Një studim i ri nga klinika prestigjioze Mayo në SHBA sugjeron se një test gjaku i zhvilluar së fundi mund të zbulojë me 95% saktësi problemet me kujtesën, përkatësisht shenjat e hershme të sëmundjes së Alzheimerit, duke analizuar dy proteina të caktuara në plazmën e gjakut

Sipas raportimit të “The Guardian”, testi paraqet hap revolucionar në diagnostikimin e hershëm të kësaj sëmundjeje neurodegjenerative, që prek miliona njerëz në mbarë botën.

Hulumtimi u realizua me 500 pacientë në klinikë të kujtesës, duke reflektuar të dhëna nga jeta reale e jo vetëm nga laboratorë të kontrolluar. Testi mori miratimin nga Administrata Amerikane e Ushqimit e Barnave për përdorim klinik.

Si funksionon testi?

Testi analizon dy proteina kyçe në plazmën e gjakut, amyloid beta 42/40 dhe p-tau217, të cilat lidhen me akumulimin e pllakave amiloide në tru, një nga shenjat kryesore të sëmundjes së Alzheimerit. Nivelet e larta të p-tau217 u panë veçanërisht te pacientët me Alzheimer, duke ofruar një tregues të qartë të pranisë së sëmundjes.

Dr. Gregg Day, drejtues i studimit, tha: “Rezultatet e testit të gjakut janë të krahasueshme me ato të testeve më invazive si analiza e likidit cerebrospinal, por janë shumë më të përshtatshme dhe më pak të kushtueshme për pacientët”.

Përfitime të mëdha për diagnostikimin dhe trajtimin

Ky zhvillim përfaqëson një hap të madh para në fushën e diagnozës së demencës, veçanërisht në një kohë kur pacientët vonohen në marrjen e një diagnoze të saktë për shkak të testimeve të shtrenjta, të ndërlikuara dhe shpesh invazive.

Dr. Richard Oakley nga Shoqata për Alzheimerin në Mbretërinë e Bashkuar vlerësoi rezultatet, duke theksuar se testi përdoret së bashku me vlerësime tjera nga profesionistë të shëndetit për të ndihmuar në diagnostikimin e saktë:

“Këto teste e bëjnë procesin më të shpejtë, më të thjeshtë dhe më të qasshëm për pacientët, por kërkohen ende studime në grupe më të ndryshme të popullsisë dhe në kushte të përditshme klinike.”

Synimi: aplikimi në sistemin shëndetësor publik deri më 2029.

Në Mbretërinë e Bashkuar, Blood Biomarker Challenge, një program kërkimor prej disa milionë paundësh i mbështetur nga Alzheimer’s Society, Alzheimer’s Research UK dhe National Institute for Health and Care Research, ka për qëllim që testet e gjakut për diagnozën e demencës të jenë pjesë e sistemit shëndetësor publik (NHS) deri më 2029.

Dr. Julia Dudley, drejtore e kërkimeve në Alzheimer’s Research UK, shtoi: “Kjo është dëshmi tjetër se testet e gjakut mund të ndihmojnë në zbulimin e hershëm të sëmundjeve që shkaktojnë demencë dhe se jemi më afër një diagnostikimi më të shpejtë dhe më të saktë, një hap kritik drejt trajtimeve më të efektshme dhe, në të ardhmen, një kurë të mundshme.”

Mendoni se vera ju mbron nga mungesa e vitaminës D? Ajo është një lëndë ushqyese thelbësore për organizmin, që ndihmon në ruajtjen e shëndetit të kockave, përkrah funksionin e sistemit imunitar dhe mbështet funksionimin e duhur të muskujve.

Trupi mund ta sintetizojë vetë këtë vitaminë kur lëkura ekspozohet ndaj rrezeve të diellit. Ajo merret përmes ushqimit, sidomos nga peshku i yndyrshëm si salmoni, të verdhat e vezëve dhe produktet e pasuruara si qumështi apo drithërat.

Kush është më i rrezikuar nga mungesa?

• Të moshuarit
• Njerëzit me lëkurë më të errët (për shkak se melanina pengon sintezën e vitaminës D)
• Ata që kalojnë pak kohë jashtë ose jetojnë në vende me pak diell

Kur janë të dobishme suplementet?

Ekspertët pajtohen se suplementet janë më të nevojshme për personat me mungesë të konfirmuar të vitaminës D. Marrja shtesë e saj ndihmon në forcimin e kockave, uljen e rrezikut për fraktura e përmirësimin e përgjigjes imunitare. Dikur mendohej se parandalon kancerin, sëmundjet kardiovaskulare apo diabeti.

Studime të mëdha klinike, si Vital, me mbi 25,000 pjesëmarrës, nuk kanë treguar përfitime të qarta në këtë drejtim për njerëzit ndryshe të shëndetshëm.

Përjashtimet që vlejnë të përmenden

Disa hulumtime të reja sugjerojnë se vitamina D ndihmon në parandalimin e sëmundjeve autoimune dhe në uljen e rrezikut të zhvillimit të formave të avancuara të kancerit, por këto efekte janë vërejtur vetëm në popullata të caktuara dhe në kombinim me faktorë tjerë.

Sa vitaminë D është e mjaftueshme?

Dozat e rekomanduara ditore janë:

• 600–800 IU (njësi ndërkombëtare) për të rriturit nën 65 vjeç
• 800–1,000 IU për personat mbi 65 vjeç

Marrja e tepërt (mbi 4,000 IU në ditë) shkakton hiperkalcemi, përzierje, dobësi, dhe madje dëmtim të veshkave.

