

Aktualitet
Ç’dihet për centralin bërthamor Fordow të Iranit?
Published
1 month agoon
By
UBT NewsPesë tunele që futen në një grup malesh, një strukturë e madhe mbështetëse dhe një perimetër i gjerë sigurie… Kjo është e gjitha që mund të shihni nga uzina misterioze e pasurimit të karburantit Fordow e Iranit nga imazhet e fundit satelitore.
Kompleksi sekret dhe i ruajtur me kujdes, i ndërtuar pranë qytetit të Qomit, ka nxitur spekulime rreth natyrës dhe madhësisë që kur u bë publik për herë të parë në vitin 2009. Një pjesë e asaj që dimë, thotë CNN, vjen nga një thesar dokumentesh iraniane të vjedhura vite më parë nga inteligjenca izraelite.
Sallat e saj janë 80 deri në 90 metra nën tokë, të sigurta nga çdo bombë ajrore që dihet se posedohet nga Izraeli, duke e bërë shkatërrimin e objektit nga ajri një detyrë pothuajse të pamundur. Udhëheqja e Iranit është e tronditur nga një seri sulmesh shkatërruese izraelite, disa analistë thonë se është në Fordow ku Irani mund të nxitojë të shndërrojë rezervat e uraniumit të pasuruar në një bombë bërthamore.
Izraeli e ka shënjestruar objektin por, sipas Agjencisë Ndërkombëtare të Energjisë Atomike ose nuk ka qenë i gatshëm, ose nuk ka qenë në gjendje, ta dëmtojë atë. Teherani ka pohuar se objektivat e programit bërthamor janë paqësore, Fordow ka qenë në qendër të shqetësimit lidhur me ambiciet e Iranit.
“Madhësia dhe konfigurimi i këtij objekti është i papajtueshëm me një program paqësor”, tha presidenti i atëhershëm i SHBA-së, Barack Obama, në vitin 2009, ndërsa ai, me presidentin e atëhershëm francez, Nicolas Sarkozy, dhe kryeministrin britanik, Gordon Brown, i zbuluan botës ekzistencën e Fordow.
Vetëm disa ditë para njoftimit, iranianët, duke e ditur se agjencitë perëndimore kishin mësuar për impiantin, i thanë IAEA-s dëshirën e tyre për të ndërtuar një impiant të ri për pasurimin e karburantit. Në atë kohë, ndërtimi në Fordow kishte filluar prej vitesh. Teherani kundërshtoi akuzat, por dënimi edhe nga aleati Rusia dhe shqetësimet nga Kina i lanë pak hapësirë për të manovruar.
Ndërtimi filloi në fillim të viteve 2000
SHBA-të dhe aleatët nuk kanë dhënë detaje se kur filloi ndërtimi i Fordow, por imazhet satelitore historike të disponueshme publikisht tregojnë punime në vend që nga 2004, me foto që zbulojnë dy struktura katrore të bardha aty ku ndodhen hyrjet e tunelit. Ka imazhe shtesë që tregojnë ndërtime që nga 2002.
“Fordow është projekt që filloi gjatë asaj që ne e quajmë programi i armëve bërthamore të rrëzimit të fillimit të viteve 2000”, tha David Albright, kreu i Institutit për Shkencë dhe Siguri Ndërkombëtare me seli në Uashington, një institucion jopartiak i dedikuar për ndalimin e përhapjes së armëve bërthamore.
“Ideja ishte që ata të prodhonin uranium të gradës së armëve në uzinë dhe të merrnin uranium të pasuruar dobët nga programi bërthamor civil në Iran.”
Në vitin 2009, një strukturë mbështetëse e jashtme ishte ndërtuar plotësisht e gërmimet ishin duke vazhduar për atë që ekspertët besojnë se është bosht ventilimi, thelbësor për të lejuar qarkullimin e ajrit në objekt. Ky bosht u fsheh dhe u kamuflua më vonë, tregojnë edhe imazhe më të fundit.
Teherani i shpjegoi IAEA-s në një letër të datës tetor 2009 se vendimi për të ndërtuar objektin nëntokësor ishte rezultat i “kërcënimeve për sulme ushtarake kundër Iranit”, duke shtuar se Fordow do të shërbente si një emergjencë për uzinën aty pranë në Natanz, e cila, sipas pretendimit të Teheranit, “ishte ndër objektivat e kërcënuara me sulme ushtarake”.
Irani i tha IAEA-s se objekti mund të strehojë deri në 3,000 centrifuga.
Marrëveshja bërthamore dhe akuzat izraelite
Rreziqet e paraqitura nga Fordow u zbutën si rezultat i Planit të Përbashkët Gjithëpërfshirës të Veprimit, i ashtuquajturi “marrëveshje bërthamore me Iranin”, që kërkonte që Irani të hiqte dy të tretat e centrifugave brenda objektit, me të gjithë materialin bërthamor, pasi objektit iu ndalua çdo punë e tillë.
Ky proces u përmbys ngadalë kur Presidenti i SHBA-së Trump u tërhoq nga marrëveshja më 2018. Detaje rreth objektit u bënë publike nga kryeministri izraelit Benjamin Netanyahu më 2018, pasi shërbimet e inteligjencës së vendit sekuestruan 55,000 dokumente nga ajo që Izraeli e quajti “arkivi atomik” i Iranit. Aty ishin skica të detajuara të Fordow dhe informacione mbi objektivat e tij: Të prodhonte uranium të përshtatshëm për armë, si pjesë e programit të armëve bërthamore të Iranit, për të paktën një ose dy armë bërthamore në vit.
