

Bota
Me ngritjen e talibanëve, paraqitet rrezik për thesaret historike të Afganistanit
Published
4 years agoon
By
Betim GashiDisa ekspertë të trashëgimisë kulturore janë optimistë; të tjerët po shqetësohen për largimin e trupave amerikane dhe evropiane për shkak të rrezikimit të jetës kulturore në Afganistan.
Në shtator, kur forcat e fundit të NATO-s dalin nga Afganistani, disa kanë frikë se vendi mund të zbresë në një luftë tjetër civile që përfundon me shembjen e qeverisë dhe triumfin e talibanëve. Kjo perspektivë do të duket një mundësi e zymtë sidomos për ata që kanë për detyrë mbrojtjen e trashëgimisë kulturore jashtëzakonisht të larmishme të kombit.
Talibanët kur ishin në pushtet, në vitin 2001, shpërthyen statujat më të mëdha në botë, budat Bamiyan, shkuan në Muzeun Kombëtar në Kabul dhe morën pjesë në plaçkitjet fitimprurëse të vendeve antike.

Megjithatë, tani talibanët – kanë premtuar të respektojnë historinë e Afganistanit. Ata i udhëzuan ndjekësit e tyre të mbronin me forcë, të monitoronin dhe të ruanin” reliket (gërmadhat), të ndalonin gërmimet e paligjshme dhe të mbronin “të gjitha vendet historike“.
Ata shtuan se do të ndalonin shitjen e objekteve në tregun e artit. “Askush nuk duhet të përpiqet të shqetësojë faqe të tilla ose të mendojë për përdorimin e tyre për përfitim“, thuhej në deklaratë.
Noor Agha Noori, që drejton Institutin e Arkeologjisë, është skeptik se talibanët kanë ndryshuar. “Të them të drejtën, ne jemi shumë të shqetësuar për të ardhmen e trashëgimisë kulturore nëse talibanët do të vijnë në pushtet“, duke theksuar se ka prova që ata janë ende të angazhuar në plaçkitjen e vendeve për të gjeneruar të ardhura.
Mohammad Fahim Rahimi, drejtori i Muzeut Kombëtar të Kabulit, është gjithashtu i shqetësuar. “Fatkeqësisht deklarata nuk është e qartë, veçanërisht në lidhje me trashëgiminë paraislamike. Ju e dini se çfarë ka ndodhur me koleksionin gjatë luftës civile dhe në vitin 2001”, deklaroi ai.
Të tjerët janë më optimistë se bisedimet midis talibanëve dhe qeverisë afgane do të marrin parasysh nevojën për mbrojtjen e të kaluarës dhe të kulturës së kombit.
“Ky është një hap i shkëlqyeshëm dhe pozitiv“, tha Nasratullah Hewadwall, nga dega e ARCH në Kabul. Ai vuri në dukje se talibanët vitin e kaluar hodhën poshtë shkatërrimin e Bamiyan. Të tjerët kanë fajësuar al-Kaedanë dhe markën e saj ekstreme që kundërshton artin që riprodhon forma njerëzore ose shtazore.
Spektri i kaosit
Ekspertët e trashëgimisë kulturore mund të jenë në mëdyshje për sinqeritetin e talibanëve, por ata bien dakord që kaosi me ardhjen e tyre në pushtet, paraqet rrezikun më të madh.
Mungesa e sigurisë dhe aleancat e zhvendosura vazhdimisht kanë mundësuar plaçkitësit – qofshin ata fshatarë, banda endacake, talibanë ose milici të ndryshme – të vjedhin objekte që më pas kontrabandohen në qendrat e artit në Dubai. Vendet budiste, shpesh të mbushura me statuja shumë të vlefshme, janë goditur veçanërisht rëndë.
Shtetet e Bashkuara muajin e kaluar kthyen në Afganistan mbi 33 objekte me vlerë 1.8 milion dollarë. Objektet ishin vjedhur në dekadën e kaluar dhe ishin pjesë e një koleksioni në New York.
“Këto vepra të rikuperuara janë pjesë të pazëvendësueshme të kulturës së larmishme dhe historisë së pasur të Afganistanit”, tha ambasadori afgan, Roya Rahmani.
Sulme të reja rrisin frikën
Tri ditë pas ceremonisë, forcat talebane zunë pritë dhe vranë disa ushtarë qeveritarë që ruanin Mes Aynak, një kompleks antik budist jashtë kryeqytetit. Depo përmbante rreth 8 mijë objekte budiste. Zyrtarët tashmë kanë transferuar rreth 3 mijë nga to në Muzeun Kombëtar.
Ndërsa në mars, Ministria e Kulturës njoftoi se me mbështetjen nga Turqia, kishte filluar të rindërtonte vendlindjen e poetit Rumi të shekullit të 13-të në qytetin verior të Balkh.
“Sapo paqja e qëndrueshme të vijë në vendin tonë, ne jemi të etur ta ndajmë këtë trashëgimi me botën”, tha Murtaza Azizi, zyrtare nga ministria. Ndërsa, Omar Sharifi, zyrtar i Institutit Amerikan të Studimeve Afgane në Univsersitetin e Bostonit, shtoi se kjo nuk është çështje vetëm e mbrojtjes së objekteve dhe ndërtesave antike. “Kjo ka të bëjë me ruajtjen e njerëzve tanë”, përfundoi ai./UBTNews
(Arjeta Ibishi, studente në Media dhe Komunikim në UBT)
Bota
Kremlini: Shpresojmë që raundi i ri i bisedimeve Rusi–Ukrainë të mbahet këtë javë
Published
1 hour agoon
July 22, 2025By