Përfundim

Për shumicën e njerëzve, vitamina D mund të sigurohet përmes një diete të balancuar dhe një ekspozimi të moderuar në diell, madje edhe gjatë verës.

Shtesat janë të nevojshme vetëm në rastet kur vërtetohet mungesa përmes analizave dhe në konsultim me mjekun.

Metabolizmi, është një sërë procesesh në trup që shndërrojnë ushqimin dhe pijet në energji dhe i lejojnë trupit të funksionojë normalisht.

Është thelbësor për shumë funksione, duke përfshirë tretjen, frymëmarrjen, qarkullimin e gjakut dhe rregullimin e temperaturës së trupit.

Gjenetika, gjendjet shëndetësore dhe stili i jetesës ndikojnë në shkallën metabolike, dhe një metabolizëm i ngadaltë tregon se trupi nuk po djeg mjaftueshëm kalori, gjë që mund të çojë në dëshira për ushqim, lëkurë të thatë, lodhje dhe luhatje të humorit.

Funksionimi i saktë na lejon të funksionojmë në aktivitetet e jetës, duhet t’i kushtoni vëmendje shenjave që tregojnë se metabolizmi ngadalësohet.

Shenjat e një metabolizmi të ngadaltë:

Je vazhdimisht i lodhur – Lodhja pa një shpjegim tregon metabolizëm të ngadaltë. Kur metabolizmi është më i ngadaltë, trupi e shndërron ushqimin në energji në mënyrë pak efikase, duke rezultuar në nivele të ulëta të energjisë. Kjo mund t’ju bëjë të ndiheni të rraskapitur ose të lodheni më lehtë gjithë ditën.

Keni lëkurë të thatë – Edhe pse lëkura e thatë ose pa jetë është e zakonshme, shfaqja e saj tregon metabolizëm të ngadaltë. Hormonet tiroide, që rregullojnë shkallën metabolike, luajnë rol kyç në mbajtjen e lëkurës të hidratuar. Kur ka çekuilibër në funksionin e tyre, metabolizmi ngadalësohet.

Ju shtoni në peshë lehtë

Nëse vazhdoni të shtoni në peshë pavarësisht një diete të ekuilibruar dhe ushtrimeve, kjo mund të jetë për shkak se metabolizmi është i ngadaltë. Një metabolizëm më i ngadaltë e bën më të vështirë që ta shndërrojë ushqimin në energji shpejt, gjë që zvogëlon djegien e kalorive.

Ke ftohtë

Ndjenja e të ftohtit, edhe kur temperatura nuk ka rënë, mund të tregojë një çrregullim metabolik. Proceset metabolike janë përgjegjëse për gjenerimin e nxehtësisë së trupit, dhe një temperaturë më e ulët shoqërohet me një metabolizëm më të ngadaltë. Njerëzit me tiroide joaktive ose obezitet kanë temperaturë më të ulët të trupit pikërisht për shkak të një metabolizmi më të ngadaltë. Një çekuilibër hormonal mund ta pengojë trupin të prodhojë nxehtësi siç duhet.

Keni dëshirë për ushqim

Dëshirat intensive për ushqime të caktuara, veçanërisht me përmbajtje të lartë sheqeri, mund të lidhen me metabolizëm të ngadalësuar. Dëshirat për ushqim lidhen me shëndetin metabolik, me dietë të pabalancuar, zakone të këqija të të ngrënit dhe një përbërje të pafavorshme të trupit. Këto dëshira janë shenjë se metabolizmi nuk arrin ta përpunojë ushqimin në energji e lëndë ushqyese të nevojshme, duke e shtyrë trupin të kërkojë konsum shtesë të ushqimit.

Ke luhatje humori

Ndërsa ndryshimet e rastit të humorit janë normale, ndryshimet e shpeshta mund të tregojnë një metabolizëm të ngadaltë. Nivelet e ulëta të energjisë dhe çekuilibrat hormonalë që shoqërojnë një metabolizëm të ngadaltë mund të çojnë në ndjenja nervozizmi dhe frustrimi.

Keni probleme me tretjen

Shkalla metabolike dhe proceset e tretjes janë të lidhura ngushtë, tretja e zbërthen ushqimin, metabolizmi e shndërron atë në energji. Ndryshimet në metabolizëm, ngadalësimi i tij, ndikon në sistemin tretës. Një metabolizëm pak aktiv shkakton probleme me tretjen, të tilla si kapsllëk, fryrje ose diarre.

Çfarë ndiko në ngadalësimin e metabolizmit?

Gjenetika luan rol të rëndësishëm, pasi disa njerëz trashëgojnë një metabolizëm më të shpejtë, ndërsa të tjerët kanë një më të ngadaltë. Me moshën, metabolizmi ngadalësohet natyrshëm, veçanërisht pas moshës 60 vjeç për shkak të ndryshimeve në qelizat e trupit dhe një rënieje të masës muskulore.

Gjinia ndikon në shkallën metabolike, pasi gratë kanë tendencë të kenë më shumë yndyrë trupore dhe më pak masë muskulore sesa burrat. Ushqyerja është thelbësore, pasi një dietë me pak kalori ose e pashëndetshme mund të ngadalësojë metabolizmin, ndërsa mungesa e lëndëve ushqyese çon në një ngadalësim.

Një stil jetese sedentar, mungesa e gjumit e stresi kronik ndikon negativisht në metabolizëm duke zvogëluar djegien e kalorive dhe duke prishur ekuilibrin hormonal. Gjendjet shëndetësore si diabeti dhe hipotiroidizmi ngadalësojnë metabolizmin, ndërsa ekspozimi ndaj toksinave dhe kimikateve në mjedis mund të ketë pasoja negative, duke përfshirë rritjen e rrezikut të obezitetit.