“Nuk kemi parë kurrë ndonjë mospërputhje”, tha Albright, e cila i ka shqyrtuar dokumentet, për përpjekjen e Iranit për të zhvilluar armë bërthamore. “Janë qindra mijëra faqe. Dua të them, thjesht nuk mund të shpikësh kaq shumë gjëra. Nuk mendoj se dikush e kundërshton këtë dhe kjo është ndoshta arsyeja pse ekziston një rezolutë e Bordit të Guvernatorëve (IAEA) kundër Iranit.”
Zëvendësministri i atëhershëm i Jashtëm iranian, Abbas Araghchi, i quajti zbulimet e komentet e Netanyahut “fëminore” dhe “qesharake”. Sekretari i atëhershëm i Shtetit i SHBA-së, Mike Pompeo, tha se SHBA-të e kishin ditur materialin “për një kohë” dhe besonin se dokumentet ishin autentike.
“U interpretua sikur po përgatiteshin për ta bërë nëse vendosnin. Nëse je 60%, mund ta shndërrosh shpejt në uranium të përshtatshëm për armë”, shtoi ai.
Sipas organizatës kërkimore ISIS, “Irani mund ta shndërrojë stokun e tij aktual të uraniumit të pasuruar 60 për qind në 233 kg uranium të gradës së armëve brenda tre javësh në Uzinën e Pasurimit të Karburantit Fordow”, të mjaftueshëm për nëntë armë bërthamore.
Kjo është arsyeja pse Fordow është fokus kryesor i përpjekjeve të Izraelit për të degraduar e shkatërruar programin bërthamor të Iranit.
SHBA-të janë i vetmi vend që zotëron llojin e bombës së nevojshme për të goditur centralin bërthamor Fordow të Iranit, tha ambasadori i Izraelit në SHBA, Yechiel Leiter, në një intervistë me Merit TV të hënën.
“Që Fordow të shkatërrohet nga një bombë nga qielli, i vetmi vend në botë që e ka atë bombë janë Shtetet e Bashkuara. Dhe ky është një vendim që Shtetet e Bashkuara duhet ta marrin, pavarësisht nëse zgjedhin apo jo ta ndjekin atë kurs”, tha Leiter. Por, shtoi ai, kjo nuk ishte e vetmja mundësi: “Ka mënyra të tjera për t’u marrë me Fordow.”
Shkatërrimi i Fordow nga ajri do të ishte i pamundur për Izraelin, sipas një raporti të marsit nga grupi i ekspertëve të Institutit Mbretëror të Shërbimeve të Bashkuara (RUSI) me seli në Mbretërinë e Bashkuar dhe do të kërkonte fuqi zjarri dhe ndihmë të konsiderueshme nga Shtetet e Bashkuara.
Sipas raportit nuk do të ishte i arritshëm as nga bombat masive depërtuese të municioneve GBU-57 të SHBA-së, që arrijnë rreth 60 metra thellësi.
GBU-57 transportohet nga bombarduesit e fshehtë B-2 të Forcave Ajrore, diçka që Izraeli nuk e ka, edhe nëse SHBA-të do t’i jepnin bombat. “Edhe GBU-57/B ka të ngjarë të kërkojë impakte të shumëfishta në të njëjtën pikë synimi për të pasur një shans të mirë për të depërtuar në objekt”, thuhet në raport.
Analistë tjerë pajtohen, duke thënë se nëse SHBA-të do të përpiqeshin të godisnin Fordow-n, kjo nuk do të mund të bëhej me një bombë të vetme.
“Do të mbështetesha në sulme të përsëritura kundër Fordow”, tha analisti ushtarak i CNN, Cedric Leighton, një ish-kolonel i Forcave Ajrore të SHBA-së.
Albright thotë se mund të ketë mënyra të tjera për të çaktivizuar Fordow-in.
“Izraeli ndoshta mund të shkatërrojë hyrjet e tuneleve shumë larg dhe sigurisht të shkatërrojë sistemin e ventilimit”, tha ai. ‘Nëse do të shkatërroheshin (tunelet) dhe furnizimi me energji elektrike, do të kalonin muaj para se ato të mund të funksiononin vërtet”.
Pavarësisht rolit të saj vendimtar në programin bërthamor të Iranit, Albright beson se Fordow është vetëm një pjesë tjetër e enigmës.
“Nëse e shkatërron, ky nuk është fundi i situatës, kalon te kërcënimi tjetër, i cili është, sa centrifuga ka prodhuar Irani që nuk i ka vendosur në Fordow dhe Natanz? Dhe ku janë ato?” tha ai.
“Mendoj se njerëzit e teprojnë me nevojën për ta shkatërruar atë duke ulur tavanet e tij, gjë që, duhet pranuar, ndoshta vetëm SHBA-të mund ta bëjnë.”
Bota
The Integrated Food Security Phase Classification: Skenari më i keq i urisë’ po zhvillohet në Gaza
Published
4 hours agoon
July 29, 2025By
UBTnews
Autoriteti kryesor global për krizën ushqimore, IPC (The Integrated Food Security Phase Classification), i mbështetur nga OKB-ja, ka dhënë një alarm të rëndë për situatën humanitare në Rripin e Gazës, duke paralajmëruar për përhapje të urisë dhe vdekje masive nëse nuk merren masa të menjëhershme.
“Skenari më i keq i urisë po zhvillohet aktualisht në Rripin e Gazës,” thuhet në deklaratën alarmante të IPC-së, e cila thekson se uria, kequshqyerja dhe sëmundjet po përshkallëzohen në mënyrë të rrezikshme për jetën e civilëve. “Provat tregojnë qartë se këto kushte po çojnë drejt një rritjeje të vdekjeve të lidhura me urinë.”