UBTnews
Kremlini ka shprehur se raundi i ardhshëm i bisedimeve të rinovuara të paqes midis Rusisë dhe Ukrainës shpresojnë të zhvillohet brenda kësaj jave, teksa përgatitjet për takimin po vazhdojnë.
“Shpresojmë që bisedimet të zhvillohen këtë javë. Sapo të jemi gati, do të bëjmë një njoftim në lidhje me kohën“, deklaroi zëdhënësi i Kremlinit, Dmitry Peskov, gjatë një konference për shtyp.
Megjithatë, Peskov theksoi se pala ruse nuk pret përparime të mëdha në këtë fazë, duke përmendur kompleksitetin e situatës në Ukrainë. Ai theksoi se edhe marrëveshjet për shkëmbimin e të burgosurve përbëjnë një arritje të rëndësishme në kontekstin aktual.
“Zgjidhja për Ukrainën është shumë komplekse. Nuk presim ndonjë përparim të llojit të mrekullueshëm. Edhe marrëveshjet për shkëmbimin e të burgosurve janë tashmë një rezultat pozitiv“, u shpreh Peskov.
I pyetur për një afat kohor të mundshëm për arritjen e një zgjidhjeje përfundimtare, Peskov u shpreh se është e pamundur të bëhen parashikime në këtë fazë.
“Nuk do të vlerësoja fare afatet kohore të mundshme. Varet nga shumë faktorë dhe çdo parashikim tani do të ishte i gabuar”, shtoi ai.
Deklaratat e Kremlinit vijnë pas njoftimit të presidentit ukrainas Volodymyr Zelenskyy, i cili tha të hënën në mbrëmje se një raund i ri bisedimesh midis Kievit dhe Moskës do të mbahet në Turqi të mërkurën.
Deri tani, janë zhvilluar dy raunde të bisedimeve të drejtpërdrejta paqeje në Stamboll, përkatësisht më 16 maj dhe më 2 qershor. Në takimin e fundit, palët ranë dakord për një shkëmbim të ri të të burgosurve, duke u fokusuar në kthimin e të rinjve, të plagosurve rëndë dhe të trupave të rreth 6.000 ushtarëve nga secila anë.
Aktualitet
E papritur, Trump po e largon SHBA-në nga UNESCO-ja
Published
2 hours agoon
July 22, 2025By
UBT News
Shtëpia e Bardhë tha se presidenti Donald Trump ka vendosur të tërheqë SHBA-në nga Organizata e Kombeve të Bashkuara për Arsim, Shkencë dhe Kulturë (UNESCO), pas një shqyrtimi të pjesëmarrjes amerikane në agjenci.
“Trump ka vendosur të tërheqë SHBA nga UNESCO – e cila mbështet kauza kulturore e sociale të zgjuara dhe përçarëse që janë në kundërshtim me politikat e shëndosha për të cilat votuan amerikanët në nëntor”, tha zëvendëszëdhënësja e Shtëpisë së Bardhë, Anna Kelly, për The New York Post.
“Ky President do ta vërë gjithmonë Amerikën në radhë të parë, dhe do të sigurojë që anëtarësimi i vendit tonë në të gjitha organizatat ndërkombëtare të jetë në përputhje me interesat tona kombëtare”, shtoi ajo.
Shqyrtimi i administratës identifikoi probleme me politikat e UNESCO-s për Diversitetin, Barazinë dhe Përfshirjen, dhe atë që e pa si një paragjykim pro-palestinez dhe pro-Kinë.
Ky veprim është një goditje për agjencinë me seli në Paris, e themeluar pas Luftës së Dytë Botërore për të promovuar paqen përmes bashkëpunimit ndërkombëtar në arsim, shkencë dhe kulturë.
Aktualitet
Refugjatët ndajnë përvojat e tyre jetësore me studentët e UBT-së në kuadër të Akademisë Verore të Shkencave Politike dhe Studimeve të Sigurisë
Published
3 hours agoon
July 22, 2025By
Driton Iseni
Në kuadër të Akademisë Verore të Shkencave Politike dhe Studimeve të Sigurisë, UBT mirëpriti një aktivitet të veçantë, në të cilin studentët dhe stafi akademik patën mundësinë të dëgjojnë rrëfime autentike nga persona që kanë përjetuar realitetin e të qenurit refugjatë.
Të ftuarit, të cilët ishin pjesë e programit mbështetës të organizatës JRS (Jesuit Refugee Service), ndanë historitë e tyre personale – duke folur për vendet prej nga vijnë, për sfidat dhe vështirësitë me të cilat janë përballur gjatë rrugëtimit të tyre për të gjetur siguri, si dhe për përvojën e tyre me JRS që nga momentet e para të largimit nga vendlindja.
Takimi u zhvillua në një atmosferë të hapur, të ngrohtë dhe miqësore, ku zërat e refugjatëve u dëgjuan me vëmendje, ndjeshmëri dhe respekt të thellë nga ana e studentëve dhe stafit të UBT-së. Përmes këtij dialogu të drejtpërdrejtë, pjesëmarrësit patën mundësinë të kuptojnë më thellë aspektet humanitare, psikologjike dhe sociale të krizave të migrimit dhe sigurisë globale.
Ky aktivitet kontribuoi në ndërtimin e empatisë, ndërgjegjësimit ndërkulturor dhe edukimit qytetar, duke shërbyer si një platformë e fuqishme për të nxitur reflektim mbi përgjegjësinë kolektive për të mbështetur të drejtat dhe dinjitetin e çdo individi.
Fotografitë e huazuara nga: JRS Kosovo

