
  • Project Cycle Management in NGOs: Challenges and Best PracticesLaurita Morina, Kujtim Zylfijaj
  • Navigating Global Rankings and Local Realities: Rethinking Quality Assurance in Pakistani Higher EducationZohaib Hassan Sain
  • Forest Loss or Stability? A Binary Analysis of Land Cover in Ferizaj (1985–2025)Pajtim Zariqi, Lena Halounova
  • Research on Improvement Mechanism of Financial Management to Service Capability of Kosova Technological Small and Medium EnterprisesDriton Fetahu
  • Abusive Supervisors Make Me Quit: A Meta-Analytical Review Contribution TitleAhmet Hakan Özkan
  • Review of Neural Network Model in Prediction of Real Estate Prices at Global LevelJehona Hoxha, Samina Spahi, Visar Hoxha, Fuat Pallaska
  • Digital Transformation: From Analog to AIArta Këpuska, Agon Kokaj
  • Leadership in the Era of Remote Work: Challenges and Strategies for Effective ManagementAfërina Skeja

Continue Reading

Lajmet

Studiuesit eksplorojnë sigurinë dhe inovacionin në Konferencën e Sistemeve të Informacionit dhe Sigurisë

Published

on

By

Konferenca Ndërkombëtare mbi Sistemet e Informacionit dhe Sigurinë mblodhi ekspertë, akademikë dhe profesionistë për të diskutuar sfidat dhe zgjidhjet inovative në fushën e teknologjisë së informacionit. Punimet e prezantuara u përqendruan në integrimin e inteligjencës artificiale, optimizimin e sistemeve digjitale, menaxhimin e të dhënave dhe sigurinë financiare, si edhe në etikën dhe qeverisjen e përdorimit të teknologjive moderne.

Drejtues të punimeve diskutuan përdorimin e inteligjencës artificiale në analizën e të dhënave, përmirësimin e cilësisë së informacionit dhe sigurinë e të dhënave financiare, duke reflektuar mbi etikën dhe qeverisjen e sistemeve inteligjente. Sesioni i dytë u fokusua në transformimin digjital të biznesit, privatësinë e të dhënave, menaxhimin e sistemeve në kompanitë prodhuese dhe rrjetet e ardhshme të lidhjes inteligjente. Posterët dhe prezantimet praktike ofruan shembuj konkretë të aplikimeve të sistemeve të informacionit në realitetin e biznesit dhe teknologjisë.

Sesioni I:

Chair: Agim Zuzaku

Co – Chair: Besnik Skenderi

  • Integrating Artificial Intelligence into Data Science: A Paradigm Shift in Analytical Methodologies and Decision-MakingBlerton Abazi
  • Multi-Agent and Retrieval-Augmented Techniques for Data Quality: A Systematic Literature ReviewBenjamin Besimi, Visar Shehu & Adrian Besimi
  • Bridging Academia and Industry through Information Technology Training and CoachingBesnik Skenderi & Diamanta Skenderi
  • Financial Data Security in Integrated Accounting SystemsFidane Spahija Gjikolli & Visar Marku
  • Ethics and Governance in the Use of Artificial Intelligence within Information SystemsEndrit Zogaj & Agim Zuzaku

Sesioni II:

Chair: Blerton Abazi

Co – Chair: Ylber Limani

  • Information Systems Obsolescence and Its Impact on Business Digital TransformationYlber Limani & Jona Zeneli
  • Optimizing Aviation Industry Operations through Integrated Digital Information SystemsYlber Limani & Vlerë Ibrahimi
  • Data Privacy and Security Challenges in Business Model TransformationQendresa Podujeva & Ermira Shehu
  • Challenges in Information Systems Management in Manufacturing Companies in Kosovo: The Role of Human Resources in ERP ImplementationAgim Zuzaku
  • Optimizing Fiscal Databases For Digital TaxationTringa Beqiri
  • Envisioning Future Access Networks: Intelligent, Adaptive Connectivity for a Hyperconnected WorldJakup Ratkoceri
  • Poster: Operational Research and Their Approach in Practical ActualityGelina Maliqi

Continue Reading

Të kërkuara