Palestinezët mbajnë kuti me pako ushqimore dhe ndihma humanitare të shpërndara nga Fondacioni Humanitar i Gazës, në Rafah, Rripi jugor i Gazës, 27 maj 2025.
Edhe pse IPC nuk e ka shpallur ende zyrtarisht një gjendje urie, autoriteti njoftoi se do të zhvillojë analiza të mëtejshme pa vonesë. Paralajmërimi i fundit vjen në një kohë kur janë publikuar imazhe tronditëse të fëmijëve të kequshqyer dhe raporte të shumta për dhjetëra viktima si pasojë e urisë, pas gati 22 muajsh luftë të ashpër mes Izraelit dhe Hamasit.
Presioni ndërkombëtar ka shtyrë Izraelin të njoftojë së fundmi për disa masa lehtësuese, përfshirë pauza të përditshme humanitare në luftimet në pjesë të Gazës dhe dërgimin e ndihmave nga ajri. Megjithatë, sipas Kombeve të Bashkuara dhe burimeve palestineze në terren, ndikimi i këtyre hapave mbetet minimal. Kamionët e ndihmave humanitare vazhdojnë të mbingarkohen nga turma të dëshpëruara përpara se të arrijnë tek ata që kanë më shumë nevojë.
Gaza ka qenë në rrezik të urisë për dy vjet, por, sipas IPC-së, zhvillimet e fundit — përfshirë bllokadat gjithnjë e më të rrepta nga Izraeli — e kanë përkeqësuar situatën në mënyrë dramatike. Kjo krizë po i afrohet një pike pa kthim për popullsinë civile, ku fëmijët janë më të prekshmit.
Organizatat humanitare dhe OKB-ja i kanë bërë thirrje bashkësisë ndërkombëtare të ndërhyjë urgjentisht për të parandaluar një katastrofë humanitare të përmasave të paprecedenta në Gaza.
Bota
Protestat për rritjen e çmimit të karburantit në Angola: Katër të vrarë dhe qindra të arrestuar
Published
4 hours agoon
July 29, 2025By
UBTnews
Angola është një nga prodhuesit më të mëdhenj të naftës në Afrikë, por vendi nuk ka rafineri të mjaftueshme për të përmbushur kërkesën e brendshme, kështu që importon naftë dhe benzinë me çmime të larta.
Të paktën katër persona kanë humbur jetën dhe mbi 500 janë arrestuar në Angola, pas protestave të dhunshme që shpërthyen të hënën si reagim ndaj rritjes së çmimit të karburantit. Ngjarjet kanë tronditur kryeqytetin Luanda dhe disa qytete të tjera, duke nxjerr në pah tensionet sociale të shkaktuara nga masat ekonomike të qeverisë.