Katërvjeçarja, R.Z ka ndërruar jetë ditë më parë në një spital në Gazën qendrore nga ndërlikimet e shkaktuara nga uria dhe kequshqyerja, raporton CNN.
Nëna saj ka theksuar se para luftës, ajo ishte plotësisht e shëndetshme, por pas luftës, shëndeti i saj filloi të përkeqësohej për shkak të kequshqyerjes.
“Ne nuk kemi asgjë për ta forcuar atë”, ka thënë nëna e vajzës.
Sipas Ministrisë Palestineze të Shëndetësisë, të paktën 76 fëmijë dhe dhjetë të rritur kanë vdekur nga kequshqyerja në Gaza që nga fillimi i konfliktit në tetor 2023.
Organizata Botërore e Shëndetësisë thotë se shumica e këtyre vdekjeve ndodhën pasi autoritetet izraelite shtrënguan bllokadën në fillim të marsit.
Vajza ishte një nga të paktën katër fëmijët që vdiqën në tre ditët e fundit, përfshirë një foshnjë tre muajshe. Gaza ka regjistruar 18 vdekje të lidhura me urinë në 24 orët e fundit, duke reflektuar një krizë humanitare në thellim, sipas ministrisë së shëndetësisë.
“Fytyrat tona po ndryshojnë, trupat tanë po tkurren. Jemi të panjohshëm nga lodhja, sikur po veniten dhe po vdesim ngadalë”, tha një anëtar i ekipit të Qendrës Palestineze për të Drejtat e Njeriut nga Gaza.

Presidentja Osmani diskuton me përfaqësues të SHBA-së dhe Mbretërisë së Bashkuar për zhvillimet e fundit politike

Garat në EYOF, garojnë notarë nga Kosova

Zbulohet antitrupi kundër alergjive ndaj polenit

Detajet e fundit të negociatave LVV-Nisma

Granit Xhaka zgjedh skuadrën e re

Në moshën 70-vjeçare, Bruce Willis nuk e kujton më që ka qenë një aktor i famshëm

Kremlini: Shpresojmë që raundi i ri i bisedimeve Rusi–Ukrainë të mbahet këtë javë

Nokia po rikthehet në tregun e telefonave?

Gërvalla priti në takim lamtumirës Ambasadoren e Sllovenisë, e falënderoi për kontributin e saj në Kosovë
Të kërkuara
-
Lajmet nga UBT1 month ago
UBT organizon debat rreth zgjerimit të BE-së dhe ruajtjes së vlerave evropiane
-
Lajmet nga UBT3 months ago
Profesori, Arsim Hajdari, doktoron me temën “New Perspective of Biological Therapy in Treatment of Age-Related Macular Degeneration”
-
Lajmet nga UBT2 months ago
UBT – Institucioni privat me më së shumti programe të akredituara nga Agjencia e Akreditimit të Kosovës
-
Lajmet nga UBT2 months ago
UBT rilicencohet nga MAShTI për ofrimin e arsimit profesional në katër drejtime të rëndësishme shëndetësore