Të drejtat e autorit KSTV Uganda/X
Protestat nisën pas vendimit të autoriteteve për të rritur çmimin e naftës, në përpjekje për të reduktuar barrën financiare që subvencionet e karburantit po i shkaktojnë buxhetit të shtetit. Ky vendim shkaktoi pakënaqësi të gjerë, sidomos në mesin e drejtuesve të mjeteve të transportit publik.
Shoqatat e taksive në Luanda, përfshirë ANATA, reaguan menjëherë duke rritur çmimet e biletave me 50% dhe duke shpallur një grevë tre-ditore. Në këtë valë zemërimi publik, protestat morën hov dhe shpejt u përshkallëzuan në përleshje me policinë, vandalizime të bizneseve dhe plaçkitje të dyqaneve e bankave.
Sipas zëdhënësit të policisë, Mateus Rodrigues, rreth 45 dyqane dhe 20 autobusë publikë janë dëmtuar gjatë trazirave, ndërsa autoritetet raportojnë se ende ka “vatra çrregullimi” në disa pjesë të kryeqytetit.
Ndërkohë, ANATA është distancuar nga dhuna, por ka deklaruar se greva do të vazhdojë. “Është bërë e qartë se zëri i shoferëve të taksive pasqyron protestën e popullit të Angolës,” thuhet në një deklaratë të shoqatës.
Angola, megjithëse është një nga prodhuesit më të mëdhenj të naftës në Afrikë, përballet me mungesë kapacitetesh përpunuese dhe është e detyruar të importojë naftë dhe benzinë me kosto të larta. Qeveria ka nisur që në vitin 2023 një program për reduktimin gradual të subvencioneve të karburantit — një masë që vazhdimisht ka nxitur zemërim publik dhe protesta, disa prej të cilave janë shndërruar në tragjedi.
Bota
Ministri i Jashtëm i Spanjës: Pranoni dhunën e pafundme ose veproni tani për zgjidhjen me dy shtete
Published
4 hours agoon
July 29, 2025By
UBTnews
Ministri i Jashtëm i Spanjës, Jose Manuel Albares, ka mbrojtur fuqishëm zgjidhjen me dy shtete për Palestinën, duke bërë thirrje për veprim të menjëhershëm nga bashkësia ndërkombëtare për të shmangur gjakderdhjen e mëtejshme dhe për të ndërtuar paqe të qëndrueshme në Lindjen e Mesme.
Në një intervistë për CNN, Albares theksoi se zgjidhja me dy shtete nuk është një imponim nga jashtë, por një marrëveshje e arritur nëpërmjet negociatave direkte mes izraelitëve dhe palestinezëve. “Nuk ishte Spanja apo Kombet e Bashkuara që vendosën për zgjidhjen me dy shtete“, deklaroi ai. “Ishin Izraeli dhe Palestina që negociuan dhe përcaktuan parametrat së bashku.“
Duke iu drejtuar bashkësisë ndërkombëtare, kreu i diplomacisë spanjolle parashtroi një pyetje të drejtpërdrejtë: “Nëse të gjithë e dimë se cila është e vetmja zgjidhje që do të sjellë drejtësi për popullin palestinez, siguri për popullin izraelit dhe paqe e stabilitet për të gjithë Lindjen e Mesme, pse të mos e zbatojmë atë?”
Ai paralajmëroi se mosveprimi do të thotë pranim i një realiteti të përhershëm pasigurie dhe dhune.
“Ose e pranojmë se gjithmonë do të shohim dhunë në Lindjen e Mesme, ose kalojmë drejt zgjidhjes me dy shtete,” tha Albares.
Spanja, së bashku me Irlandën dhe Norvegjinë, njohu zyrtarisht shtetin e Palestinës në maj të vitit 2024 — një hap që u kritikua ashpër nga Izraeli, por që u vlerësua nga shumë aktorë ndërkombëtarë si një veprim i guximshëm për paqen. Albares e cilësoi njohjen si “një angazhim të qartë për paqen dhe stabilitetin për gjithë Lindjen e Mesme.”
Ndërkohë, situata në Rripin e Gazës mbetet kritike. Izraeli ka vendosur një bllokadë 18-vjeçare mbi enklavën palestineze dhe, që nga 2 marsi i këtij viti, ka mbyllur të gjitha pikat e kalimit, duke ndaluar ndihmën humanitare dhe përkeqësuar kushtet e jetesës për 2.4 milionë banorë.
Sipas Ministrisë së Shëndetësisë në Gaza, që nga tetori 2023, të paktën 147 persona kanë humbur jetën nga uria, përfshirë 88 fëmijë.
Që nga tetori 2023, ushtria izraelite ka vrarë mbi 60 mijë palestinezë në Gaza — shumica prej tyre gra dhe fëmijë — në bombardime që kanë shkatërruar gati tërësisht enklavën dhe kanë shkaktuar një krizë të rëndë humanitare.
Të hënën, organizatat izraelite për të drejtat e njeriut “B’Tselem” dhe “Mjekët për të Drejtat e Njeriut – Izrael” akuzuan Izraelin për kryerje të gjenocidit në Gaza, duke përmendur shkatërrimin sistematik të shoqërisë palestineze dhe rrënimin e qëllimshëm të sistemit shëndetësor në territorin e rrethuar.
Bota
Përmbytje të rënda në Rumani, 3 të vdekur dhe qindra të evakuuar
Published
4 hours agoon
July 29, 2025By
UBTnews
Tre persona kanë humbur jetën si pasojë e përmbytjeve të shkaktuara nga reshjet e dendura të ditëve të fundit në Rumani, transmeton Anadolu.
Sipas raportimeve të mediave kombëtare rumune, reshjet intensive që nisën gjatë fundjavës në verilindje të vendit dhe vazhduan edhe dje, shkaktuan përmbytje të mëdha.
Si pasojë e përmbytjeve, qindra persona janë evakuuar nga shtëpitë e tyre, ndërsa të paktën tre persona kanë humbur jetën.
Ekipet e shpëtimit janë vendosur në qarqet më të prekura nga përmbytjet, Neamt dhe Suceava. Vetëm në Neamt raportohet se janë evakuuar 890 persona.
Në lajme janë publikuar edhe pamje ku shihen automjete dhe mbeturina të tjera të tërhequra nga uji i fuqishëm, si dhe dëme të shumta në shtëpi.
– Rreth 3 mijë ndërhyrje për shkak të përmbytjeve në Poloni
Sipas televizionit publik polak, TVP World, reshjet e dendura kanë shkaktuar përmbytje në gjithë vendin.
Ministri i Brendshëm i Polonisë, Marcin Kierwinski, deklaroi se dje janë kryer rreth 3 mijë ndërhyrje për shkak të përmbytjeve në mbarë vendin.
Në qytetin Elblag në veri të vendit, përmbytja e lumit Kumiela gjatë natës ka bërë që rrugët të mbulohen nga uji, duke pamundësuar qarkullimin në disa zona.
Në qytetin Tolkmicko, niveli i ujit në rrugë arriti në 1,5 metra dhe shumë shtëpi pranë portit u përmbytën.
Raportohet se mbi 400 trena pasagjerësh kanë pësuar vonesa në gjithë vendin gjatë 24 orëve të fundit.
Nga ana tjetër, edhe në Çeki dhe Sllovaki, rritja e reshjeve ditët e fundit ka shkaktuar ngritjen e niveleve të lumenjve.
Në qytetin San Benedetto del Tronto, në pjesën qendrore të Italisë, reshjet e dendura kanë shkaktuar përmbytje.
Në pamjet e shpërndara në rrjetet sociale shihet se për shkak të shiut të rrëmbyeshëm, nënkalimet janë mbushur me ujë dhe shumë automjete kanë mbetur të bllokuara. Roja Bregdetare ka njoftuar në platformën X se drejtuesit e mjeteve janë shpëtuar me ndihmën e zhytësve dhe varkave.

“Travel off Path”: Shqipëria mes destinacioneve më të mira evropiane për t’u vizituar këtë verë

Zyrtare: Felix transferohet nga Chelsea në Al-Nassr

Rastet e para të sëmundjes “Gjuha e Kaltër” konfirmohen në Kosovë, AUV merr masa parandaluese

The Integrated Food Security Phase Classification: Skenari më i keq i urisë’ po zhvillohet në Gaza

Protestat për rritjen e çmimit të karburantit në Angola: Katër të vrarë dhe qindra të arrestuar

FSK konfirmon gjetjen e trupit të pajetë të 33-vjeçarit të zhdukur në liqenin e Ujmanit

Ministri i Jashtëm i Spanjës: Pranoni dhunën e pafundme ose veproni tani për zgjidhjen me dy shtete

Presidenti i Milanit thyen heshtjen për Ardon Jasharit

Përmbytje të rënda në Rumani, 3 të vdekur dhe qindra të evakuuar
Të kërkuara
-
Lajmet nga UBT2 months ago
UBT organizon debat rreth zgjerimit të BE-së dhe ruajtjes së vlerave evropiane
-
Lajmet nga UBT2 months ago
UBT – Institucioni privat me më së shumti programe të akredituara nga Agjencia e Akreditimit të Kosovës
-
Lajmet nga UBT2 months ago
UBT rilicencohet nga MAShTI për ofrimin e arsimit profesional në katër drejtime të rëndësishme shëndetësore
-
Lajmet nga UBT2 months ago
UBT organizoi Akademi Përkujtimore në nder të Prof. Dr. Naser Kamberit